بیماری سرطان چیست و چرا به سرطان مبتلا می شویم؟
بیماری سرطان طیف گسترده ای از بیماری هایی را شامل می شود که با رشد سلول های غیر طبیعی مشخص می شود. این سلول ها با تقسیم غیرقابل کنترل توانایی نفوذ و از بین بردن بافت های طبیعی بدن را دارند. سرطان اغلب توانایی پخش شدن در سراسر بدن را دارد و به این روند متاستاز گفته می شود.
بیماری سرطان دومین علت اصلی مرگ و میر در جهان است. اما به دلیل پیشرفت در غربالگری ، درمان و روش های پیشگیری از سرطان ، میزان بقا در بسیاری از انواع سرطان در حال بهبود است. در ادامه مقاله در نشریه جهان شیمی فیزیک توضیحات بیشتری در این رابطه ارائه می گردد لطفا همراه ما باشید.
علائم ابتلا به بیماری سرطان چیست؟
علائم و نشانه های ناشی از سرطان بسته به اینکه کدام قسمت از بدن تحت تأثیر قرار گرفته باشد ، متفاوت خواهد بود. برخی از علائم و نشانه های عمومی مرتبط با سرطان شامل موارد زیر است:
- خستگی
- توده یا ناحیه ای ضخیم شده ای که در زیر پوست احساس می شود
- تغییر وزن از جمله کاهش یا افزایش ناخواسته
- تغییرات پوستی ، مانند زردی ، تیره شدن یا قرمزی پوست ، زخم هایی که بهبود نمی یابند یا تغییر در خال های موجود
- تغییر در عادات روده یا مثانه
- سرفه مداوم یا مشکل تنفس
- مشکل در بلعیدن
- گرفتگی صدا
- سوء هاضمه یا ناراحتی مداوم بعد از غذا خوردن
- درد مداوم و غیر قابل توضیح در عضلات یا مفاصل
- تب مداوم ، بدون دلیل یا تعریق شبانه
- خونریزی یا کبودی بدون دلیل
چه موقع برای تشخیص بیماری سرطان به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت مشاهده علائم و نشانه های مداوم که شما را نگران می کند ، با پزشک خود قرار ملاقات بگذارید. اگر علائم و نشانه ای ندارید اما نگران خطر ابتلا به سرطان هستید ، نگرانی های خود را با پزشک خود در میان بگذارید. در مورد اینکه کدام آزمایشات و روش های غربالگری سرطان برای شما مناسب است از وی سوال کنید.
علت بیماری سرطان چیست؟
سرطان در اثر تغییرات DNA (جهش) درون سلول ها ایجاد می شود. درون سلول تعداد زیادی از ژن های منحصر به فرد وجود دارد که هر یک از آنها حاوی مجموعه ای از دستورالعمل ها است که به سلول می گوید چه عملکردهایی را باید انجام دهد و همچنین چگونه رشد کند و تقسیم شود. اشتباهات در دستورالعمل ها باعث می شود سلول عملکرد طبیعی خود را متوقف کند و ممکن است به سلول سرطانی تبدیل شود.
جهش ژنی می تواند سلول را ترغیب به رشد و تقسیم سریع تر کند. این مسئله سلول های جدید بسیاری تولید می کند که همگی دارای همان جهش هستند. سلول های عادی می دانند که چه موقع باید رشد را متوقف کنند تا تعداد مناسبی از سلول های مختلف را داشته باشید. سلول های سرطانی کنترل کننده هایی (ژن های مهار کننده تومور) را که به آنها می گوید چه موقع رشد را متوقف می کنند ، از دست می دهند. جهش در ژن سرکوبگر تومور باعث می شود سلول های سرطانی به رشد و تجمع خود را ادامه دهند.
گاهی هنگام ترمیم خطاهای DNA اشتباه صورت می کنند. ژن های ترمیم کننده DNA به دنبال اشتباهاتی در DNA سلول هستند و اصلاحاتی را انجام می دهند. جهش در ژن ترمیم کننده DNA ممکن است به این معنی باشد که خطاها اصلاح نشده و منجر به سرطانی شدن سلول ها می شود. این جهش ها متداول ترین مواردی هستند که باعث سرطان می شوند. اما بسیاری از جهش های ژنی دیگر نیز می توانند در ایجاد سرطان نقش داشته باشند.
