دمنوش زوفا – گیاه زوفا چیست و چه فوایدی دارد؟

زوفا (Hyssopus officinalis) گیاهی است که قرن ها در داروسازی و طب گیاهی مورد استفاده قرار گرفته است، استفاده از دمنوش زوفا در بین ایرانیان رواج کمتری دارد اما دارای خواص و فواید ویژه و بسیاری است که می تواند به یکی از دمنوش های محبوب تبدیل شود.

گیاه زوفا به شکل های گوناگون مانند دمنوش، چای و نوشیدنی ها، اسانس و روغن مورد استفاده قرار می گیرد و در مقایسه با سایر گیاهان، بسیار بی خطر است. پودر این گیاه به عنوان ادویه در غذاها و داروسازی و اسانس آن به عنوان ماده ای خوشبو، در صنایع عطرسازی، لوازم بهداشتی و صابون سازی کاربرد دارد.

نشریه جهان شیمی فیزیک قصد دارد در این مقاله شما را با گیاه زوفا آشنا کند و به پرسش های احتمالی شما پاسخ دهد. با ما همراه باشید.

گیاه زوفا چیست؟

زوفا از خانواده Lamiaceae است که این خانواده به علت داشتن گیاهانی چون آویشن، نعنا، پونه کوهی، ریحان، مریم گلی، رزماری و بسیاری از گیاهان معطر دیگر بسیار معروف و شناخته شده است.

این گیاه ظاهری شبیه گیاه اسطوخودوس داشته و در تمام فصول سال سبز است. گل های این گیاه به رنگ آبی مایل به بنفش بوده و دارای عطری تلخ همانند نعنا است.

درواقع ریشه این گیاه کاربردی نداشته و از قسمت هایی از گیاه که در سطح زمین رشد می کند (مانند ساقه) برای تهیه دارو، ادویه و… استفاده می شود.

طرز تهیه دمنوش زوفا

برای تهیه دمنوش زوفا، می توانید ساقه گیاه زوفا را خشک کرده یا خشک شده آن را از عطاری ها تهیه کنید. به میزان ۵۰ گرم یعنی ۴ تا ۶ قاشق چایخوری گیاه زوفا خشک شده را به یک لیتر آب جوش اضافه کنید و پس از گذشت حدود ۱۵ دقیقه به صورت گرم مصرف کنید.

در هنگام دم کردن، به همراه این گیاه می توانید از دارچین و هل به عنوان طعم دهنده و در هنگام مصرف از شکر، قند و یا شیر نیز می توانید استفاده کنید. مصرف سه فنجان از این دمنوش در طول روز بلا مانع است.

خواص دمنوش زوفا

مواد مغذی و اسانس های موجود در زوفا می توانند اثرات مفیدی برای سلامتی ارائه دهند. به عنوان مثال  زوفا غنی از فلاونوئیدها است، ترکیبات خوش طعمی که می توانند به عنوان آنتی اکسیدان عمل کنند. خوردن غذاهای غنی از فلاونوئیدها ممکن است به کاهش خطر بیماری های مرتبط با سن مانند آب مروارید، بیماری های قلبی و سکته کمک کند.

چای و دمنوش زوفا در درمان سرفه، آسم، گلودرد، سرماخوردکی، گوش درد، از دست دادن اشتها، بیماری های کبدو کیسه صفرا و نفخ بسیار موثر است. مطالعات انجام شده روی این گیاه بیانگر این است که، زوفا دارای مزایای چشمگیری است که هنوز همه ی فواید و خواص آن برای سلامتی کشف نشده است!

استفاده از روغن این گیاه بر روی پوست برای درمان تحریکات پوستی، سوختگی، کبودی و سرمازدگی بسیار شایع است.

علاوه بر این، زوفا دارای مزایای سلامتی دیگری مانند:

دمنوش زوفا و کاهش پیری پوست

تجمع بیش از حد چربی روی پوست باعث ایجاد تغییرات ناخواسته در ساختار بافت پوست شده و باعث می شود پوست شما پیرتر به نظر برسد. آنتی اکسیدان های موجود در گیاه زوفا از ذخیره چربی در پوست صورت شما جلوگیری کرده و باعث شفافیت آن می شود. می توانید به همراه دمنوش زوفا از روغن زوفا هم استفاده کنید.

کاهش خطر زخم معده

زخم ها دلایل متعددی دارند، اما دو ماده شیمیایی خاص با ایجاد زخم مرتبط هستند: اورهاز و کیموتریپسین. مطالعات نشان داده اند که عصاره زوفا با مهار کردن این مواد شیمیایی از تشکیل زخم جلوگیری می کند. با استفاده از دمنوش  زوفا به مصرف روزانه، ممکن است بتوانید خطر ابتلا به زخم معده ناراحت کننده را کاهش دهید.

