از فواید فوق العاده چربی اشباع برای حفظ سلامتی چه می دانید؟

چربی های ترکیباتی هستند که بر بسیاری از جنبه های سلامت انسان تاثیر می گذارند و به سه دسته اصلی چربی اشباع، چربی غیر اشباع و چربی ترانس دسته بندی می شوند. همه چربی ها از مولکول های کربن، هیدروژن و اکسیژن تشکیل شده اند.

از نظر شیمیایی در ساختار این نوع از چربی ها هیچ پیوند مضاعفی بین زنجیره کربنی آن وجود ندارد زیرا  با اتم های هیدروژن اشباع شده اند. این چربی ها نقطه ذوب بالاتری دارند و معمولا در دمای اتاق جامدند در صورتی که چربی غیر اشباع حداقل یک پیوند دوگانه در ساختار مولکولی خود بین اتم های کربن دارد.

این اشباع بودن منجر به جامد بودن این نوع از چربی ها در دمای اتاق می شود. برخلاف آن، چربی های اشباع نشده حالت مایع دارند.  برای کسب اطلاعات بیشتر در این رابطه در ادامه مقاله با ما در نشریه جهان شیمی فیزیک همراه باشید.

غذاهای دارای چربی اشباع شده

این نوع از چربی ها بر اساس طول زنجیره کربنی شان انواع مختلفی دارند از جمله اسید های چرب کوتاه، بلند ، متوسط و بسیار طولانی که همگی تاثیری منفی بر سلامتی دارند. اگر می پرسید چربی اشباع در چه مواد غذایی وجود دارد باید بگوییم این چربی ها در محصولات حیوانی مثل شیر و پنیر و گوشت و روغن های گرمسیری مثل نارگیل و پالم وجود دارند.

اغلب، چربی های اشباع را با عنوان چربی های بد می شناسند که معمولا با چربی های ترانس در یک دسته قرار می گیرند حتی اگر شواهد قطعی بر مضر بودن آنها وجود نداشته باشد.

سازمان بهداشت جهانی توصیه می کند که مصرف این چربی ها باید به حداقل برسد و روغن های گیاهی فرآوری شده جایگزین آن گردد تا خطر بیماری های قلبی – عروقی کم شود. با وجود این توصیه ها شاهد افزایش روز افزون بیماری های مزمن قلبی عروقی، چاقی، دیابت نوع ۲ هستیم که برخی ، دلایل آن را کربوهیدرات ها می دانند.

در عین حال برخی تحقیقات حذف این نوع عز چربی ها و جایگزینی آن با کربوهیدرات ها را پیشنهاد کرده اند که این تناقض ها موجب سردرگمی افراد شده است. با این حال متخصصان می گویند نمی توان تنها یک ماده غذایی را در ایجاد بیماری های متابولیکی مقصر دانست و کل رژیم غذایی اهمیت دارد.

انواع چربی اشباع

چربی های اشباع از چهار چربی استری مهم به نام های لوریک اسید، میریستیک اسید، پالمتیک اسید و استئاریک اسید تشکیل شده است. اسید لوریک و میریستیک بیشتر در روغن های گرمسیری نظیر هسته خرما و نارگیل و محصولات لبنی وجود دارند. چربی های اشباع گوشت، تخم مرغ، کاکائو و آجیل، بیشتر از نوع اسید پالمتیک و استئاریک هستند.

فواید چربی اشباع برای سلامتی

تاثیر بر سلامت قلب

از دلایل اصلی توصیه به کاهش مصرف چربی های اشباع این است که آنها باعث افزایش کلسترول بد خون (LDL) می شوند که با افزایش بیماری های قلبی ارتباط دارد. با این حال گفته می شود که مصرف این نوع چربی ریسک فاکتورهای بیماری های قلبی را افزایش می دهد اما خود آن را افزایش نمی دهد.

چرا که کلسترول و سایر عواملی که چربی اشباع بر آنها اثر می گذارد مانند آپولیپوپروتئین ها زمینه ساز بیماری های قلبی هستند. این پروتئین یک عنصر اصلی در LDL است که عامل مهمی در ابتلا به بیماری های قلبی در نظر گرفته می شود.

با این حال تحقیقات نشان می دهد که مصرف این نوع چربی  ارتباط معنا داری با سکته مغزی، بیماری قلبی، حمله قلبی یا مرگ های ناشی از آن ندارد. یافته ها نشان می دهد با جایگزین کردن چربی های اشباع با چربی های غیر اشباع چندگانه می توان ریسک ابتلا به بیماری های قلبی را کاهش و پیشرفت آن را کم کرد.  به خاطر داشته باشید که چربی های اشباع انواع مختلفی دارد که هر کدام تاثیر خاصی بر سلامتی دارند.

تاثیر بر سرطان

مطالعات انجام شده رابطه بین سرطان پستان و این چربی ها را تایید کرده است. همچنین شواهدی دال بر رابط چربی حیوانی و سرطان روده بزرگ و سرطان تخمدان نیز وجود دارد. برخی محققان نشان داده اند که مصرف اسیدهای چرب اشباع وجود دارد باعث افزایش خطر سرطان پروستات می شود که البته نیاز به تحقیقات بیشتری در این زمینه می باشد.

تاثیر  بر استخوان ها

شواهد نشان می دهد که نوع و مقدار چربی رژیم غذایی تاثیر زیادی بر سلامت استخوان ها دارد. بیشتر این شواهد از بررسی  چربی های حیوانی به دست آمده است. داده ها نشان می دهد تراکم مواد معدنی استخوان با مصرف چربی اشباع رابطه منفی دارد.

