بیماری نقرس چیست و چرا به آن مبتلا می شویم؟
بیماری نقرس (Gout) نوع متداول بیماری آرتروز است که در اثر تجمع کریستال های اسید اوریک (uric acid) در مفاصل ایجاد می شود. اسید اوریک ماده ای در خون است که در اثر تجزیه مواد زائدی به نام پورین (purines) در بدن تولید می شود. اگر اسید اوریک بیش از حد توسط بدن تولید شود یا اگر اسید اوریک به طور موثر توسط کلیه ها از بین نرود ، می تواند رسوبات بلور مانندی را در مفاصل ایجاد کند.
کریستال های اسید اوریک می توانند باعث التهاب شدید و ناگهانی ، درد ، قرمزی ، سفتی و سوزش در مفاصل و اطراف آنها شوند که می توانند برای چندین هفته ادامه داشته باشند. این بیماری غالباً از یکی از انگشتان شست پا شروع می شود ، اما ممکن است انگشتان دست و پا ، مچ دست ، آرنج ، زانو ، مچ پا ، پاشنه های پا و سایر نواحی مفصلی را نیز درگیر کند.
یک عارضه جدی بیماری نقرس ، سنگ کلیه می باشد . در صورت مشاهده علائم سنگ کلیه ، مانند درد شدید در ناحیه پهلو یا شکم ، که ممکن است با ادرار خونی ، کاهش ادرار یا عدم توانایی در دفع ادرار همراه باشد ، سریعاً به مراقبت های پزشکی مراجعه کنید. در ادامه مقاله در نشریه جهان شیمی فیزیک توضیحات بیشتری در رابطه با این بیماری ارائه می گردد لطفا همراه ما باشید.
بیماری نقرس چیست؟
بیماری نقرس معمولاً در مردان بالای ۴۰ سال دیده می شود ، اما ممکن است هرکسی ، به ویژه زنان یائسه به این بیماری مبتلا شوند . مردمان جزایر اقیانوس آرام در مقایسه با سایر اقوام بسیار مستعد ابتلا به بیماری نقرس هستند و این بیماری قابل درمان نیست اما با درمان پزشکی و تغییر در سبک زندگی می توان مشکلات و علائم آن را با موفقیت مدیریت و کنترل کرد. علائم این بیماری شبیه علائم چندین بیماری ، اختلال و شرایط دیگر مانند آرتریت پسوریازیس (psoriatic arthritis ) و شبه نقرس ( pseudogout ) می باشد .
تشخیص و درمان به موقع بیماری نقرس می تواند به کنترل علائم این بیماری بسیار کمک کند و خطر ابتلا به عوارضی جانبی این بیماری مانند ناتوانی را کاهش دهد. در صورت بروز علائم این بیماری ، مانند درد ، قرمزی ، سوزش یا تورم مفاصل ، به سرعت به دنبال مراقب های پزشکی برای خود یا دیگران باشید.
آیا بیماری شبه نقرس همان بیماری نقرس است؟
بیماری شبه نقرس (pseudogout) در واقع خود بیماری نقرس نمی باشد ، اما علائم بسیار مشابهی دارد. به دلیل تجمع بلورها در ناحیه آسیب دیده ، هر دو بیماری باعث درد و تورم شدید در مفاصل می شوند.
با این حال ، در حالی که بیماری نقرس به دلیل وجود بیش از حد اسید اوریک در مفاصل ایجاد می شود ، اما این بیماری کاذب ناشی از وجود بلورهای دی هیدرات پیرو فسفات کلسیم در بدن می باشد. نام پزشکی این بیماری pseudogout و بیماری رسوب پیرو فسفات کلسیم (CPDD) است.
بیماری شبه نقرس با عدم تعادل مواد معدنی از جمله کلسیم اضافی یا کمبود منیزیم در بدن ارتباط دارد. همچنین ممکن است با مشکلات تیروئید مانند کم کاری یا پرکاری تیروئید همراه باشد . برای تشخیص این فاکتورها را در نظر گرفته و تشخیص می تواند شامل جمع آوری نمونه ای از مایع مفاصل برای جستجوی وجود بلورهای دی هیدرات پیرو فسفات کلسیم باشد.
