دیابت چیست؟ معرفی انواع دیابت، علایم و راه های تشخیصی و درمان
آشنایی با مبانی دیابت و انواع دیابت اولین گام در کنترل سلامت شماست. اگر به تازگی این بیماری در شما تشخیص داده شده باشید، خوب است ابتدا به بررسی علل دیابت، برخی علائم شایع و مزایای زندگی سالم نگاه کنید.این مقاله از نشریه علمی جهان شیمی فیزیک به بررسی دیابت و معرفی انواع دیابت و علایم آن پرداخته ایم.
دیابت چیست؟
دیابت یک بیماری مزمن است. قند خون به کمک انسولین کنترل می شود، هورمونی که توسط پانکراس تولید می شود. وقتی غذا می خورید، غذا تجزیه می شود و گلوکز وارد جریان خون می شود. انسولین گلوکز را از جریان خون می گیرد و آن را داخل سلول های بدن می کند که در آن ها به انرژی تجزیه می شود. اگر دیابت داشته باشد، به این معنی است که انسولین کافی ندارید یا انسولین برای جذب گلوکز از خون به سلول به خوبی عمل نمی کند.
علل اصلی برای انواع دیابت
- در دیابت نوع ۱، پانکراس شما انسولین تولید نمی کند
- در دیابت نوع ۲ پانکراس انسولین کافی تولید نمی کند یا عملکرد خوبی ندارد.
- دیابت بارداری وضعیت موقتی است که در آن انسولین در دوران بارداری تاثیر کمتری دارد
مدیریت قند خون در انواع دیابت
پزشک شما ممکن است از شما بخواهد که یک دستگاه اندازه گیری قند خون تهیه کنید که به شما در کنترل بهتر دیابت کمک خواهد کرد. نکاتی که برای استفاده از دستگاه باید بیاموزیدعبارتند از:
- نحوه استفاده از دستگاه
- نحوه کشیدن خون از نوک انگشتان
- مقادیر کنترلی هدف
- زمان برای اندازه گیری قند خون
البته، پزشک شما می تواند به تشخیص خود، زمان های خاصی را برای شما مشخص کند که بر اساس آن قند خنتان را اندازه گیری کنید.
هنگامی که از خواب بیدار می شوید. (قند خون ناشتا)
درست قبل از هر وعده غذایی
یک یا دو ساعت بعد از صبحانه
یک یا دو ساعت بعد از ناهار
یک یا دو ساعت بعد از شام
پزشک شما روش اندازه گیری کتون ها در خون و ادرار صبحگاهی را به شما یاد خواهد داد. عوارض جانبی مقدار بیش از حد کتون در خون این است که بدن شما شروع به سوزاندن چربی های بدن به جای غذا می کند.
در نتیجه به هیچ وجه برای خانم های باردار توصیه نمی شود که انرژی خود را از مصرف چربی دریافت کنند. با توجه به این که آزادسازی کتون به داخل جریان خون برای جنین بسیار خطرناک است. هنگامی که شما مقدار بالایی از کتون در بدن شما وجود داشته باشد. دکتر شما برای شما تجویز خواهد کرد که مقدار و نوع غذایتان را تغییر دهید.
دیابت نوع ۱
دیابت نوع یک از انواع دیابت است، بیماری مزمن محسوب می شود. کسانی که به دیابت نوع یک مبتلا هستند، سلول های لوزالمعده ای آنهاکه وظیفه ترشح انسولین را دارند، از بین می روند و به این ترتیب بدن نمی تواند انسولین تولید کند. انسولین هورمونی است که به سلول های بدن اجازه می دهد تا از گلوکز برای انرژی استفاده کنند. بدن گلوکزخود را از غذا دریافت می کند. انسولین اجازه ورود گلوکز به سلول های بدن را می دهد.زمانی که سلول های بدن گلوکز کافی در اختیار دارند، کبد وبافت عضلانی گلوکز اضافی را ذخیره می کنند که نوعی قند خون در شکل گلیکوژن هستند. انسولین اجازه ورود گلوکز خون به سلول های بدن را می دهد. گلیکوژن تبدیل به قند خون می شود. و زمانی که شما در بین وعده های غذایی، تمرینات ورزشی و یا در زمان خواب آزاد احتیاج به انرژی داشته باشید، آزاد می شود.
در دیابت نوع یک، بدن به سبب فقدان انسولین، توانایی فرآوری انسولین را ندارد . گلوکز خون نمی تواند وارد سلول ها شود. به همین علت مقدار زیادی گلوکز در خون جریان پیدا می کند. قند خون بالا می تواند مشکلات کوتاه مدت و طولانی مدت ایجاد کند.
