بیماری خود ایمنی (Autoimmune disease) زمانی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بدن سلولهای سالم خود را به عنوان سلولهای مهاجم خارجی اشتباه گرفته و به آنها حمله کند. این بیماری می تواند منجر به تخریب بافت های سالم ، تغییر در عملکرد طبیعی اندام ها و رشد غیر طبیعی اعضای بدن شود.
بیماری های خود ایمنی بسیار شایع هستند و براساس مطالعات موسسه ملی بهداشت ، بیش از ۸۰ نوع مختلف از این بیماری ها در ایالات متحده وجود دارد که بین ۱۴.۷ تا ۲۳.۵ میلیون نفر را تحت تأثیر قرار می دهد و اختلالات خود ایمنی هر ساله شیوع بیشتری پیدا می کند.
این بیماری ها می تواند تقریباً بر روی هر نوع بافت ، ساختار ، عملکرد یا سیستم بدن از جمله پوست ، مفاصل ، مغز ، غدد ، سیستم قلبی عروقی ، سیستم غدد درون ریز و دستگاه گوارش تأثیر بگذارند. در ادامه مقاله در نشریه جهان شیمی فیزیک توضیحات بیشتری در این رابطه ارائه می گردد لطفا همراه ما باشید.
انواع شایع بیماری خود ایمنی
برخی از بیماری های خود ایمنی که بیشتر شناخته می شوند شامل موارد زیر است:
بیماری آدیسون (Addison’s disease)
شرایطی است که در آن غدد فوق کلیوی آسیب دیده و قادر به ساختن برخی هورمون ها از جمله هورمون های استرس و هورمون های مورد نیاز برای رشد طبیعی اندام های جنسی نمی باشند.
هپاتیت خود ایمنی (Autoimmune hepatitis)
بیماری است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول های سالم کبد حمله می کند و باعث هپاتیت می شود.
بیماری سلیاک (Celiac disease)
یک حساسیت شدید به گلوتن گندم و سایر غلات است که باعث آسیب شدید به روده می شود.
بیماری مزمن لایم (Chronic Lyme disease)
یک بیماری التهابی باکتریایی است که توسط کنه ها پخش می شود و می تواند منجر به پاسخ خود ایمنی در بدن شود.
بیماری گریوز (Graves’ disease)
نوعی پرکاری تیروئید است که در آن غده تیروئید مقدار زیادی هورمون تیروئید ایجاد می کند.
سندرم گیلن باره (Guillain-Barré syndrome)
نوعی بیماری است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سیستم عصبی محیطی حمله می کند.
تیروئیدیت هاشیموتو (Hashimoto’s thyroiditis)
نوعی کم کاری غده تیروئید است که در آن غده تیروئید مقدار کافی هورمون تیروئید را در بدن ایجاد نمی کند.
بیماری التهابی روده (Inflammatory bowel disease)
گروهی از اختلالات روده ای است که شامل بیماری کرون (Crohn’s disease) و کولیت اولسراتیو (ulcerative colitis) می باشد.
مولتیپل اسکلروزیس (Multiple sclerosis) یا ام اس
بیماری ام اس یک بیماری تدریجی در مغز و نخاع است که باعث ضعف ، مشکلات هماهنگی و تعادل و سایر مشکلات در بدن می شود.
آرتریت روماتوئید (Rheumatoid arthritis)
بیماری است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به غشای سینوویال پوشاننده (synovial membrane lining) مفاصل حمله کرده و منجر به التهاب گسترده در مفاصل بدن می شود.
سندرم شوگرن (Sjogren’s syndrome)
بیماری است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به غدد رطوبت ساز ( moisture-producing glands ) بدن حمله می کند.
لوپوس اریتماتوز سیستمیک (Systemic lupus erythematosus)
نوعی بیماری است که معمولاً تحت عنوان لوپوس شناخته می شود و بیماری است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول ها و بافت های سالم خود از جمله مفاصل حمله می کند.
دیابت نوع ۱ ( Type 1 diabetes)
یک بیماری مزمن است که در آن لوزالمعده انسولین بسیار کمی تولید می کند یا هیچ انسولینی تولید نمی کند ، بنابراین بدن نمی تواند قند را به درستی پردازش و استفاده کند.
چه کسانی به بیماری خود ایمنی مبتلا می شوند؟
هر کسی می تواند به این بیماری مبتلا شود ، از جمله نوزادان ، کودکان ، نوجوانان و بزرگسالان در هر سنی ، در هر منطقه جغرافیایی یا قومی و در هر سطح اقتصادی و اجتماعی ابتلاء به این بیماری امکان پذیر می باشد.
علاوه بر این ، یک نفر می تواند همزمان چندین بیماری خود ایمنی مانند دیابت نوع ۱ و هپاتیت خود ایمنی داشته باشد و در حقیقت اگر در گذشته به بیماری خود ایمنی مبتلا شده باشید ، به احتمال زیاد به انواع دیگر نیز مبتلا خواهید شد.