درمان بیماری شبه نقرس مانند بیماری نقرس است و شامل استفاده از مسکن های بدون نسخه ، استراحت به مفاصل آسیب دیده و ایجاد تغییر در سبک زندگی برای به حداقل رساندن عوامل خطر مرتبط با حملات شدید این بیماری خواهد بود .
علائم بیماری نقرس چیست؟
نقرس یک بیماری مزمن است که می تواند در مراحل حاد و پیشرفته ، علائم بسیار شدیدی را ایجاد کند. اولین حمله معمولاً در شب اتفاق می افتد و معمولاً به یک مفصل آسیب دیده محدود می شود. حملات شدید این بیماری می توانند از چند روز تا چند هفته ادامه داشته باشند و این حملات ممکن است برای برخی از افراد به طور منظم رخ دهد ، در حالی که برای برخی دیگر از افراد ممکن است هر چند ماه یا حتی چندین سال یک بار اتفاق بیفتد.
حملات شدید این بیماری اغلب می تواند ، علائم زیر را در مفاصل و اطراف آنها ایجاد کند :
- سوزش یا گرما
- درد
- سرخی
- سفتی و سختی
- تورم
برای بسیاری از افراد ، حملات شدید این بیماری به طور مداوم روی یک مفصل پایین بدن مانند یک انگشت شست پا ، مچ پا ، پاشنه پا یا زانو تأثیر می گذارد. التهاب می تواند در انگشت ، مچ دست ، آرنج یا نواحی دیگری از مفاصل بدن رخ دهد. علائم ممکن است از خفیف تا شدید متغیر باشند و اغلب در نیمه شب شروع می شوند.
در صورت عدم بروز علائم حاد این بیماری می تواند منجر به نقرس مزمن یا آرتریت نقرس شود. این مسئله می تواند باعث آسیب طولانی مدت به مفاصل و کلیه ها ، درد ناتوان کننده در مفاصل ، سنگ کلیه و خوشه های دردناک اسید اوریک در زیر پوست موسوم به توفی (tophi) شود. در صورت مشاهده علائم این بیماری ، مانند درد شدید در مفاصل ، تورم ، سوزش یا قرمزی یا مشاهده تغییر در شکل مفاصل ، به سرعت به دنبال مراقب های پزشکی برای خود یا دیگران باشید.
علت ایجاد بیماری نقرس چیست؟
این بیماری در اثر مشکل در متابولیسم بدن ، هایپراوریسمی ( hyperuricemia ) ایجاد می شود ، این یک وضعیت پزشکی در بدن است که نشان دهنده مقدار بیش از حد اسید اوریک در خون می باشد . اسید اوریک در اثر تجزیه مواد زائدی به نام پورین تولید می شود و هایپراوریسمی در صورتی به وجود می آید که اسید اوریک بیش از حد توسط بدن تولید شود یا دفع اسید اوریک توسط کلیه ها از طریق ادرار به خوبی انجام نشود . وضعیت هایپراوریسمی و بیماری نقرس ممکن است به عنوان عارضه استفاده از داروهای ادرار آور ، میلوم چندگانه ( multiple myeloma ) ، استفاده از سیکلوسپورین ( cyclosporine ) و بیماری های مزمن کلیوی نیز ایجاد شوند .
اسید اوریک اضافی می تواند در مفاصل و اطراف آن به صورت کریستال جمع شده و در نتیجه علائم بیماری نقرس مانند التهاب ، درد ، قرمزی ، سفتی و گرما در مفاصل و اطراف آن را ایجاد کند . در واقع ، می توان با بررسی مایع مفصلی مفاصل آسیب دیده از طریق میکروسکوپ ، این بیماری را تشخیص داد .
اگرچه هایپراوریسمی علت اصلی ایجاد این بیماری می باشد ، اما همان بیماری نقرس نیست. زیرا ممکن است دچار وضعیت هایپراوریسمی باشید و به بیماری نقرس مبتلا نشده باشید . علت دقیق بوجود آمدن وضعیت هایپراوریسمی هنوز مشخص نشده است ، اما عوامل محرک و عوامل خطر شناخته شده ای مانند آسیب های مفصلی و برخی شرایط خاص پزشکی وجود دارد که در بوجود آوردن این وضعیت پزشکی تاثیر بسیار زیادی دارند . همچنین ممکن است عوامل خطر ژنتیکی برای بیماری نقرس وجود داشته باشد ، زیرا این بیماری در خانواده ها وجود دارد.
