رشته دانشگاهی علوم آزمایشگاهی دامپزشکی و بازار کار آن
رشته دانشگاهی علوم آزمایشگاهی دامپزشکی از مجموعه رشته های علوم تجربی بوده و در زیر گروه ۱ این رشته قرار داشته و رشته ای نو پا به حساب می آید. هدف از رشته دانشگاهی علوم آزمایشگاهی دامپزشکی انجام آزمایش‌های گوناگون در رابطه با کشف بیماری های دامی و کمک به دامپزشکان می باشد. بازار کار و آینده شغلی رشته دانشگاهی علوم آزمایشگاهی دامپزشکی را می توان در کلینیک ها و مراکز درمانی حیوانی جستجو نمود. درآمد رشته دانشگاهی علوم آزمایشگاهی دامپزشکی نیز به عوامل مختلفی وابسته بوده و می تواند مقادیر مختلفی را شامل شود. در ادامه این مقاله به معرفی رشته دانشگاهی علوم آزمایشگاهی دامپزشکی و بررسی میزان درآمد، فرصت های شغلی، ادامه تحصیل، دروس و دانشگاه ها و … این رشته پرداخته ایم. با ما همراه باشید.
قبلاً هم در نشریه علمی جهان شیمی فیزیک رشته های دانشگاهی دیگری بررسی شده‌اند، مانند : رشته دانشگاهی دکتری عمومی دامپزشکی، بهداشت عمومی، بهداشت حرفه ای، بهداشت محیط، میکروبیولوژی و … .
معرفی رشته دانشگاهی علوم آزمایشگاهی دامپزشکی
این رشته ی دانشگاهی رشته‌ای نو پا بوده و تأسیس آن به سال ۱۳۷۰ برمی گردد. هدف رشته دانشگاهی علوم آزمایشگاهی آموزش افرادی است که از عهده انجام آزمایشات بیوفیزیکی، بیوشیمیایی، هماتولوژی، آسیب شناسی، باکتری شناسی، ویروس شناسی، قارچ شناسی، انگل شناسی، سم شناسی، تجزیه مواد خوراکی و سایر آزمایش ها برآیند. این افراد تنها می‌توانند زیر نظر دامپزشکان عمومی و یا متخصص در مراکز علمی پژوهشی و آموزشی و خدماتی در سازمان های ذی‌ربط مشغول به فعالیت شوند. پذیرش در این رشته تحصیلی در دانشگاه های دولتی و آزاد صورت می پذیرد. درواقع این رشته تحصیلی بر اساس نیاز مؤسسات تحقیقاتی و آزمایشگاه های دامپزشکی در دانشگاه‌ها آموزش داده می‌شود.
ضرورت ایجاد
- نیازمندی آزمایشگاه های دامپزشکی استانی وابسته به سازمان دامپزشکی کشور
- نیازمندی آزمایشگاه های دانشکده ها و آموزشکده های آموزشی دامپزشکی کشور
- نیازمندی مؤسسات تحقیقاتی دامپزشکی
- نیازمندی آزمایشگاه های بخش خصوصی به این رشته
دروس مورد نیاز برای قبولی رشته دانشگاهی علوم آزمایشگاهی دامپزشکی چیست ؟
این رشته تحصیلی در زیر گروه ۱ رشته های علوم تجربی قرار گرفته است. بنابراین مهم ترین درس برای قبولی در این رشته زیست شناسی با ضریبی برابر با ۴ می باشد. درس شیمی با دارا بودن ضریب ۳ از دروس مهم دیگر در این رشته بشمار می آید. دروس ریاضی و فیزیک نیز با دارا بودن ضرایبی برابر با ۲ در جایگاه بعدی اهمیت قرار می گیرند. درس زمین شناسی برای رشته های زیرگروه ۱ علوم تجربی ضریبی برابر با صفر دارد.
باید توجه نمود که دانشگاه‌های دولتی در دوره های روزانه و شبانه اقدام به پذیرش دانشجو در این رشته می کنند. دانشگاه آزاد نیز در رشته دانشگاهی علوم آزمایشگاهی دامپزشکی جذب دانشجو دارد.
توانایی ها و مهارت های تحصیل در رشته دانشگاهی رشته علوم آزمایشگاهی دامپزشکی چیست ؟
برای تحصیل در این رشته باید به دروس تخصصی رشته تجربی مانند : زیست شناسی و شیمی علاقه داشته باشید.
