گیاه آب بشقابی چیست؟ خواص و نحوه مصرف آن

گیاهان دارویی یکی از مهم ترین شگفتی های طبیعت هستند.گیاه آب بشقابی که به عنوان “گیاه طول عمر” شناخته می شود، یک ماده اصلی در طب سنتی چینی، اندونزیایی و آیورودا است.

پزشکان ادعا می‌کنند که این گیاه دارویی قدرت تقویت مغز، درمان مشکلات پوستی و ارتقای سلامت کبد و کلیه را دارد و به نظر می‌رسد برخی از مطالعات با آن موافق هستند.

آب بشقابی گیاهی چند ساله بومی آسیا است. مردم سال هاست از این گیاه در طب سنتی، به دلیل خواص بالقوه آن برای سلامتی استفاده می‌کنند.

با نشریه علمی جهان شیمی فیزیک همراه باشید تا با خواص و فواید این گیاه بیشتر آشنا شوید.

گیاه آب بشقابی چیست

این گیاه بومی مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری آسیا است.

گیاه آب بشقابی نوعی گیاه برگ‌دار است که به‌طور سنتی در غذاهای آسیایی استفاده می‌شود که هم در طب سنتی چینی و هم در طب آیورودا سابقه طولانی دارد. از قطعات روی زمین آن برای ساخت دارو استفاده می شود.

آب بشقابی طعم متمایز شیرین و تلخ و رایحه ملایم چمنی دارد.

این گیاه چند ساله بومی تالاب های استوایی جنوب شرقی آسیا است که معمولاً به عنوان آب میوه، چای یا سبزیجات برگ سبز استفاده می شود.

در ایران آب بشقابی در شمال کشور و در تالاب های انزلی رشد می کند.

نام های دیگر گیاه آب بشقابی

گیاه آب بشقابی با نام علمی Centella asiatica است. این گیاه معمولاً با نام‌های Gotu kola، kodavan، pennywort و pennywort و قَدَحِ مَریَم شناخته می‌شود.

آب بشقابی گیاهی از خانواده گیاهان گلدار Apiaceae و تیره چتریان مانند هویج و جعفری است.

کاربرد های گیاه آب بشقابی

التیام زخم ها

رفع اسهال

افزایش سطح انرژی

کاهش اضطراب

تقویت قوای جنسی

درمان بیماری های مقاربتی، بیماری های پوستی و اختلالات قاعدگی

کند کردن پیشرفت جذام

طولانی شدن عمر

حقایق تغذیه ای گیاه آب بشقابی

در آسیای جنوب شرقی، گیاه آب بشقابی برای مصارف غذایی و دارویی استفاده می شود. آب بشقابی عضوی از خانواده جعفری و منبع عالی ویتامین ها و مواد معدنی ضروری است که برای حفظ سلامتی مطلوب مورد نیاز است.

طبق یک بررسی در مجله تحقیقات بین المللی غذا، ۱۰۰ گرم آب بشقابی تازه مواد مغذی زیر را ارائه می دهد و نیازهای توصیه شده دریافتی غذایی (RDI) زیر را برآورده می کند:

کلسیم: ۱۷۱ میلی گرم (۱۷ درصد از RDI)

آهن: ۵.۶ میلی گرم (۳۱٪ از RDI)

پتاسیم: ۳۹۱ میلی گرم (۱۱٪ از RDI)

دارای ویتامین آ: ۴۴۲ میکروگرم (۴۹٪ از RDI)

ویتامین سی: ۴۸.۵ میلی گرم (۸۱٪ از RDI)

ویتامین ب۲: ۰.۱۹ میلی گرم (۹٪ از RDI)

آب بشقابی همچنین منبع خوبی از فیبر غذایی است که ۸ درصد از RDI را برای زنان و ۵ درصد از RDI را برای مردان فراهم می کند.

خواص گیاه آب بشقابی

گیاه آب بشقابی حاوی مواد شیمیایی خاصی است که به نظر می‌رسد باعث کاهش التهاب و همچنین کاهش فشار خون در رگ‌ها می‌شود. این گیاه به نظر می رسد تولید کلاژن را افزایش می دهد که برای بهبود زخم مهم است.

