روغن خام چیست؟ کاربرد و قیمت خرید و فروش آن
روغن‌ها ازجمله ترکیباتی هستند که استفاده های زیادی در صنایع دارند. روغن خام نیز ازجمله روغن هایی است که بلافاصله پس از استخراج از دانه های روغنی حاصل می شود. روغن خام دارای ذرات معلق و ترکیباتی است که باید قبل از مصرف خوراکی تصفیه گردد. کاربرد روغن های خام جهت مصرف طیور و مصارف صنعتی مناسب است. برای استفاده از روغن خام برای مصارف خوراکی آن را به کارخانجات تصفیه روغن انتقال می دهند. مصرف روغن خام پس از جداسازی اسیدهای چرب آزاد، رنگ بری، بوگیری و صمغ گیری و فرآیندهای صنعتی دیگر امکان پذیر خواهد بود. انواع روغن خام سویا، آفتابگردان، کلزا و… تولید و عرضه می گردند. قیمت روغن خام تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد که در ادامه این مطلب به آن می پردازیم. برای خرید روغن خام می توانید به سایت شرکت های معتبر مراجعه نمایید.
در ادامه این مطلب از نشریه علمی جهان شیمی فیزیک به بررسی خواص و کاربرد و فواید و موارد مصرف روغن خام و همین طور نحوه تصفیه و آماده سازی آن برای صنایع غذایی می پردازیم. نشریه علمی جهان شیمی فیزیک قبلا هم به بررسی روغن اسپین فینیش، روغن فشار سرد، روغن فشار اکسل و… پرداخته است. با ما همراه باشید تا بیشتر با این ماده صنعتی باارزش آشنا شوید.
روغن چیست
روغن ها از مایعاتی هستند که با آب مخلوط نمی‌شوند، زیرا چگالی آن‌ها کمتر از آب است و این موضوع موجب شناور شدن آن‌ها بر روی آب می گردد. روغن‌ها هم مانند چربی ها از تری گلیسیرید، مونوگلیسیرید و مقداری هم دی گلیسرید ساخته شده اند. روغن حاوی مقدار زیادی چربی اشباع نشده بوده که در دمای اتاق نیز مایع است. روغن ها انواع مختلفی دارند و می‌توانند صنعتی یا خوراکی باشند. در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا بیشتر با این ماده آشنا شوید.
انواع روغن
روغن های صنعتی
روغن صنعتی اغلب از روغن پایه ساخته شده اند که روغن پایه با مواد افزودنی مخلوط می گردد. روغن پایه به شکل مایع بوده و از نفت خام گرفته می شود. استفاده از برش مواد نفتی، تصفیه نمودن روغن های مصرف شده و تولید به روش مصنوعی از روش های تولید روغن پایه هستند. اغلب مواد شیمیایی با ترکیبات پیچیده به روغن خام افزوده شده و خصوصیات مورد نیاز در روغن صنعتی فراهم می گردد. کاربرد این ترکیبات اغلب موجب افزایش و بهبود خواص روغن صنعتی خواهد شد.
روغن های صنعتی از طیف وسیعی از روانکارهای صنعتی تشکیل شده اند. کاربرد این ترکیبات در صنایع بسیار گسترده است. از کاربرد انواع روغن های صنعتی در صنعت کشتیرانی، تولید سیمان، صنایع شیمیایی، حمل و نقل های هوایی، صنایع دارویی وغذایی، صنعت برق و چاپ، نساجی و… استفاده می شود. روغن های صنعتی با ویسکوزیته های مختلفی تولید و در بازار خرید و فروش عرضه می گردند. این روغن ها اغلب پایه مینرال یا سنتتیک داشته و هر یک از خصوصیات منحصر به فردی برخوردارند.