درجه بندی یا گرید بیماری سرطان
دانستن مرحله و گرید سرطان به پزشکان کمک می کند تا بدانند از چه درمانی استفاده کنند. همچنین به پیش بینی مدت زنده ماندن فرد یا احتمال درمان وی کمک می کند. مرحله بندی راهی برای توصیف میزان سرطان در بدن و محل قرارگیری آن است. اگر سرطان گسترش یافته باشد ، مرحله بندی همچنین میزان گسترش آن را بررسی می کند. مرحله سرطان بر اساس آنچه در معاینه بدنی ، آزمایشات تصویربرداری و گزارش آسیب شناس از آزمایشات آزمایشگاهی و بیوپسی یافت می شود ، مشخص می شود.
درجه بندی سرطان روشی برای توصیف نحوه مشاهده سلول های تومور در زیر میکروسکوپ در مقایسه با سلول های بافت سالم نزدیک تومور است. درجه تومور به پیش بینی سرعت رشد و گسترش سرطان کمک می کند.
مراحل سرطان
به طور کلی ، مراحل بیشتر سرطان ها به این ترتیب مشخص می شود:
مرحله ۰: سرطان شیوع پیدا نکرده است.
مراحل I ، II و III: سرطان رشد کرده یا به بافت های مجاور و شاید غدد لنفاوی گسترش یافته است. هرچه مرحله بالاتر باشد ، سرطان نیز گسترش می یابد.
مرحله چهارم: سرطان فراتر از غدد لنفاوی به سایر نقاط بدن گسترش یافته است (متاستاز می شود).
اگرچه روش های مختلف مرحله بندی وجود دارد ، اکنون اکثر پزشکان از روش TNM استفاده می کنند. روش TNM بر اساس اندازه تومور (T) ، گسترش سرطان به غدد لنفاوی مجاور (N) و گسترش سرطان به سایر اعضای بدن (M ، برای متاستاز) است.
چه عواملی باعث جهش ژنی و بیماری سرطان می شوند؟
جهش های ژنی به چند دلیل ممکن است رخ دهد ، به عنوان مثال:
جهش های ژنی که با آنها متولد شده اید
ممکن است شما با یک جهش ژنتیکی متولد شده باشید که از والدین خود به ارث برده اید. این نوع جهش درصد کمی از سرطان ها را تشکیل می دهد. به عنوان مثال ، اگر جهش ژنتیکی به شما ارث رسیده باشد که شما را مستعد ابتلا به سرطان کند ، این بدان معنا نیست که مطمئناً به سرطان مبتلا خواهید شد. در عوض ، ممکن است به یک یا چند جهش ژنی دیگر برای ایجاد سرطان نیاز داشته باشید. جهش ژنی ارثی می تواند بیش از سایر افراد شما را مستعد ابتلا به سرطان کند.
جهش های ژنی که پس از تولد رخ می دهد
بیشتر جهش های ژنی بعد از تولد شما اتفاق می افتد و به ارث نمی رسند. تعدادی از عوامل می توانند جهش های ژنی ایجاد کنند ، مانند سیگار کشیدن ، اشعه ، ویروس ها ، مواد شیمیایی سرطان زا ، چاقی ، هورمون ها ، التهاب مزمن و کمبود فعالیت های بدنی.
جهش های ژنی به طور مکرر در طی رشد طبیعی سلول رخ می دهد. با این حال ، سلول ها حاوی مکانیزمی هستند که تشخیص می دهند چه زمانی یک اشتباه رخ داده و اشتباه را ترمیم می کند. گاهی اوقات یک اشتباه از قلم می افتد و این می تواند باعث سرطانی شدن سلول شود.
