میگرن چیست؟ – و چه تفاوتی با سردرد معمولی دارد؟

میگرن نوعی سر درد است که می تواند به صورت سر درد های ملایم یا شدید پی در پی رخ دهد و موجب ظاهر شدن علائمی مثل تهوع، نور هراسی و اسفراغ در دستگاه عصبی خود مختار می شود. این درد، ضربان دار بوده و می تواند از ۲ تا ۷۲ ساعت ادامه دار باشد. با خواندن این مقاله نشریه جهان شیمی فیزیک قادر خواهیم بود میگرن، علائم آن و مطالب سودمند دیگری را فرا بگیریم.

فهرست مطالب :

۱- میگرن چیست؟

۲- مراحل حمله میگرنی

۲-۱- پیش نشانه

۲-۲- آئورا

۲-۳- فاز حمله

۲-۴- فاز پس نشانه

۳- انواع میگرن

۳-۱- میگرن بدون پیش درآمد یا اورا

۳-۲- میگرن همراه با پیش درآمد یا اورا

۳-۳- حمله میگرنی مزمن

۳-۴- سردرد میگرنی حاد

۳-۵- سردرد میگرنی دهلیزی یا وستیبولار

۳-۶- حمله میگرنی اپتیکال یا چشمی

۴- تفاوت سر دردهای معمولی با سر دردهای میگرنی

۵- عواملی که حمله میگرنی را تحریک می کنند

۶- پیشگیری از میگرن

۷- راه های درمان حمله میگرنی

۷-۱- داروهای موثر وقوع حمله میگرنی

۷-۲- جراحی

۱- میگرن چیست؟

واژه میگرن از زبان یونانی آمده وبه نوعی سردرد و بیماری نورولوژیک اطلاق می شود که با درد های طولانی و طاقت فرسایی همراه بوده و معمولا ارثی است. این سر درد می تواند در دوران کودکی یا بزرگسالی بروز کند و میزان ابتلا به آن در زنان بیشتر از مردان بوده و علائم معمول آن شامل تهوع، استفراغ، حساسیت به نور، حساسیت به صدا، مشکل در حرف زدن و بی حسی است. در بیش از یک سوم افراد مبتلا، این سر درد با آئورا (نوعی اختلال در ادراک است که در افراد دارای میگرن یا صرع تجربه می شود) یا نشانه های پیش از بیماری مثل گروهی از اختلالات حسی، دیداری، حرکتی یا زبانی همراه خواهد بود.

۲- مراحل حمله میگرنی :

۲-۱- پیش نشانه :

حدود یک یا دو روز قبل از شروع سر درد میگرنی، ممکن است علائم آن پدیدار شوند که به این مرحله، مرحله پیش نشانه می گوییم. که می توانند شامل موارد زیر باشند :

٭ میل به پر خوری

٭ سفتی و گرفتگی گردن

٭ بیش فعالی

٭ کاهش سطح انرژی و بی حالی

٭ افسردگی

٭ تحریک پذیری

٭ خمیازه های زیاد و پشت هم

۲-۲- آئورا :

حال اگر سردرد میگرنی همراه با آئورا باشد، قبل از این مرحله، پیش نشانه رخ می دهد و علائم آئورا شامل :

٭ اختلال در تکلم

٭ اختلال در بینایی و دیدن اشکال یا لکه های روشن

٭ از دست دادن موقتی قدرت بینایی

٭ احساس مور مور شدن در اعضای مختلف بدن مثل پاها، بازوها یا صورت

است.

۲-۳- فاز حمله :

این مرحله همان زمانی است که درد اصلی میگرن ظاهر شده و با سر درد های شدید و طاقت فرسایی همراه است و ممکن است چند روز یا چند ساعت طول بکشد و علائم آن در افراد مختلف متفاوت است. البته معمول ترین علائم آن که در بیشتر افراد مشترک است شامل :

٭ تهوع و استفراغ

٭ احساس ضعف و سر گیجه

٭ احساس درد در یک سمت سر که می تواند سمت چپ، راست، جلو یا گیجگاه باشد

٭ سر درد ضربان دار

٭ حساس شدن به صدا و روشنایی

۲-۴- فاز پس نشانه :

این فاز که در بیشتر افراد با سردرد های میگرنی تجربه می شود، موجب ایجاد تغییرات در احساسات فرد می شود، مثلا باعث شود وی حس خوشحالی و سر خوشی شدید یا ناراحتی و افسردگی و بی حالی حاد داشته باشد.

البته این مراحل و فاز ها در افراد مختلف و دوره های میگرن مختلف متفاوت باشد و گاهی، در برخی از این فاز ها جهش رخ دهد.

۳- انواع میگرن :

انواع بسیار زیادی میگرن وجود دارد که و میگرن بدون اورا و همراه اورا دو تا از رایج ترین انواع آن ها است. و در این مقاله به توضیح برخی از آن ها می پردازیم.

