نارنگی یافا چیست؟ از چه خواص و فوایدی برخوردار است؟
نارنگی یافا یا کلمانتین میوه ای کوچک از خانواده مرکبات است. این میوه از ترکیب دو میوه پرتقال شیرین و پرتقل ماندارین حاصل شده است. نارنگی یافا منبعی غنی از انواع ویتامین های C ،B، فیبر، ترکیبات آنتی اکسیدان، مواد معدنی نظیر منیزیم، کلسیم، پتاسیم و فسفر است.
به همین دلیل، مصرف این میوه خواص درمانی فوق العاده ای داشته و به تقویت سیستم ایمنی بدن، رفع مشکلات پوستی، بهبود عملکرد گوارش، کاهش استرس و افسردگی، تقویت بافت های استخوانی و … کمک می کند. اسانس این میوه به دلیل داشتن رایحه ای مطبوع و دلپذیر، کاربرد فراوانی در آروماتراپی (رایحه درمانی) دارد.
در این مقاله از نشریه علمی جهان شیمی به معرفی و بررسی نارنگی یافا، ارزش غذایی، نحوه مصرف، خواص درمانی و عوارض احتمالی آن می پردازیم.
نارنگی یافا چیست
نارنگی یافا که با نام کلمانتین نیز شناخته می شود، میوه ای خوش رنگ و خوش عطر است که پوستی صاف و براق دارد. این میوه معمولا بدون تخم بوده و ترکیبی از پرتقال شیرین و پرتقال ماندارین است.
نارنگی یافا علاوه بر طعم شیرین، خواص فراوانی برای سلامتی انسان دارد. این میوه کوچک به اندازه ی یک توپ گلف و به رنگ نارنجی روشن است. این نوع نارنگی منبع غنی از ویتامین C و آنتی اکسیدان است. مانند گریپ فروت ترکیباتی دارد که ممکن است با برخی دارو ها تداخل داشته باشد.
تاریخچه پرورش نارنگی یافا
این نارنگی توسط یک راهب در الجزایر به صورت اتفاقی توسعه یافت. او با استفاده از دو گونه از مرکبات یک ترکیب ایجاد کرد. برخی از متخصصان بر این باورند که این موضوع تنها یک افسانه است.
برخی دیگر نیز معتقدند نارنگی یافا هزاران سال پیش در چین به عنوان یک نوع تغییر یافته از پرتقال ماندارین حاصل شده است. شواهدی وجود دارد که گونه های مشابه آن را هزاران سال پیش در چین نشان می دهد. متخصصان اطمینان دارند که این میوه برای اولین بار در ایالات متحده و اوایل قرن بیستم در کالیفرنیا پرورش یافته است.
مهم ترین ترکیبات شیمیایی نارنگی یافا
این میوه دارای مواد مغذی و ارزشمندی است که از آن جمله می توان به فیبر، مواد معدنی نظیر منیزیم، کلسیم، پتاسیم و فسفر، انواع ویتامین های C و B۹، مولفه های زیستی مانند Flavone ،Limonoid و Glycosylate اشاره کرد.
ویژگی های نارنگی یافا
میوه های نارنگی و یافا، حاصل پیوندی از ماندارین های کوچک هستند. آن ها پس از پرتقال شیرین که شامل گونه هایی با سایز بزرگ تر مانند پرتقال ناول و پرتقال خونی هستند، دومین خانواده بزرگ مرکبات محسوب می شوند. اغلب به علت شباهت های ظاهری نارنگی و یافا این دو میوه را با هم اشتباه می گیرند. در ادامه به ویژگی های نارنگی یافا می پردازیم.
- طعم شیرین و پوست نازک و نرم دارند. هنگام میل کردن، می توان پوست آن را به راحتی از گوشت جدا کرد.
- از نظر اندازه کوچک تر از پرتقال های ناول هستند.
- اغلب بدون هسته هستند و یا هسته کمی دارند.
تفاوت ظاهری یافا با نارنگی معمولی
- یافا کمی کوچک تر از نارنگی معمولی است.
- رنگ یافا روشن تر از نارنگی معمولی بوده و پوست آن لطیف تر و درخشان تر است.
- پوست یافا نسبت به نارنگی معمولی راحت تر جدا شده و نازک تر است.
- نسبت به نارنگی معمولی کمی بیضی شکل بوده و یک لکه در بالا و پایین آن دارد.
