بیماری پارکینسون چیست و چگونه می توان از آن پیشگیری کرد؟

بیماری پارکینسون (Parkinson’s disease)  یک بیماری تخریبی سلول های عصبی است. این بیماری به سلول های عصبی مغز که مسئول حرکات کنترل شده و هماهنگ بدن هستند ، آسیب می زند. با گذشت زمان ، بیماری پارکینسون به یک اختلال ناتوان کننده جدی تبدیل می شود و به تدریج توانایی حرکت طبیعی و عملکرد مستقل شخص را مختل و از بین می برد.

بیماری پارکینسون در اثر از دست دادن یا آسیب دیدگی سلول های مغزی تولید کننده دوپامین (dopamine) ، یک ماده شیمیایی مغز در مغز که انتقال دهنده سیگنال های عصبی است، ایجاد می شود. کمبود دوپامین در بدن پیام رسانی عصبی مغز را مختل می کند و این امر منجر به علائمی مانند لرزش اندام های بدن یا لرزش دست و پا می شود. علائم این بیماری اغلب در اواخر میانسالی یا بالاتر آغاز می شود ، اما در موارد نادر می تواند در اوایل زندگی نیز رخ دهد . عجیب این است که افرادی که سیگار می کشند کمتر به بیماری پارکینسون مبتلا می شوند!

هیچ درمانی برای بیماری پارکینسون وجود ندارد ، ولی  با این حال ، تحقیقات مداوم در مورد پیشرفت و درمان این بیماری منجر به درمان هایی می شود که می توانند پیشرفت بیماری را کند و علائم آن را کنترل کنند. در ادامه مقاله در نشریه جهان شیمی فیزیک توضیحات بیشتری در این رابطه ارائه می گردد لطفا همراه ما باشید.

علائم بیماری پارکینسون چیست؟

علائم بیماری پارکینسون در نهایت انجام فعالیت های روزمره مانند استحمام و پانسمان را بسیار دشوار می کند. عوارض دیگر این بیماری شامل زوال عقل و افسردگی خواهد بود. اگر علائمی از بیماری پارکینسون مانند لرزش دست و مشکلات مهارت های حرکتی و تعادل دارید ، سریعاً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید ، زیرا تشخیص و درمان به موقع این بیماری می تواند به پیشرفت آهسته تر بیماری کمک کند و علائم را به حداقل برساند و کیفیت زندگی شما را بهبود ببخشد.

روش پیشرفت علائم این بیماری در افراد متفاوت است و علائم معمولاً در افراد بالای ۵۰ سال شروع می شود ، اما در موارد نادر می توانند زودتر از این سن  نیز بروز کنند. به طور کلی ، علائم بیماری پارکینسون با ظرافت شروع می شود و به آرامی پیش می رود و شامل موارد زیر است:

• افسردگی
• احساس لرزش
• تحریک پذیری
• لرزش در اندام های بدن مانند لرزیدن در دست ها ، بازوها ، پاها و صورت
• گفتار نرم و غیرمعمول

با پیشرفت این بیماری ، علائم سرانجام بر مهارت ها و عملکردهای مختلف بدن تأثیر می گذارد :

• تعادل و راه رفتن (الگوی راه رفتن ، بی ثباتی وضعیتی)
• فشار خون
• هضم و جذب
• هیجان بیش از حد
• مهارت های حرکت
• حالت بدنی
• سخن، گفتار

علائم بیماری پارکینسون پیشرفته و حاد

• آکینزیا – Akinesia  (مشکل در شروع یا حفظ حرکات عضلانی)
• اضطراب و تغییرات عاطفی
• نگاه پوچ
• برادیکینزیا  – Bradykinesia  (نوعی کندی حرکت)
• مشکلات یبوست و ادرار کردن
• مشکل در صحبت کردن ، جویدن و بلعیدن
• خستگی و ضعف
• افت فشار خون و غش کردن
• اختلال در تعادل و هماهنگی
• ناراحتی پا ، مانند گرفتگی یا سوزش
• سفتی عضلات ، به ویژه در بازوها ، پاها
• حرکت پیاده روی و وضعیت خمیده

عوارض تهدید کننده زندگی بیماری پارکینسون شامل ذات الریه و خفگی است که به دلیل مشکلات جویدن و بلع ایجاد می شود. اگر شما یا کسی که با او در ارتباط هستید ، هر یک از علائم زیر را مشاهده کردید فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید :

• تغییر در سطح هوشیاری ، مانند از دست دادن تعادل ، بی حالی یا عدم پاسخگویی
• خفگی یا سرفه کردن
• دشواری در تنفس ، تنگی نفس ، خس خس سینه ، یا استریدور – stridor (صدایی با شدت بالا که با تنفس ایجاد می شود)
• نفس نفس زدن
• گرفتگی شدید گلو
• تب بالا (بالاتر از ۱۰۱ درجه فارنهایت)
• ناتوانی در صحبت کردن

مراحل بیماری پارکینسون چیست؟

در حالی که این بیماری می تواند افراد را به اشکال متفاوت تحت تأثیر قرار دهد ، اما به طور کلی در مراحل مختلف پیشرفت می کند. این مراحل پیشرفت معمولی بیماری را نشان می دهند ، پنج مرحله از بیماری پارکینسون وجود دارد که عبارتند از :

مرحله ۱

علائم خفیف رخ می دهد ، اما در زندگی روزمره اختلال ایجاد نمی کند . علائم این بیماری مانند لرزش و حرکات فقط یک طرف بدن را تحت تأثیر قرار می دهد و ممکن است تغییراتی جزئی در حالت فرد ، راه رفتن و حالات صورت مشاهده کنید .

مرحله  ۲

علائم در هر دو طرف بدن رخ می دهد و زندگی روزمره دشوارتر می شود و کارها بیش از حد معمول طول می کشد. مشکلات مربوط به وضعیت بدن و راه رفتن آشکارتر می شوند ، اما افراد در این مرحله هنوز هم می توانند استقلال زیادی داشته باشند.

مرحله ۳

از دست دادن تعادل و کندی حرکات از علائم اصلی این مرحله میانی است . از دست دادن تعادل و افتادن باعث نگرانی می شود و زندگی روزمره را چالش برانگیز می کند ، با این حال ، زندگی مستقل در این مرحله هنوز هم امکان پذیر است.

مرحله  ۴

علائم شدید می شوند و زندگی روزمره را محدود می کنند و کمک گرفتن برای انجام فعالیت هایی مانند لباس پوشیدن و غذا خوردن ضروری است . برای پیاده روی معمولاً به یک واکر احتیاج دارید و زندگی به تنهایی امکان پذیر نخواهد بود .

مرحله ۵

علائم پیشرفته این بیماری مانند سفتی پا ، ایستادن و یا راه رفتن را غیر ممکن می کند . استفاده از صندلی چرخدار هنگامی که فرد از رختخواب خارج می شود ، ضروری است. فرد به مراقبت پرستاری تمام وقت نیاز دارد و ممکن است علائم ذهنی مانند توهم را تجربه کند .

رایج ترین ابزار برای مرحله بندی بیماری پارکینسون ، مقیاس یکپارچه رتبه بندی بیماری پارکینسون (UPDRS) است. UPDRS شدت و پیشرفت بیماری را اندازه گیری می کند و از مارکرهایی مانند رفتار ، خلق و خو ، عملکرد حرکتی و فعالیت های زندگی روزمره استفاده می کند و امتیازات بالاتر نشان دهنده کاهش عملکرد و پیشرفت بیماری خواهد بود .

چه عواملی باعث بروز بیماری پارکینسون می شود؟

بیماری پارکینسون در اثر از بین رفتن سلول های عصبی تولید کننده دوپامین در مغز ایجاد می شود . سلول های طبیعی مغز پیام هایی را کنترل می کنند که حرکت عضلات را به اعصاب حرکتی در نخاع انتقال می دهند ، از دست دادن دوپامین منجر به اختلال در انتقال عصب و حرکت عضلات می شود که از ویژگی های این بیماری است .

علت اصلی از بین رفتن این سلول های عصبی مشخص نیست ، اگرچه نظریه های مختلفی مربوط به علت ترکیبی از ژنتیک و قرار گرفتن در معرض سموم محیطی وجود دارد. در برخی از موارد ، بیماری پارکینسون ارثی می باشد ، اما بیشتر موارد به صورت پراکنده در خانواده هایی رخ می دهد که سابقه ابتلا به این بیماری را ندارند.

