روماتیسم یا آرتریت روماتوئید چیست و چه علائمی دارد؟
روماتیسم یا آرتریت روماتوئید (RA) ، یک بیماری پیش رونده و مداوم است که با دوره هایی از التهاب دردناک ، مفاصل بدن را تحت تأثیر قرار می دهد. روماتیسم یک بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن پوشش مفصلی (سینوویوم – synovium ) را هدف قرار می دهد. این بیماری همچنین می تواند باعث التهاب و آسیب به رگ های خونی و اندام ها شود.
بروز بیماری آرتریت روماتوئید می تواند در هر سنی رخ دهد و زنان را بیش از مردان تحت تأثیر قرار می دهد. به طور کلی ، هرچه سن فرد در ابتلا به بیماری آرتریت روماتوئید بیشتر شود ، بیماری با سرعت بیشتری پیشرفت می کند. علامت اصلی این بیماری التهاب مفصل دردناک می باشد ، اما این بیماری می تواند سایر بافت های بدن مانند چشم ، قلب و ریه ها را نیز تحت تأثیر قرار دهد .
دست ها ، مچ ها و پاها بیشترین اندام های دارای مفصل هستند که تحت تأثیر قرار می گیرند ، اما بیماری رماتیسم می تواند هر مفصلی را درگیر کند. این بیماری معمولاً همزمان دو طرف بدن را درگیر می کند و این تنها یکی از مشخصه هایی است که بیماری رماتیسم را از بیماری آرتروز ، ساییدگی مفصل با افزایش سن متمایز می کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این رابطه در ادامه مقاله با ما در نشریه جهان شیمی فیزیک همراه باشید.
بیماری روماتیسم چیست؟
شدت بیماری رماتیسم یا آرتریت روماتوئید در افراد مختلف می تواند بسیار متفاوت باشد . در برخی موارد ، افراد مبتلا به این بیماری به شدت دچار معلولیت می شوند ، علاوه بر این ، امید به زندگی در افراد مبتلا به این بیماری ممکن است حدود دو سال کوتاه تر شود. افرادی که شدیدترین اشکال بیماری رماتیسم را دارند ممکن است حتی زودتر بمیرند.
عوارض بیماری آرتریت روماتوئید می تواند بسیار جدی باشد و شامل تخریب مفاصل ، ناتوانی و در موارد شدید ، می تواند عوارض تهدید کننده زندگی برای اعضای بدن و رگ های خونی به همراه داشته باشد.
در صورت مشاهده علائم بیماری آرتریت روماتوئید ، مانند التهاب ، درد ، سفتی و تورم مفاصل ، به سرعت به دنبال مراقب های پزشکی برای خود یا دیگران باشید ، تشخیص و درمان به موقع این بیماری می تواند مشکلات ناشی از عوارض این بیماری را به حداقل برساند و خطر ابتلا به عوارض جدی آن را کاهش دهد.
شرایط مرتبط با بیماری روماتیسم (آرتریت روماتوئید) چیست؟
بیماری آرتریت روماتوئید نوعی آرتروز التهابی (inflammatory arthritis ) است و شرایط مربوط به این بیماری یا ایجاد آرتروز التهابی شامل موارد زیر است:
- اسپوندیلیت آنکیلوزان ( Ankylosing spondylitis ) ، التهاب ستون فقرات است که می تواند منجر به ترکیب شدن استخوان های نخاع شود
- نقرس (Gout ) ، آرتروز ناشی از تجمع کریستال های اسید اوریک در مفصل می باشد
- لوپوس ( Lupus ) ، یک بیماری خود ایمنی است که باعث التهاب در سراسر بدن از جمله مفاصل می شود
- Polymyalgia rheumatica ، التهابی که اغلب روی شانه ها و باسن تأثیر می گذارد و بیشتر در افراد بالای ۷۰ سال دیده می شود
- آرتریت پسوریازیس ( Psoriatic arthritis ) ، یک بیماری اختلال خود ایمنی مرتبط با پسوریازیس ( psoriasis ) است ، اما ممکن است در افراد بدون علائم پوستی ایجاد شود.
- اسکلرودرما (Scleroderma ) ، یک بیماری اختلال خود ایمنی است که باعث التهاب در پوست و سایر بافت های همبند می شود.
