خاویار چیست؟ خواص درمانی و نحوه مصرف آن چگونه است؟
خاویار در واقع تخمک های نابارور حاصل از تخمدان ماهی های خاویاری ماده است و یکی از گران ترین مواد غذایی جهان محسوب می شود. یونانیان باستان، رومی ها و تزار های روسیه در خوشگذرانی های خود خاویار مصرف می کردند.
این ماده غذایی منبعی غنی از انواع ویتامین های A، B و D، مواد معدنی مانند آهن، کلسیم، پتاسیم، منیزیم، کربوهیدرات، پروتئین و … است. از این رو، خاصیت آنتی اکسیدانی، ضد ویروسی و ضد التهابی دارد.
مصرف خاویار برای درمان بیماری های قلبی و عروقی، چشم، آلزایمر، افسردگی، مشکلات پوستی، تنظیم فشار خون، تقویت عضلات و … توصیه می شود. در این مقاله از نشریه علمی جهان شیمی به بررسی انواع خاویار، نحوه مصرف، خواص درمانی و عوارض آن می پردازیم.
انواع ماهی های خاویاری
ماهی خاویار با نام تجاری استورژون به خانواده تاس ماهیان تعلق دارد. قدمت چند صد میلیون ساله این گونه های آبزی کم نظیر به عصر ژوراسیک باز می گردد. ماهی خاویار به فسیل زنده جهانی مشهور است.
از ۲۷ گونه ماهی خاویار موجود در جهان تنها ۶ مورد از آن ها در دریای مازندران دیده می شود. فیل ماهی، تاس ماهی روسی، تاس ماهی ایرانی یا قره برون، ماهی شیپ و ماهی اوزون برون از گونه های ماهی های خاویـاری دریای مازندران هستند. نام دیگر تخم خاویار مروارید سیاه است.
با وجود این که گوشت ماهی خاویار قیمت آن چنان بالایی ندارد اما، تخم خاویار از قیمتی به مانند طلا برخوردار است. تخم خاویار بر اساس رنگ به انواع گوناگونی تقسیم می شود که مهم ترین آن ها تخم خاویار طلائی، تخم خاویار سرخ و از همه مهم تر تخم خاویار سیاه است.
ارزش غذایی خاویار به ازای هر ۱۰۰ گرم
هر ۱۰۰ گرم از خاویار حاوی ۲۶۴ کیلوکالری انرژی،۱۹ گرم چربی (۴٫۱ گرم چربی اشباع، ۷ گرم چربی چند اشباع نشده و ۴٫۶ گرم چربی تک اشباع نشده)، ۵۸۸ میلی گرم کلسترول،۱۵۰۰ میلی گرم سدیم،۱۸۱ میلی گرم پتاسیم،۴ گرم کربوهیدرات، ۲۵ گرم پروتئین،۲۷۵ میلی گرم کلسیم، ۱۱٫۹ میلی گرم آهن،۴۰۰ میلی گرم منیزیم،۹۰۵ واحد ویتامین A، ۱۱۷ واحد ویتامین D،۲۰ میکروگرم ویتامین B۱۲ و ۰٫۳ میلی گرم ویتامین B۶ است.
پیشینه مصرف خاویار در ایران
خاویار در ایران قدمتی طولانی دارد. هم اکنون کشور ما نیاز بیش از ۸۵ درصد دنیا را تامین می کند. در زمان های قدیم به وسیله چکش پلاستیکی ماهی را بیهوش کرده و خاویـار را از داخل شکم ماهی خارج می کردند.
با گذشت زمان این کار با استفاده از عمل های جراحی انجام می شود. ماهی پس از خارج کردن تخم و باقی گذاشتن مقادیری از آن در داخل شکم دوباره به دریا بازگردانده می شود. هر ماهی خاویـار به ۱۵ تا ۱۶ سال زمان نیاز دارد تا بارور شده و تخم تولید کند.
خواص درمانی خاویار
این ماده غذایی به دلیل ترکیبات و مواد مغذی از خاصیت درمانی برخوردار است. در این قسمت به مهم ترین خواص درمانی آن اشاره می کنیم.
منبعی غنی از آنتی اکسیدان است
خاویار به دلیل داشتن انواع ویتامین ها، یکی از منابع غنی آنتی اکسیدانی در طبیعت است. وجود این ترکیبات به رفع آثار پیری پوست، بهبود بینایی، تقویت سیستم ایمنی بدن و … کمک فراوانی می کند.
برای مادران باردار بسیار مفید است
پزشکان معتقدند بهتر است مادران در ماه های ۶ تا ۹ ماهگی فرزند خود از این ماده مغذی استفاده کند. البته مصرف خاویار در کل دوران بارداری بسیار مفید است. خاویار ایرانی اگر به صورت طبیعی پرورش و صید شود از هر گونه عامل سرب و جیوه ای به دور است.