آب بشقابی برای بهبود سوختگی و گردش خون ضعیف استفاده می شود، همچنین برای اسکار، ترک‌های پوستی و بسیاری از شرایط دیگر نیز قابل استفاده است.

پزشکان معتقدند که این گیاه دارای خواص ضد میکروبی، ضد دیابتی، ضد التهابی، ضد افسردگی و تقویت کننده حافظه است. به طور گسترده به عنوان یک مکمل غذایی در کپسول، پودر، تنتور و فرمول های موضعی فروخته می شود.

درمان واریس با گیاه آب بشقابی

با توجه به مرکز سرطان Memorial Sloan Kettering، چندین مطالعه ادعا می کنند که گیاه آب بشقابی می تواند به درمان رگ های واریسی و نارسایی وریدی کمک کند.

به عنوان مثال، یک مطالعه قدیمی تر از سال ۲۰۰۱ نشان داد که شرکت کنندگانی که ۶۰ میلی گرم از این گیاه را دو بار در روز به مدت ۸ هفته دریافت کرده بودند، بهبودهایی را در سلامت رگ های خود تجربه کردند.

همه شرکت کنندگان شرایطی با درگیری ورید قابل توجه مانند فشار خون وریدی شدید و تورم مچ پا داشتند.

مطالعه دیگری از منبع مورد اعتماد در همان سال، و از سوی برخی از محققان مشابه، نتایج مشابهی به دست آورد.

این مطالعه دوم، نشان داد که عصاره گیاه آب بشقابی با بهبود عملکرد وریدها به میکروآنژیوپاتی دیابتی کمک می کند. این مشکل سلامتی بر افراد مبتلا به دیابت تأثیر می گذارد و شامل داشتن عروق خونی غیرعادی کوچک در نواحی مختلف بدن می شود.

گیاه آب بشقابی موثر در درمان بیماری آلزایمر

گیاه آب بشقابی توانایی تقویت حافظه و عملکرد عصبی را دارد که به آن پتانسیل در درمان بیماری آلزایمر می دهد. در واقع، یک مطالعه در سال ۲۰۱۲ روی موش ها نشان داد که عصاره این گیاه تأثیر مثبتی بر ناهنجاری های رفتاری موش های مبتلا به بیماری آلزایمر دارد.

همچنین در مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی نشان داده شد که این عصاره تأثیر متوسطی در محافظت از سلول های مغز در برابر سمیت دارد. این همچنین می تواند سلول ها را از تشکیل پلاک مرتبط با آلزایمر محافظت کند.

روش مصرف: ۳۰ تا ۶۰ قطره عصاره مایع آب بشقابی را ۳ بار در روز میل کنید. دوزها ممکن است بین سازنده ها متفاوت باشد، بنابراین همیشه دستورالعمل های روی بطری را با دقت دنبال کنید.

کاهش اضطراب و استرس با آب بشقابی

محققان در یک مطالعه حیوانی در سال ۲۰۱۶ دریافتند که گیاه آب بشقابی بر روی موش‌های نر که به مدت ۷۲ ساعت از خواب محروم بودند، اثر ضد اضطرابی دارد. کم خوابی می تواند باعث اضطراب، آسیب اکسیداتیو و التهاب عصبی شود.

موش هایی که به مدت پنج روز متوالی قبل از محرومیت از خواب به آنها آب بشقابی داده شد، رفتارهای شبه اضطرابی کمتری را تجربه کردند. آنها همچنین بهبود فعالیت حرکتی و آسیب اکسیداتیو کمتر را تجربه کردند.

بررسی منبع معتبر داروهای گیاهی ضد اضطراب در سال ۲۰۱۳ نیز به این نتیجه رسید که این گیاه اثر ضد اضطرابی حاد دارد. با این حال، تحقیقات بیشتری برای تایید این یافته ها مورد نیاز است.

روش مصرف: ۵۰۰ میلی گرم عصاره آب بشقابی را دو بار در روز به مدت ۱۴ روز هر بار مصرف کنید. در مواقع اضطراب شدید می توانید تا ۲۰۰۰ میلی گرم در روز مصرف کنید.

