روش کاشت و نگهداری سبزه نارنج چگونه است؟

سبزه نارنج، همان طور که از نامش پیداست از سبز کرده دانه های میوه نارنج به دست می آید. امروزه استفاده از این سبزه برای تزئین سفره هفت سین طرفداران بسیاری دارد. سبز کردن دانه های نارنج و گندم، عدس، ماش، جو، تخم شربتی و سایر سبزیجات و حبوبات ریشه در فرهنگ دیرینه ی ایرانیان دارد. ایرانیان از دیرباز آن را نماد سرسبزی، برکت و فراوانی می دانند.

سبز کردن دانه های نارنج و نگهداری آن راحت تر از نگهداری سبزه حبوبات است. علاوه بر این، برای داشتن این سبزه زیبا تنها به تعدادی دانه میوه نیاز است و تغییری در زنجیره غذایی انسانی ایجاد نمی کند. به همین دلیل به جایگزینی مناسب برای سبزه حبوبات تبدیل شده است.

در این مقاله از نشریه علمی جهان شیمی به روش کاشت و نگهداری سبزه نارنج و مزایای آن می پردازیم.

روش کاشت سبزه نارنج

بهترین زمان برای کاشت هسته نارنج و سایر مرکبات به عنوان سبزه سفره هفت سین، اواخر بهمن یا روزهای ابتدایی اسفند است. بذر گیاه نارنج باید در بهمن آماده شود. زیرا به حدود دو هفته زمان نیاز دارد تا جوانه بزند. برای کاشت سبزه نارنج در خانه لازم است مراحل زیر را به دقت انجام دهید تا بتوانید سبزه ای سرسبز و زیبا داشته باشید.

• ابتدا دانه های نارنج یا پرتقال و … را به مدت ۴۸ ساعت در آب بخیسانید. خیس کردن سبب می شود تا پوست هسته به راحتی جدا شود.
• پس از یک روز خیس خوردن، پوست هسته به راحتی جدا می شود. به این ترتیب، کمترین آسیبی به هسته وارد نمی شود.
• جدا کردن پوست هسته ها باید با دقت زیاد انجام شود. این کار موجب می شود بذر ها زود تر جوانه بزنند. البته انجام این کار اختیاری است.

  

• بذرهایی که پوست آن ها جدا شده را مجددا داخل آب قرار دهید تا خشک نشوند.
• پس از گذشت ۲۴ ساعت، گلدانی را با خاک پر کرده و دانه ها را در دل خاک بکارید.
• یک سوراخ در انتهای گلدان ایجاد کنید. این کار موجب می شود تا فضایی برای خروج آب داشته و ریشه فاسد نشود.

تعیین فاصله بذر ها در گلدان

• چگونگی فاصله بذر ها از یکدیگر مهم است. آن ها را نه خیلی با فاصله زیاد و نه خیلی کنار یکدیگر بکارید. بهتر است بذرها یک تا دو سانتی متر از هم فاصله داشته و عمق آن ها در خاک نیز ۲ سانتی متر باشد.
• روی دانه ها را یک لایه نازک خاک قرار داده و روی این لایه را با سنگ ریزه بپوشانید.
• سعی کنید با اسپری کردن، سطح خاک را به طور مرتب مرطوب نگاه دارید.
• می توانید در ۲ روز اول کاشت، روی دانه ها را با پلاستیک پوشانده و چند بار آبیاری کنید.
• گلدان را در فضای نورگیر قرار دهید. این کار به رشد زودتر جوانه ها کمک می کند.

مدت زمان لازم برای رشد سبزه نارنج

• به طور کلی بین یک تا چهارده روز طول می کشد تا بذر نارنج و مرکبات جوانه بزند.
• اگر شرایط محیط مساعد باشد، معمولا اولین نشانه‌های سبز شدن بین دو تا پنج هفته نمایان می شود.
• پس از رشد کردن جوانه ها، آن ها به نشاهایی کوچک تبدیل می شوند که نیازی به نور مستقیم ندارند.
• در نهایت پس از گذشت ۲ سال می توان گلدان کوچک سبزه نارنج را به باغچه انتقال داد. فضای بزرگ تر این امکان را فراهم می کند تا نهال رشد کرده و به درخت تبدیل شود.

مزایای استفاده از سبزه نارنج برای سفره هفت سین

سبز کردن دانه گیاهان و قرار دادن آن در سفره هفت سین در ایام عید نوروز از سنت های دیرین ما ایرانیان است. سبزه گیاهان نماد روزی و برکت در سال جدید بوده و جایگاهی ویژه در باور های مردم این سرزمین دارد. برای این منظور اغلب از دانه های گندم، عدس، ماش، ریحان، جو، مرکبات و … استفاده می شود.