این شغل با نمونه های مختلف سر و کار داشته و اشخاصی که آن را انتخاب می کنند باید به فعالیت عملی حساسیتی نداشته باشند. زیرا کارشناس علوم آزمایشگاهی دامپزشکی معمولاً در آزمایشگاه‌ها مشغول به کار شده و با نمونه های آزمایشگاهی، تجهیزات آزمایشگاهی و گزارش های پزشکی سر و کار خواهند داشت.
داشتن روحیه بالا یکی دیگر از ملزومات این رشته است زیرا ممکن است کارشناسان این رشته کارهایی مانند خون گیری یا دریافت نمونه های آزمایشگاهی را نیز انجام دهند.
لزوم ایجاد رشته دانشگاهی علوم آزمایشگاهی دامپزشکی چیست ؟
لزوم ایجاد این رشته دانشگاهی وجود بیماری های مشترک فراوان بین انسان و دام است که در ادامه به برخی از آن ها اشاره شده است :
تب مالت : تب مالت از بیماری هاي عفوني و قابل انتقال بين انسان و حيوان می باشد. این بیماری از طریق حيوانات آلوده مانند : گاو، گوسفند، بز، شتر، خوک و … به انسان انتقال می یابد. عامل این بیماری، میکروبی به نام بروسلا بوده که البته به‌واسطه جوشاندن یا فرآیند پاستوریزاسیون از بین می رود. دوره کمون این بیماری معمولاً بین یک تا سه هفته بوده و ممکن است به چند ماه نیز برسد.
علائم بیماری : علائم شایع این بیماری : تب و لرز، سردرد، درد مفاصل و کمر، بی‌اشتهایی، خستگی، تعریق، يبوست، کاهش وزن، گلودرد و سرفه خشک می باشد. مهم ترین علائم بیماری در دام ها : سقط جنین و زایش دام نارس است.
راه های انتقال بیماری تب مالت به انسان : مهم ترین راه انتقال این بیماری مصرف شیر و فرآورده های لبنی تهیه شده از شير آلوده می باشد.
پیشگیری : جوشاندن شیر به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه، استفاده از شیر و فراورده‌های لبنی پاستوریزه، استفاده از وسایل حفاظتی مانند دستکش و چکمه و لباس غیر قابل نفوذ در هنگام تماس با دام، مهم ترین راه پیشگیری از تب مالت نیز : شناسايي و جدا کردن حيوانات آلوده است.
نکته
تب خون ریزی دهنده کریمه کنگو : یکی از بيماري هاي ويروسي مشترک بين انسان و دام تب کریمه کنگو می باشد که در سال ۱۹۴۴ در اوکراین برای اولین بار مشاهده شد. امروزه این بیماری خطرناک در اکثر کشور های همسایه ایران مانند : ترکیه، پاکستان، افغانستان، عراق، کشورهای عربي و.. بيماري شايعی مي باشد. راه های انتقال به انسان :
- انتقال از طریق گزش کنه آلوده
- تنفس در فضایی که دام های آلوده قرار دارند.
- انتقال از طریق له کردن کنه آلوده
- تماس مستقیم با گوشت و بافت های آلوده، خون و ترشحات
- تماس مستقیم با ترشحات، خون و حتی نفس افراد مبتلا
گروه های در معرض خطر : همه افراد جامعه می توانند در خطر قرار گیرند؛ اما دامداران، دامپزشکان، کارشناسان علوم آزمایشگاهی دامپزشکی، کاركنان كشتارگاه، پزشكان، پرستاران، كاركنان رستوران ها و کبابی‌ها و … در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
علائم بیماری در انسان : تب ناگهانی، بدن درد، ضعف، سردرد، درد شدید عضلات، کوفتگی، بی اشتهایي، ترس از نور، تهوع، استفراغ، گلودرد، تغییرات خلقی مثل بی قراری و افسردگي.
پیشگیری : خودداری از له کردن کنه با دست یا روی بدن دام، جلوگیری از تماس بدن با ترشحات و خون دام، تهیه گوشت از مکان های تحت نظارت دامپزشکی، نگهداری گوشت تازه به مدت ۲۴ ساعت در یخچال و سپس استفاده از آن، نگهداری جگر، قلب، کلیه به مدت ۴۸ ساعت در یخچال و سپس استفاده از آن.
این‌ها فقط مواردی از بیماری های مشترک بین انسان و حیوان بودند که به آن اشاره شد. با آشنایی با این بیماری ها می توان به لزوم وجود دامپزشکان و کارشناسان رشته علوم آزمایشگاهی دامپزشکی پی برد.