ریسک فاکتورهای ابتلا به بیماری سرطان کدامند؟
در حالی که پزشکان تصور می کنند که چه چیزی ممکن است خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد ، اکثر سرطان ها در افرادی رخ می دهد که هیچ عامل خطر شناخته شده ای ندارند. عواملی که باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان می شوند عبارتند از:
سن شما
سرطان ممکن است دهه ها طول بکشد. به همین دلیل است که بیشتر افراد مبتلا به سرطان ۶۵ ساله یا بیشتر هستند. گرچه این بیماری در بزرگسالان بیشتر دیده می شود ، اما سرطان منحصراً یک بیماری بزرگسالان نیست و در هر سنی قابل تشخیص است.
عادت های شما
برخی از شیوه های زندگی خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهد. سیگار کشیدن ، نوشیدن بیش از یک نوشیدنی الکلی در روز برای خانم ها و حداکثر دو نوشیدنی در روز برای آقایان ، استفاده از غذاهای فراوری شده حاوی افزودنی های غذایی و نگهدارنده هایی مانند سوربات پتاسیم و بنزوات سدیم ، قرار گرفتن بیش از حد در معرض آفتاب یا آفتاب سوختگی تاول زده ، چاقی و داشتن رابطه جنسی غیر ایمن می تواند در بروز سرطان نقش داشته باشد.
علاوه بر این مواد شیمیایی موجود در خوراکی ها ، اسانس ها و رنگ خوراکی همگی عواملی هستند احتمال بروز سرطان را افزایش می دهند. می توانید عادت استفاده از این خوراکی ها را تغییر دهید تا خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهید. اگرچه تغییر برخی از عادت ها نسبت به دیگران آسان تر است.
سابقه خانوادگی شما
فقط بخش کوچکی از سرطان ها به دلیل بیماری ارثی است. اگر سرطان در خانواده شما شایع است ، ممکن است جهش از نسلی به نسل دیگر منتقل شود. شما ممکن است کاندید آزمایش ژنتیک باشید تا ببینید جهش های ارثی دارید که احتمال ابتلا به برخی سرطان ها را افزایش می دهد یا نه. بخاطر داشته باشید که داشتن جهش ژنتیکی ارثی لزوماً به معنای ابتلا به سرطان نیست.
شرایط سلامتی شما
برخی از بیماری های مزمن سلامتی ، مانند کولیت اولسراتیو ، به طور قابل توجهی خطر ابتلا به سرطان های خاص را افزایش می دهد. با پزشک خود در مورد خطر آنها صحبت کنید.
محیط زندگی شما
محیط اطراف شما ممکن است حاوی مواد شیمیایی مضری باشد که می تواند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد. حتی اگر سیگار نکشید ، اگر به مکانی که مردم سیگار می کشند بروید یا با شخصی که سیگار می کشد زندگی می کنید ، ممکن است دود سیگار را استشمام کنید. مواد شیمیایی در خانه یا محل کار شما ، مانند آزبست و بنزن ، نیز با افزایش خطر ابتلا به سرطان در ارتباط هستند.
آزمایشات برای یافتن مرحله و درجه بیماری سرطان
برای برخی از سرطان ها ، مشاهده درگیری قسمت های مختلف بدن با معاینات پزشکی می تواند به پزشکان اطلاعاتی درباره میزان پیشرفت سرطان بدهد. آزمایشاتی که به پزشکان کمک می کند تا داخل بدن را برای یافتن تومور جستجو کنند عبارتند از:
- آزمایشات تصویربرداری
- اشعه ایکس
- ام آر آی
- سی تی اسکن
- اسکن PET
- سونوگرافی
- نمونه برداری
- عمل جراحی
گاهی پزشکان از جراحی برای مشاهده تومور و همچنین جمع آوری نمونه های بافتی استفاده می کنند.
عوارض و مشکلات حاصل از بیماری سرطان
سرطان و درمان آن می تواند عوارض مختلفی ایجاد کند ، از جمله:
درد
درد می تواند ناشی از سرطان یا درمان سرطان باشد گرچه همه سرطان ها دردناک نیستند. داروها و سایر روش ها می توانند به طور موثری درد مربوط به سرطان را درمان کنند.
خستگی
خستگی در افراد مبتلا به سرطان دلایل زیادی دارد ، اما اغلب می توان آن را مدیریت کرد. خستگی همراه با شیمی درمانی یا پرتودرمانی معمول است اما معمولاً موقتی است.