روغن های خوراکی
روغن های خوراکی ترکیباتی هستند که اغلب از چربی های نباتی یا حیوانی حاصل می شوند. این نوع روغن ها اغلب از گیاهان، مغز میوه، دانه گیاه و… استخراج و عرضه می شوند. این روغن ها تصفیه شده و فاقد ترکیبات شیمیایی مضر هستند. از کاربرد این روغن ها برای سرخ کردن و پخت غذا استفاده می شود. از روغن ها می توان برای ممانعت از فساد مواد غذایی نیز استفاده نمود.
روغن خام چیست
روغن‌های گیاهی خام را می توان از دانه های روغنی استخراج نمود. روغن خام دارای مقادیری جزئی مواد جامد معلق غیرمحلول هستند. این ذرات معلق را می توان توسط فرآیند فیلتراسیون ساده یا استفاده از دکانتورهای سانتریفیوژی از روغن حذف نمود. ناخالصی های روغن خام علاوه بر درات نامحلول، ترکیبات گوناگون دیگری را نیز شامل می شود. این ترکیبات از گروه های شیمیایی مختلفی بوده و محلول در روغن هستند. این ترکیبات را می توان با بهره گیری از روش های خاصی از روغن حذف نمود. ناخالصی های جزئی گروه های شیمیایی مختلفی بوده و در مراحل حذف ناخالصی های اصلی از روغن حذف خواهند شد. ناخالصی های اصلی و اساسی روغن خام به صورت زیر طبقه بندی می شوند. این ترکیبات باید قبل از مصرف خوراکی حتما حذف گردند.
- فسفاتیدها یا صمغ هایی که با نام گام نیز شناخته می شوند.
- انواع اسیدهای چرب آزاد
- ترکیباتی که طعم، مزه و بو را در روغن ایجاد کرده اند.
مراحل تصفیه و استفاده از روغن خام
گام زدایی یا Degumming
خارج سازی فسفاتیدها اولین مرحله خالص سازی انواع روغن خام است. این خارج سازی توسط دو مرحله گام زدایی با آب و گام زدایی با اسید فسفریک و اسید سیتریک صورت می پذیرد. در مرحله گام زدایی با آب روغن را گرم نموده و با مقداری آب به خوبی مخلوط می کنند. مقدار آب با مقدار فسفاتیدها متناسب است. گام ها یا صمغ ها با داشتند قابلیت جذب آب از انحلال خارج گشته و توسط نیروی گریز از مرکز از روغن حذف می شوند.
قسمت دیگری از گام ها به صورت املاح منیزیم و کلسیم وجود دارند. این ترکیبات قابلبیت جذب آب را نداشته و بنابراین باید به کمک اسید از روغن جدا شوند. برای حذف این ترکیبات باید روغن را تا حرارت۸۰ تا ۱۵۰ درجه سانتی گراد گرم نمود و سپس اسید را به آن افزود.
خنثی نمودن اسیدهای چرب آزاد روغن (Refining)
طی این مرحله مقدار اسید چرب آزاد روغن اندازه گیری گشته و مقدار سود برای خنثی سازی آن مورد محاسبه قرار می گیرد. محلول سود با غلظتی مناسب به روغن در حال هم خوردن اضافه می شود. درجه حرارت و زمان مجاورت سود با روغن در خنثی سازی اسیدهای چرب آزاد موثر بوده و این ترکیبات به صورت صابون های غیرمحلول از روغن خارج سازی می شوند. عمل خنثی سازی را می توان برای حذف ناخالصی های احتمالی باقیمانده تکرار نمود. درنهایت پس از شست و شوی روغن با آب داغ و بهره گیری از سانتریفیوژهای مربوطه، فاز آبی حاوی صابون از روغن استخراج شده و روغن تحت خلأ خشک و برای مراحل بعدی تصفیه آماده سازی می شود.
در این مرحله علاوه بر حذف اسیدهای چرب آزاد، مقادیر زیادی از پیگمنت های رنگی، گام های باقیمانده و دیگر ناخالصی ها نیز از روغن جدا می شوند.
