آشنایی با ساختار استخوانی بدن و اهمیت آن

ساختار استخوانی بدن یا سیستم اسکلتی (skeletal system) به عنوان یک ساختار پشتیبانی برای بدن شما عمل می کند. این ساختار به بدن شما فرم  و قابلیت حرکت می دهد ، سلول های خونی مورد نیاز بدن را ایجاد می کند ، از اندام ها محافظت می کند و مواد معدنی را در خود ذخیره می کند. به سیستم اسکلتی سیستم اسکلتی- عضلانی نیز گفته می شود.

ساختار استخوانی بدن چارچوب مرکزی بدن ما می باشد و از استخوان ها و بافت های همبند شامل غضروف ، تاندون ها و رباط ها تشکیل شده است. برای کسب اطلاعات بیشتر در این رابطه در ادامه مقاله با ما در نشریه جهان شیمی فیزیک همراه باشید.

ساختار استخوانی بدن چه کاری انجام می دهد؟

ساختار استخوانی بدن  یا سیستم اسکلتی عملکردهای زیادی در بدن دارد و علاوه بر اینکه به ما شکل و ویژگی های انسانی می بخشد ، قابلیت های دیگری نیز به ما اضافه می کند ، این قابلیت ها عبارتند از :

به ما اجازه حرکت می دهد

اسکلت شما از وزن بدن پشتیبانی می کند تا به شما در ایستادن و حرکت کمک کند. مفاصل ، بافت های همبند و عضلات با هم کار می کنند تا اعضای بدن شما متحرک شوند.

سلول های خونی تولید می کند

استخوان ها حاوی مغز استخوان هستند و سلولهای قرمز و سفید در مغز استخوان تولید می شوند.

 از اندام ها محافظت و حمایت می کند

جمجمه شما از مغز شما محافظت می کند ، دنده ها از قلب و ریه ها محافظت می کنند و ستون فقرات از نخاع محافظت می کند.

مواد معدنی را ذخیره می کند

استخوان ها ذخایر معدنی بدن مانند کلسیم و ویتامین D را در بدن نگه می دارند که برای حفظ سلامتی بسیار حائز اهمیت است.

قسمت های مختلف ساختار استخوانی بدن کدامند؟

سیستم اسکلتی شبکه ای از قسمت های مختلف است که با هم کار می کنند تا به شما در ایجاد حرکت کمک کنند. قسمت اصلی سیستم اسکلتی شما شامل استخوان ها می باشد که ساختارهای سختی هستند که چارچوب بدن شما را ایجاد می کنند . در ساختار استخوانی انسان بالغ ۲۰۶ استخوان وجود دارد و هر استخوان دارای سه لایه اصلی است ، که عبارتند از :

پریوستئوم ( Periosteum ) : پریواستئوم غشایی سخت است که قسمت خارجی استخوان را می پوشاند و از آن محافظت می کند.

استخوان فشرده ( Compact bone ) : در زیر پریواستئوم ، استخوان فشرده سفید ، سخت و صاف وجود دارد . این قسمت مسئول پشتیبانی و محافظت از ساختار استخوان می باشد .

استخوان اسفنجی ( Spongy bone ) : لایه داخلی استخوان نرمتر از استخوان فشرده است و سوراخ های کوچکی به نام منافذ برای ذخیره مغز استخوان دارد.

سایر اجزای سیستم اسکلتی

غضروف (Cartilage) :

این ماده صاف و انعطاف پذیر سر استخوان های شما را در محلی که روی هم قرار می گیرند، می پوشاند و این ماده استخوان ها را قادر می سازد بدون اصطکاک (مالش به یکدیگر) حرکت کنند . وقتی غضروف از بین می رود ، بیماری مانند آرتروز بوجود می آید  که می تواند بسیار دردناک باشد و باعث مشکلات حرکتی در شخص شود.

مفاصل (Joints) :

مفصل جایی است که دو یا چند استخوان در بدن بهم می پیوندند ، سه نوع مفصل مختلف وجود دارد. انواع مفاصل  عبارتند از :

• مفاصل غیر متحرک ( Immovable joints ) : مفاصل غیر متحرک به هیچ وجه اجازه حرکت به استخوان ها را نمی دهند ، مانند مفاصل بین استخوان جمجمه شما
• مفاصل تا حدی متحرک  ( Partly movable joints ) : این مفاصل امکان حرکت محدودی را دارند ، مفاصل موجود در قفسه سینه شما ، مانند دنده ها مفاصل تا حدی متحرک هستند .
• مفاصل متحرک ( Movable joints ) : مفاصل متحرک دامنه حرکتی گسترده ای را امکان پذیر می کنند ، آرنج ، شانه و زانو مفاصل متحرک هستند.