دمنوش زوفا آسم و علائم تنفسی را تسکین می دهد

دانشمندان در این مطالعات، گیاه زوفا را با سایر روش های گیاهی و غیر گیاهی برای درمان علائم آسم مقایسه کرده و دریافتند که زوفا یکی از موثرترین مواد طبیعی است. این تاثیر به دلیل وجود ماده ای به نام پینوکامپ در این گیاه است.

بر اساس این مطالعات انجام شده روی حیوانات، زوفا، علاوه بر درمان علائم سرماخوردگی معمولی، برای کاهش بیماریهای جدیتر تنفسی مانند آسم نیز قابل استفاده است. اما برای مصرف این گیاه همراه با سایر مکمل ها و یا بیماری های تنفسی شدید تر با پزشک خود مشورت کنید.

کاهش خطر ابتلا به سرطان

آنتی اکسیدان های موجود در زوفا فقط برای کاهش خطر بیماری های مرتبط با سن مفید نیستند. آنها همچنین ممکن است به کاهش خطر ابتلا به سرطان کمک کنند. خوردن غذاهای غنی از آنتی اکسیدان ها با کاهش خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان ارتباط دارد، زیرا آنتی اکسیدان ها به بدن شما کمک می کنند تا رادیکال های آزاد را که باعث سرطانی شدن سلول های بدن می شود، از بین ببرند.

مطالعه انجام شده در سال ۲۰۱۷ در کشور هند نشان می دهد که زوفا یکی از قوی ترین گیاهان ضد سرطانی در این خانواده است. در این مطالعه استفاده از این گیاه باعث از بین رفتن ۸۲ درصد از سلول های سرطانی سینه شد.

دمنوش زوفا می تواند التهاب را کاهش دهد

التهاب واکنش بدن شما به آسیب یا بیماری است. با این حال، به مرور زمان، این پاسخ طبیعی می تواند منجر به بیماری و عوارض طولانی مدت شود.

آسم شامل التهاب قابل توجهی در مجاری تنفسی است. تأثیر هیسوپ بر آسم ممکن است به سایر انواع التهاب نیز گسترش یابد. در حالی که مطالعات بیشتری برای تعیین اثربخشی زوفا در درمان التهاب در افراد باید انجام شود، آزمایشات اولیه روی حیوانات نشان می دهد که زوفا ممکن است به کاهش التهاب کمک کرده و خطر ابتلا به مشکلاتی مانند بیماری های قلبی، آرتروز و دیابت را کاهش دهد.

دمنوش زوفا سرماخوردگی را تسکین می دهد

در طب عامیانه، زوفا اغلب برای تسکین علائم سرماخوردگی استفاده می شود. گزارش شده است که دمنوش زوفا گلودرد و سرفه را کاهش می دهد. این تسکین می تواند به دلیل خواص نعنا موجود در آن باشد. نعنا، یکی دیگر از اسانس های محبوب این خانواده است، که گاهی اوقات برای کمک به درمان سردرد و گلودرد استفاده می شود.

دمنوش زوفا آنتی اکسیدانی قوی

تجزیه و تحلیل های شیمیایی انجام شده در سال ۲۰۱۱ بر روی زوفا، نشان داد که این گیاه دارای خواص آنتی اکسیدانی امیدوار کننده ای است.

محققان خاطرنشان کردند که زوفا می تواند در آینده کاربرد دارویی گسترده تری داشته باشد، زیرا آنتی اکسیدان ها می توانند با رادیکال های آزاد که باعث ایجاد استرس می شوند، مبارزه کنند. این رادیکال های آزاد با بیماری های مزمن مانند دیابت نوع ۲ و سرطان ارتباط دارد.

دمنوش زوفا با عفونت و انگل روده مبارزه می کند

دمنوش زوفا دارای خواص ضد میکروبی بوده و به عنوان یک آنتی بیوتیک طبیعی برای مبارزه با برخی عفونت ها به کار گرفته می شود. این موارد ممکن است شامل عفونت تنفسی فوقانی ، عفونت ادراری و عفونت های پوستی و عفونت روده به دلیل وجود انگل باشد.

این عفونت ها ممکن است منجر به درد معده، حالت تهوع و اسهال شود. خوردن یک فنجان چای زوفا به طور منظم و روزانه باعث کاهش این علائم می شود.