بیماری پارکینسونیسم (Parkinsonism) چیست ؟

در برخی موارد ، افراد می توانند گروهی از علائم را پیدا کنند که بسیار شبیه به علائم بیماری اصلی است. به این بیماری پارکینسونیسم (Parkinsonism) می گویند. بیماری پارکینسونیسم می تواند ناشی از موارد زیر باشد :

• مسمومیت با مونوکسید کربن
• انسفالیت – Encephalitis (التهاب مغز به دلیل عفونت ویروسی یا باکتریایی)
• آسیب به سر یا گردن ، به ویژه آسیب های مکرر سر مانند بوکس
• استفاده از داروهایی مانند داروهای ضد روان پریشی (antipsychotics) و متوکلوپرامید (metoclopramide ) که برای درمان حالت تهوع یا ریفلاکس معده و مری استفاده می شود
• سکته مغزی و برخی دیگر از شرایط عصبی

ریسک فاکتورهای ابتلا به بیماری پارکینسون چیست؟

تعدادی از عوامل خطر ابتلا به بیماری پارکینسون یا پارکینسونیسم را افزایش می دهند ، اما همه افراد در معرض عوامل خطر به این بیماری مبتلا نخواهند شد . عوامل خطر برای این بیماری عبارتند از:

• سن بالا یا اواسط میانسالی (بالاتر از ۵۰ سال)
• مسمومیت با مونوکسید کربن
• انسفالیت (التهاب مغز به دلیل عفونت ویروسی یا باکتریایی)
• قرار گرفتن در معرض سموم خاص مانند آفت کش ها و علف کش ها
• داشتن سابقه خانوادگی بیماری پارکینسون
• آسیب به سر یا گردن
• جنسیت مرد
• جهش در ژن های خاص
• یائسگی یا هیسترکتومی (hysterectomy)
• سکته مغزی و برخی دیگر از شرایط عصبی

چگونه خطر ابتلا به بیماری پارکینسون و پارکینسونیسم را کاهش دهیم؟

بیماری پارکینسون قابل پیشگیری نیست ، اما ممکن است بتوانید با انجام برخی از اقدامات خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهید . این اقدامات عبارتند از :

اجتناب از قرار گرفتن در معرض آفت کش ها و علف کش ها و پیروی از دستورالعمل های سازنده این گونه مواد شیمیایی برای استفاده از آنها

• استفاده از ردیاب های مونوکسیدکربن
• هنگام انجام فعالیت های خطرناک یا ورزش های تماسی ، از تجهیزات محافظتی سر و گردن استفاده کنید

پزشکان چگونه بیماری پارکینسون را تشخیص می دهند؟

هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد ، در عوض  یک تشخیص بالینی است ، به این معنی که پزشکان به علائم و سابقه پزشکی دقیق افراد اعتماد می کنند. این امر تشخیص آنها را به چالش می کشد زیرا علائم اولیه این بیماری اغلب مانند سایر بیماری های دیگر به نظر می رسند ، در نتیجه تشخیص صحیح ممکن است گاهی سال ها طول بکشد . مراجعه به متخصص مغز و اعصاب با تخصص در زمینه اختلالات حرکتی بسیار مفید خواهد بود و این متخصص به مرور زمان علائم شما را ارزیابی خواهد کرد.

پزشک همچنین معاینه جسمی را انجام داده و از شما می خواهد پیاده روی کنید. این آزمون بر وضعیت ، هماهنگی و حرکت شما متمرکز خواهد بود و پزشک شما حداقل به دنبال دو علائم زیر می باشد :

• مشکلات تعادل
• برادیکینزیا ، که بیماری کاهش سرعت حرکت است
• سفتی در بازوها و پاها
• در حالت استراحت بازوها ، لرزش در دست ها و بازوها وجود دارد

پزشک همچنین در مورد سایر علائم جسمی مانند یبوست و علائم ذهنی مانند افسردگی اطلاعاتی کسب کند . بعد از معاینه ، پزشک ممکن است آزمایش هایی مانند آزمایش خون و آزمایشات تصویربرداری را برای شما توصیه کند . در برخی از موارد ، پزشکان ممکن است اسکن های ویژه مغز را نیز برای شما تجویز کنند . نمونه هایی از این آزمایشات عبارتند از :