چه عواملی احتمال بروز بیماری نقرس را افزایش می دهند ؟
تحقیقات چندین عامل خطر را برای ایجاد این بیماری شناسایی کرده اند که می توانند شما را مستعد ابتلا به این بیماری کنند. با تغییر در سبک زندگی می توان برخی از عوامل ایجاد این بیماری را مدیریت کرد ، ولی عوامل خطر دیگر این بیماری ، مانند سابقه خانوادگی و برخی بیماری های قبلی را نمی توان کنترل کرد .
ریسک فاکتورهای شناخته شده برای بروز این بیماری شامل موارد زیر می باشد :
- شیمی درمانی سرطان
- استفاده از داروهای خاص مانند ادرار آورها ، سرکوب کننده سیستم ایمنی (مانند سیکلوسپورین) و آسپرین
- کمبود آب بدن
- داشتن رژیم غذایی حاوی مقادیر بالای پورین ، از جمله نان های شیرین ، گوشت های شکار ، الکل ، برخی ماهی ها و صدف ها ، و گوشت های اندام و غدد ، مانند کبد و کلیه
- سابقه خانوادگی داشتن بیماری نقرس
- یائسگی در زنان
- سن بالای ۴۰ سال در مردان
- چاقی
کدام بیماری ها خطر ابتلا به نقرس را افزایش می دهند؟
برخی بیماری ها ، اختلالات و شرایط می توانند خطر ابتلا به بیماری نقرس را افزایش دهند از جمله:
- بیماری های قلبی عروقی (به دلیل تصلب شرایین یا دلایل دیگر)
- دیابت (بیماری مزمن که بر توانایی بدن شما در استفاده از قند برای تولید انرژی تأثیر می گذارد)
- فشار خون بالا
- کم کاری غده تیروئید
- بیماری های کلیوی (شامل هر نوع مشکل کلیوی ، مانند سنگ کلیه ، نارسایی کلیه و ناهنجاری کلیه)
- سرطان خون یا سرطان مغز استخوان
- میلوم چندگانه ( multiple myeloma )
- اختلالات میلوپرولیفراتیو ( Myeloproliferative disorders )
- کم خونی سلول داسی شکل (بیماری ارثی که با سلول های قرمز خون غیرطبیعی شکل گرفته و در انتقال خون اکسیژن دار در سراسر بدن اختلال ایجاد می کند)
چگونه از بروز علائم و حملات شدید بیماری نقرس جلوگیری کنیم ؟
اگر حملات شدید این بیماری را به صورت مکرر تجربه می کنید ، ارائه دهندگان خدمات های بهداشتی ممکن است تغییراتی را در سبک زندگی شما برای جلوگیری از این حملات شدید ایجاد کنند ، این تغییرات عبارتند از:
- کاهش مصرف غذاها و نوشیدنی های پر پورین ، مانند نان های شیرین ، گوشت های قرمز، الکل ، برخی ماهی ها و صدف ها
- افزایش مصرف آب
- شرکت در یک برنامه تمرینی منظم
- کاهش استرس بیش از حد
رژیم و نکات تغذیه ای برای بهبود بیماری نقرس چیست؟
یک رژیم غذایی متعادل و سالم برای بسیاری از بیماری های مزمن از جمله بیماری نقرس ، بسیار مفید خواهد بود . خوردن غذاهای مقوی و پرهیز از موارد ناسالم می تواند به مدیریت برخی از عوامل خطر برای بروز این بیماری مانند اضافه وزن ، به حداقل رساندن حملات این بیماری و کند شدن پیشرفت آسیب های مفصلی بسیار کمک می کند. نکات توصیه شده برای داشتن یک رژیم غذایی سالم شامل موارد زیر می باشد :
- اجتناب از خوردن گوشت های اندام و غدد ، مانند کبد یا کلیه که سرشار از پورین هستند
- انتخاب محصولات لبنی کم چرب یا فاقد چربی
- نوشیدن آب فراوان ، که به شما در دفع اسید اوریک اضافی از بدن کمک می کند
- خوردن ماهی در حد متوسط ، در عین حال که مراقب غذاهای دریایی با پورین بالا مانند صدف ، ساردین و ماهی تن هستید
- دریافت پروتئین در درجه اول از گیاهان ، از جمله لوبیا ، سویا و حبوبات
- محدود کردن مصرف الکل ، به ویژه آبجو و مشروبات الکلی
- محدود کردن استفاده از گوشت قرمز ، مانند گوشت گاو ، گوسفند یا گوشت خوک
- مصرف مکمل ویتامین C ، که می تواند به کاهش سطح اسید اوریک در بدن شما بسیار کمک کند
- قبل از ایجاد تغییرات چشمگیر در رژیم غذایی یا مصرف مکمل ها ، با ارائه دهنده خدمات بهداشتی خود صحبت و مشاوره کنید.