بهتر است بدانید:
این نوع از بیماری ها در زنان بسیار بیشتر اتفاق می افتد و به عنوان مثال ، طبق تحقیقات موسسه ملی بهداشت ( بیش از ۸۵ درصد افراد مبتلا به بیماری های خود ایمنی خاص مانند لوپوس ، تیروئیدیت و سندرم شوگرن) زنان هستند.
اکثر این نوع از بیماری ها قابل پیشگیری و درمان نیستند و آنها اغلب به دلیل عوامل غیر قابل پیش بینی محیطی به ارث می رسند یا رشد می کنند. تشخیص و درمان به موقع بیماری های خود ایمنی می تواند به کاهش یا به تأخیر انداختن عوارض جدی و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا بسیار کمک کند.
در برخی موارد ،این بیماری ها می توانند علائم یا عوارض جدی و حتی تهدید کننده زندگی را ایجاد کنند. تشخیص و درمان به موقع این نوع از بیماری ها می تواند عوارض را کاهش داده یا از آنها جلوگیری کند. در صورت داشتن علائم غیر قابل توضیح ، مانند خستگی مداوم ، استفراغ ، افزایش وزن ، سبکی سر ، تب یا علائم دیگری که شما را نگران می کند ، به سرعت به دنبال مراقب پزشکی برای خود باشید.
علائم بیماری خود ایمنی چیست؟
علائم این نوع از بیماری ها بسته به نوع بیماری و موارد مختلف بسیار متفاوت می باشد. برخی از بیماری های خود ایمنی ، مانند تیروئیدیت هاشیموتو ، ممکن است در اوایل روند بیماری علائم قابل توجه یا علائم مبهمی نداشته باشند.
علائم سایر بیماری ها می تواند زندگی بیمار را بسیار تحت تأثیر قرار دهد ، به عنوان مثال ، مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس می تواند باعث فلج شدن اندام و از دست دادن بینایی شود و لوپوس اریتماتوس سیستمیک می تواند باعث تشنج ، توهم و آسیب کبدی شدید در بیمار شود.
برخی از بیماری های خود ایمنی می توانند در مراحل حاد خود علائمی ایجاد کنند ، که حمله نامیده می شوند و ممکن است از چند روز تا چند هفته ادامه داشته باشد. سایر علائم بیماری خود ایمنی می توانند مزمن باشند.
علائم مبهم که اغلب با بسیاری از بیماری های خود ایمنی رخ می دهد شامل موارد زیر است:
- سرگیجه
- خستگی
- تب
- تعمیم درد و ناراحتی
- تغییر در رنگ پوست
- کاهش وزن یا افزایش وزن بدون دلیل
در برخی موارد ، بیماری های خود ایمنی می توانند زندگی را تهدید کنند و اگر شما یا کسی که با او در ارتباط هستید این علائم را مشاهده کردید ، فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید:
- علائم خونریزی ، مانند خونریزی در دوران بارداری ، مقدار زیادی خون در ادرار ؛ خونریزی شدید و مداوم از رکتوم ، مدفوع خونی یا استفراغ خون
- تغییر در سطح هوشیاری یا آگاهی ، مانند از دست دادن تکلم یا عدم پاسخگویی
- تغییر در وضعیت ذهنی یا تغییر رفتار ناگهانی ، مانند گیجی ، هذیان ، بی حالی ، توهم
- درد در قفسه سینه ، مانند ناراحتی یا تپش قلب
- سرگیجه ناتوان کننده
- تب بالا (بالاتر از ۱۰۱ درجه فارنهایت)
- ناتوانی در دفع ادرار
- مشکلات تنفسی ، مانند تنگی نفس ، دشواری تنفس ، تنفس سخت ، خس خس یا خفگی
- تشنج
- درد شدید
- سرفه مرطوب و خلط دار که باعث ایجاد خلط زرد ، سبز یا سفید رنگ می شود
- زردی پوست و سفیدی چشم ( زردی )
- فکر کردن یا صحبت کردن در مورد اینکه بخواهید خود یا شخص دیگری را آزار دهید یا آن را بکشید
چه عواملی باعث به وجود آمدن بیماری خود ایمنی می شوند؟
یک سیستم ایمنی طبیعی و سالم ، مواد خارجی مضر احتمالی مانند ویروس ها ، باکتری ها و سلول های سرطانی را در بدن شما شناسایی می کند و سپس سعی در از بین بردن آنها با آنتی بادی ها می کند.
بیماری های خود ایمنی زمانی اتفاق می افتند که سیستم ایمنی بدن سلول ها و بافت های سالم بدن را به عنوان مواد مضر اشتباه گرفته و با آنتی بادی هایی که توسط سیستم ایمنی بدن ساخته می شود ، به آنها حمله کند. این مسئله می تواند منجر به تخریب بافت های سالم ، تغییر در عملکرد طبیعی اندام ها ، رشد غیر طبیعی اندام ها و نارسایی اندام مختلف در بدن شود.