علائم بیماری روماتیسم (آرتریت روماتوئید) چیست؟
علائم بیماری آرتریت روماتوئید از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت است و می تواند خفیف ، متوسط یا شدید باشد. با شروع بیماری ، علائم این بیماری اغلب می تواند مبهم باشد و به آرامی ایجاد شود . علائم این بیماری ممکن است شامل علائم کلاسیک درد مفصلی نباشد که اغلب افراد آن را با بیماری آرتریت روماتوئید مرتبط می دانند. این علائم اولیه و نامشخص ممکن است شامل موارد زیر باشد :
- خستگی
- سفتی عمومی عضلات بدن که بیش از یک ساعت پس از بلند شدن صبح طول می کشد
- از دست دادن اشتها
- درد عضلانی در سراسر بدن
- ضعف
بیماری مفصل در نهایت پیشرفت می کنند و به طور کلی مچ دست ، انگشتان ، زانو ، پا و مچ پا در دو طرف بدن را تحت تأثیر قرار می دهند ، علائم بیماری مفصل عبارتند از:
- تغییر شکل دست و پا
- التهاب
- تخریب مفصلی که طی ۱ تا ۲ سال پس از شروع بیماری ایجاد می شود
- درد
- سفتی، سختی مفاصل
- تورم
- تقارن (هر دو طرف به طور مساوی تحت تأثیر قرار می گیرند)
علائم جانبی بیماری روماتیسم (آرتریت روماتوئید) عبارتند از :
- مشکلات چشم (خشکی چشم ، اسکلریت)
- نوروپاتی
- گره های زیر پوست
- پوست رنگ پریده
- پریکاردیت
- قرمزی و التهاب پوست
- تورم غدد
چه عواملی باعث ایجاد بیماری روماتیسم (آرتریت روماتوئید) می شوند؟
علت دقیق به وجود آمدن بیماری آرتریت روماتوئید هنوز هم مشخص نیست ، اما به عنوان یک بیماری خود ایمنی طبقه بندی می شود و در یک بیماری خود ایمنی ، سیستم ایمنی بدن بافت های سالم بدن را به عنوان یک عامل خارجی مخرب برای بدن اشتباه می گیرد و به آنها حمله می کند.
در بیماری رماتیسم آنتی بادی ها پوشش های مفصلی (سینوویوم) را هدف قرار می دهند. این عمل منجر به التهاب در مفاصل می شود که در نهایت می تواند مفاصل را از بین ببرد و به عروق و اندام ها اطراف آن آسیب برساند. رایج ترین تئوری این است که برخی از عوامل محیطی ، مانند عفونت ویروسی ، باعث ایجاد پاسخ ایمنی غیر طبیعی در افراد با افزایش خطر ابتلا به این بیماری می شود.
چه کسانی به بیماری روماتیسم (آرتریت روماتوئید) مبتلا می شوند؟
هرکسی ممکن است به این بیماری مبتلا شود اما بیشترین جمعیت در معرض خطر ، زنان بالای ۳۰ سال می باشد . مطالعات اپیدمیولوژی نشان می دهد :
در ایالات متحده ، حدود ۱.۳ میلیون بزرگسال مبتلا به بیماری آرتریت روماتوئید هستند که ۰.۵٪ از جمعیت را تشکیل می دهند. این بیماری بیش از مردان بر زنان تأثیر می گذارد (تخمین ها از ۱.۳ تا ۳ برابر بیشتر را نشان می دهد ) و بیشتر افراد هنگام تشخیص بین ۳۰ تا ۵۰ سال سن دارند.
برخی تخمین ها پیش بینی می کنند از هر ۱۲ زن ۱ نفر و از هر ۲۰ مرد ۱ نفر در طول زندگی خود دچار بیماری رماتیسم می شود. آرتروز نوجوان از هر ۱۰۰۰ کودک ۱ نفر را درگیر می کند. این بیماری در گروه های مختلف قومی و جمعیتی وجود دارد ، اما شدت بیماری و تأثیر آن بر کیفیت زندگی می تواند متفاوت باشد.
