اکسید سرب چیست؟ کاربرد و قیمت خرید و فروش

اکسید سرب انواع مختلفی دارد و هریک کاربرد منحصر به فردی در صنایع دارند. این ترکیب شیمیایی دو نوع ساختار، به نام های ساختار بلوری تتراگونال و ساختار بلوری قائم الزاویه دارد. کاربردهای مدرن اکسید سرب عمدتا در تهیه شیشه، تولید رنگ و سرامیک های صنعتی  از جمله اجزای دستگاه الکترونیکی است.

اکسید سرب، به دو رنگ زرد (لیتارژ) و قرمز (سرنج) وجود دارد. این ترکیب شیمیایی در اسید ها و بازها حل می شود اما قابلیت چندانی برای حل شدن در آب ندارد. در صنایع مختلف از سرنج بیشتر از لیتارژ استفاده می شود زیرا دسترسی به سرنج آسان تر و از نظر قیمت مقرون به صرفه تر است.

یکی از کاربردهای مهم اکسید سرب استفاده در لعاب کاری است. مصرف این ترکیب شیمیایی ویسکوزیته لعاب مذاب و دمای ذوب مخلوط را کاهش می دهد و دامنه وسیع تری را برای ویسکوزیته مذاب در اختیار صنایع قرار می دهد. در ادامه مقاله در نشریه جهان شیمی فیزیک توضیحات بیشتری در این رابطه ارائه می گردد لطفا همراه ما باشید.

فلز سرب و کاربردهای آن

فلز سرب از جمله فلزاتی است که در برابر پوسیدگی بسیار مقاوم است. سرب اگر در مجاورت هوا قرار گیرد، یک لایه اکسید روی سطح آن تشکیل می شود که از خوردگی بیشتر فلز جلوگیری می کند. این فلز در برابر اسید سولفوریک بسیار مقاوم است به همین دلیل به عنوان یک لایه محافظتی در برابر این اسید در برابر ابزارهای مختلف بکار گرفته می شود. در مقابل مقاومت سرب در برابر اسید کلریدریک کم است و در برابر اسید نیتریک اصلا مقاومتی ندارد.

سرب از لحاظ مکانیکی کارایی ندارد اما وقتی به عنوان آلیاژ با عناصری مانند آنتیموان، آرسنیک، کلسیم و مس ترکیب می شود، باعث افزایش سختی و بهبود کاربرد این فلزات می شود. سرب جز نرم ترین و سنگین ترین فلزات شناخته شده در جهان است و در صنعت به راحتی بریده و خراشیده می شود. از سرب برای لحیم کاری نیز بسیار استفاده می شود.

بهتر است بدانید:

اگر فلز سرب در معرض حرارت ۶۰۰ درجه سانتی گراد قرار گیرد و اکسیژن موجود در هوا را جذب کند به اکسید سرب تبدیل می شود. از نظر شیمیایی اکسید به ترکیبی گفته می شود که حداقل یک اتم اکسیژن و یک اتم از عناصر دیگر را درون خود داشته باشد. برخی از اکسیدهای معروف عبارتند از اکسید سرب، دی اکسید کربن، کلسیم اکسید و آب.

اکسید ها دارای مقاومت و استحکام بیشتری نسبت به عنصر خالص خود هستند. اکسیدها قابلیت حل شدن در آب را ندارند و در صنایع مختلف از اکسید ها به دلیل دارا بودن رنگ های قوی برای تولید رنگ استفاده می کنند.

اکسید فلزی به صورت لایه ای نازک بر روی فلزات قرار می گیرد و از فلزات در برابر فرسایش و خوردگی محافظت می کند.  بیشتر فلزت در طبیعت اکسیده می شوند  زیرا مقاومت و پایداری بیشتری بدست می آورند.