گیاه آب بشقابی ضد افسردگی است

اثر مثبت گیاه آب بشقابی بر عملکرد مغز نیز ممکن است آن را به یک ضد افسردگی موثر تبدیل کند.

یک بررسی از منبع معتبر ۲۰۱۶ از این یافته ها پشتیبانی می کند، این پشتیبانی به دلیل مطالعه روی ۳۳ فرد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر است. از شرکت کنندگان خواسته شد به مدت ۶۰ روز به جای داروهای ضد افسردگی خود این گیاه را مصرف کنند. آنها کاهش استرس، اضطراب و افسردگی را خود گزارش کردند.

مطالعه دیگری که در این بررسی مورد بحث قرار گرفت، تأثیر آب بشقابی را بر موش‌های مبتلا به افسردگی مزمن ارزیابی کرد. این داروی گیاهی تأثیر مثبتی بر برخی از عناصر افسردگی رفتاری از جمله وزن بدن، دمای بدن و ضربان قلب داشت.

روش مصرف: ۵۰۰ میلی گرم آب بشقابی دو بار در روز به مدت حداکثر ۱۴ روز در هر نوبت مصرف شود. در مواقع افسردگی شدید می توانید تا ۲۰۰۰ میلی گرم در روز مصرف کنید.

گیاه آب بشقابی موثر در بهبود گردش خون

تحقیقات انجام شده در سال ۲۰۰۱ نشان داد که گیاه آب بشقابی می تواند مشکلات مربوط به احتباس مایعات، تورم مچ پا و گردش خون مرتبط با پروازهایی که بیش از سه ساعت طول می کشد را کاهش دهد.

اعتقاد بر این است که این گیاه تولید گلیکوزیدهای قلبی را تحریک می کند. گلیکوزیدهای قلبی ترکیبات آلی هستند که باعث افزایش نیروی قلب و افزایش سرعت انقباضات می شوند. حتی شواهدی وجود دارد که این گیاه ممکن است پلاک های چربی را در رگ های خونی تثبیت کند و از شکستن آنها و ایجاد حمله قلبی یا سکته جلوگیری کند.

از شرکت‌کنندگانی که بیماری وریدهای سطحی خفیف تا متوسط ​​همراه با رگ‌های واریسی را تجربه کردند، خواسته شد تا دو روز قبل از پرواز، روز پرواز و روز بعد از پرواز، این گیاه را مصرف کنند.

محققان دریافتند شرکت‌کنندگانی که این مکمل را مصرف می‌کردند به میزان قابل‌توجهی احتباس مایعات و تورم مچ پا را نسبت به افرادی که این مکمل را مصرف نمی‌کردند، تجربه کردند.

تحقیقات قدیمی‌تر از منابع معتبر، نشان داده است که آب بشقابی می‌تواند در درمان رگ‌های واریسی مفید باشد. این ممکن است به این دلیل باشد که این گیاه اثر متابولیکی مثبتی بر بافت همبند دیواره عروقی دارد.

روش مصرف: ۶۰ تا ۱۰۰ میلی گرم عصاره آب بشقابی را ۳ بار در روز به مدت یک هفته، قبل و بعد از هر پرواز مصرف کنید. همچنین می توانید ناحیه آسیب دیده را با کرم موضعی حاوی ۱ درصد عصاره این گیاه ماساژ دهید.

آب بشقابی موثر در بهبود بی خوابی

با توجه به توانایی درک شده برای درمان اضطراب، استرس و افسردگی، گیاه آب بشقابی ممکن است برای درمان بی خوابی که گاهی اوقات با این شرایط همراه است نیز استفاده شود. برخی این داروی گیاهی را جایگزینی مطمئن برای داروهای تجویزی مورد استفاده برای درمان بی خوابی و سایر اختلالات خواب می دانند.

روش مصرف: ۳۰۰ تا ۶۸۰ میلی گرم عصاره آب بشقابی را ۳ بار در روز به مدت حداکثر ۱۴ روز در هر نوبت مصرف کنید.