فشار خون را تنظیم می کند
این ماده غذایی دارای منابع مغذی مانند پتاسیم است. عنصر پتاسیم در بدن به عنوان تنظیم کننده فشار خون عمل می کند. لذا مصرف خاویـار می تواند به عنوان جایگزینی گران قیمت برای قرص های فشار خون محسوب شود.
خاویار موجب شادابی پوست صورت می شود
امروزه اسم خاویار روی محصولات زیادی از جمله ماسک های صورت دیده می شود. این ماده غذایی به عنوان یک خوراکی لوکس می تواند روی صورت قرار گرفته و پوست آن را شاداب تر کند.
خاویار به دلیل داشتن ویتامین A، در بهبود زخم های ایجاد شده روی پوست نقش داشته و به عنوان محافظ جدار خارجی سلول عمل می کند. ویتامین E موجود در خاویار پوست را به صورت عمقی مرطوب نگه می دارد. به همین دلیل، از خشک شدن شدید پوست در زمان های طولانی جلوگیری می کند.
از شل شدن و افتادگی پوست جلوگیری می کند
این ماده غذایی دارای مقدار زیادی عامل تحریک کننده کلاژن پوستی است. به این ترتیب، مصرف آن موجب طراوت پوست شده و بدون نیاز به عمل جراحی یا لیفتینگ، پوست را به روز های اول با حالت الاستیک بالا نزدیک می کند.
خاویار مقدار کافی پتاسیم دارد. پتاسیم از افتادگی های پوست ناشی از تحلیل رفتن بافت ها جلوگیری می کند. وجود اسیدهای چرب مهمی مانند امگا ۳ و ۶ پوست را شفاف و درخشنده می کند.
مانع از آفتاب سوختگی می شود
خاویار آبرسانی قوی است. تامین آب کافی به همراه مواد مغذی پوست را در برابر تغییرات محیطی به شدت مقاوم می کند. علاوه بر این، این ماده غذایی به ترمیم زخم های پوستی کمک فراوانی می کند.
خطر بروز بیماری قلبی را کاهش می دهد
روغن امگا ۳ موجود در این ماده غذایی به دلیل داشتن خاصیت آنتی اکسیدانی سلامتی عروق و قلب را تضمین می کند. از این رو، به عنوان یک تقویت کننده ایمنی سیستم قلب و عروق کاربرد دارد.
علاوه ب این، به دلیل داشتن خاصیت آنتی اکسیدانی از رسوب چربی های مضر در رگ های خونی جلوگیری می کند. عدم رسوب چربی در جداره رگ های خونی موجب جریان بهتر خون در بدن و کاهش فشار خون می شود. این امر سلامتی قلب و عروق را به دنبال دارد.
به داشتن رابطه جنسی خوب کمک می کند
خاویار دارای مقدار زیادی امگا ۳ و ۶ ، ویتامین های B۵ و B۶ است. وجود این ویتامین‌ها در به تعادل رسیدن هورمون های جنسی نقش موثری دارند. با مصرف خاویار می توان پروتئین لازم برای انجام فعالیت های جنسی را بدون دریافت کلسترول مضر به دست آورد.
این ماده غذایی به دلیل داشتن آرگینین که نوعی امینو اسید است به گردش خون و همچنین جریان یافتن آن در عروق جنسی کمک می کند. علاوه بر این، وجود مقدار زیادی از ویتامین B۱۲، ریبوفلاوین و همچنین کلسیم سطح انرژی فرد قبل از رابطه جنسی را افزایش می دهد. ویتامین D موجود در آن نیز سطح هورمون جنسی یعنی استروژن را در بهترین حالت خود حفظ می کند.
از خاصیت ضد ویروسی برخوردار است
مصرف خاویـار ویتامین D مورد نیاز بدن برای افزایش قدرت سیستم ایمنی را تامین می کند. این امر بدن را در برابر بیماری های ویروسی مانند سرما خوردگی مقاوم می کند. علاوه بر این، کاهش رادیکال های آزاد در بدن مشکلات دیگر مانند التهاب در اندام‌ها را نیز کاهش می دهد.
خاویار برای چشم بسیار مفید است
چشم یکی از حساس ترین اندام‌های بدن است که در طول دوران زندگی در معرض آسیب های زیادی قرار می گیرد. یکی از مهم ترین آسیب های وارد شده به چشم، واکنش های رادیکال آزاد روی قرنیه و شبکیه چشم است. در این صورت چشم به مرور زمان بینایی خود را از دست می دهد.