دروس دانشگاهی رشته دانشگاهی علوم آزمایشگاهی دامپزشکی چیست ؟
برخی از دروس عمومی : انقلاب اسلامی، اندیشه اسلامی، تربیت بدنی، تاریخ اسلام، تفسیر موضعی نهج البلاغه، و… .
دروس پایه رشته علوم آزمایشگاهی دامپزشکی: بیوشیمی، بافت شناسی، آمار حیاتی و … .
دروس اصلی رشته علوم آزمایشگاهی دامپزشکی: آسیب شناسی، سم شناسی، باکتری شناسی عمومی، باکتری شناسی اختصاصی، ویروس شناسی، ایمنی و سرم شناسی، انگل شناسی ۱ تک یاخته و بندپایان، انگل شناسی ۲ کرم ها، قارچ شناسی، پرورش و نگهداری حیوانات آزمایشگاهی، تجزیه خوراک دام و طیور.
دروس تخصصی : بهداشت و کنترل کیفی مواد غذایی، اصول تغذیه دام، اصول تکنیک های تهیه نمونه های تشریحی، اصول تکنیک های اختصاصی میکروبیولوژی، زبان تخصصی، اصول تکنیک های اختصاصی انگل شناسی، اصول کار با میکروسکوپ الکترونی، کلینیکال پاتولوژی، مدیریت آزمایشگاه، پایان نامه – پروژه تحقیقاتی.
دروس کارورزی : کارآموزی و انگل شناسی و قارچ شناسی، کارآموزی و میکروبیولوژی، کارآموزی و بیوشیمی و سم شناسی، کارآموزی و آسیب شناسی، کارآموزی و بهداشت و کنترل کیفی مواد غذایی، کارآموزی و کلینیکال پاتولوژی، کارآموزی و تجزیه خوراک دام و طیور.
مهارت های فارغ التحصیلان رشته دانشگاهی علوم آزمایشگاهی دامپزشکی چیست ؟
- آزمایش های گوناگونی را در رابطه با تشخیص، پیشگیری، درمان و ریشه‌کنی بیماری های مرتبط با دام در بخش های دولتی یا خصوصی انجام می دهند.
- تحت نظارت علمی دامپزشکان، به مدیریت فنی و اداری آزمایشگاه های دامپزشکی می پردازند.
- آزمایشات گوناگونی را در رابطه با طرح های تحقیقاتی در مراکز آموزشی و پژوهشی انجام می دهند.
- دستگاه ها را آماده سازی نموده و آزمایشات ذی‌ربط را انجام می دهند.
مزایا و معایب رشته دانشگاهی علوم آزمایشگاهی دامپزشکی چیست ؟
مزایا
تأمین مواد غذایی بهداشتی و با کیفیت برای انسان ها از مزایای این رشته دانشگاهی بشمار می رود. بنابراین هدف اصلی این رشته تشخیص و درمان بیماری های دامی نمی باشد.
تولید و مصرف مواد پروتئینی سالم و بهداشتی و باکیفیت، مقاومت انسان‌ها، به خصوص کودکان را در مقابل بیماری ها افزایش داده و باعث کاهش هزینه های درمان خواهد شد و این‌گونه می توان به داشتن جامعه ای سالم و فعال امیدوار بود.
بسیاری از بیماری ها ممکن است بین حیوان و انسان مشترک باشند و برای بهداشت عمومی جامعه مخاطره ایجاد کنند. علوم آزمایشگاهی دامپزشکی از بیماری های مشترک بین حیوان و انسان نقش بسیار مهمی دارد پیشگیری به عمل می آورد.
معایب
این رشته دانشگاهی عملاً از اینجا مانده و از آنجا رانده است. زیرا تکلیف این رشته در بین پزشکان پاتولوژیست و دامپزشکان مشخص نیست. اکثر دامپزشکان بیشتر به کاردان های دامپزشکی نیاز دارند تا کارشناسان علوم آزمایشگاهی دامپزشکی و پزشکان پاتولوژیست نیز بیشتر از کارشناسان علوم آزمایشگاهی پزشکی استفاده می کنند.
با اشتغال در بخش دامپزشکی، برای علوم آزمایشگاهی دامپزشکی کار و حقوقی در حد یک کاردان دامپزشکی در نظر گرفته می شود.