پزشکان چگونه بیماری نقرس را تشخیص می دهند؟
از آنجا که علائم این بیماری می تواند ، علائم سایر بیماری های آرتروزی را تقلید کند ، تشخیص دقیق توسط پزشک یک گام اساسی در جهت یافتن درمان موثر برای بهبود این بیماری خواهد بود . ارائه دهنده مراقبت های پزشکی شما احتمالاً شما را به یک روماتولوژیست ، پزشکی که در انواع مختلف بیماری های آرتروز متخصص است ، برای تشخیص دقیق و بحث در مورد گزینه های درمانی ارجاع می دهد.
پزشکان با ارزیابی علائم و سابقه پزشکی شما ، معاینه فیزیکی از مفاصل آسیب دیده و آزمایشات تصویربرداری ، این بیماری را تشخیص می دهند ، این فعالیت ها به پزشک شما کمک می کند سایر دلایل احتمالی علائم شما را رد کند.
برای تشخیص دقیق ، پزشک باید مفصل آسیب دیده شما را در هنگام حملات شدید این بیماری آزمایش کند ، وجود بلورهای اسید اوریک در مفصل تشخیص بیماری نقرس را تأیید می کند.
آزمایشاتی که پزشکان برای تشخیص این بیماری استفاده می کنند
آزمایش مایع مفصلی ، که در آن پزشک با استفاده از یک سوزن نمونه ای از مفصل آسیب دیده بیرون می کشد و آن را از نظر وجود بلورهای اسید اوریک مورد ارزیابی قرار میدهد ، که می تواند با استفاده از میکروسکوپ به صورت مستقیم انجام گیرد . کریستال هایی نیز ممکن است در زیر پوست در رسوباتی معروف به توفی یافت شوند که نشان دهنده بیماری نقرس پیشرفته است.
- آزمایش خون ، برای اندازه گیری میزان اسید اوریک در خون
- اشعه ایکس ، برای ارزیابی آسیب مفصلی و رد سایر علل احتمالی علائم این بیماری
- اسکن های تصویربرداری ، از جمله سونوگرافی و توموگرافی کامپیوتری با انرژی دوگانه (DECT) ، برای شناسایی و تجسم بلورهای اورات در مفاصل یا اطراف آن
روش های درمانی بیماری نقرس چیست؟
این بیماری نوعی بیماری مزمن است که قابل درمان نیست ، اما چندین روش درمانی مفید و قابل قبول برای بهبود و کنترل حملات این بیماری در دسترس است. اهداف درمان این بیماری شامل کنترل درد ، کاهش شدت و دفعات حملات در آینده و جلوگیری از بروز بیماری نقرس مزمن می باشد .