۳-۱- میگرن بدون پیش درآمد یا اورا :

حمله میگرنی بدون اورا قبلا میگرن معمولی نامیده میشد. درصد زیادی از افرادی که دچار میگرن می شوند، اورا را تجربه نمی کنند. افرادی که این نوع میگرن را دارند حداقل یکی از ۵ علامت زیر را تجربه خواهند کرد.

٭ سر دردی که یکی از ویژگی های ایجاد حساسیت به صدا، نور یا تهوعی که با اسهال و استفراغ یا بدون آن ها باشد و به دلیل دیگری ایجاد نشده باشد.

٭ سر دردی که در اثر درمان نشدن بین ۴ تا ۷۲ ساعت طول بکشد.

٭ حداقل دو تا از شرایط ذیل را داشته باشد، تنها در یک طرف سر رخ دهد، درد ضربان دار باشد یا در سطح متوسط تا شدید باشد.

۳-۲- میگرن همراه با پیش درآمد یا اورا :

در گذشته با نام های میگرن کلاسیک، همی پلژیک (فلج کننده) یا عارضه دار شناخته می شد. آمار ابتلا به این درد، در افراد مبتلا به حمله میگرنی ۲۵ درصد می باشد. داشتن حداقل دو حمله با خصوصیات زیر می تواند نشانه حمله میگرنی با اورا باشد. ضمنا اوارای از بین رفته کاملا برگشت پذیر می باشد.

٭ مشکلات در قدرت بینایی

٭ اختلالات حسی مثل مور مور شدن یا گیجی و بی حسی اعضای بدن

٭ اختلال در سخن گفتن

٭ ایجاد ضعف در حرکت که می تواند تا ۷۲ ساعت طول بکشد

علائم دیگری نیز وجود دارند که مربوط به ساقه مغز هستند و شامل موارد زیر است.

٭ زنگ زدن گوش

٭ اختلال بینایی و دوبینی

٭ مشکلات شنیداری

٭ سر گیجه

٭ عدم توانایی در کنترل حرکات بدن یا آتاکسی

٭ کاهش سطح هوشیاری

٭ مشکلات بینایی که در یک چشم اتفاق می افتد مثل کوری موقت، دیدن پرتو های نور یا نقاط کور

۳-۳- حمله میگرنی مزمن :

سر درد ترکیبی، مخلوط یا شدید نام هایی است که قبلا برای حمله میگرنی مزمن به کار می بردند زیرا این میگرن می تواند خصوصیاتی از سر درد های تنشی داشته باشد. و می تواند حاصل مصرف بیش از حد دارو باشد و می تواند برای بیشتر از ۱۵ روز در طی ۳ ماه ادامه دار باشد. تفاوت های این حمله میگرنی با حمله میگرنی ساده در زیر آمده است.

٭ سردرد هایی با شدت زیاد

٭ ناتوانی در انجام کار ها

٭ افسردگی

٭ دچار شدن به درد های مزمن دیگر مثل آرتروز

٭ جراحت های سر و گردن

٭ بیماری های هم زمان مثل فشار خون

۳-۴- سردرد میگرنی حاد :

اگر میگرنی، مزمن تشخیص داده نشده باشد، در دسته بندی حاد قرار می گیرد و نام دیگر آن میگرن اپیزودیک است و دوره آن ۱۴ روز در ماه است که این دوره، از دوره سردرد های میگرنی دیگر کمتر است.

۳-۵- سردرد میگرنی دهلیزی یا وستیبولار :

در این نوع از میگرنها سر درد با سرگیجه همراه بوده و ۴۰ درصد افرادی که میگرن دارند، مبتلا به این نوع هستند و ابتلا به آن برای افراد با هر سنی و حتی کودکان امکان پذیر است.

۳-۶- حمله میگرنی اپتیکال یا چشمی :

این حمله میگرنی با نام های دیگر از جمله میگرن تک چشمی، شبکیه و افتالمیک نیز شناخته می شود و برخلاف سایر اوراهای بینایی یک چشم را تحت تاثیر قرار می دهد و علائم آن شامل سه مورد زیر می باشد.

٭ از دست دادن سوی یک چشم

٭ دیدن جرقه

٭ اسکوتوما که از دست دادن نسبی بیماری یا نقطه کور است

این علائم بینایی معمولا یک ساعت قبل از شروع سر درد ظاهر می شوند. از انواع میگرن دیگر می توان به حمله میگرنی پیچیده، حمله میگرنی قاعدگی، حمله میگرنی آسفالژیک یا بدون سر درد، حمله میگرنی هورمونی، حمله میگرنی شکمی، حمله میگرنی اظطرابی، حمله میگرنی خوشه ای و اضطرابی اشاره کرد.