- یافا نسبت به نارنگی در برابر هوای سرد مقاومت بیشتری دارد.
نحوه مصرف نارنگی یافا
این میوه اغلب به صورت خام مصرف می شود. علاوه بر این می توان آن را به صورت شربت، مربا و مارمالاد مورد استفاده قرار داد. در ادامه به روش تهیه مارمالاد این میوه می پردازیم.
روش تهیه مارمالاد نارنگی یافا
برای تهیه ی این مارمالاد ابتدا پوست ۳ عدد از این میوه را کامل گرفته و آن ها را به صورت قطعه های نازک برش زده و خرد می کنیم. سپس داخل قابلمه یخته و ۳ قاشق غذاخوری آب و ۳۲ گرم شکر به آن اضافه می کنیم.
سپس مخلوط را به مدت ۴۰ دقیقه یا تا زمانی که میوه ها نرم و تیره شوند می جوشانیدم. وقتی مارمالاد غلیظ شد، آن را داخل ظرف ریخته و در یخچال قرار می دهیم. همزمان با خنک شدن مارمالاد، به آن پکتین اضافه می کنیم. این کار به ضخیم تر شدن میوه های پخته و فرم گیری آن ها کمک می کند.
روش صحیح نگهداری نارنگی یافا
پس از خرید این میوه بهتر است زود تر میل شود. زیرا پوستی نازک و نرم داشته و نسبت به پرتقال های بزرگ زودتر خراب می شوند. ماندارین ها معمولا ۳ هفته پس از برداشت، شروع به از دست دادن طعم خود می کنند. بعد از گذشت ۶ هفته این روند افزایش پیدا می کند. از این رو توصیه می شود که مدتی کوتاه بعد از خرید مصرف شوند. حداکثر زمانی که می توان ای میوه را در یخچال نگهداری کرد ۱ تا ۲ هفته است.
خواص درمانی نارنگی یافا
تحقیقات بسیار زیادی بار ها بر روی نارنگی یافا انجام شده و اثر خواص افزایش محافظت کننده آن در برابر طیف وسیعی از بیماری ها اثبات شده است، که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد:
میوه ای سرشار از آنتی اکسیدان است
این میوه علاوه بر ویتامین C، حاوی آنتی اکسیدان های دیگری از جمله هسپریدین، ناریروتین و بتاکاروتن است. بتاکاروتن پیش ساز ویتامین A بوده، معمولا در غذاهای گیاهی نارنجی و قرمز موجود است.
ترکیبات آنتی اکسیدان، رشد سلول های سالم و متابولیسم قند را افزایش می دهند. ناریروتین، به بهبود سلامت روان کمک کرده و برای جلوگیری از بیماری آلزایمر مفید است . آنتی اکسیدان های موجود در این میوه به کاهش التهابات بدن کمک کرده و از آسیب های سلولی در برابر رادیکال های آزاد جلوگیری می کند.
نارنگی یافا منبعی غنی از فیبر است
این میوه فقط ۱ گرم فیبر دارد. مصرف چند عدد از آن در طول روز، روشی آسان برای تقویت بدن و تامین فیبر مورد نیاز است. فیبر میوه برای تقویت باکتری های روده بسیار مفید است. به همین دلیل، موجب نرم شدن مدفوع و کاهش یبوست می شود.
علاوه بر این، از ابتلا به بیماری دیورتیکولی جلوگیری می کند. فیبر میوه با اتصال به کلسترول در رژیم غذایی، مانع از جذب آن شده و با این کار با افزایش کلسترول خون مقابله می کند. فیبر این میوه خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را نیز کاهش می دهد .
موجب جوان سازی پوست می شود
ویتامین C یکی از ویتامین های بسیار مفید برای پوست است. زیرا، این ویتامین به ساخت کلاژن کمک می کند. کلاژن پروتئینی است که سبب استحکام دیواره سلولی و در نتیجه استحکام پوست می شود. دریافت مقادیر بالای ویتامین C در رژیم غذایی سبب کاهش چین و چروک و جوان سازی پوست می شود.
فعالیت آنتی اکسیدانی ویتامین C التهاب را کاهش داده و با کاهش رادیکال های آزاد به بهبود آکنه، قرمزی و تغییر رنگ پوست کمک می کند. علاوه بر این، ویتامین C موجود در نارنگی یافا پوست را در برابر آسیب های ناشی از اشعه UV محافظت کرده و سبب ترمیم پوست های پیر می شود.
