کاربرد سیکلامات به عنوان شیرین کننده مصنوعی چیست؟

امروزه استفاده از شیرین کننده های مصنوعی در صنایع غذایی بسیار افزایش یافته است. شیرین کننده های مصنوعی به دندان ها آسیب نزده و از بروز چاقی هم جلوگیری می کنند. یکی از شیرین کننده های مصنوعی که مورد استفاده قرار می گیرد، سیکلامات سدیم است. خواص سیکلامات منجر شده است تا کاربرد آن در صنایع غذایی بسیار صورت گیرد. از فواید و مزایا سیکلامات این است که ۴۰ برابر ساکارز شیرین کنندگی دارد. سیکلامات در سال ۱۹۵۰ جهت مصرف به بازار عرضه گردید. قیمت سیکلامات با توجه به بسته بندی و مقدار آن می تواند متفاوت باشد. برای خرید و فروش سیکلامات می توان به مراکز فروش آنلاین و حضوری مراجعه نمود. البته عوارض سیکلامات نیز معرفی شده اند. بنابراین در مصرف سیکلامات باید جانب احتیاط را رعایت نمود. در ادامه با بررسی کاربرد و خواص سیکلامات با ما همراه باشید.

نشریه علمی جهان شیمی فیزیک قبلا هم به بررسی انواع شیرین کننده های طبیعی و مصنوعی پرداخته است. مانند شکر سفید و عسل، سوربیتول و سوکرالوز و… . در ادامه با بررسی خواص و کارایی سیکلامات در نشریه جهان شیمی فیزیک همراه ما باشید.

پیشینه و کشف سیکلامات

یک دانشجوی دانشگاه ایلینوی در سال ۱۹۳۷ موفق شد تا سیکلامات سدیم را کشف کند. او در آزمایشگاه بر روی سنتز دارویی تب‌بر کار می کرد. وی سیگار خود را روی میز آزمایشگاه قرار داد. وقتی دوباره سیگار را به دهان گذاشت، طعم شیرین سیکلامات را احساس کرد. این ماده در سال ۱۹۵۰ برای مصرف به بازار عرضه گردید و مصرف گسترده ای پیدا کرد. در سال ۱۹۹۹ مصرف سیکلامات به دلیل خطرات سرطان‌زایی اش ممنوع شد. اما سازمان بهداشت جهانی پس از مدتی مصرف آن را مجاز اعلام نموده است.

مشخصات اصلی سیکلامات

1. داشتن منشا مصنوعی
2. امکان کاربرد آن در مواد غذایی و به شکل خالص
3. شیرینی زیاد
4. عدم جذب توسط بدن
5. دفع بدون تغییر

فواید کاربرد سیکلامات و شیرین کننده های مصنوعی دیگر

عمده ترین فواید مصرف شیرین کننده های مصنوعی کاهش یا به صفر رساندن انرژی دریافتی از  قندهاست. اگر در ازای مصرف هر گرم قند ۴ کالری انرژی به بدن وارد شود، بنابراین با مصرف ۲ حبه قند با هر لیوان که هر کدام دارای  ۱۵کالری انرژی است ۳۰ کالری انرژی دریافتی افزایش خواهد یافت. اگر میزان مصرف قند در سایر مواد غذایی مانند نوشابه و آب میوه ها نیز محاسبه شود، ممکن است حتی در حدود ۵۰۰ کالری در روز در مصرف انرژی صرفه جویی گردد.

این نوع قندها برای افراد دیابتی نیز مناسب است. مصرف قندهای مصنوعی مانند سیکلامات ها منجر به افزایش قند خون و پاسخ انسولینی نمی شود. بنابراین کاربرد شیرین کننده های مصنوعی راه حل مناسبی برای افراد دیابتی است.

کاربرد و فواید سیکلامات

استفاده از سیکلامات به عنوان یک قند مصنوعی تجاری در تولید نوشیدنی های بدون الکل و پودرهای شیرین کننده دیده می شود. درواقع مصرف سیکلامات جای نشین مصرف شکر سفید می شود.

مزایا سیکلامات

مزه شیرینی در سیکلامات به گونه ای طراحی یافته است که رسیدن به اوج شیرینی با آن آهسته تر از ساکاروز رخ می دهد. در واقع وقفه ای در آغاز احساس مزه شیرین وجود خواهد داشت.

خواص سیکلامات در تلفیق با سایر شیرین کننده ها به ویژه ساخارین بسیار موثر به نظر می رسد. زیرا  طعم خاص تلخ فلزی ساخارین را می پوشاند.