علت این نوع از دیابت هنوزمشخص نشده است، اما کارشناسان اعتقاد دارند که عوامل زیر می توانند باعث دیابت نوع یک شوند:
دلایل ابتلا به دیابت نوع ۱
- داشتن زمینه ابتلا به دیابت
- ویروس هایی که می توانند به پانکراس آسیب برسانند
- وجود اختلال در سیستم دفاعی بدن که باعث ازبین رفتن سلول های تولید کننده انسولین در لوزالمعده می شود.
علائم دیابت نوع ۱
علائم زیر مربوط به دیابت نوع ۱ است:
- گرسنگی بیش از حد
- تشنگی بیش از حد
- تاری دید
- خستگی
- ادرار مکرر
- کاهش وزن چشم‌گیر در زمان کم
ممکن است شخص دچار کتواسیدوز گردد، که یک نوع عارضه دیابت می‌باشد. علائم این بیماری شامل موارد زیر است:
- تنفس سریع
- خشکی پوست و دهان
- چهره سرخ
- بوی دهان میوه‌مانند
- حالت تهوع
- استفراغ یا درد معده
اگر شما هر یک از نشانه های دیابت نوع یک را داشته باشد، باید با یک متخصص غدد مشورت کنید.
دیابت نوع ۲
دیابت نوع ۲ شایع ترین انواع دیابت است. این بیماری مزمن است که در آن ما نمی توانیم قند خون را تنظیم کنیم. این دو دلیل دارد. دلیل اول این است که سلول های بدن در مقابل انسولین مقاوم می شوند. انسولین به عنوان یک کلید برای گرفتن گلوکز (قند خون) از خون و ورود به سلول هایی که در آن سوخت برای انرژی استفاده می شود عمل می کند. هنگامی که سلول ها در برابر انسولین مقاوم شوند ،انتقال قند به سلول ها نیاز به انسولین بیشتری دارد و قند زیادی در خون باقی می ماند. اگر سلول ها نیاز به مقدار بیشتری انسولین نیاز داشته باشند، لوزالمعده نمی تواند انسولین کافی برای ادامه کارایجاد کند.
انسولین چگونه کار می کند؟
انسولین هورمونی است که اجازه می دهد تا در بدن به درستی از گلوکز به عنوان سوخت استفاده کند. پس از تبدیل کربوهیدرات ها به قند معده، گلوکز وارد خون می شود و لوزالمعده را وادار می کند تا مقدار دقیقی انسولین آزاد کند. انسولین به سلول های بدن اجازه می دهد تا گلوکز را به عنوان انرژی جذب کنند.
مقاومت به انسولين چيست؟
در دیابت نوع ۲، سلول های بدن نمی توانند گلوکز را به درستی دریافت کنند و باعث می شود سطح قند خون بیش از حد افزایش پیدا کند.
مقاومت به انسولین به این معنی است که اگرچه بدن می تواند انسولین تولید کند، اما سلول های بدن به انسولین واکنش نشان نمی دهند. با گذشت زمان، پانکراس میزان انسولین تولید شده را کاهش می دهد.
علایم و نشانه های دیابت نوع ۲
دیابت نوع ۲ می تواند همه افراد را در گیر کند, مهم نیست که چه سن و سالی دارند. این نوع دیابت به طور تدریجی در طول زمان به وجد می آید, بنابراین علائم و نشانه ها و علائم خفیف دارد; مردم حتی از ابتلا به این بیماری ممکن است بی خبر باشند. تخمین زده می شود از هر سه نفر، یک نفر در مراحل اولیه دیابت نوع دو ، از ابتلا به آن آگاه نیستند.
شایع ترین نشانه های دیابت نوع ۲
تشنگی
اگر چه افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ ممکن است هیچ نشانه خاصی ندارد, ولی افزایش تشنگی از نشانه های مشخصه این بیماری است. علایم دیگر مانند تکرر ادراری، خشکی دهان، گرسنگی غیرمعمول، افزایش یا کاهش وزن است.
سردرد
ممکن است در صورت افزایش قند خون علایم دیگری مانند خستگی، تاری دید و سردرد به وجود بیاید.
عفونت ها
اغب، دیابت نوع ۲ پس از ظهورعلایم منفی این بیماری و اختلال درسلامتی بدن شناخته می شود. برخی عفونت ها و زخم هایی که مدت هاست در حال بهبود هستند، نشانه هشدار دهنده ای هستند. دیگر نشانه های محتمل این بیماری شامل عفونت مکرر مخمر ، عفونت ادراری و خارش پوست است.