مشکلات تنفسی
سرطان یا درمان سرطان ممکن است مشکلات تنگی نفس ایجاد کند. درمان ها ممکن است باعث تسکین شوند.
حالت تهوع
برخی از سرطان ها و درمان های سرطان می توانند حالت تهوع ایجاد کنند. پزشک شما گاهی اوقات می تواند پیش بینی کند که آیا درمان شما باعث حالت تهوع می شود یا خیر. داروها و سایر روش های درمانی می توانند به شما در پیشگیری یا کاهش حالت تهوع کمک کنند.
اسهال یا یبوست
درمان های سرطان می تواند روده شما را تحت تأثیر قرار داده و باعث اسهال یا یبوست شود.
کاهش وزن
سرطان و درمان سرطان ممکن است باعث کاهش وزن می شود. سرطان غذا را از سلول های طبیعی می دزدد و مواد مغذی را از آنها می گیرد. این مسئله با مقدار کالری یا نوع غذایی که خورده می شود تحت تأثیر قرار نمی گیرد و درمان آن دشوار است. در بیشتر موارد ، استفاده از تغذیه مصنوعی از طریق لوله های داخل معده یا ورید به جلوگیری از کاهش وزن کمک می کند.
تغییرات شیمیایی در بدن شما
سرطان می تواند تعادل شیمیایی طبیعی بدن شما را بر هم بزند و خطر ابتلا به عوارض جدی را افزایش دهد. علائم و نشانه های عدم تعادل شیمیایی ممکن است شامل تشنگی بیش از حد ، تکرر ادرار ، یبوست و گیجی باشد.
مشکلات مغز و سیستم عصبی
سرطان می تواند بر روی اعصاب مجاور فشار آورده و باعث درد و از دست دادن عملکرد یک قسمت از بدن شما شود. سرطانی که مغز را درگیر می کند ، می تواند باعث سردرد و علائم و نشانه های سکته مغزی مانند ضعف در یک طرف بدن شود.
واکنش های ایمنی غیرمعمول
در برخی موارد ممکن است سیستم ایمنی بدن با حمله به سلول های سالم به وجود سرطان واکنش نشان دهد. این واکنش های بسیار نادر که سندرم های پارانئوپلاستیک نامیده می شود ، می تواند منجر به انواع علائم و نشانه ها شود ، مانند مشکل در راه رفتن و تشنج.
گسترش سرطان
سرطان در صورت پیشرفت ممکن است به سایر قسمت های بدن گسترش یابد (متاستاز شود). محل انتشار سرطان به نوع سرطان بستگی دارد.
عود سرطان
بازماندگان سرطان خطر عود سرطان را دارند. برخی از سرطان ها بیشتر از بقیه عود می کنند. از پزشک خود در مورد آنچه می توانید برای کاهش خطر عود سرطان انجام دهید ، سوال کنید. پزشک شما ممکن است پس از درمان برنامه مراقبت پیگیری را برای شما در نظر بگیرد. این طرح ممکن است شامل اسکن ها و معاینات دوره ای در ماه ها و سال ها پس از درمان شما ، برای جستجوی عود سرطان باشد.
روش های پیشگیری از بیماری سرطان
پزشکان چندین روش برای کاهش خطر ابتلا به سرطان شناسایی کرده اند ، مانند:
سیگار نکشید
اگر سیگار می کشید آن را ترک کنید. اگر سیگار نمی کشید ، شروع نکنید. سیگار کشیدن با چندین نوع سرطان در ارتباط است – نه فقط سرطان ریه. توقف استعمال دخانیات همین حالا می تواند خطر ابتلا به سرطان را در آینده را کاهش دهد.
در معرض آفتاب قرار نگیرید
اشعه ماورا بنفش مضر (UV) خورشید می تواند خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهد. با ماندن در سایه ، پوشیدن لباس محافظ یا استفاده از ضد آفتاب ، قرار گرفتن در معرض آفتاب را محدود کنید.
رژیم غذایی سالم داشته باشید
رژیم غذایی غنی از میوه و سبزیجات را انتخاب کنید. غلات کامل و پروتئین های بدون چربی را انتخاب کنید. مصرف گوشت های فرآوری شده را محدود کنید.