اگر به صورت تلفیقی با ساخارین و نسبت ده به یک سیکلامات به ساخارین استفاده گردد حالت نرمالی ایجاد می شود. تلفیق این دو شیرین کننده مصنوعی علاوه بر اینکه طعم مطلوبی به غذا می دهد، مقرون به صرفه نیز است.

دیگر فواید سیکلامات این است که دارای تاثیرات هم افزایی موثر با سایر شیرین کننده های مصنوعی نیز هست. استفاده آن با آسپارتام به صورت مخلوط نیم، یک سوم و یک چهارم صورت می پذیرد.

لازم به ذکر است که خواص سیکلامات سدیم و کلسیم منجر شده تا به خوبی در آب محلول باشند. محلول این شیرین کننده نیز در برابر pH های پایین و نور و حرارت مقاومت خوبی دارد.

خواص سیکلامات قابلیت پوشاندن پس طعم های تلخ را داراست. بنابراین انتخاب مناسبی برای محصولات بهداشتی دهان و شربت های دارویی است.

کاربرد این ترکیب به‌ویژه در آسیا زیاد بوده و ۱۵% از تولید جهانی سیکلامات مربوط به آسیا می شود.

E952 همان سیکلامات سدیم است و جایگزین قند در انواع نوشابه است.

محدودیت مصرف سیکلامات

کاربرد و استفاده از این ماده به عنوان شیرین کننده مجاز با قابلیت استفاده در طیف وسیعی از محصولات صورت می گیرد. اما حدود مصرف آن در هر محصول مشخص شده است.

در سال ۲۰۰۰ در اروپا میزان مصرف قابل قبول روزانه اسید سیکلامیک و سیکلامات سدیم و کلسیم صفر تا ۷ میلی گرم به ازای هرکیلو وزن مصرف کننده، تعیین شده است.

بر همین اساس در سال ۲۰۰۳ میزان مصرف سیکلامات سدیم در نوشابه های غیر الکلی از ۴۰۰ میلی گرم به ۲۵۰ میلی گرم در لیتر کاهش یافته است.

استفاده از این ماده در محصولات قنادی بر پایه شکر نیز غیر مجاز اعلام شده است.

دلایل کاربرد سیکلامات

نباید از چنین ماده ای فواید زیادی انتظار داشت. درواقع اصلی ترین ویژگی مثبت و هدف مستقیم آن جایگزینی قند برای افرادی است که به دلایلی از خوردن کربوهیدرات های ساده منع شده اند. درواقع اثرات مفید در سلامتی را نباید از خواص سیکلامات انتظار داشت. البته این ماده همچنان دارای برخی خواص مفید نیز خواهد بود.

این ماده به هیچ عنوان توسط بدن جذب نمی شود، بنابراین در هنگام استفاده از آن هیچ گرمی بر وزن اضافه نمی گردد. درواقع از خواص این ماده کالری صفر آن است.

فرایند تهیه غذاهای شیرین و دسرها با این شیرین کننده ساده و آسان خواهد شد.

حلالیت سریع این ماده اهمیت چندانی ندارد و می توان آن را  به انواع نوشیدنی ها افزود.

دیابت و مصرف سیکلامات

افراد مبتلا به دیابت و افرادی که مستعد اضافه وزن یا چاقی هستند، فواید این شیرین کننده را می توانند به طور کامل احساس کنند. برای سایر افراد، دریافت این مزایا ممکن است ملموس نباشد. در واقع افراد عادی بدون عارضه دیابت و یا اضافه وزن نیازی ندارند تا از این ماده مصرف کنند. زیرا مصرف این ماده می تواند ضرر هایی را به دنبال داشته باشد که باید بررسی و شناخته شود.

بنابراین کاربرد این محصول برای افرادی که دارای اضافه وزن یا دیابت هستند بسیار ارزشمند است. اما حتی آن ها نیز باید در استفاده از آن احتیاط کنند زیرا این ماده خواص منفی نیز داراست.

مضرات سیکلامات

شاید این سوال برایتان مطرح باشد که آیا این ماده برای بدن انسان ضرر دارد یا خیر. با اندکی بررسی در استفاده و کاربرد سیکلامات در کشور های دیگر مشاهده می شود که چنین مکمل غذایی تنها در برخی کشورها مجوز مصرف دارد. حتی خرید سیکلامات در ایالات متحده آمریکا مدتی است که ممنوع است. لازم به ذکر است که اخیراً مجدد قطعنامه آن مطرح شده و در حال بررسی است.

