بادرشیبو گیاهی دارویی و بی نظیر با خواص و کاربرد های فراوان

بادرشیبو با نام علمی Dracocephalum moldavica L، از گیاهان دارویی پر خاصیت و پر کاربرد است. این گیاه از طبیعت گرم و خشک برخوردار است و سابقه ای طولانی در طب سنتی دارد.

خاصیت ضد میکروبی، ضد باکتریایی، ضد التهابی و ضد اسپاسم گیاه بادرشیبو موجب می شود به عنوان دارویی برای درمان بیماری های قلبی، اعصاب، سرطان، گوارش و … بسیار مفید باشد. علاوه بر این، بادرشیبو را به عنوان قابض، مدر، بادشکن، التیام دهنده زخم، اشتها آور و … نیز می شناسند.

این گیاه عطر و طعم تند و ویژه ای دارد. به همین دلیل، برگ و قسمت های هوایی گیاه در تهیه نقل، شربت، شیرینی، لوازم آرایشی و بهداشتی کاربرد فراوانی دارد.

جالب است بدانیم که

بادرشیبو گیاهی از سرده ی بادرنجبویه است. به همین دلیل، اغلب آن را با گیاه بادرنجبویه اشتباه می گیرند. این گیاه با نام های بادرشبو، بادرشبی، شاطرا مرزه و بادرنجبویه ترکی نیز شناخته می شود.

تاکنون در نشریه علمی جهان شیمی فیزیک به خواص دارویی گیاهانی مانند گل ساعتی، عروسک پشت پرده، سیم اوتی، تاتوره، انیسون شیرین، برگ سنا، گارسینیا کامبوجیا، جاشیر، گل ماهور، مورد، درمنه، گالگا، جو دوسر، اروانه، آویشن شیرازی و … پرداخته شده است. در این مقاله به معرفی و بررسی گیاه بادرشیبو، فواید و خواص دارویی، کاربرد و عوارض احتمالی آن می پردازیم.

پراکندگی جغرافیایی گیاه بادرشیبو چگونه است؟

این گیاه به صورت خودرو و وحشی در نواحی جنوبی اروپا مانند جزیره سیسیل، مولداوی و مناطق جنوب غربی آسیا مانند ایران می روید.

در ایران، گیاه بادرشیبو در مناطق شمال غربی مانند آذربایجان شرقی (تبریز)، آذربایجان غربی (ارومیه)، یزد (یزدده بالا)، خراسان (طبس) و مازندران (جنگل های مرطوب) دیده می شود.

مشخصات ظاهری گیاه بادرشیبو چگونه است؟

گیاه بادرشیبو با نام علمی Dracocephalum moldavica و نام انگلیسی Moldavian balm، به راسته نعناسانان، تیره نعناعیان، سرده بادرنجبویه و گونه D.moldavica تعلق دارد.

این گیاه علفی و یک ساله، ساقه هایی به ارتفاع ۱۵ تا ۵۰ سانتی متر دارد که از قاعده منشعب است. برگ های گیاه دارای دم برگ و به شکل مستطیلی ـ تخم مرغی یا مستطیلی ـ سرنیزه‌ای است. حاشیه برگ ها دارای دندانه های گرد به طول ۵/۱ تا ۳ سانتی متر و به عرض ۷/۰ تا ۸/۱ سانتی متر است.

گل های گیاه به رنگ های سفید یا بنفش متمایل به آبی دیده می شوند. طول این گل ها ۲ تا ۵/۲ سانتی متر است. سرشاخه های گل دار این گیاه در فصل تابستان و در فاصله بین اواخر ماه مرداد و اوایل شهریور قابل برداشت است.

نحوه کاشت و تکثیر گیاه بادرسیبو چگونه است؟

این گیاه از طریق بذر یا رویش قابل تکثیر است. برای تکثیر از طریق بذر باید آن ها را به مدت ۱۶ تا ۲۰ ساعت در آب و دمای محیط نیسان قرار داد. تکثیر گیاه از طریق بذر به دو روش مستقیم و غیرمستقیم انجام می گیرد.

در روش کشت مستقیم بذر های بادرشیبو را در زمان مناسب به صورت ردیفی کشت می کنند. بذرهایی که اواخر پاییز کشت می شوند پس از گذراندن دوره سرمای زمستان، در اوایل فصل بهار می رویند. رشد اولیه این گیاه بسیار کند است و علف های هرز می‌توانند بدون رقابت به سرعت توسعه یابند و رویش گیاهان را تحت تاثیر قرار دهند.

مهم ترین ترکیبات شیمیایی گیاه بادرشیبو کدام است؟

ترکیبات شیمیایی فراوانی در این گیاه وجود دارد که از مهم ترین آن ها می توان به روغن فرار (اسانس)، ترکیبات فنلیک، فلاونوئید، موسیلاژ و املاح معدنی اشاره کرد.

گیاه بادرشیبو چه تفاوتی با گیاه بادرنجبویه دارد؟

گیاه بادرشیبو و بادرنجبویه، هر دو از گیاهان دارویی هستن که به خانواده نعنایان تعلق دارند. اثرات دارویی و عطر مشابه این دو گیاه موجب می شود اغلب گیاه بادرشیبو را به عنوان گیاه بادرنجبویه بشناسند. در حالی که، این گیاهان از دو جنس کاملا متفاوت بوده و تفاوت اصلی آنها در فنولوژی است.

با خواص درمانی گیاه بادرشیبو آشنا شویم

همان طور که پیش از این نیز به آن اشاره شد خاصیت ضد میکروبی، ضد باکتریایی، ضد التهابی و ضد اسپاسم این گیاه موجب می شود از خواص درمانی فوق العاده ای برخوردار باشد. در این قسمت به مهم ترین خواص درمانی این گیاه و فراورده های آن مانند عرق و شربت و … اشاره می کنیم.