انواع اکسید سرب

بطورکلی ۳ نوع اکسید سرب با کاربردهای تجاری وجود دارد:

• ساب اکسید سرب (۲PbO.Pb)  که همچنین به عنوان اکسید سرب خاکستری/ نیز شناخته می شود
• منو اکسید سرب یا لیتارژ (PbO)
• اکسید سرب قرمز (Pb3O4) یا سرنج

کاربرد ساب اکسید سرب / اکسید سرب خاکستری

اکسید سرب خاکستری در مقیاس وسیع برای آماده سازی صفحات در باتری های اسید سرب استفاده می شود. این ترکیب به شکل پودر خاکستری است و اندازه ذرات آن تا ۳۵۰ مش متغیر است.

کاربرد منوکسید سرب یا لیتارژ

لیتارژ یا مونوکسید سرب  (PbO) پودری زرد رنگ یا مایل به قرمز، بی بو، سنگین، خاکی و نامحلول در آب است که عمدتا در تولید تثبیت کننده های سرب (استریات سرب)، سفالگری، شیشه سرب و رنگ استفاده می شود. این ترکیب به شکل پودر و گرانول تولید می شود.

سایر کاربردهای لیتارژ به عنوان واسطه در صنایع مختلف مانند روان کننده ها و گریس ها، حشره کش ها، رنگدانه های معدنی، صابون های سربی، پالایش نفت، لاستیک و PVC و غیره است.

کاربرد سرب قرمز

سرب قرمز یا سرنج یک پودر قرمز روشن تا نارنجی – قرمز است. معمولا از سرب قرمز برای محافظت از آهن و فولاد در برابر زنگ زدگی استفاده می شود. از نظر شیمیایی سرب قرمز یا تترااکسید سرب (Pb3O4) ترکیبی نامحلول در آب  است که با اکسیداسیون سرب فلزی (مونوکسید سرب) تهیه می شود.

سرب قرمز یکی از قدیمی ترین و رایج ترین رنگدانه های ضد خوردگی است که روی سطوح فلزی استفاده می شود. سرب قرمز پوشش اصلی بزرگ ترین پل های جهان را تشکیل می دهد و همچنین آغازگر انتخابی اکثر سازه های پیچیده فولادی است که در قرن بیستم ساخته شده اند.

سرب قرمز در برابر آب شور مقاوم بود و روی بدنه و عرشه میلیون ها کشتی استفاده می شود. سرب قرمز عملا در آب نامحلول است. با این حال در اسید کلریدریک موجود در معده محلول است بنابراین در صورت بلع سمی است. همچنین در الکل نامحلول است. در اسید کلریدریک، اسید استیک گلاسیال و مخلوط رقیق شده از اسید نیتریک و پراکسید هیدروژن نیز حل می شود. سرب قرمز تا حدودی در صنایع سرامیک و شیشه، رنگ و رنگدانه و مواد منفجره استفاده می شود.

روش های تولید اکسید سرب

امروزه تولید اکسید سرب در صنایع به دو روش صورت می گیرد، این روش ها عبارتند از:

۱-  روش سنتی ( روش کوره)

۲- روش بالمیل

روش سنتی:

در این روش عملیات بر روی فلز خالص سرب صورت می گیرد و اکسید سرب استخراج و تولید می گردد. در این روش کنستانتره بدست آمده از فلوتاسیون (شناور سازی) سنگ معدنی سرب را در معرض حرارت و دما قرار می دهند. در این شرایط ترکیبات سولفوری به اکسید سرب تبدیل می شوند و ترکیبات ناپایدار نیز از آن خارج می شوند. این روش بسیار پرهزینه و گران است و آلایندگی بسیار بالایی دارد. علاوه بر این اکسید سرب تولیدی نیز کیفیت مطلوبی ندارد به همین دلیل این روش در حال منسوخ شدن است.

روش بالمیل:

در این روش گلوله های سربی را درون درام دستگاه بالمیل که با سرعت معین در حال گردش است، می ریزند. ذرات سرب به صورت متوالی با یکدیگر برخورد می کنند و خرد می شوند و به ذرات کوچک تر تبدیل می شوند. در این مرحله فرایند اکسایش نیز  رخ می دهد زیرا این ذرات با اکسیژن ترکیب می شوند. مکنده های داخل دستگاه بالمیل هوای داخل محفظه را خارج می کنند و اکسید سرب با کیفیت بالا و مناسب تولید می گردد.