این ماده غذایی به دلیل داشتن مقدار زیادی آنتی اکسیدان در قالب انواع ویتامین ها و اسید های چرب، واکنش های رادیکال های آزاد روی قرنیه چشم را کنترل می کند.
در بازسازی هموگلوبین خون نقش دارد
افرادی که تحت عمل جراحی قرار می گیرند اغلب سطح هموگلوبین خون پایینی دارند. هموگلوبین بخشی از خون است که وظیفه انتقال اکسیژن به سایر نقاط بدن را بر عهده دارد. در صورت کمبود هموگلوبین، فرد دچار کم خونی می شود.
کم خونی سبب بروز علائمی مانند خستگی های ناگهانی و کاهش قدرت فرد در انجام کارهای روزانه می شود. با کاهش هموگلوبین، رسوب سلول های قرمز و نابودی آن ها افزایش می یابد. مصرف خاویـار می تواند هموگلوبین از دست رفته بدن را جبران کند.
از بروز آلزایمر جلوگیری می کند
اغلب افرادی که دچار آلزایمر می شوند برخی از حرکات عادی خود مانند کنترل کردن ادرار را از دست می دهند. دلیل بروز آلزایمر از بین رفتن شبکه های عصبی و انجام واکنش های رادیکال آزاد در غشا مغز است.
بررسی های سال های اخیر نشان می دهد مصرف مواد غذایی سالم و داشتن سبک زندگی بهتر از بروز آلزایمر جلوگیری می کند. با مصرف این ماده غذایی بدن در برابر آسیب ناشی از واکنش های رادیکال آزاد تقویت می کند. برای برخوراری از این خاصیت خاویار نیازی به مصرف روزانه آن نیست. بلکه مصرف گاه و بیگاه آن در جلوگیری از آلزایمر موثر است.
خاویار تقویت کننده عضلات است
خاویار به دلیل داشتن پروتئین بسیار زیاد عاملی مهم برای تقویت عضلات و بهبود رشد آن ها در ورزشکاران محسوب می شود. به همین دلیل، مصرف این ماده غذایی به زنان باردار، ورزشکاران و نوجوانانی که در سن رشد هستند توصیه می شود.
خطر ابتلا به سرطان را کاهش می دهد
این ماده غذایی منبعی غنی از سلنیوم است. این ماده مغذی در کنار دیگر مواد مهم مانند ویتامین E، از بروز آسیب های سلولی جلوگیری می کند. آسیب سلولی در نهایت منجر به مشکلات اساسی مانند سرطان می شود.
مطالعات و بررسی های انجام شده نشان می‌دهند ویتامین E موجود در خاویار به همراه سلنیوم، به کاهش حملات قلبی کمک کرده و سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند.
خاویار خاصیت ضد افسردگی دارد
این ماده غذایی به دلیل داشتن روغن امگا ۳ زیاد می تواند به کاهش شدت افسردگی و اختلالات ناشی از آن کمک کند. خاویـار علاوه بر بهبود علائم افسردگی، سطح خوشحالی افراد را نیز بهبود می بخشد.
خاویار سلامت استخوان را تضمین می کند
وجود ویتامین D در کنار کلسیم، مقدار جذب آن را به میزان زیادی بهبود می بخشد. این امر موجب می شود بدن از لحاظ تامین مواد مورد نیاز برای اسکلت و استخوان بندی غنی باشد. به همین دلیل، در دوران بارداری و زمانی که افراد دچار شکستگی استخوان می شوند خاویار مصرف کنند.
در درمان کم خونی نقش دارد
یکی از دلایل بروز کم خونی فقر آهن در گلبول های قرمز است. خاویار با داشتن مقادیر کافی از آهن این کمبود را جبران کرده و به افزایش قدرت حمل اکسیژن کمک می کند.
موجب کاهش استرس و درد های میگرنی می شود
مصرف غذاهای غنی از ویتامین B یا ریبوفلاوین موجب کاهش استرس، بی خوابی و اضطراب در افراد می شوند. این ویتامین باید به صورت روزانه مصرف شود. زیرا، کاهش آن در بدن موجب بروز مشکلات شدید سلامتی می شود. در خاویار علاوه بر ویتامین B۲، ویتامین B۵ نیز وجود دارد. این ویتامین در کاهش حملات میگرنی موثر است.
نحوه مصرف خاویار
خاویار یکی از اشرافی ترین صبحانه های جهان شناخته می شود. اغلب آن را به صورت خام یا به همراه زرده تخم مرغ و پیاز میل می کنند. در روشی دیگر نوک قاشق از خاویار را با سبزی ها ترکیب کرده و استفاده می کنند.