نارنگی یافا در کاهش استرس موثر است
ویتامین B۹یکی از منابع طبیعی است که در نارنگی یافا یافت می شود. به همین علت، مصرف پیوسته و مداوم این میوه در بهبود عملکرد مغز موثر بوده و به کاهش استرس و افسردگی کمک می کند.
برای زنان باردار مفید است
وجود میزان کافی از ویتامین B۹ در این میوه، آن را به میوه ای فوق العاده برای زنان باردار تبدیل کرده است. این ویتامین از جنین در برابر نقایص لوله های عصبی محافظت می کند.
به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می کند
مصرف این میوه بدن را در برابر بیماری ها مقام کرده و سبب بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن می شود. هنگامی که سیستم ایمنی بدن تقویت شود می تواند از بروز بسیاری از عفونت ها جلوگیری کرده و احتمال بروز بیماری های خطرناک را تا حد زیادی کاهش دهد. ویتامین C موجود در این میوه، سبب حافظت آنتی اکسیداتیو در برابر آسیب های ناشی از رادیکال های آزاد می شود.
برای کودکان بسیار مناسب است
نارنگی یافا معمولا شیرین است و به راحتی پوست کنده می شود. به همین دلیل، به عنوان یک میان وعده مناسب برای کودکان مورد استفاده قرار می گیرد. تحقیقات انجام شده نشان می دهد عدم مصرف میوه و سبزیجات کافی در دوران کودکی می تواند منجر به عادت غذایی ضعیف و ضعف سلامت در بزرگسالی شود.
به سلامت استخوان ها کمک می کند
مصرف این میوه، مقادیر بالایی از کلسیم و فسفر را برای بدن فراهم می کند. این امر نقش مثبتی در تقویت و سلامت استخوان ها دارد. این مواد مغذی برای تمام گروه های سنی مفید بوده و نقش مهمی در انقباض عضلات دارد.
خاصیت ضد سرطانی دارد
استفاده از نارنگی یافا در رژیم غذایی می تواند به مقابله با انواع گوناگونی از سرطان کمک کند. زیرا این میوه حوی ترکیبات ضد سرطانی مانند ویتامین C و مولکول های زیست فعال قوی مانند لیمونوئید و کوئرستین است. علاوه بر این، حاوی ترکیب پکتین است. این ترکیب بدن را در برابر گسترش انواع سرطان محافظت می کند.
نارنگی یافا به هضم بهتر غذا کمک می کند
از آن جایی که این میوه حاوی مقدار زیادی فیبر است می تواند عمل دفع را آسان تر کند. به این ترتیب هضم غذا را آسان تر کرده و مانع از بروز یبوست می شود.
فیبر موجود در این میوه، فرایند هضم را آهسته می کند. به این ترتیب سبب جذب بهتر مواد مغذی موجود در غذا می شود. علاوه بر این، پتاسیم موجود در نارنگی یافا از شدت انقباض عضلات می کاهد. این امر سبب حرکت بهتر مواد غذایی و حرکات روده ای می شود .
اسانس آن در رایحه درمانی کاربرد دارد
اسانس این میوه خاصیت تسکین دهندگی درد و جوان سازی دارد. به همین علت در رایحه درمانی کاربرد دارد. ماساژ با این اسانس، سبب کاهش استرس، نشاط و بهبود وضوح ذهنی می شود. این اسانس ویژگی پاک کنندگی داشته و به داشتن خوابی با کیفیت و خوب کمک می کند.
عملکرد کبد را بهبود می بخشد
نارنگی یافا دارای کولین بوده که منجر به بهبود عملکرد کبد می شود. از این رو، مصرف آن برای پیشگیری از بیماری های کبدی بسیار موثر است.
خاصیت ضد التهابی دارد
از آن جا که این میوه یک منبع غنی تامین کننده ی کلسیم و پتاسیم است، برای کاهش التهاب های دندانی بسیار موثر است. به همین دلیل، مصرف آن در حفظ سلامت دندان ها بسیار موثر است.
تداخلات دارویی نارنگی یافا
تحقیقات انجام شده نشان می دهد که این میوه حاوی فورانوکومارین بوده که در گریپ فروت نیز یافت می شود. از این رو، مصرف آن ممکن است همراه با دردهای قلبی خاصی تداخل ایجاد کند. به عنوان مثال، فورانوکومارین می تواند استاتین های کاهش دهنده کلسترول خون را تقویت و عوارض شدیدی ایجاد کند.