گیاه آب بشقابی موثر در کاهش علائم ترک پوستی

بر اساس یک منبع معتبر در سال ۲۰۱۳، گیاه آب بشقابی می تواند ظاهر علائم کشش را کاهش دهد. تصور می شود که ترپنوئیدهای موجود در این گیاه تولید کلاژن را در بدن افزایش می دهند. این ممکن است به جلوگیری از ایجاد علائم کششی جدید و همچنین به بهبود علائم موجود کمک کند.

روش مصرف: کرم موضعی حاوی ۱ درصد عصاره آب بشقابی را چندین بار در روز روی ناحیه آسیب دیده بمالید.

 آب بشقابی موثر در بهبود زخم و جای زخم

محققان در مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۵ روی موش‌ها دریافتند که پانسمان زخم حاوی گیاه آب بشقابی اثرات شفابخشی بر روی چندین نوع زخم دارد. این شامل بریدگی های تمیز توسط اجسام نوک تیز، پارگی های نامنظم ناشی از ضربه های شدید و بافت عفونی است.

روش مصرف: پماد حاوی ۱ درصد عصاره این گیاه را چند بار در روز روی ناحیه آسیب دیده بمالید. اگر زخم شما عمیق یا شدید است، قبل از استفاده به پزشک مراجعه کنید.

تسکین درد مفاصل با گیاه آب بشقابی

خواص ضد التهابی گیاه آب بشقابی ممکن است در درمان آرتریت مفید باشد.

در واقع، یک منبع مورد اعتماد در سال ۲۰۱۴ در مورد آرتریت ناشی از کلاژن در موش‌ها نشان داد که تجویز خوراکی این گیاه التهاب مفاصل، فرسایش غضروف و فرسایش استخوان را کاهش می‌دهد. اثر آنتی اکسیدانی آن نیز تأثیر مثبتی بر سیستم ایمنی داشت.

روش مصرف: ۳۰۰ تا ۶۸۰ میلی گرم عصاره آب بشقابی را ۳ بار در روز به مدت ۱۴ روز در هر نوبت مصرف کنید.

پیشگیری از بیماری با گیاه آب بشقابی

ادعاهایی مبنی بر اینکه گیاه آب بشقابی می تواند انواع بیماری ها از جذام تا سرطان را درمان کند تا حد زیادی اغراق آمیز است. این ادعاهای “درمان همه چیز” اغلب مزایای واقعی آب بشقابی در کاهش خطر بیماری را پوشش می دهد.

این گیاه به داشتن اثرات آنتی اکسیدانی قوی، خنثی کردن بسیاری از رادیکال های آزاد که باعث آسیب سلولی در سطح مولکولی می شود، شناخته شده است. نظریه داده شده است که این خواص ممکن است محافظت در برابر زخم معده و برخی سرطان ها را فراهم کند.

اسید آسیایی که در گیاه آب بشقابی یافت می شود، در تحقیقات در حال انجام نشان داده شده است که باعث القای آپوپتوز (مرگ خود به خودی سلولی) و مهار فعالیت رشد سلولی در انواع خاصی از سلول های سرطانی از جمله سلول های تومور کبد، سینه، پوست، مغز و دستگاه گوارش می شود. تحقیقات بیشتر به دنبال توسعه احتمالی داروی ضد سرطان است.

عوارض جانبی گیاه آب بشقابی

گیاه آب بشقابی به طور کلی به خوبی تحمل می شود. در برخی موارد ممکن است باعث سردرد، ناراحتی معده و سرگیجه شود. شروع با دوز کم و به تدریج تا رسیدن به دوز کامل می تواند به کاهش خطر عوارض جانبی کمک کند.

شما فقط باید این گیاه را برای دو تا شش هفته هر بار مصرف کنید. قبل از شروع مجدد مصرف، حتما دو هفته استراحت کنید.

زمانی که از آب بشقابی به صورت موضعی استفاده شود، پتانسیل ایجاد سوزش پوست را دارد. همیشه باید قبل از حرکت به جلو با یک برنامه کامل، یک تست انجام دهید. خرید محصولات را از منابع معتبر انتخاب کنید.