در بهبود عملکرد سیستم گوارش نقش دارد

این گیاه منبعی غنی از ترکیبات پروبیوتیک و اسید های آلی است. علاوه بر این، به عنوان التیام دهنده قوی زخم نیز شناخته می شود. از این رو، مصرف آن زخم معده را برطرف کرده و عملکرد سیستم گوارش را بهبود می بخشد.

با بیماری سرطان مبارزه می کند

این گیاه حاوی اسید گلوکاریک است. این اسید به عنوان یک ترکیب آنتی اکسیدان فعالیت رادیکال های آزاد را خنثی کرده و احتمال ابتلا به سرطان را کاهش می دهد.

در تقویت سیستم ایمنی بدن موثر است

وجود ترکیبات آنتی اکسیدان و همچنین مقادیر بالای ویتامین C در این گیاه موجب می شود نقش موثری در تقویت سیستم ایمنی بدن و مبارزه با انواع میکروب ها و باکتری ها داشته باشد. از این رو، با مصرف این گیاه احتمال ابتلا به بیماری های عفونی کاهش می یابد.

انرژی بدن را افزایش می دهد

این گیاه سرشار از املاح معدنی مانند آهن، ویتامین های گروه B، آنزیم ها و کافئین است. وجود این ترکیبات سبب افزایش انرژی بدن شده و میزان ضعف، خستگی و بی حالی فرد را کاهش می دهد.

سبب کاهش وزن و تناسب اندام می شود

ترکیبات پلی فنلی و استیک اسید موجود در این گیاه، متابولیسم بدن را افزایش داده و با افزایش سوخت و ساز مانع از تجمع چربی در بافت های بدن می شود. این امر در کاهش وزن و حفظ تناسب اندام بسیار موثر است.

موجب تقویت کبد می شود

در اثر فعالیت ترکیبات آنتی اکسیدانی موجود در این گیاه، ترکیبات پروبیوتیک و اسید گلوکرونیک اقدام به سم زدایی کبد می کنند. به این ترتیب عملکرد کبد بهبود یافته و سلامت آن تضمین می شود.

سلامت قلب و عروق را تضمین می کند

یکی ار علل رایج ابتلا به بیماری های قلبی، افزایش کلسترول بد خون است. این نوع کلسترول با تجمع در دیواره داخلی رگ ها، گردش خون را سخت کرده و زمینه ساز بیماری های قلبی می شود. از این رو، مصرف این گیاه مانع از تصلب شرایین و سکته های قلبی می شود.

نحوه مصرف گیاه بادرشیبو چگونه است؟

برای برخورداری از خواص درمانی این گیاه، می توان برگ ها و قسمت های هوایی آن را به صورت دمنوش، عرق یا شربت مورد استفاده قرار داد. برای مصرف گیاه بادرشیبو به صورت دمنوش، توصیه می شود مقدر ۲ تا ۴ گرم از این گیاه خشک شده را روزی سه بار مصرف کرد.

در روشی دیگر پیشنهاد می شود بعد از وعده های غذایی اصلی، مقدار ۱۰۰ میلی لیتر از عرق گیاه را که معادل یک فنجان چای خوری است میل نمود.

نکته

اسانس گیاه بادرشیبو در صنایع داروسازی، غذایی، عطر سازی، آرایشی و بهداشتی کاربرد فراوانی دارد.

شرایط نگهداری فراورده های بادرشیبو چگونه است؟

 

برای افزایش ماندگاری فراورده های گیاه دارویی بادرشیبو مانند شربت، عرق، دمنوش و اسانس توصیه می شود شرایط نگهداری ویژه ای درنظر گرفته شود. این شرایط عبارتند از:

• در محیطی خشک و خنک و به دور از تابش نور آفتاب نگهداری شود.
• دور از دسترس اطفال قرار داده شود.
• دمای کمتر از ۲۵ درجه سانتی گراد برای نگهداری آن توصیه می شود.

عوارض جانبی مصرف بادرشیبو چیست؟

با وجود خواص فراوانی که مصرف این گیاه به همراه دارد اما افراط در مصرف آن می تواند با بروز عوارض و مشکلات فراوانی همراه باشد. به همین دلیل توصیه می شود مصرف این گیاه و فراورده های آن با نظر و مشورت افراد متخصص در زمینه طب سنتی همراه باشد.

تاکنون گزارشی از عوارض جدی و خطرناک مصرف این گیاه و فراورده های آن گزارش نشده است. با این وجود، به زنان باردار و شیرده و کودکان توصیه می شود از مصرف آن خودداری کنند.

سخن پایانی

گیاه دارویی بادرشیبو با نام علمی Dracocephalum moldavica L، از خواص و کاربرد های فراوانی برخوردار است. این گیاه طبیعت گرم و خشک داشته و سابقه ای طولانی در طب سنتی دارد.

دشتن خواص ضد میکروبی، ضد باکتریایی، ضد التهابی و ضد اسپاسم موجب می شود به عنوان دارویی برای درمان بیماری های قلبی، اعصاب، سرطان، گوارش و … مورد استفاده قرار گیرد. علاوه بر این، گیاه بادرشیبو را به عنوان قابض، مدر، بادشکن، التیام دهنده زخم، اشتها آور و … نیز می شناسند.

این گیاه عطر و طعم تند و ویژه ای دارد. از برگ و قسمت های هوایی گیاه در تهیه نقل، شربت، شیرینی، لوازم آرایشی و بهداشتی استفاده می شود. گیاه بادرشیبو از لحاظ طبیعت، عطر و خواص درمانی شباهت بسیاری با گیاه بادرنجبویه دارد. در صورتی که از دو جنس کاملا متفاوت هستند.