عدس، گندم، ماش و … همگی از دانه های خوراکی برای زنجیره غذایی انسان ها هستند که با زحمت و صرف منابع آبی و انرژی تولید می شوند. برای رویاندن یک سبزه عدس زیبا حداقل به ۱ پیمانه از این دانه نیاز است. این دانه ها پس از سبز شدن دیگر استفاده ای نداشته و از بین می روند.

این در حالی است که در سبزه نارنج و یا هسته دیگر مرکبات، تنها از هسته های غیر قابل استفاده میوه ها استفاده می شود. ریشه های این سبزه مانند گندم نمی گندد. در صورتی که به خوبی نگهداری شود، برگ هایش زرد نمی شود. در نتیجه، پسماند جدیدی را روانه محیط زیست نخواهد کرد.

علاوه بر این، پس از چند ماه نگهداری دوباره می توان آن ها را به چرخه طبیعت باز گرداند. این کار سبب می شود سبزه ها به نهال های زیبا و سپس به درخت های میوه تبدیل شوند.

به همین دلیل، امروزه سبزه نارنج، لیمو، پرتقال و مرکبات دیگر مخصوصا طرفداران زیادی دارند. این سبزه ها با داشتن برگ های سبز و چرمی مانند خود، جلوه ای خاص به سفره های هفت سین می بخشند.

روش تبدیل سبزه نارنج به نهال نارنج

پس از گذشت ۲ سال از تهیه ی سبزه نارنج، اکنون زمان انتقال نهال های نارنج کوچک به باغچه و یا گلدان های بزرگ است. در صورت نگهداری از درخت نارنج در خانه باید آن را در مکانی پر نور قرار داد. بهتر است مکانی انتخاب شود که از حرارت های زیاد دور باشد.

در تابستان گلدان را به بیرون انتقال دهید تا بتواند از آفتاب صبحگاهی تابستان برخوردار شود. ساعاتی از روز که گرما بسیار زیاد است آن را به سایه منتقل کنید.

در هر صورت برای داشتن یک درخت نارنج تنومند، بهتر است این نهال های کوچک به باغچه انتقال داده شود. در ادامه به شرایط نگهداری نهال نارنج می پردازیم.

شرایط نگهداری از نهال نارنج در باغچه

آبیاری نهال نارنج

بهتر است آبیاری نهال پس از خشک شدن سطح خاک و به صورت منظم انجام شود. آبیاری بیش از حد و خشکی کشیدن زیاد درخت سبب پژمردگی، ریزش برگ و گل ها، عدم رشد مناسب و میوه های کوچک می شود. بنابراین دقت شود آبیاری نهال های جوان در فواصل منظم صورت گرفته و خاک آن ها همیشه مقدار کمی رطوبت داشته باشد.

نور مناسب

نور یکی از مهمترین گزینه ها برای نگهداری و پرورش یک درخت نارنج تنومند و سالم است. به همین دلیل باید نهال را در مکانی پر نور قرار داد تا در آینده رشد مناسب و میوه دهی بالایی داشته باشد.

بازه دمایی مورد نیاز

بهترین بازه ی دمایی مناسب برای درخت نارنج، دمای بین ۱۶ تا ۳۷ درجه سانتیگراد است. با وجود این که نارنج کمی تحمل سرما را دارد اما، در صورت سرد بودن زیاد هوا و یخبندان دچار سرما زدگی شده و از بین می رود.

این درخت برای به بار نشستن و میوه دهی، به یک دوره هوای گرم در تابستان نیاز دارد. به همین دلیل است که در نواحی گرمسیری، رشدی بهتر همراه با میوه های خوش طعم تر خواهد داشت.

خاک نهال

بهترین خاک برای این درخت، مخلوط کمی خاک برگ با خاک معمولی است. این ترکیب زهکشی بالایی داشته و آب اضافی را از خود عبور می دهد. می توان مقداری ذغال را همراه خاک برگ به خاک اضافه کرد. این کار موجب می شود ریشه گیاه رشد سالم تر و مناسب تری داشته باشد.

ترکیب پیشنهادی دیگر برای داشتن خاک مناسب، مخلوط ۶۰ درصد کوکوپیت یا پیت ماس همراه با ۳۰ درصد پرلیت و ۱۰ درصد پوکه صنعتی سبک برای کف گلدان است.

کوددهی مناسب

مانند سایر درختان، نهال نارنج نیز برای به بار نشستن و رشد بهتر به کوددهی نیاز دارد. این امر با بالا رفتن سن درخت اهمیت بیشتری پیدا می کند. هرچه درخت فرسوده تر باشد به کوددهی بیشتری نیاز دارد.

فسفر، پتاسیم، نیتروژن، مس، منیزیم و منگنز از جمله مواد معدنی مورد نیاز درخت نارنج برای رشد و میوه دهی بیشتر است. در صورتی که این درخت را در خانه نگهداری می کنید، می توانید هر سال بهار به اندازه ی ۵ سانتی متر از تنه آن روی خاک، خاک برگ اضافه کنید. به این ترتیب، نارنج مواد مورد نیاز خود را از آن دریافت می کند.