برای تسکین درد و کاهش التهاب حملات شدید این بیماری اغلب از داروها و روش های درمانی زیر استفاده می شود :
- کمپرس سرد که به طور مستقیم به مفاصل آسیب دیده وارد می شود
- استفاده از داروهای کورتیکواستروئیدها ، مانند پردنیزون که به صورت خوراکی مصرف می شوند یا مستقیماً به مفاصل آسیب دیده تزریق می شوند
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن ، ناپروکسن
- اگر دچار حملات شدید این بیماری به صورت مکرر هستید ، ممکن است ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما داروهایی را برای کاهش سطح اسید اوریک در بدن تجویز کند ، برخی از این داروها عبارتند از :
- آلوپورینول ( Allopurinol )
- کلشی سین ( Colchicine ) در دوزهای پایین
- فبوکوستات ( Febuxostat )
- پروبنسید ( Probenecid )
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایندومتاسین
بهتر است بدانید:
بسیاری از افراد مبتلا به نقرس یا حملات این بیماری ، آب گیلاس می نوشند یا گیلاس مصرف می کنند. براساس مطالعه ای که روی ۱۲ بیمار مبتلا به بیماری نقرس انجام شده است ، استفاده از آب گیلاس برای بهبود این بیماری از دهه ۱۹۵۰ وجود داشته است. از آن زمان ، چندین مطالعه بر روی حیوانات به نقش گیلاس و محصولات تولید شده از گیلاس در کاهش سطح اسید اوریک اشاره کرده است و مطالعات اخیر نشان داد که افراد مبتلا به این بیماری که از کنسانتره آب گیلاس استفاده می کنند ، حملات شدید کمتری را تجربه می کنند ، اما تاثیری در کاهش میزان اسید اوریک بدن ندارد. برای تأیید تأثیر دقیق گیلاس و ترکیبات تولید شده از گیلاس با این بیماری و دوز درمانی صحیح ، مطالعات بیشتر و دقیق تری لازم خواهد بود .
کالج روماتولوژی آمریکا توصیه می کند از مصرف آب یا عصاره گیلاس برای دفع حملات این بیماری استفاده نکنید. اگر به درمان غیر دارویی علاقه دارید ، در مورد خوردن گیلاس ، نوشیدن کنسانتره آب گیلاس یا مصرف مکمل های حاوی گیلاس با پزشک خود صحبت کنید. استفاده از کنسانتره روزانه آب گیلاس ممکن است به عنوان یک درمان افزودنی برای افرادی که برای جلوگیری از حملات بیماری نقرس تحت درمان کاهش اسید اوریک هستند ، بسیار مناسب باشد.
بیماری نقرس چه تاثیری بر کیفیت زندگی دارد؟
حملات دردناک این بیماری و پیامدهای طولانی مدت آن در ایجاد بیماری آرتروز می تواند تأثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی روزمره داشته باشد که شامل توانایی کسی در کار ، خواب ، انجام کارهای خانه یا لذت بردن از فعالیت های اجتماعی است.
پیروی از برنامه درمانی تجویز شده و کار با پزشک برای کنترل عوامل محرک ، گام اساسی در کنترل این بیماری می باشد . انتخاب شیوه زندگی سالم از جمله رسیدن و حفظ وزن سالم ، داشتن یک رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم ، می تواند به شما در کاهش حملات شدید این بیماری بسیار کمک کند و پیشرفت آسیب های مفصلی را در دراز مدت کاهش دهد.
عوارض احتمالی بیماری نقرس چیست؟
با گذشت زمان ، حملات حاد این بیماری می توانند به نقرس مزمن یا آرتریت نقرس تبدیل شوند و این اتفاق زمانی می افتد که حملات شدید این بیماری به صورت مکرر باعث آسیب های طولانی مدت به مفاصل یا کلیه ها شود. عوارض احتمالی این بیماری عبارتند از :
- درد مداوم و ناتوان کننده مفاصل
- معلولیت
- تغییر شکل مفاصل و از دست دادن تحرک مفصل ها
- سنگ کلیه
- ایجاد توده توفی (Tophi ) در زیر پوست ، بلورهای اسید اوریک هستند که به هم می پیوندند و در بافت های اطراف مفاصل شما قرار می گیرند.
با رعایت برنامه درمانی مناسب که توسط پزشک برای شما تنظیم شده است ، می توانید در به حداقل رساندن خطر ابتلا به بیماری نقرس مزمن و سایر عوارض این بیماری به خود بسیار کمک کنید.
