کریر CK-80 چیست و چه کاربردی در صنعت نساجی دارد؟
کریر CK-80 ، مایعی زرد رنگ، بی بو و غیر سمی است که خاصیت یکنواخت و دیسپرس کنندگی بالایی داشته و در صنعت نساجی کاربرد فراوانی دارد. از این نوع کریر در رنگرزی با سیستم بخار پلی استر استفاده می شود.
رنگرزی با استفاده از کریر یا حامل روشی برای رنگرزی مواد پلی استری است که در مواقع ضروری مورد استفاده قرار می گیرد. استفاده از کریر CK-80 در رنگرزی، رنگرزی مواد پلی استر در فشار اتمسفر را امکان پذیر می کند.
در این مقاله از نشریه علمی جهان شیمی به معرفی و بررسی کریر CK-80، ویژگی ها، مکانیسم عمل، کاربرد و … می پردازیم.
رنگ دیسپرس چیست
رنگ های دیسپرس در سطوح مختلف انرژی طبقه بندی شده و روش های رنگرزی، خواص رنگ و ثبات مواد رنگ شده با این طبقه بندی ارتباط دارند. هنگام رنگرزی در دمای بالاتر از ۱۰۰ درجه سانتی گراد، می توان از انواع کریرها استفاده کرد تا تسطیح رنگ های دیسپرس دشوارتر را افزایش دهد.
در حضور یک ماده حامل در حمام رنگ، رفتار رنگرزی رنگ های دیسپرس ممکن است به دمای رنگرزی و تغییرات غلظت حمام رنگ حساسیت نشان دهند. رنگ های دیسپرس در رنگرزی ترکیبی نسبت به رنگرزی حامل، ممکن است خواص رنگرزی متمایزی را نشان دهند.
کریر چیست
کریر ترکیبی است که گروه های سالسیلیکی دارد. این مایع سبب متورم شدن الیاف پلی استر شده و جذب کامل رنگ های دیسپرس کریری را بر عهده دارد. این ترکیب کف کمی تولید کرده و حتی در دمای ۱۲۰ درجه سانتیگراد نیز سبب افزایش عمق شید رنگی می شود.
کریر از نظر شکل ظاهری به صورت مایعی زرد رنگ است. یکی از امتیازات این ترکیب، بی بو بودن آن است. به این ترتیب، محیطی کاملا بی آزار در سالن های رنگرزی فراهم می کند.
کریر علاوه بر خاصیت یکنواخت کنندگی و دیسپرس کنندگی، نوعی شتاب دهنده ذرات محسوب می شود که در رنگ آمیزی یا چاپ الیاف آبگریز با رنگ های پراکنده مورد استفاده قرار می گیرد.
رنگ های پراکنده در آب گرم از حلالیت کمی برخوردار هستند. به همی دلیل، آن ها به اندازه ذرات کمتر از ۲ میکرون پراکنده می شوند. این ویژگی می تواند رنگ را به درون فیبر حمل کرده و موجب رنگرزی سریع تر شود. استفاده از کریر به میزان قابل توجهی میزان رنگرزی را افزایش داده و همچنین موجب پراکندگی رنگ می شود.
به این ترتیب، مشکل در رنگرزی پلی استر با استفاده از دیسپرسانت بر طرف می شود. به این معنی که سرعت پراکندگی مولکول های رنگ افزایش می یابد. سرعت جذب پایین به دلیل حلالیت کم در آب است. این امر موجب جمع شدن ماده و در نتیجه نفوذ آن ها به ساختار فشرده پارچه می شود.
کریر CK-80 چیست
کریرCK-80 ، مایعی زرد رنگ، بی بو و غیر سمی است که خاصیت یکنواخت و دیسپرس کنندگی بالایی داشته و در صنعت نساجی کاربرد فراوای دارد. از این نوع کریر در رنگرزی با سیستم بخار پلی استر استفاده می شود.
مشخصات فنی کریر CK-80
| نام محصول | کریر |
| کد محصول | CK-80 |
| شکل ظاهری | مایع زرد رنگ |
| pH | ۸-۷ |
| ماهیت شیمیایی | بر پایه استر ها همراه با حلال و امولسیفایر |
| ماهیت یونی | نانیونیک |
| قابلیت انحلال | به هر نسبتی در آب حل می شود. |
ویژگی های کریر CK-80
- متورم کردن الیاف پلی استر جهت جذب بیشتر رنگ زا
- خاصیت دیسپرس کنندگی و یکنواخت کنندگی رنگ زا
- بی اثر بودن در ثبات رنگ زا
- ایجاد شفافیت و افزایش عمق رنگ
- ایجاد زیر دست نرم و لطیف
- مقاومت در محیط های اسیدی و قلیایی
- عدم ایجاد کف
- مناسب برای رنگرزی پلی استر در دمای بالا
عملکرد کریر CK-80
رنگرزی پلی استر با رنگ های دیسپرس، در دمای ۱۰۰ درجه سانتی گراد و بدون مواد کمکی خاص که به عنوان حامل شناخته می شوند، فقط سایه های روشن را ایجاد می کند. این امر به دلیل سرعت پایین جذب رنگ است. برای استفاده موثر از رنگ، نباید در پایان رنگرزی هیچ حامل حل نشده ای در حمام وجود داشته باشد.
چنانچه فاز حامل جداگانه وجود داشته باشد، رنگرزی ضعیف خواهد بود. به این ترتیب، فاز در دسترس فیبر نخواهد بود و نامحلول بودن آن ممکن است باعث ایجاد لکه روی پارچه شود.