ریسک فاکتورهای بیماری روماتیسم (آرتریت روماتوئید) چیست؟
هر دو عامل ژنتیکی و محیطی در بروز این بیماری نقش دارند ، اما متخصصان هنوز علت دقیق ایجاد این بیماری را نمی دانند ، اما آنها می دانند :
- تغییرات در برخی از ژن های سیستم ایمنی بدن خطر ابتلا به بیماری رماتیسم را افزایش می دهد ، اما داشتن این تنوع برای ایجاد این بیماری کافی نیست.
- قرار گرفتن در معرض گرد و غبار یا الیاف مضر و حتی برخی از عفونت های ویروسی و باکتریایی ، ممکن است پاسخ ایمنی غیر طبیعی بدن را تحریک کند.
- سیگار کشیدن طولانی مدت یک عامل خطرناک برای بروز بیماری آرتریت روماتوئید است
سایر عوامل خطر برای ابتلا به بیماری آرتریت روماتوئید شامل موارد زیر است :
- جنسیت بیولوژیکی زن
- داشتن سابقه خانوادگی بیماری آرتریت روماتوئید یا اختلالات خود ایمنی
- ممکن است با عدم استعمال سیگار ، خطر ابتلا به بیماری آرتریت روماتوئید را کاهش دهید
پزشکان چگونه بیماری روماتیسم (آرتریت روماتوئید) را تشخیص می دهند؟
پزشکان این بیماری را براساس علائم بیمار ، تحرک و عملکرد مفاصل ، استفاده از اشعه ایکس و نتایج آزمایش خون تشخیص می دهند. یک روماتولوژیست – ( پزشکی متخصص در آرتروز) ، مفاصل را از نظر علائم التهاب و آسیب بررسی می کند.
آزمایش خون برای تشخیص انواع خاصی از آنتی بادی ها در برخی از افراد مبتلا به بیماری آرتریت روماتوئید استفاده می شود. نتایج مثبت آزمایش خون برای تأیید تشخیص این بیماری کافی نیست ، اما می تواند به پزشکان کمک کند تا دلایل احتمالی درد مفاصل و سایر علائم را کاهش دهند . یکی از آنتی بادی هایی که پزشکان در آزمایش خون به دنبال آن هستند آنتی بادی های پپتید سیترولیناسیون ضد حلقوی – anti-cyclic citrullinated peptide antibodies ( آنتی بادی های ضد CCP ) هستند.
آنتی بادی های ضد CCP در اوایل این بیماری وجود دارند و در حقیقت ، برخی مطالعات نشان می دهد وجود آنتی بادی های ضد CCP در بیماران سال ها قبل از بروز علائم بیماری آرتریت روماتوئید وجود دارد ، این نشان می دهد که این آنتی بادی ها با احتمال بیشتر ابتلا به این بیماری در ارتباط هستند.
فاکتور روماتوئید ( Rheumatoid factor ) یکی دیگر از آنتی بادی های مرتبط به این بیماری می باشد، اما در بسیاری دیگر از بیماری های خود ایمنی نیز وجود دارد. فاکتور روماتوئید به اندازه آنتی بادی های ضد CCP برای تشخیص بیماری آرتریت روماتوئید خاص نیست.
تفاوت بین انواع مختلف بیماری روماتیسم (آرتریت روماتوئید) کدامند؟
آرتریت روماتوئید بر اساس وجود آنتی بادی های ضد CCP در خون به عنوان مثبت یا منفی طبقه بندی می شود:
بیماری آرتریت روماتوئید مثبت ( Seropositive RA ) :
مثبت به این معنی است که سطح آنتی بادی های ضد CCP در یک نمونه خون قابل تشخیص است و به نظر می رسد بیماری آرتریت روماتوئید مثبت با بیماری شدیدتری در ارتباط باشد ، اما مطالعات بیشتر برای تأیید این رابطه لازم است.
بیماری آرتریت روماتوئید منفی ( Seronegative RA ) :
به این معنی است که هیچ سطحی از آنتی بادی های ضد CCP قابل تشخیص نیست.
آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان – Juvenile idiopathic arthritis (JIA) :
یک اصطلاح وسیع برای آرتروز التهابی است که کودکان زیر ۱۶ سال را تحت تأثیر قرار می دهد. تصور می شود که JIA نوعی بیماری اولیه آرتریت روماتوئید است که بسیاری از مفاصل را درگیر کند و در بزرگسالی نیز ادامه می یابد ، JIA همچنین می تواند مثبت یا منفی باشد.
بیماری روماتیسم (آرتریت روماتوئید) چگونه درمان می شود؟
هیچ درمانی برای بیماری آرتریت روماتوئید وجود ندارد ، هدف از درمان این بیماری کاهش التهاب برای تسکین علائم و بهبود کلی این بیماری می باشد ، اما با شناسایی و درمان به موقع این بیماری می توان آسیب به مفاصل و عوارض دیگر این بیماری مانند درد مزمن و ناتوانی را به حداقل رساند یا به تأخیر انداخت . بیماری رماتیسم ، یک بیماری پیشرونده و مزمن است به این معنی که درمان باید مداوم باشد ، حتی در بعضی موارد مادام العمر می باشد . پزشکان اغلب ترکیبی از داروها را برای بیشترین و طولانی ترین اثر بهبودی تجویز می کنند.
داروهای مورد استفاده در بیماری آرتریت روماتوئید
- استامینوفن ، برای تسکین درد
- داروهای کورتیکواستروئید که التهاب را کاهش می دهند اما دارای عوارض جانبی جدی در طولانی مدت هستند ، این داروها معمولاً فقط برای دوره های کوتاه مدت و در دوزهای کم استفاده می شوند.
- داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری (DMARD) که ممکن است التهاب را کاهش داده و تخریب مفاصل را کندتر کند. DMARD های غیر بیولوژیکی معمولاً در ابتدای بیماری تجویز می شوند. نمونه ای از این داروها عبارتند از : متوترکسات ، سولفاسالاز ، لفلونومید و هیدروکسی کلروکین .
- DMARD های بیولوژیکی شامل عوامل ضد TNF هستند ، نمونه ای از این داروها عبارتند از : اینفلیکسیماب ، آدلیومیماب و اتانرسپت
- دارو های گلوکزآمین و کندرویتین که می توانند به تقویت غضروف مفاصل آسیب دیده کمک کنند.
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن و آسپرین . داروهای NSAID ها در درمان درد و التهاب آرتریت روماتوئید بیسیار موثر هستند ، ولی با این حال ، استفاده طولانی مدت از NSAID ها می تواند باعث بروز عوارض جدی ، حتی نامطلوب و شرایط تهدید کننده برای زندگی شود. این موارد شامل خونریزی زخم های گوارشی ، مشکلات احتمالی قلب و سایر مشکلات قلبی عروقی می باشد .
شروع درمان در اوایل روند این بیماری ، علائم جسمی را بهبود می بخشد و آسیب های مفصلی را به تأخیر می اندازد یا از آن جلوگیری می کند و خطر بروز عوارض دیگر این بیماری را کاهش می دهد.
سایر درمان های بیماری رماتیسم ( آرتریت روماتوئید ) ممکن است شامل موارد زیر باشد :
- طب سوزنی
- تحریک الکتریکی
- مکمل های روغن ماهی
- درمان با استفاده از گرما و سرما
- کاردرمانی برای کمک به حداکثر عملکرد
- آتل های ارتوپدی
فیزیوتراپی ، از جمله تمرینات دامنه حرکتی که می توانند به تقویت مفاصل کمک کنند از عضلات پشتیبانی می کند و ممکن است از بین رفتن عملکرد مفاصل را به تأخیر بیندازد
جراحی برای کمک به بهبود درد مفاصل ، اصلاح ناهنجاری ها و افزایش عملکرد در مفاصل آسیب دیده . جراحی ممکن است شامل سینووکتومی ، برداشتن پوشش مفصلی باشد و یا تعویض کامل مفصل نیز ممکن است در موارد شدید انجام شود. در این موارد مفصل بیمار در زانو یا ران با یک مفصل مصنوعی (پروتز) جدید جایگزین می شود.