اگر موارد زیر را دارید استفاده از آب بشقابی را متوقف کنید و فوراً با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود تماس بگیرید:

مشکلات کبدی، حالت تهوع، درد بالای معده، خارش، احساس خستگی، از دست دادن اشتها، ادرار تیره، مدفوع خاک رس، یرقان (زرد شدن پوست یا چشم)، کهیر، خارش، قرمزی یا سوزش پوست، مشکل در تنفس؛ تورم صورت، لب ها، زبان یا گلو.

خطرات احتمالی آب بشقابی

اگر شما:

باردار هستید

در حال شیردهی هستید

هپاتیت یا سایر بیماری های کبدی دارید

یک عمل جراحی برنامه ریزی شده دارید

زیر ۱۸ سال سن دارید

سابقه سرطان پوست دارید

بیماری کبدی دارید

دیابت دارید

کلسترول بالا دارید

داروهایی مانند آرام بخش برای خواب یا اضطراب مصرف می کنید

دیورتیک مصرف می کنید

در مصرف این گیاه احتیاط کنید و قبل از مصرف با پزشک خود صحبت کنید.

اگرچه گیاه آب بشقابی به طور کلی برای استفاده بی خطر در نظر گرفته می شود، هنوز هم باید قبل از استفاده با پزشک خود مشورت کنید. این داروی گیاهی جایگزین هیچ برنامه درمانی تایید شده توسط پزشک نیست و در برخی موارد ممکن است منجر به عوارض جانبی شود. با تایید پزشک، دز خوراکی یا موضعی را در برنامه روزانه خود قرار دهید. ممکن است بتوانید با شروع با مقدار کم و افزایش تدریجی دز در طول زمان از عوارض جانبی خفیف جلوگیری کنید. اگر شروع به تجربه هر گونه عوارض جانبی غیر معمول یا طولانی مدت کردید، مصرف را قطع کرده و به پزشک خود مراجعه کنید.

قرص گیاه آب بشقابی

گیاه آب بشقابی یا سنتلا فواید سلامتی بسیاری دارد و به صورت پودر و قرص در دسترس است. این گیاه دارویی به سلامت سیستم عصبی کمک کرده و خلق و خو را بهبود می بخشد. همچنین با اثرات آنتی اکسیدانی قوی برای پیشگیری از آلزایمر بسیار مفید است. همچنین می توان از آن برای بهبود حافظه و تمرکز استفاده کرد که برای دانش آموزان، دانشجویان و افراد سالمند بسیار مهم است. حفظ حافظه و تمرکز در طول زندگی بسیار مهم است و باید با استفاده از خوراکی های مفید در آن کوشید.

گیاه آب بشقابی همچنین برای ترمیم و جوانسازی پوست با خواص کلاژن سازی بسیار مفید است. از این مکمل می توان برای درمان روماتیسم مفصلی، افزایش نیروی جسمانی، درمان مشکلات پوستی مانند اگزما و پسوریازیس و افزایش طول عمر استفاده کرد. افزایش تولید کلاژن در بدن برای حفظ جوانی پوست و تراکم استخوان ها بسیار مهم است.

از آنجاییکه برای بسیاری از افراد مصرف این گیاه به صورت دمنوش دشوار است و برخی از مصرف دمنوش لذت نمی برند شرکت های دارویی آن را به شکل قرص تهیه کرده و در اختیار مصرف کنندگان قرار داده اند. توجه داشته باشید با اینکه سنتلا یک مکمل گیاهی محسوب می شود اما بهتر است با مشورت پزشک از آن استفاده کنید. علاوه بر این اگر قرص یا دارویی مصرف می کنید حتما پزشک را در جریان قرار دهید تا از تداخلات دارویی ناخواسته جلوگیری شود.

قرص گیاه آب بشقابی را می توانید برای افزایش مصرف آنتی اکسیدان ها که سیستم ایمنی را تقویت می کنند مورد استفاده قرار دهید. این گیاه دارای خواص بی نظیری است که خیلی شناخته شده نیست. اگر آن را به صورت حضوری در داروخانه ها پیدا نکردید ساده ترین راه سفارش اینترنتی است. بدین ترتیب می توانید آن را از هر کجای ایران که هستید آن را سفارش داده و درب منزل دریافت نمایید.