اما برخی محققان نیز عنوان می کنند که افراد در سنین میانسالی نیاز به دریافت این چربی ها دارند چرا که این نوع چربی برای دریافت کلسیم موجود در غذاها لازم است بنابراین حذف کامل آن از رژیم غذایی موجب مشکلات استخوانی خواهد شد.

تاثیر بر کبد

تحقیقات نشان داده که این نوع از چربی ها کبد را ترغیب می کند تا محتوای چربی خود را پاکسازی کند. به همین جهت پاکسازی کبد از چربی که یک مرحله مهم در توقف بروز بیماری کبد چرب است مورد نیاز است. همچنین نشان داده شده که این ترکیبات از کبد در برابر سم الکل و دارو ها از جمله استامینوفن و سایر داروهایی که برای تسکین درد استفاده می شوند محافظت می کند و حتی در صورت آسیب، باعث ترمیم آن می شود. اما چربی های گیاهی چنین تاثیری بر عملکرد کبد ندارند.

تاثیر بر عملکرد ریه

ریه ها برای اینکه خوب کار کنند باید یک لایه نازک از سورفاکتانت روی آنها را بپوشاند. این لایه، صد درصد از چربی اشباع تشکیل شده است. حتی عدم وجود چربی ترانس در ترکیب غذایی افراد در بلند مدت مشکلات تنفسی را به همراه خواهد داشت.

تاثیر  بر مغز

مغز انسان از چربی و کلسترول تشکیل شده است اگرچه بسیاری از مردم با اهمیت اسیدهای چرب اشباع نشده ماهیان آب سرد برای عملکرد مغز آشنا هستند اما نسبت به اهمیت این نوع چربی ها بی توجه هستند با اینحال آنها برای عملکرد نرمال مغز و سیستم عصبی لازمند.

تاثیر بر سیستم ایمنی

با اینکه برخی تحقیقات حاکی از تاثیر منفی این چربی های بر سیستم ایمنی و ایجاد التهاب هستند، باید این نکته را در نظر داشت که چربی های اشباع موجود در روغن نارگیل نقشی اساسی در سلامت سیستم ایمنی دارند.

عدم استفاده از این  نوع چربی ها باعث می شود گلبولهای سفید توانایی خودشان را در شناسایی و از بین بردن میکروارگانیسم هایی مثل ویروس و باکتری و قارچ ها از دست بدهند. همچنین باید بدانید که شیر مادر غنی از اسید های چرب اشباع است که برای رشد نوزاد اهمیت دارد. ما در سنین بزرگسالی و میانسالی نیز برای مقابله با بیماری های مختلف به این اسیدهای چرب نیاز  داریم.

تاثیرات منفی چربی اشباع بر سلامتی

چربی های اشباع نظیر روغن پالم باعث افزایش پروتئین های پیش التهابی اینترلوکین ۱ بتا و اینترلوکین ۶ می شوند. برخی تحقیقات نیز نشان می دهد که این چربی ها با تقلید از عملکرد لیپوساکاریدها، که تحریک کننده سیستم ایمنی هستند ، التهاب ایجاد می کنند. با این حال تحقیقات در این زمینه قطعی نیست و برخی تحقیقات هیچ ارتباط معناداری بین این چربی ها و التهاب پیدا نکرده اند. تحقیقات نشان می دهد که این چربی ها اثرات سوء بر عملکرد ذهنی، اشتها و متابولیسم دارد. با این حال تحقیقات در این زمینه نیز ادامه دارد.

آیا چربی اشباع ناسالم است؟

گرچه تحقیقات نشان می دهد مصرف برخی مواد غذایی حاوی چربی های اشباع برای سلامتی مضر است اما نمی توان این مسئله را به همه مواد غذایی تعمیم داد. مثلا رژیم غذایی حاوی فست فودها، محصولات سرخ شده، شیرینی ها و گوشت فرآوری شده، تاثیر متفاوتی نسبت به لبنیات کاملا چرب و محصولات غذایی حاوی روغن های گیاهی مثل روغن نارگیل دارند. بنابراین اینکه این نوع چربی  باعث ایجاد بیماری شود یا نه به خوراکی هایی وابسته است که در رژیم غذایی وجود دارد.

در بررسی تاثیرات این نوع از چربی باید شیوه زندگی و عوامل ژنتیکی نیز در نظر گرفته شود چرا که اثبات شده هر دو بر سلامتی و بیماری افراد تاثیر مستقیم دارند.

محصولات بدست آمده از نارگیل، از جمله روغن نارگیل ، ماست و شیر دام هایی که از علف تغذیه کرده اند تنها برخی از غذاهای مغذی سالم دارای چربی اشباع شده است که تاثیر مثبت بر سلامتی دارد. برخی تحقیقات نشان داده که مصرف لبنیات چرب، تاثیری بر بیماری های قلبی ندارد و روغن نارگیل کلسترول خوب خون (HDL) را افزایش می دهد و باعث کاهش وزن می شود.

در نهایت آنچه در طی سالها ثابت شده این است که رژیم غذایی باید سرشار از ترکیبات مغذی و به ویژه فیبر و غذاهای گیاهی باشد هر چند واضح است که می توان غذاهای سرشار از چربی های اشباع را نیز در آن گنجاند. مهم ترین چیز ، حفظ تعادل در مصرف مواد غذایی است نه حذف آنها !