این رشته دانشگاهی از نظر پزشکان پاتولوژیست در آزمایشگاه های تشخیص طبی جایگاه و پایگاهی ندارند. مگر آنکه مسئول آزمایشگاه با کمبود نیرو مواجه باشد.
کارشناسان این رشته واحدهای درسی بسیار سنگین و زیادی را در حین تحصیل در مقاطع کاردانی و کارشناسی در باره مطالعات آزمایشگاهی سلامت و بیماری ها (حداقل چهار یا پنج نوع دام اهلی همراه با موارد استثنا مثلاً فیل و شتر و زرافه) می گذراند. در حالیکه در علوم آزمایشگاهی پزشکی فقط پیرامون انسان مطالعه شده و این فارغ التحصیلان دغدغه شغلی کمتری هم دارند.
آشنایی با بازار کار و آینده شغلی رشته رشته دانشگاهی علوم آزمایشگاهی دامپزشکی
بازار کار و آینده شغلی رشته دانشگاهی علوم آزمایشگاهی دامپزشکی در کشور ما ایران خیلی مناسب نمی باشد. این متخصصان حتماً باید زیر نظر دامپزشکان مشغول به اشتغال شوند و نمی‌توانند به تنهایی کار کنند. بازار کار در هر گرایش رشته دانشگاهی علوم آزمایشگاهی دامپزشکی متفاوت می باشد. برای مثال :
- فارغ التحصیلان گرایش انگل شناسی می توانند به عنوان کارشناس آزمایشگاه تشخیص طبی فعالیت نمایند.
- فارغ التحصیلان گرایش ژنتیک انسانی می توانند به عنوان استاد دانشگاه یا پژوهشگر فعالیت کنند.
- فارغ التحصیلان گرایش باکتری شناسی و قارچ شناسی می توانند در مراکز بهداشتی و درمانی فعالیت کنند.
- کارشناسان این رشته می توانند با ادامه تحصیلات و گرفتن تخصص مجوز تأسیس آزمایشگاه شخصیشان را دریافت کنند.
ادامه تحصیل رشته دانشگاهی علوم آزمایشگاهی دامپزشکی چگونه است ؟
فارغ التحصیلان رشته علوم آزمایشگاهی پزشکی در بیشتر رشته های علوم پایه پزشکی می توانند در آزمون شرکت کنند، اما فارغ التحصیلان علوم آزمایشگاهی دامپزشکی اجازه آزمون در تمام رشته ها را ندارد و تنها چهار یا پنج رشته ی مشخص در علوم پایه پزشکی وجود دارد که امکان ادامه تحصیل برای فرد موجود می باشد.
رقابت در این آزمون ها برای دانش آموختگان علوم آزمایشگاهی دامپزشکی سنگین و سخت می باشد. زیرا منابع این رشته ها از دروس دامپزشکی نبوده و فارغ التحصیلان این رشته باید منابعی غیر از منابع درسی کارشناسی رشته خود را بگذرانند. بنابراین ادامه تحصیل رشته دانشگاهی دامپزشکی سخت خواهد بود.
در ادامه تحصیل برای این رشته داوطلبان تنها حق شرکت در رشته‌های مشخص شده در دفترچه را دارند اما فارغ التحصیلان علوم آزمایشگاهی پزشکی بدون هیچ گونه مشکلی می توانند در آزمون کارشناسی ناپیوسته علوم پزشکی و هم کارشناسی ارشد رشته های گروه دامپزشکی شرکت نموده، قبول شده و تحصیل کنند.
درآمد رشته دانشگاهی علوم آزمایشگاهی دامپزشکی چگونه است ؟
با توجه به بازار کار و آینده شغلی ضعیف این رشته، درآمد رشته دانشگاهی علوم آزمایشگاهی دامپزشکی نیز خیلی خوب پیش بینی نمی شود. کارشناسان این رشته حتی در آزمایشگاه های صنایع غذایی و فرآورده های دامی مانند کارخانجات شیر پاستوریزه نیز نمی توانند مشغول به کار شوند.
سخن آخر
انتخاب رشته دانشگاهی به عنوان اساسی ترین انتخاب های زندگی هر فرد بوده و برای انتخاب آن باید علاوه بر توجه به علاقه و استعداد و روحیات ذاتی شخص، به آینده شغلی و بازار کار رشته ی دانشگاهی مورد نظر نیز توجه شود. انتخاب نادرست می تواند منجر به پشیمانی در آینده گردد.