کاربردهای اکسید سرب

این ترکیب کاربردهای بسیار زیادی در صنایع دارد. اکسید سرب در تولید رنگ های ساختمانی و نقاشی کاربرد بسیار گسترده ای دارد و به عنوان خشک کننده رنگ های روغنی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. کاربردهای دیگر این اکسید شیمیایی در زمینه پزشکی است و برای شستشو و ضد عفونی وسایل پزشکی بکار می رود. همچنین این ماده پرکاربرد در صنعت کوزه گری نیز برای ایجاد لعاب روی کوزه ها مورد استفاده قرار می گیرد.

حلالیت اکسید های رنگی بوسیله اکسید سرب بهتر صورت می گیرد و موادی همچون اکسید سرب، کربنات و سرنج  باعث افزایش قابلیت کشسانی لعاب ها و در نتیجه  نرمی و انعطاف پذیری بهتر این مواد می شوند. کاربرد دیگر آن در صنعت تولید شیشه است، فواید استفاده از این اکسید شیمیایی در صنعت شیشه سازی عبارتند از:

• ضریب شکست محصول نهایی را افزایش می دهد.
• ویسکوزیته شیشه را کاهش می دهد.
• باعث می شود مقاومت ویژه الکتریکی شیشه افزایش یابد.
• همچنین توانایی شیشه را در جذب اشعه ایکس بالا می برد.

معایب اکسید سرب

این ترکیب یک اکسید شیمیایی سمی است و در صورت مصرف عوارض جانبی برای سلامتی به همراه خواهد داشت. به همین دلیل برای لعاب کاری ظروف غذا خوری، نباید از اکسید سرب استفاده شود. اگر از اکسید سرب در لعاب کاری ظروف غذاخوری استفاده شود، مقداری از فلز سرب به وسیله اسیدهای ضعیف موجود در گوجه فرنگی، سرکه و ماست به صورت محلول در آمده و از این طریق وارد بدن می شوند.

زمانی که سرب وارد بدن شود  به تدریج وارد معده و روده ها و در نهایت جذب خون می شوند. هر چه این اکسید فلزی بیشتر جذب بدن شود احتمال مسمومیت برای فرد افزایش می یابد.

در مورد مسمومیت با این اکسید شیمیایی این نکته را نیز باید مد نظر داشته باشید که هرچه لعاب مورد استفاده از اکسید سرب ضخامتش بیشتر باشد، در آب بیشتر حل می شود و خطر آن افزایش می یابد.

نکته مهمتر در مورد این ترکیب شیمیایی این است که در زمان کار کردن با آن حتما باید تمام جوانب و نکات ایمنی را رعایت کنید  زیرا اگر این اکسید شیمیایی سهوا بلعیده شود احتمال مرگ را به همراه دارد. همچنین موجب حساسیت در نواحی مختلف بدن مانند چشم ها، پوست و دستگاه تنفسی خواهد شد.

خطرات اکسید سرب

همانطور که قبلا بیان کردیم سرب و ترکیبات مشتق از آن بسیار سمی هستند و در زمان کار کردن با این فلز باید تمام نکات ایمنی را رعایت کنید. یکی از خطرات مرتبط با فلز سرب این است که باعث آسیب به پیوند های عصبی می شود و بیماری های خونی و مغزی را بوجود می آورد.

اگر با این فلز تماس طولانی مدت داشته باشید ممکن است باعث بروز بیماری های کلیوی و دردهای شکمی شود. نکته مهم این است که این فلز به هیچ عنوان نباید در دسترس کودکان قرار گیرد. اگر کودکان با این فلز در تماس باشند موجب بروز اختلالات تمرکزی و پرخاشگری در آنها می شود.

قیمت خرید و فروش اکسید سرب

این ترکیب  معمولا  در کیسه های ۲۵ کیلوگرمی بسته بندی می شوند و  در بازار به فروش  می رسند. در حال حاضر امکان خرید و فروش این ترکیب به صورت آنلاین و حضوری از شرکت های تولید و توزیع مواد شیمیایی فراهم است.