بنابراین در صورت مصرف استاتین، استفاده از این میوه را محدود کنید. به این ترتیب، ممکن است این میوه با دیگر دارو ها نیز تداخل داشته باشد. بنابراین، پیش از مصرف آن با پزشک مشورت کنید .
عوارض جانبی مصرف نارنگی یافا
- مصرف بیش از ۵ عدد از این میوه در روز ممکن است دردسر ساز باشد. زیرا موجب افزایش گاز روده و ناراحتی های گوارشی می شود.
- به دلیل این که پوست این میوه راحت جدا می شود، کودکان به راحتی از آن استفاده می کنند. بنابراین باید مراقب کودکان باشید. زیرا مصرف بیش از حد آن موجب اسهال و کندی عملکرد روده های کودکان می شود.
- بیشتر نارنگی های یافا مانند مرکبات، می توانند در برخی افراد موجب واکنش های آلرژیک شوند و این علائم می توانند از خفیف تا شدید متغیر باشند.
- یکی دیگر از عوارض مصرف بیش از اندازه این میوه، بروز آفت و التهاب در دهان و زبان مصرف کننده است.
- برخی افراد ممکن است بعد از مصرف مرکباتی مانند نارنگی یافا دچار خارش یا تورم در بخش هایی از گلو، بروز مشکلات گوارشی مانند حالت تهوع و درد در ناحیه شکم شوند. در این شرایط بهتر است از مصرف نارنگی و مرکبات آن خودداری شود.
- از مخلوط کردن این میوه با شیر گاو خودداری کنید. به این دلیل که سبب بروز درد های شکمی می شود.
- افرادی که پوست خشک و حساس دارند مراقب استفاده از این روغن این میوه باشند. استفاده از روغن های اسانسی و یا عطر مایه هایی مانند روغن نارنگی یافا می تواند سبب فتوتوکسیسیتی شود. از این رو، فرد باید پس از استعمال چنین روغن هایی از تماس مستقیم با خورشید پرهیز کند.
انواع نارنگی
نارنگی ها از گروه مرکبات هستند و پوست شلی دارند که به راحتی می توان پوست آن را جدا کرد. پوست آن به قدری راحت جدا می شود که مانند باز کردن زیپ روی ژاکت است. نارنگی‌ها فصل رشد بسیار کوتاهی دارند، بنابراین وقتی در دسترس هستند تقاضای زیادی برای آنها وجود دارد. انواع مختلفی از نارنگی ها از جمله کلمنتین، تانجلو و تمپل وجود دارد.
کلمانتین ها نوعی نارنگی کوچک شیرین و بدون دانه هستند. آنها همچنین به نام نارنگی الجزایری شناخته می شوند. پوستی که میوه داخلی را می پوشاند نازک تر از آن چیزی است که با نارنگی های معمولی پیدا می کنید. کلمانتین ها به دلیل طعم شیرین خود شناخته می شوند و اغلب به دلیل شیرینی خود برای پخت و پز استفاده می شوند. بسیاری از مردم به دلیل طعم شیرین آنها دوست دارند از کلمنتاین مارمالاد درست کنند.
تانجلو بسیار جالب است، زیرا آنها تلاقی بین پوملو و نارنگی هستند. نام تانجلو از ترکیب دو واژه پوملو و نارنگی به وجود آمده است. در نگاه اول ممکن است آن را با یک پرتقال بزرگ اشتباه بگیرید، اما می توانید تفاوت بین یک تانجلو و یک پرتقال را تشخیص دهید زیرا از پرتقال کوچک تر است.
تمپل همچنین به عنوان ماندارین سلطنتی شناخته می شوند. تمپل میوه ای ترکیبی است که حاصل تلاقی پرتقال و نارنگی است. تمپل به جای نارنگی بزرگ شبیه یک پرتقال کوچک است. آنها کاملاً خوشمزه هستند زیرا بسیار آبدار و شیرین هستند. بسیاری از مردم فکر می کنند که طعم تمپل بیشتر شبیه پرتقال است تا نارنگی. هر نوع نارنگی در نوع خود منحصر به فرد و خوشمزه است. معمولاً این نوع میوه تا هفت روز در یخچال تازه می ماند، بنابراین اگر دائماً از این نوع میوه ها می خورید، از خرید آن ها در حجم زیاد نترسید.