بنابراین، باید به این نکته توجه داشت که حمام با افزودن مقدار زیاد کریر اشباع نمی شود. اگر این اتفاق بیفتد، فیبر اشباع شده و فعالیت حامل بیشتری در دمای معین حاصل نمی شود.
با افزایش حلالیت کریر در آب اثربخشی آن کاهش می یابد. زیرا کریر میل ترکیبی بالایی با آب داشته و نمی تواند با مولکول های فیبر پیوند هیدروژنی برقرار کند. اما در مرحله نیمه محلول و در ایجاد پیوند هیدروژنی با مولکول های فیبر موثرتر عمل می کند.
به عنوان مثال کریر های مبتنی بر سدیم (فنل O و P فنیل) به عنوان کریر هیچ اثری ندارند. در حالی که فنل های آزاد به عنوان یک کریر عالی عمل می کنند. به این ترتیب دی فنیل اتر برای رنگرزی پلی استر از اثرگذاری خوبی برخوردار است. این حامل ها باید به خوبی توزیع شوند تا مانع از رنگرزی لکه دار شود.
مکانیسم اثر کریر CK-80
الیاف کریر CK-80 رنگ را جذب کرده و متورم می شوند. این تورم می تواند جریان آب را در منسوجات مختل کرده و سبب ناهمواری شود. مکانیسم کلی این است که دمای انتقال شیشه پلیمری را کاهش داده، در نتیجه حرکات زنجیره پلیمری را تقویت و حجم آزاد ایجاد می کند. این امر سبب افزایش سرعت انتشار رنگ در فیبر می شود.
یک روش معمولی رنگرزی حامل، شامل قرار دادن کالا در حمام با دمای ۶۰ درجه سانتی گراد و افزودن عامل پخش کننده رقیق، حامل امولسیون شده و در آخر رنگ های پراکنده است. سپس دما را به تدریج بالا می برند تا به جوش آمده و رنگرزی در این دما ادامه یابد.
اثرات کریر CK-80 در افزایش سرعت رنگرزی
- افزایش تورم فیبر
- افزایش مصرف آب
- تشکیل فیلم
- تئوری فیبر مایع
- افزایش حلالیت رنگ
- شل شدن ساختار الیاف
- مزایای استفاده از کریر
- رنگرزی را می توان در زمان جوش انجام داد.
- چرخه رنگرزی کوتاه تر و رنگرزی بهتر
روش رنگرزی کریر CK-80
رنگرزی کریر CK-80 روشی است که برای رنگرزی مواد پلی استر مورد استفاده قرار می گیرد. با وجود این که استفاده از کریرها در رنگرزی، رنگ آمیزی مواد پلی استر را در فشار جو امکان پذیر می کند، اما خواص نامطلوب کریر ها دارای اشکالاتی است.
رنگ های پراکنده در سطوح مختلف انرژی، طبقه بندی می شوند. روش های رنگرزی، خاصیت رنگ و پایداری مواد رنگ شده با این طبقه بندی ارتباط دارند. هنگام رنگرزی در دمای بالاتر از ۱۰۰ درجه سانتیگراد می توان از کریرها استفاده کرد تا بتوان سطح رنگ هایی که پخش نمی شوند را افزایش داد.
در صورت وجود ماده کریر در حمام رنگ، رفتار رنگرزی رنگ های پراکنده ممکن است به دمای رنگرزی و تغییرات غلظت کریر رنگ حساس شود. رنگ های پراکنده ممکن است در رنگرزی ترکیبی کریر، خاصیت رنگرزی متفاوتی از خود نشان دهند. با وجود این که به همان سطح انرژی تعلق دارند.
با توجه به نتایج تجربی به دست آمده در مورد رنگ های پراکنده، ممکن است در رنگرزی کریر CK-80 الیاف پلی استر با رنگ های پراکنده، به دلیل دمای مختلف و غلظت حمام رنگ، مشکلاتی ایجاد شود. دلیل بروز این مشکلات این است که سطح انرژی این رنگ ها متفاوت است.
مقدار مصرف کریر CK-80 در رنگرزی پلی استر
مقدار مصرف کریر CK-80 برای رنگرزی کالای پلی استر با رنگزای دیسپرس کننده به مقدار ۱ الی ۳ گرم بر لیتر است. همچنین برای اصلاح غیر یکنواختی پارچه غیر یکنواخت از کریر CK-80 به مقدار ۲ الی ۴ گرم بر لیتر استفاده می شود.
مقدار مصرف کریر CK-80 در رنگرزی اتمسفریک
مقدار مصرف کریر CK-80 در رنگرزی اتمسفریک مطابق با رنگ و شید، به میزان ۳ الی ۹ گرم بر لیتر است. محدوده pH اسید استیک بین ۴ تا ۵ بوده و مدت زمان واکنش ۴۵ دقیقه در نظر گرفته می شود.
مقدار مصرف کریر CK-80 در رنگرزی تحت فشار
میزان مصرف کریر CK-80 در رنگرزی تحت فشار مطابق با مقدار رنگ و شید به میزان ۰.۵ الی ۱ درصد است. محدوده pH اسید استیک نیز معادل ۴ تا ۵ است. این واکنش به مدت ۳۰ دقیقه در دمای ۱۲۰ الی ۱۵۰ درجه سانتیگراد صورت می گیرد.
شرایط نگهداری کریر CK-80
به دلیل حساس بودن کریر CK-80، این محصول باید در درجه حرارت ۱۰ الی ۳۵ درجه سانتیگراد نگهداری شود. اگر مدتی در سرما بماند باید آن را گرم و میکس کرد تا قسمت های یخ زده و کریستال شده مجددا دیسپرس شده و به حالت عادی خود بازگردند. این امر سبب می شود تا لکه گذاری ایجاد نشود.