• اسکن PET ( توموگرافی انتشار پوزیترون) ، که می تواند نحوه عملکرد مغز و استفاده از قند را نشان دهد
• اسکن DaTscan ( ناقل دوپامین ) ، که می تواند سلول های مغزی را نشان دهد که دوپامین کافی در آنها وجود ندارند

هیچ یک از این آزمایش ها نمی توانند به طور دقیق بیماری پارکینسون را تشخیص دهند ، اما می توانند سایر احتمالات را رد کنند . برای تأیید تشخیص بیماری پزشک ممکن است آزمایش لوودوپا ( levodopa ) را برای شما تجویز کند . لوودوپا جایگزین دوپامین در مغز می شود و اگر علائم شما با استفاده از آن بهبود یابد ، اطمینان بیشتری در تشخیص این بیماری بوجود خواهد آمد .

بیماری پارکینسون چگونه درمان می شود؟

در حال حاضر ، هیچ درمانی برای بیماری پارکینسون وجود ندارد ، اما با این حال ، تشخیص زودهنگام و استفاده از یک برنامه درمانی چند وجهی می تواند بسیار به شما کمک کند. اهداف درمان این بیماری شامل کاهش سرعت پیشرفت بیماری ، به حداقل رساندن علائم و افزایش کیفیت زندگی است و گزینه های درمانی این بیماری شامل استفاده از داروها ، فیزیوتراپی و احتمالاً جراحی خواهد بود .

داروهای مورد استفاده برای درمان بیماری پارکینسون

داروها برای بیماری پارکینسون به افزایش دوپامین یا کاهش استیل کولین در مغز کمک می کنند و این می تواند لرزش و سایر علائم این بیماری را به حداقل برساند. داروهای مورد استفاده برای این بیماری عبارتند از:

• آمانتادین (Amantadine) که یک داروی ضد ویروسی است و همچنین تأثیرات مثبتی بر روی حرکات سریع دارد
• داروهای آنتی کولینرژیک  (Anticholinergic) ، از جمله بنزتروپین مزیلات ( benztropine mesylate )  و تری هکسی فنیدیل  ( trihexyphenidyl) ، که به کاهش موقت لرزش در برخی موارد کمک می کند
• مهار کننده های COMT ، از جمله آنتاکاپون (entacapone  ) و تولکاپون (tolcapone) ، که لوودوپا و کاربیدوپا ( carbidopa ) را موثرتر می کنند
• آگونیست های دوپامین ( Dopamine agonists ) ، از جمله پرامیپکسول ( pramipexole  ) ، روپینیرول (ropinirole  ) و پچ روتیگوتین ( patch rotigotine ) ، داروهایی هستند که عملکردهای مشابه دوپامین دارند

داروهای ترکیبی لوودوپا در ترکیب با کاربیدوپا : لوودوپا ماده شیمیایی است که در مغز به دوپامین تبدیل می شود و کاربیدوپا به جلوگیری از تجزیه لوودوپا کمک می کند تا مقدار بیشتری از آن به مغز برسد. داروی لوودوپا اغلب پس از چندین سال درمان ، از اثربخشی کمتری برخوردار می شود و این دارو به صورت یک قرص معمولی  ، یک قرص  جویدنی خوراکی  و تزریق وریدی وجود دارد.

مهار کننده های MAO-B ، از جمله راساژیلین (rasagiline ) ، سافینامید (safinamide) و سلژیلین ( selegiline) که به دوپامین اجازه می دهند اثر طولانی مدت تری بر مغز داشته باشد

جراحی و روش هایی برای درمان بیماری پارکینسون

جراحی ممکن است برای برخی از افراد با علائم متوسط تا شدید گزینه ای خوبی باشد که با درمان دارویی بهبود نمی یابد. گزینه جراحی شامل موارد زیر است:

تحریک عمیق مغز (Deep brain stimulation) شامل قرار دادن سیم های الکتریکی ویژه در مغز برای تحریک مغز به روشی  که لرزش را کنترل می کند.

پالیدوتومی ( Pallidotomy) شامل ایجاد زخم در منطقه ای از مغز به نام گلوبوس پالیدوس ( globus pallidus) است که در بیماری پارکینسون بیش از حد فعال می باشد . این روش می تواند لرزش و سفتی را بهبود بخشد.