طعم خاویـار برای کسانی که تا کنون آن را نچشیده‌اند ممکن است کمی ناخوشایند باشد. زیرا، دارای شوری و بوی تند ماهی است. با وجود این که قیمت خاویار سرخ از خاویار سیاه کمتر است اما، در طعم، مزه و ارزش غذایی تفاوتی با یکدیگر ندارد.
نکات مهم هنگام تهیه خاویار
- محل رشد ماهی خاویـار نقش مهمی در سلامتی تخم های خاویار دارد. نحوه صید ماهی و فراوری نامطلوب یکی دیگر از مشکلاتی است که هنگام خرید خاویـار باید به آن توجه کرد.
- شرایط نامناسب محیطی، استفاده از ابزار های نامناسب و غیر بهداشتی برای بیهوش کردن ماهی، شرایط نامناسب حمل و نقل ماهی و خاویار و آلودگی باکتریایی از عواملی هستند که کیفیت خاویار را تهدید می کنند.
نکات مهم هنگام تهیه خاویار - سودجویان با استفاده از فراوری خاویار مصنوعی، فراورده های مشابه با خاویار اصل تولید و به بازار عرضه می کنند. این امر موجب بروز مشکلات شدیدی مانند مسمومیت های غذایی حاد می شود. از این رو، قبل از خرید نکات بهداشتی را رعایت کرده و از داشتن برچسب بهداشتی روی کالا مطمئن شوید.
- به دنبال مارک های تجاری باشید که از روش برداشت محصول بدون کشتن ماهی، برای جمع آوری تخم های ماهی استفاده می کنند.
عوارض مصرف خاویار
- با وجود سطح بالای ویتامین ها، مواد معدنی و چربی های ضروری، خاویار مقدار کالری نسبتا بالا و همچنین سطح بالایی از کلسترول و سدیم دارد. بنابراین، خوردن میزان کم (حدود ۳۰ تا ۵۰ گرم) برای هر فرد توصیه می شود.
- هر چند لیستریا و جیوه پایینی دارد اما، مصرف آن به زنان باردار توصیه نمی شود. در این خصوص بهتر است با پزشک متخصص درباره سطوح قابل قبول مصرف آن مشورت شود.
- مصرف خاویـار نامناسب عوارض جدی دارد که از آن جمله می توان به تب، سردرد، تهوع، اسهال، عوارض گوارشی، کبدی و بروز مشکلات آلرژیک اشاره کرد.
قیمت خاویار
بازار خاویار با افزایش آگاهی از فواید سلامتی و کاربردهای رو به گسترش آن در صنایع غذایی به پیش می‌رود. علاوه بر این، افزایش درآمد سرانه در اقتصادهای نوظهور مانند چین، هند، برزیل و مکزیک به مصرف کنندگان این امکان را می دهد که هزینه های بیشتری را به خاویار و محصولات مرتبط اختصاص دهند. این بازار در سال های اخیر به دلیل مشارکت فزاینده شرکت های ماهیگیری که به دنبال پاسخگویی به تقاضای رو به رشد مشتریان هستند، رشد مطلوبی را تجربه کرده است. در حالی که خاویار معمولاً به عنوان یک پیش غذا استفاده می شود و به عنوان یک غذای لذیذ در نظر گرفته می شود، گزینه های مقرون به صرفه نیز در بازار موجود است که اغلب توسط مبتدیان ترجیح داده می شود تا طعم آن را به دست آورند که با طعم ملایم تر و رنگ قهوه ای تیره مشخص می شود.
خاویار به دلیل پتانسیل خود در درمان ناتوانی جنسی و محتوای بالای اسیدهای چرب امگا ۳، سلنیوم و ویتامین B12 مشهور است. این شناخت منجر به افزایش تقاضا برای خاویار و مشتقات آن در بخش داروسازی شده است و شرکت‌هایی در حال توسعه قرص‌ها، کپسول‌ها و داروهای مایع برای رفع کمبودهای مختلف سلامت هستند. افزایش قدرت خرید و افزایش آگاهی از مزایای سلامتی مرتبط با این محصولات باعث افزایش تقاضا برای انواع مختلف خاویار در منطقه شده است. به طور مشابه، اروپا نیز به دلیل تغییر ترجیحات مصرف کنندگان که این اقلام را ترجیح می دهند، به یک بازار مهم تبدیل شده است. علاوه بر این، افزایش نرخ دیابت و چاقی در ایالات متحده باعث شده است که مصرف کنندگان مواد غذایی غنی از مواد مغذی مانند خاویار را انتخاب کنند. برای اطلاع از قیمت خاویار می توانید در اینترنت جستجو کنید. لازم است بدانید که قیمت آن بسیار بالا است و اگر با قیمت کمتری ارائه شد بدانید که تقلبی است.