مقدار طریقه مصرف دمنوش زوفا

هیچ مطالعه ای روی زوفا برای یافتن حداکثر مقدار مجاز وعده غذایی انجام نشده است. به نظر می رسد مقداری که به طور معمول در غذا یافت می شود برای مصرف بی خطر است. اما مقادیر زیاد زوفا یا عصاره زوفا ممکن است مشکلات سلامتی ایجاد کند.

به طور کلی، خوردن یا نوشیدن یک وعده چای یا دمنوش زوفا برای تعداد بیشتری از بزرگسالان بی خطر است اما این مقدار حداکثر تا سه لیوان در طول روز قابل افزایش است.

عوارض مصرف دمنوش زوفا بر سلامتی

اگرچه زوفا مزایای سلامتی زیادی را ارائه می دهد و می تواند عملکرد کلی بدن شما را بهبود بخشد، اما مصرف آن مانند بسیاری از انواع گیاهان دارویی خطراتی را به همراه دارد، برخی از افراد دچار ناراحتی معده، نفخ یا اضطراب و حالت تهوع می شوند. در صورت مشاهده هر یک از این علائم ، باید مصرف زوفا را متوقف یا کاهش دهید.

سایر خطرات احتمالی زوفا برای سلامتی عبارتند از:

دمنوش زوفا می تواند حساسیت زا باشد

زوفا در خانواده ی گیاهانی مانند نعنا، آویشن و رزماری است. اگر تا به حال به هر یک از این گیاهان واکنش آلرژیک داشته اید ، با زوفا بسیار محتاط باشید. ممکن است این حساسیت ها را نیز تحریک کند.

زوفا ممکن است باعث تشنج شود

شناخته شده است که زوفا  باعث تشنج می شود و می تواند خطر تشنج را حتی در بزرگسالان بدون شرایط قبلی افزایش دهد. افرادی که داروهای ضد تشنج مصرف می کنند یا افرادی که پس از مصرف اختلالات تشنجی را تشخیص داده اند، باید از مصرف محصولات دارای زوفا به خصوص در دوز های بالا اجتناب کنند.

کودکان باید از مصرف محصولات زوفا دوری کنند، اثر تشنج در کودکان نسبت به بزرگسالان بسیار قوی تر است.

زوفا ممکن است باعث سقط جنین شود

افرادی که باردار هستند یا ممکن است باردار شوند باید به طور کامل از زوفا اجتناب کنند. زوفا ممکن است باعث انقباض رحم شود که منجر به سقط جنین یا سایر عوارض بارداری می شود.

دمنوش زوفا ممکن است باعث استفراغ شود

بروز استفراغ پس از مصرف دمنوش زوفا فقط در دوزهای بالا رخ می دهد.

دمنوش زوفا برای چی خوبه

زوفا یک گیاه دارویی بسیار معروف است که در طب سنتی کاربرد گسترده ای دارد. این ترکیب حتی در صنایع غذایی و تولید شوینده ها به عنوان رایحه مورد استفاده قرار می گیرد. زوفا برای سرماخوردگی و تقویت سیستم ایمنی بسیار مفید بوده و باعث بهبود عملکرد قلب می شود. زوفا برای از بین بردن انگل های گوارشی و عفونت ها نیز بسیار مفید است و معمولا برای بیماری هایی مانند آسم و تنگی نفس مورد استفاده قرار می گیرد. این گیاه دارویی می تواند کولیک و گازهای معده را از بین ببرد. این گیاه دارویی برای عفونت های ادراری نیز بسیار مفید است و آنها را التیام می بخشد.

دمنوش زوفا ریه ها را پاکسازی کرده و برای افرادی که در شهر زندگی می کنند بسیار مفید است. این دمنوش عفونت های روده را درمان کرده و با آلرژی ها مقابله می کند. علاوه بر این می توان از آن برای کاهش وزن نیز استفاده کرد. این دمنوش جذب کربوهیدرات ها را از دستگاه گوارش کاهش داده و می تواند به کنترل وزن کمک کند. علاوه بر این تحقیقات نشان داده است که تانن ها و اسید کافئیک موجود در زوفا حتی خواص ضد اچ آی وی دارد. برای تسکین نیش حشرات و کاهش استرس و اضطراب نیز می توانید از این دمنوش استفاده نمایید.

بخاطر داشته باشید که قبل استفاده از دمنوش های مختلف باید پزشک را در جریان قرار دهید زیرا دمنوش ها ممکن است با برخی داروهایی که مصرف می کنید تداخل داشته باشند. علاوه بر این باید دوز مناسبی از آنها را مورد استفاده قرار دهید در غیر این صورت ممکن است اثرگذاری کافی نداشته باشد.