البته آسیب احتمالی این شیرین کننده به طور کامل اثبات نشده است. اما برخی عواقب ناخوشایند از کاربرد آن گزارش شده است.

عوارض سیکلامات

اگر طبق دستورالعمل از این ماده استفاده شود از عوارض جانبی آن می توان جلوگیری نمود. اما اگر قوانین مصرف آن نادیده گرفته شود، ممکن است مشکلات زیر بروز نماید.

• در چربی حل نمی شود و ممکن است متابولیسم را مختل کند.
• ممکن است روی قلب و عروق خونی اثرات منفی بگذارد.
• بار و استرس کلیه ها را به طور قابل توجه افزایش می دهد.
• احتمال ابتلا به تومورهای سرطان را افزایش می دهد.
• ممکن است موجب بروز بیماری های دستگاه ادراری گردد.
• در برخی منابع ذکر شده است که این ماده باعث تحریک urolithiasis می شود.
• هنگام استفاده از این ماده واکنش های آلرژیک همراه با حساسیت به اجزای آن مشاهده شده است. خارش پوستی، بثورات پوستی، تورم و التهاب چشم از جمله این آثارند.

دوز و نحوه مصرف روزانه

از آنجایی که این ماده تنها در صورت رعایت دستورالعمل ها ایمن تلقی می شود، دستوراتی برای استفاده از آن وجود دارد. پزشکان استفاده از شیرین کننده را ممکن است برای افرادی که به دیابت یا اضافه وزن مبتلا هستند، توصیه کنند. برای چنین بیمارانی مصرف شکر سفید نامطلوب است.

سیکلامات در داروها نیز ممکن اضافه شود. البته اگر واکنش های آلرژیک به این ماده وجود داشته باشد، باید از مصرف آن خودداری شود. توجه شود که کاربرد این ترکیب نباید بیش از دوز روزانه باشد. ۱۱ میلی گرم بر کیلوگرم آخرین حد مجاز مصرف آن است. محتوای احتمالی این جز در محصولات مختلف باید مورد توجه قرار گیرد. اصل استفاده از شیرین کننده این است که تنها باید به آن دسته از غذاهایی اضافه شود که نیاز به شیرین کننده دارند.

کاربرد سیکلامات و بروز سرطان

خطرناک ترین کاربرد این ماده این است که می تواند به پیشرفت سرطان کمک کند. آزمایش های انجام شده بر روی موش ها خواص سرطان زای این شیرین کننده در آن ها را تأیید کرده است. مصرف این ماده خطر ابتلا به سرطان مثانه در موش ها را افزایش خواهد داد. البته مطالعات انجام شده اثرات مشابهی را در بدن انسان نشان نداده اند.

کاربرد سیکلامات در بارداری

لازم به ذکر است که مصرف این ماده در دوران بارداری نامطلوب است و به هیچ وجه کاربرد آن توصیه نمی گردد. در برخی افراد تعدادی باکتری وجود دارد که با این ماده واکنش داده و بر رشد جنین تأثیر منفی می گذارند. این وضعیت خطر آسیب به جنین را افزایش می دهد. مصرف این ماده به خصوص در دو یا سه هفته اول بارداری خطرناک است.

قیمت خرید و فروش سیکلامات

این ماده از شیرین کننده های مصنوعی بشمار می آید. قیمت سیکلامات اگر با وزن های بالا خریداری شود ممکن است گران به نظر آید. اما توجه شود که مقادیر کمتر از گرم این ماده برای شیرین نمودن لازم است. برای خرید و فروش سیکلامات می توان از مراکز فروش حضوری اقدام نمود. همچنین این ماده را می توان از مراکز فروش آنلاین نیز خریداری نمود. توجه شود که قیمت سیکلامات سدیم خارجی نسبت به موارد مشابه مقادیر بیشتری را شامل می شود.

سخن آخر

سیکلامات یک شیرین کننده مصنوعی است و به طور گسترده ای در صنایع داروسازی و مواد غذایی به کار نی رود. اغلب این ماده را به عنوان یک جایگزین برای قند در نظر می گیرند. اما گاهی صدمات وارد شده به بدن هنگام مصرف آن به میزان قابل توجهی از مزیت احتمالیش فراتر می رود. بنابراین مصرف چنین ماده ای بهتر است به دلایل پزشکی صورت گیرد. در هر صورت تصمیم به استفاده از این ماده در رژیم غذایی بر عهده پزشک است. بنابراین خودسرانه از شیرین کننده های مصنوعی استفاده نکنید.