بیشتر روزهای هفته ورزش کنید
ورزش منظم با کاهش خطر ابتلا به سرطان در ارتباط است. حداقل ۳۰ دقیقه ورزش را در بیشتر روزهای هفته دنبال کنید. اگر به طور منظم ورزش نکرده اید ، آهسته شروع کنید و تا ۳۰ دقیقه یا بیشتر فعالیت بدنی داَشته باشید.
وزن سالم داشته باشید
اضافه وزن یا چاقی ممکن است خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد. برای دستیابی و حفظ وزن سالم از طریق ترکیبی از یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم تلاش کنید.
الکل را به میزان متوسط بنوشید
اگر می خواهید الکل بنوشید این کار را با اعتدال انجام دهید. برای بزرگسالان سالم ، این به معنای حداکثر یک نوشیدنی در روز برای زنان و حداکثر دو نوشیدنی در روز برای آقایان است.
آزمایشات غربالگری سرطان را انجام دهید
با توجه به عوامل خطر در مورد انواع آزمایشات غربالگری سرطان برای شما بهتر است و با پزشک خود صحبت کنید. در مورد واکسیناسیون از پزشک خود سوال کنید. برخی ویروس ها خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهند. ایمن سازی ممکن است از ابتلا به آن ویروس ها جلوگیری کند. از جمله هپاتیت B که خطر سرطان کبد را افزایش می دهد و ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) که خطر سرطان دهانه رحم و سایر سرطان ها را افزایش می دهد. از پزشک خود بپرسید آیا ایمن سازی در برابر این ویروس ها برای شما مناسب است یا خیر.
روش های درمان بیماری سرطان
سرطان با جراحی ، شیمی درمانی یا پرتودرمانی یا گاهی اوقات ترکیبی از این روش های درمان می شود. انتخاب روش درمانی به موارد زیر بستگی دارد:
- نوع سرطانی که فرد به آن مبتلا است (نوع سلول های غیرطبیعی باعث سرطان)
- مرحله تومور (یعنی اینکه سرطان در بدن چقدر گسترش یافته است)
جراحی قدیمی ترین روش درمانی برای سرطان است – از هر ۵ نفر ۳ نفر برای برداشت غده یا تمور آن را جراحی می کنند. در حین جراحی ، پزشک سعی می کند تا حد ممکن سلول های سرطانی را خارج کند. برخی از سلول ها یا بافت های سالم نیز ممکن است برداشته شوند تا اطمینان حاصل شود که تمام سرطان از بین رفته است.
شیمی درمانی
با استفاده از داروهای ضد سرطان انجام می شود. این داروها بعضی اوقات به صورت قرص مصرف می شوند ، اما معمولاً به صورت داخل وریدی تزریق می شوند تا در سراسر بدن حرکت کنند و به سلول های سرطانی حمله کند. شیمی درمانی معمولاً طی چند هفته تا چند ماه انجام می شود.
پرتودرمانی
با استفاده از امواج پرانرژی مانند اشعه ایکس (امواج نامرئی که می توانند از بیشتر قسمت های بدن عبور کنند) برای آسیب رساندن و تخریب سلول های سرطانی انجام می شود. این امر می تواند باعث کوچک شدن تومورها و حتی از بین رفتن کامل آنها شود. پرتودرمانی یکی از رایج ترین روش های درمانی سرطان است.
استفاده از شیمی درمانی و پرتودرمانی روش دیگری است که برای درمان بیماری سرطان استفاده می شود. اشعه و داروهای ضد سرطان در تخریب سلول های سرطانی بسیار خوب عمل می کنند اما متأسفانه سلول های سالم را نیز از بین می برند. این مسئله می تواند مشکلاتی مانند از دست دادن اشتها ، خستگی ، استفراغ یا ریزش مو ایجاد کند. در پرتودرمانی ممکن است در ناحیه ای که تحت درمان است ، فرد دچار قرمزی پوست یا تحریک شده باشد. اما همه این مشکلات از بین رفته و موها پس از پایان درمان دوباره رشد می کنند. در طول درمان ، برخی از داروها می توانند به فرد کمک کنند تا احساس بهتری داشته باشد.