۴- تفاوت سر دردهای معمولی با سر دردهای میگرنی :

سر دردها میگرنی ضربان دار و عمیق هستند و در یک طرف سر ایجاد می شوند در حالی که در سر درد معمولی به سر یا اطراف گردن فشار وارد می شود و این سر درد ها سراسر گردن سر و پیشانی را فرا می گیرند. همچنین سر درد میگرنی ممکن است از چند ساعت و چند روز طول بکشد و طولانی است و شدت آن به قدری زیاد است که فرد را از انجام کار های روزمره باز می دارد ولی سر درد تنشی زمان کوتاهی دارد و معمولا خفیف است. از تفاوت های دیگر سر درد میگرنی و تنشی در این است که قبل از شروع سردرد میگرنی علائمی چون حالت تهوع، یبوست، افسردگی، بیش فعالی ذهنی و سفتی گردن را می توانیم مشاهده کنیم که در سر درد های تنشی وجود ندارد.

۵- عواملی که حمله میگرنی را تحریک می کنند :

علت اصلی میگرن هنوز کشف نشده است ولی دانشمندان برخی از عوامل تحریک کننده آن را یافته اند که شامل تغییر سطح مواد شیمیای مغز مثل تغییر سطح سرتونین است. عوامل دیگر تحریک کننده آن شامل موارد زیر می باشد.

٭ مصرف مشروبات الکلی

٭ سیگار کشیدن

٭ برخی از غذا ها مثل نوشیدنی های کافئین دار، افزودنی های غذایی مثل آسپارتام (شیرین کننده)، نیترات ها و مونو سدیم گلوتامات، غذا های تیرامین دار

٭ تغییرات الگوی خواب

٭ دهیدراته شدن بدن

٭ تغییرات فشار جو

٭ نر خیلی زیاد

٭ تغییرات شدید آب و هوا

٭ اضطراب بیش از حد

٭ فعالیت فیزیکی زیاد

٭ تغییرات هورمونی در زنان که سطح این هورمون ها در زمان قاعدگی، یائسگی و بارداری تغییر می کند.

٭ صدا های بلند

٭ استفاده از بعضی داروها

٭ مسافرت

است. اگر دچار حمله میگرنی می شوید، نوشتن کارهایی که قبل از شروع آن کرده اید و چیز هایی که خورده اید می تواند در شناسایی عوامل آن بسیار کمک کننده باشد.

۶- پیشگیری از میگرن :

کار های زیر می تواند از شروع شدن میگرن شما پیشگیری کند.

٭ نوشیدن مقدار آب کافی به صورت روزانه

٭ عدم حذف وعده های غذایی

٭ نکشیدن سیگار

٭ کاهش اضطراب و مقابله با آن

٭ تقویت اعصاب با روش های مختلف

٭ ورزش منظم

٭ خواب کافی

٭ دوری از محرک های میگرن

۷- راه های درمان حمله میگرنی :

عملا راه قطعی برای درمان این بیماری وجود ندارد ولی پزشک می تواند با بررسی فاکتورهای مختلف، برنامه درمانی به شما بدهد تا از شدت آن بکاهد. این فاکتورها عبارتند از :

٭ سن

٭ تعداد دفعات حملات میگرنی

٭ نوع آن

٭ شدت

٭ علائم

٭ مبتلا بودن به سایر بیماری ها و مصرف دارو

برنامه های درمانی می تواند شامل موارد زیر باشد :

٭ دراز کشیدن در مکان ساکت و تاریک

٭ ماساژ دادن کف سر و گیجگاه

٭ حوله یا پارچه سردی را روی پشت گردن یا پیشانی قرار دادن

٭ تغییر دادن و اصلاح سبک زندگی

٭ استفاده از دارو ها

٭ هورمون درمانی

٭ مدیتیشن یا مراقبه

٭ طب سوزنی

٭ فشار درمانی

۷-۱- داروهای موثر وقوع حمله میگرنی :

برای پیشگیری از وقوع میگرن یا درمان آن از داروهای مختلفی استفاده می شود. اگر داروهای OTC تجویز شده، عملکردی موفق نداشته باشند و موجب تسکین آن نشوند، ممکن است پزشک معالج داروهای دیگری تجویز کند، که این داروها بسته به عواملی مثل سن، شدت میگرن و…. تجویز می شوند که شامل دارو های درمانی و پیشگیری کننده هستند. حال اگر فرد بیش از حد دارو مصرف کند، این مصرف خود باعث سر درد می شود و باید آن دارو را با داروی دیگری جایگزین کرد.

۷-۲- جراحی :

چند روش جراحی برای درمان میگرن وجود دارد ولی هیچ کدام از این روش ها مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا قرار نگرفته است، که شامل جراحی های تحریک عصبی و فشار زدایی از محل محرک میگرن MTSDS است. در جراحی تحریک عصبی جراح الکترود هایی را زیر پوست قرار می دهد تا نورون ها را به صورت الکتریکی تحریک کنند. محرک هایی که در این جراحی استفاده می شوند  شامل محرک های عصب واگ، عمقی مغز، عصب اکسیپیتال یا پس سری و گانگلیون های اسفنوپالاتین است. در روش MTSDS نیز به رها سازی اعصاب اطراف سر و صورت می پردازند. این روش ها مورد تایید نمی باشند و تا زمانی که تایید شوند به صورتی تجربی انجام می شوند.