رنگبری از روغن (Bleaching)
در مرحله خنثی سازی بخش زیادی از پیگمنت ها از روغن خارج سازی می شوند. اما از خاک رنگ بر برای تکیمل رنگ زدایی و خارج سازی رنگ های باقیمانده استفاده می شود. خاک رنگ بر نوعی سیلیکات آلومینیوم هیدراته است که این فرآیند را به خوبی انجام میدهد. در این مرحله روغن با خاک رنگ بر در شرایط خلا مجاور می گردد. پس از هم خوردن مناسب و گذشت زمان ماند مطلوب، روغن سرد گشته و خاک جاذب پیگمنت ها توسط فرآیند فیلتراسیون حذف می گردد.
در این مرحله علاوه بر حذف مواد رنگین موجود در روغن، می توان به حذف آثار فلزات نیز کمک نمود. این ناخالصی های روغن خام موجب کاهش ماندگاری روغن خواهند شد. همچنین در این مرحله آثار صابون ها و گام های باقیمانده احتمالی نیز از روغن خارج می گردند.
بنابراین در پالایش و خالص سازی انواع روغن خام، این مرحله نقش بسزایی خواهد داشت. پس از این مرحله روغن را برای خارج سازی ترکیبات بودار و فرار آماده می کنند.
بوگیری (Deodorization)
ترکیبات مختلف فرار و دارای بو، چه بصورت طبیعی و چه به علت اکسیداسیون در روغن وجود دارند. این ترکیبات شامل انواع پراکسیدها، آلدهیدها، کتون ها، اکسی اسیدها و… هستند.
طی مراحل مختلف پالایش به روغن طعم و مزه های ناخواسته ای همچون طعم خاک نیز در این مرحله از روغن حذف می گردند. در این مرحله روغن تحت خلاء عمیق قرار گرفته و تا درجه حرارت های بالا گرم می گردد. سپس از بخار آب عبور داده می شود. در این مرحله ترکیبات فرار توسط بخار آب از روغن خارج می شوند. خارج سازی مطلوب مواد فرار به حرارت بالا، خلاء عمیق و زمان ماند مناسب وابسته است. این مرحله آخرین مرحله خالص سازی روغن خام بوده و پس از آن روغن بدست آمده، آماده عرضه در بازار است.
انواع روغن خام
انواع مختلفی از روغن خام در بازار موجود است. در ادامه این مطلب به برخی از روغن های پرکاربرد اشاره شده است.
روغن آفتابگردان
دانه روغن آفتابگردان در روسیه، اوکراین، آرژانتین، شرق و غرب اروپا، چین و آمریکا کاشته و استفاده می شود. این دانه تا ۴۵ درصد روغن دارد. روغن خام دانه آفتابگردان به روش پرس و حلال استخراج می گردد. روغن خامی که از دانه های پوست نگرفته و یا قسمتی پوست گرفته حاصل می شود، اغلب تیره رنگ است.
آب و هوا و درجه رسیدگی به گیاه بر کیفیت و ترکیبات موجود در دانه موثر است. روغن آفتابگردان فاقد اسید لینولنیک است و از نظر مقاومت به اکسیداسیون در مقایسه با روغن سویا برتری دارد. روغن آفتابگردان حاوی ۵۰% تا ۶۰% درصد اسید لینولئیک و بیش از ۹۰% دارای مجموع اسید اولئیک و اسید لینولئیک است.
تولید، استفاده و کاربرد روغن خام آفتابگردان برای صنایع غذایی بسیار ارزشمند است. این روغن تصفیه گشته و به صورت گسترده ای برای پخت و پز به کار می روند. تولید کنندگان در تلاشند تا گونه های دارای اولئیک اسید بالا را گسترش دهند.
قیمت روغن خام آفتابگردان
قیمت روغن آفتابگردان به شرکت تولید کننده آن وابسته است. شرکت هایی که از مواد اولیه ارگانیک در تولید محصولات خود استفاده می کنند، قیمت های بیشتری برای محصولات خود در نظر خواهند گرفت.