تالاموتومی ( Thalamotomy) شامل از بین بردن ناحیه ای در غده تالاموس مغز برای بهبود لرزش دست یا بازو

فیزیوتراپی برای درمان بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون همچنین ممکن است با فیزیوتراپی و درمان های غیر متعارف بسیار بهبود می یابد . سایر روش های درمانی این بیماری عبارتند از :

• فیزیوتراپی و کاردرمانی برای بهبود قدرت عضلات ، حفظ تعادل و هماهنگی و کاهش احتمال زمین خوردن
• پیوند سلول های بنیادی برای بازسازی سلول های عصبی ممکن است در برخی موارد یک گزینه باشد

تغییرات سبک زندگی مفید برای درمان پارکینسون

عادت های زندگی می تواند به افراد مبتلا به بیماری پارکینسون کمک کند تا زندگی بهتری داشته باشند و حتی علائم این بیماری را تا حدودی بهبود بخشند. این استراتژی ها را امتحان کنید :

یک رژیم غذایی متعادل با غذاهای حاوی فیبر بالا بخورید و در طول روز مقدار زیادی آب بنوشید ، این می تواند به کاهش یبوست در شما کمک کند .

برای حفظ قدرت ، انعطاف پذیری و تعادل ورزش کنید ، این مسئله می تواند شامل فعالیت هایی مانند شنا یا پیاده روی ، همراه با برنامه های تقویت ذهنی و بدنی مانند یوگا و تای چی باشد . یک فیزیوتراپیست می تواند به شما کمک کند تا یک برنامه ورزشی بی خطر را برای شما تهیه کند.

با رعایت یک برنامه منظم برای خواب ، بهداشت سالم را رعایت کنید. در طول روز فعالیت داشته باشید ، در یک اتاق تاریک بخوابید و از تماشای صفحه نمایش دستگاه های مختلف قبل از خواب خودداری کنید.

با حمل نکردن چیزی هنگام راه رفتن و پوشیدن کفش با لاستیک پهن ، از سقوط جلوگیری کنید . در هنگام سقوط کردن بایستید و پاها را به اندازه عرض شانه باز کنید و به آرامی موقعیت خود را تغییر دهید.

برای مشاوره در خانه با ارائه دهنده خدمات بهداشتی در منزل در تماس باشید. این متخصص می تواند خانه شما را ایمن تر و در دسترس تر کند ، این امر به حفظ استقلال شما بسیار کمک خواهد کرد .

با چرخاندن بازوها از جلو به عقب و بلند کردن پاها از زمین ، آگاهانه راه بروید. همچنین ، روی پیاده روی یکنواخت تمرکز کنید ، از چرخش خودداری کنید زیرا می تواند تعادل شما را از بین ببرد. فقط روی راه رفتن تمرکز کنید و به اطراف نگاه نکنید و کار دیگری انجام ندهید ، استفاده از عصا یا واکر را در نظر بگیرید.

سایر درمان های مفید برای پارکینسون

درمان های جایگزین نیز ممکن است مفید باشد از جمله :

• تکنیک الکساندر ( Alexander technique  )، که بر حالت ، تعادل و استفاده ذهنی از عضلات شما متمرکز دارد
• ماساژ درمانی ، که ممکن است به بهبود سفتی عضلات بدن شما کمک کند
• مراقبه ، که می تواند استرس را کاهش دهد و حتی درد را بهبود ببخشد
• حیوان خانگی درمانی ، که باعث بهبود خلق و خو می شود و ممکن است به شما در داشتن فعالیت کمک کند

عوارض احتمالی بیماری پارکینسون چیست؟

عوارض این بیماری به طور جدی بر توانایی عملکرد در زندگی روزمره تأثیر می گذارد و در برخی موارد می تواند زندگی شما را مورد تهدید قرار دهد . با دنبال کردن برنامه درمانی مناسب که توسط پزشک برای شما تجویز شده است  ، می توانید پیشرفت علائم این بیماری را بسیار کند کرده و خطر ابتلا به برخی از عوارض جدی مانند سقوط را کاهش دهید . عوارض احتمالی این بیماری شامل موارد زیر است :

• عوارض جانبی درمان
• خفگی
• زوال عقل
• انزوای احساسی
• سقوط
• ناتوانی در برقراری ارتباط
• ذات الریه
• مشکلات حافظه و تفکر
• روان پریشی
• افسردگی شدید