رباط ها ( Ligaments ) : نوارهایی از بافت های همبند قوی به نام رباط ها استخوان ها را بهم متصل می کنند.

تاندون ها  ( Tendons ) : تاندون ها نوارهایی از بافت همبند می باشند که انتهای عضله را به استخوان شما متصل می کنند.

کدام بیماری های بر ساختار استخوانی بدن تأثیر می گذارند؟

بسیاری از شرایط می توانند بر استخوان ها ، مفاصل و بافت های تشکیل دهنده سیستم اسکلتی شما تأثیر مخربی بگذارند. برخی از آنها در نتیجه بیماری یا آسیب ها اتفاق می افتد و برخی دیگر به دلیل فرسودگی و پیر شدن بوجود می آیند . شرایطی که ممکن است بر سیستم اسکلتی شما تأثیر بگذارد می تواند شامل موارد زیر باشد :

آرتروز : افزایش سن ، آسیب دیدگی و یا شرایط پزشکی مانند بیماری لایم می تواند منجر به بروز بیماری آرتروز ، ساییدگی دردناک مفاصل شود.

شکستگی : بیماری ، تومور یا ضربه شدید می تواند باعث فشار بر استخوان شده و باعث شکستگی آن ها شود.

استئو سارکوما ( Osteosarcoma ) : سرطانی که در استخوان ها ایجاد می شود و می تواند باعث ایجاد تومورهایی شود که ممکن است استخوان ها را ضعیف کرده و شکننده کند.

پوکی استخوان : از دست دادن تراکم استخوان ناشی از عدم دریافت کافی کلسیم می تواند منجر به استخوان های شکننده و ضعیف شود که به بیماری پوکی استخوان معروف است .

پیچ خوردگی و پارگی ( Sprains and tears ) : افزایش سن ، ابتلا به بیماری و ضربه شدید می تواند باعث پیچ خوردگی و پارگی بافت همبند شود.

چگونه می توانیم ساختار استخوانی بدن خود را سالم نگه داریم؟

برای اینکه سیستم اسکلتی خود را قوی و سالم نگه دارید ، باید اقدامات زیر را انجام دهید :

• در رژیم غذایی خود مقدار زیادی ویتامین D و کلسیم دریافت کنید (شیر ، ماست یا بادام را امتحان کنید) تا استخوان ها قوی بمانند
• برای کمک به سلامت بافت ها ، مقدار زیادی آب بنوشید
• برای تقویت استخوان ها و مفاصل به طور منظم ورزش کنید
• در یک وزن سالم باشید تا از وارد آمدن فشار اضافی به استخوان ها و غضروف ها جلوگیری کنید
• هنگام ورزش های تماسی مانند فوتبال و هاکی از تجهیزات محافظ استفاده کنید
• در هنگام عبور از پله ها احتیاط کنید تا از زمین خوردن جلوگیری کنید

هنگام شکستن استخوان چه اتفاقی می افتد؟

ارائه دهنده خدمات بهداشتی شما شکستگی را بر اساس نحوه شکستگی استخوان طبقه بندی می کند. انواع شکستگی ها عبارتند از :

پایدار – Stable  (بسته) : انتهای استخوان های شکسته در یک خط قرار می گیرد

شکستگی استرسی ( Stress fracture ) : فشار بیش از حد باعث ترک خوردن استخوان می شود

باز – Open  (مرکب) : استخوان شکسته پوست را پاره می کند

اگر استخوان شما شکسته شود  به آزمایش تصویربرداری به نام اشعه ایکس نیاز دارید تا پزشک بتواند نوع شکستگی را تشخیص دهد و بسته به شدت آن ، باید سه تا هشت هفته استخوان شکسته را بی حرکت نگه دارید (از حرکت آن جلوگیری کنید). بهبودی کامل استخوان های شکسته ممکن است چندین ماه طول بکشد.

چه موقع باید برای مشکلات ساختار استخوانی بدن به پزشک مراجعه کرد ؟

اگر درد ، تورم یا سفتی استخوان ها یا مفاصل بیش از چند روز طول کشید یا در فعالیت های روزمره شما تداخل ایجاد کرد ، با ارائه دهنده خدمات بهداشتی خود تماس بگیرید. پزشکان ارتوپدی در سیستم اسکلتی تخصص دارند. این پزشکان می توانند به شما کمک کنند تا موارد زیر را مدیریت کنید :

• درمان پزشکی ، مانند درمان شکستگی
• تغییر سبک زندگی ، مانند ورزش
• استفاده از داروهایی مانند ایبوپروفن برای تسکین درد یا آلندرونیک اسید برای جلوگیری از تحلیل رفتن استخوان ها

اگر شک دارید که استخوان شما شکسته شده است، به اورژانس یا پزشک مراجعه کنید زیرا برای اطمینان از بهبودی لازم به درمان نیاز خواهید داشت.