عوارض احتمالی بیماری روماتیسم (آرتریت روماتوئید) چیست؟
به دلیل ماهیت التهابی تعمیم یافته ، این بیماری می تواند تقریباً روی هر عضوی از بدن تأثیر بگذارد و منجر به عوارض جدی و تهدید کننده برای زندگی شود. این عوارض احتمالی شامل موارد زیر است :
- عوارض جانبی درمان
- کم خونی
- خونریزی زخم معده
- درد مزمن
- عدم تحرک و ناتوانی
- بی ثباتی استخوان های گردن
- تغییر شکل و تخریب مفاصل
- مشکلات عصبی که باعث درد ، بی حسی یا گزگز می شود
- زخم های پوستی و عفونت ها
واسکولیت روماتوئید ( Rheumatoid vasculitis ) ، نوعی التهاب رگ های خونی است که می تواند منجر به تصلب شرایین ، سکته ، حمله قلبی و سایر بیماری های قلبی شود.
در صورت بروز علائم این بیماری یا عوارض ناشی از آن ، جستجو برای دریافت مراقبت های پزشکی بسیار مهم است . تشخیص و درمان به موقع این بیماری می تواند علائم را تا حد زیادی بهبود بخشد و خطر ابتلا به عوارض احتمالی این بیماری را کاهش دهد.
آیا بیماری روماتیسم (آرتریت روماتوئید) می تواند باعث مرگ بیمار شود؟
مطالعات نشان داده است که امید به زندگی در افراد مبتلا به این بیماری کوتاه تر از جمعیت عمومی است . یافته ها متفاوت است ، اما امید به زندگی برای افراد مبتلا به بیماری آرتریت روماتوئید حدود دو سال کوتاه تر است و شایع ترین علت مرگ مربوط به این بیماری ، بیماری های قلبی است . بیماری های قلبی عروقی در افراد مبتلا به بیماری رماتیسم در مقایسه با جمعیت عمومی بیشتر اتفاق می افتد.
پیشرفت در تشخیص و درمان این بیماری می تواند به تسکین علائم جسمی و التهاب مفاصل بسیار کمک کند که به نوبه خود خطر بروز عوارض احتمالی این بیماری را کاهش می دهد و امید به زندگی را بهبود می بخشد.
بیماری روماتیسم (آرتریت روماتوئید) چگونه بر کیفیت زندگی تأثیر می گذارد؟
زندگی با یک بیماری مزمن مانند بیماری آرتریت روماتوئید می تواند بسیار طاقت فرسا باشد و منجر به کیفیت پایین یا اختلال در زندگی شود. علائم این بیماری، عوارض جانبی و هزینه های درمان می تواند از نظر جسمی ، عاطفی و مالی شخص مبتلا را آسیب پذیر کند :
بارهای جسمی بیماری آرتریت روماتوئید شامل درد مزمن مفاصل ، خستگی و کاهش توانایی در انجام فعالیت های روزمره می باشد و علائم و عوارض این بیماری ، مانند چاقی و بیماری زودرس قلب ، می تواند منجر به سطوح مختلف ناتوانی در شخص مبتلا به این بیماری شود.
بارهای احساسی بیماری آرتریت روماتوئید شامل اضطراب و افسردگی است ، ابتلا به افسردگی در افراد مبتلا به این بیماری دو تا چهار برابر بیشتر از جمعیت عمومی است.
بار مالی و شغلی شامل هزینه های مراقبت های بهداشتی ، از دست رفتن بهره وری و ناتوانی در کار برخی دیگر از موارد است. هزینه های درمان بسته به داروهای خاص مورد نیاز ممکن است سالانه به ۲۵۰۰۰ دلار یا بیشتر برسد.
بیماری رماتیسم (آرتریت روماتوئید ) و ۱۰۰ شکل دیگر از آرتروز به اصطلاح بیماری های “نامرئی” هستند ، یعنی اینکه از خارج مشخص نیستند اما می توانند تأثیرات طولانی مدتی در زندگی فرد داشته باشند.
به نظر می رسد شیوع این بیماری در حال افزایش است ، اما پیشرفت همزمان پزشکی در درمان آن به کاهش بار جسمی این بیماری بسیار کمک کرده است و افرادی که در اوایل بیماری درمان خود را شروع می کنند و به آن ادامه می دهند بهتر از افرادی هستند که تشخیص یا درمان این بیماری را به تأخیر می اندازند.