اختلال عملکرد جنسی
اختلال جنسی ازدیگر عوارض بیماری دیابت نوع ۲ است. با توجه به اینکه دیابت می تواند به عروق و اعصاب اندام های جنسی آسیب وارد کند، کاهش احساس می تواند ایجاد شود که به طور بالقوه بر مسائل ارگاسم تاثیر می گذارد. خشکی واژن در زنان و ناتوانی جنسی در مردان، به ویژه اختلال نعوظ، همه از مشکلات دیگردیابت است. برآوردها نشان می دهد که بین ۳۵ تا ۷۰٪ مردان مبتلا به دیابت در نهایت از ناتوانی جنسی رنج می برند. گزارش ها برای خانم ها نشان می دهد که در حدود یک و سوم خانم های دیابتی دارای برخی اختلالات جنسی هستند.
علائم و نشانه های دیگر عبارتند از:
- خستگی
- تکرر ادرار
- دید تار یا ابری
- سوزن سوزن شدن یا بی حسی پا
- پوست تیره زیر بغل و اطراف کشاله ران
دیابت بارداری
دیابت بارداری نوعی دیابت است که بطور ناگهانی در دوران بارداری بروز می کند. در آمریکا از هر ۱۰۰ زن حامله، ۳ تا ۸ نفر به دیابت حاملگی دچار می شوند. دیابت، به معنی آن است که قند خون شما خیلی بالاتر از حد معمول است. بدن شما گلوکز را برای تأمین انرژی مصرف می کند. ولی مقدار زیاد گلوکز در خون، می تواند بسیار مضر باشد. به خصوص زمانی که شما حامله هستید، زیادی گلوکز می تواند به جنین شما آسیب بزند. چنانچه شما مبتلا به دیابت نوع ۱ یا ۲ هستید و تصمیم دارید باردار شوید حتماً پیش از آن با پزشک معالج خود مشورت کنید.
علت بروز دیابت بارداری
تغییرات هورمونی و افزایش وزن مسئله ای است که در حاملگی های سالم رخ می دهد ولی همین تغییرات، ساخت هورمون انسولین را، که وظیفه آن انتقال قند موجود در خون به درون سلول است، در بدن مختل می کند. وقتی این اتفاق روی می دهد، بدن شما انرژی لازم را از غذایی که مصرف می کنید، بدست نمی آورد.
برای اینکه از احتمال ابتلای خود آگاه شوید، هر کدام یک از موارد زیر را که در مورد شما صدق می کند، یادداشت کرده و در ملاقات بعدی با پزشکتان در مورد آنها مشورت کنید:
* پدر, مادر, خواهر و یا برادر من مبتلا به دیابت است.
* ۲۵ سال یا بیشتر، سن دارم.
* اضافه وزن دارم.
* قبلاً دچار دیابت حاملگی شده ام و یا نوزادی با وزن بیشتر از ۴ کیلو به دنیا آورده ام.
* به من گفته شده که دیابت پنهان دارم (وضعیتی که در آن قند خون فرد بالا است ولی نه به حدی که به عنوان دیابت تشخیص داده شود.)
اگر یکی از موارد بالا در مورد شما صادق است، حتما از پزشک خود بخواهید که آزمایش دیابت حاملگی را برایتان انجام دهد.
اگر اضافه وزن, سابقه دیابت حاملگی قبلی, سابقه دیابت فامیلی دارید و یا در ادرار خود گلوکز دفع می کنید، احتمال ابتلا به دیابت در شما زیاد خواهد بود.
اگر یک یا چند مورد از موارد بالا را داشته باشید، احتمال ابتلا به دیابت در شما در حد متوسط است.
اگر هیچ کدام از موارد بالا را نداشته باشید، احتمال ابتلا به دیابت در شما پایین است.
تشخیص دیابت بارداری
تشخیص اینکه شما چه موقع احتیاج به انجام آزمایش دارید، بر پزشکتان عهده است که البته بستگی به میزان احتمال ابتلای شما دارد.
اگر احتمال ابتلا به دیابت در شما زیاد باشد، پزشکتان با اولین ویزیت، شما را برای انجام آزمایش خون می فرستد و اگر جواب طبیعی باشد مجدداً شما را، در هفته ۲۴ تا ۲۸، برای آزمایش بعدی خواهد فرستاد.
اگر احتمال ابتلا به دیابت در شما در حد متوسط باشد، پزشکتان شما را درهفته ۲۴ تا ۲۸ برای آزمایش خواهد فرستاد.
اگر احتمال ابتلا به دیابت در شما پایین باشد، شاید پزشکتان اصلا” شمارا برای آزمایش نفرستد.
دکتر نتیجه آزمایش قند خون شمارا بررسی کرده و بنا به میزان خطر ابتلای شما, انجام یک یا چند آزمایش دیگر را برایتان تعیین می کند.