روغن خام سویا چیست
روغن سویا را از دانه های گیاه سویا به دست می آورند. تولید سالانه روغن خام سویا در جهان به بیش از ۳۰ میلیون تن در سال می رسد. تولید این روغن در مقام دوم تولید روغن های گیاهی قرار می گیرد. اسیدهای چرب روغن خام سویا به ترتیب به شرح زیر است:
- لینولئیک اسید ۵۳%
- اولئیک اسید ۲۳%
- پالمیتیک اسید ۱۱%
- لینولنیک اسید ۸%
- استئاریک اسید ۴%
داشتن هر دو اسید چرب ضروری لینولئیک (بیش از ۵۰%) و لینولنیک اسید یعنی امگا۳ و امگا ۶ این روغن را به یک روغن بی نظیر تبدیل نموده است. ترکیبات روغن خام سویا متنوع بوده و این ترکیبات در مراحل مختلف تصفیه حذف می گردند. سویا دارای مقدار نسبتا زیادی فسفاتید و پروتئین است. روغن خام دانه سویا نوعی روغن نیمه خشک شونده است. این روغن دارای ۲ تا ۵/۲ درصد فسفاتید بوده و بنابراین باید طی فرآیند تصفیه روغن حذف گردد. این ماده در صنایع غذایی به عنوان لسیتین سویا به کار می رود. از فواید روغن خام سویا برای ساختن مایونز استفاده می شود. البته از نوع تصفیه شده آن استفاده می شود.
روغن کلزا
از دانه های گیاهی براسیکاناپوس روغن کلزا تولید می شود. تولید جهانی انواع روغن‌های کلزا یا کانولا به ۱۳ تا ۱۴ میلیون تن در سال رسیده است. روغن خام کلزا رنگی زرد و بویی تند دارد. درصد اسیدهای چرب روغن کلزا به شرح زیر است:
- اولئیک ۶۲%
- لینولئیک ۲۲%
- لینولنیک ۱۰%
- پالمیتیک ۴%
- استئاریک ۲%
قیمت روغن خام
قیمت روغن خام تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد. منبعی که روغن گیری از آن انجام گرفته بر قیمت محصول بسیار موثر است. نرخ ارز و میزان ترکیبات موجود در روغن نیز بر قیمت آن موثرند. وارداتی بودن روغن خام نیز بر افزایش قیمت آن تاثیر بسزایی دارد. نرخ ارز بر قیمت محصولات خارجی یا وارداتی تاثیر بیشتری داشته و نوسانات نرخ ارز می تواند موجب افزایش قیمت این محصولات گردد. روغن های خام در وزن های مختلفی بسته بندی و عرضه می گردند. هرچه وزن بسته بندی ها بیشتر باشد، قیمت بیشتری هم خواهند داشت. رعایت اساندارد های تولید و ارگانیک بودن منابع استخراج روغن نیز بر قیمت روغن های خام موثر خواهد بود.
قیمت جهانی روغن خام
قیمت جهانی این روغن ها نیز تحت تاثیر تقاضا قرار دارد. امروزه مصرف انواع روغن در سطح جهانی افزایش یافته که موجب بروز نگرانی هایی هم در سلامت گشته است. قیمت این ماده در جهان متغیر بوده و به کشور تولید کننده و وارد کننده آن وابسته است.
خرید و فروش روغن خام
خرید و فروش این روغن به عنوان یک ماده صنعتی پر کاربرد بسیار صورت می پذیرد. برای خرید این محصول می توان به صورت حضوری یا غیر حضوری اقدام نمود. خرید روغن های خام به صورت غیر حضوری امکان خریدی بی واسطه و صرفه جویی در وقت و هزینه را فراهم نموده است.
سخن آخر
در این مطلب به بررسی انواع روغن خام و نحوه خرید و فروش و قیمت آن پرداختیم. قیمت روغن های خام با توجه به قیمتشان متنوع بوده و تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد. خرید و فروش انواع روغن های خام در بازار صورت گرفته و با توجه به نوع می توانند از قیمت های مختلفی برخوردار باشند.