بهتر است بدانید:
جامعه پزشکی به طور قطعی نمی داند چه چیزی باعث می شود سیستم ایمنی بدن سلول ها و بافت های خود را نادرست شناسایی کرده و به آنها حمله می کند. دانشمندان و محققان در حال بررسی هزاران تأثیر محیطی و ژنتیکی هستند که ممکن است افراد را در معرض ابتلا به این نوع از بیماری ها قرار دهد و برخی از تأثیرات خاص مورد تحقیق شامل داروها ، سایر شرایط پزشکی ، باکتری ها و ویروس ها می باشد.
وقتی سلول های ایمنی سالم با ماده ای خارجی مانند مولکول دارو یا بخش کوچکی از ویروس یا باکتری روبرو می شوند ، آنتی بادی ایجاد می کنند تا مولکول مورد نظر را خنثی کنند. آنتی بادی مانند قطعات پازل می باشند که به دنبال یک اتصال منطبق هستند و با این روش ویروس یا ماده خارجی را از بدن دفع می کنند.
پس از پایان “تهدید” میلیون ها آنتی بادی در گردش خون باقی می مانند و اگر آنها با سلول های سالم مواجه شوند که مولکول هایی شبیه مولکول های خارجی را در خود جای داده اند ، آنها نیز مورد حمله آنتی بادی ها قرار می گیرند و این سلول ها می توانند در هر عضوی از بدن زندگی کنند و به همین دلیل بیماری های خود ایمنی بسیار فراگیر هستند.
ریسک فاکتورهای بیماری خود ایمنی
در بیشتر موارد ، علت اصلی یک بیماری ها مشخص نمی باشد ، با این حال ، مستندات دقیق بیماری های خود ایمنی و تاریخ پزشکی افراد مبتلا ، عوامل خطر خاصی برای این نوع از بیماری ها را شناسایی کرده است از عبارتند از:
- جنسیت زن
- سابقه شخصی یا خانوادگی یک بیماری خود ایمنی
چگونه بیماری خود ایمنی درمان می شوند؟
اکثر بیماری های خود ایمنی قابل پیشگیری و درمان نیستند و آنها اغلب با عوامل ژنتیکی مرتبط هستند و یا به دلیل عوامل محیطی ناشناخته مانند داروها یا عفونت های ویروسی قبلی ایجاد می شوند. با این حال ، درمان سریع ابن بیماری ها می تواند به کاهش یا به تأخیر انداختن عوارض جدی این نوع از بیماری ها در افراد مبتلا بسیار کمک کند.
برنامه های درمانی بسته به نوع و مرحله بیماری خود ایمنی ، شدت بیماری ، سن و سابقه پزشکی فرد و سایر عوامل متفاوت است و اغلب شامل استفاده از داروها برای کاهش و بهبود علائم این بیماری می باشند.
درمان های دارویی بیماری خود ایمن
برخی از درمان های دارویی شامل موارد زیر می باشد:
تسکین یا کاهش علائم :
موادي را كه بدن نمی تواند به خودی خود در اثر این بیماری تولید كند را جايگزين كنيد. به عنوان مثال ، انسولین برای دیابت نوع ۱ برای تنظیم قند خون تجویز می شود و به همین ترتیب ، جایگزین های خوراکی هورمون تیروئید برای تیروئیدیت هاشیموتو تجویز می شود.
سرکوب سیستم ایمنی بدن و کاهش تخریب بافت های سالم
برنامه های درمانی همچنین ممکن است شامل انواع مختلفی از درمان باشد که بسته به اندام ها و سیستم های تحت تأثیر و سایر عوامل متفاوت است و به طور مثال عبارتند از:
طب سوزنی برای کمک به تسکین درد
- اجتناب از قرار گرفتن در معرض آفتاب و اشعه ماورا بنفش برای کاهش احتمال بروز بثورات پوستی که می تواند با برخی بیماری های خود ایمنی مانند لوپوس ایجاد شود
- انتقال خون برای درمان اختلالات خود ایمنی خون ، مانند کم خونی همولیتیک خود ایمن ( autoimmune hemolytic anemis)
- مراقبه و بازخورد زیستی برای کمک به تسکین استرس و درد
- فیزیوتراپی
- مراقبت های پزشکی و دندان پزشکی منظم
- عمل جراحی
- ویتامین درمانی
عوارض احتمالی بیماری خود ایمنی چیست؟
عوارض این بیماری ها می تواند جدی و تهدید کننده زندگی باشد. عوارض این بیماری بسته به نوع بیماری و موارد مختلف بسیار متفاوت است. با پیروی از برنامه درمانی صحیح و طراحی حرفه ای مراقبت های بهداشتی مخصوص می توانید خطر عوارض جدی این نوع از بیماری ها را به حداقل برسانید. عوارض این بیماری ها می تواند شامل موارد زیر باشد:
- نابینایی
- مشکلات خونی ، مانند خونریزی و لخته شدن خون
- آسیب شدید به استخوان و مفصل
- سرطان های مختلف
- توسعه سایر بیماری های خود ایمنی
- عفونت های مکرر مانند ذات الریه و برونشیت
- بیماری قلبی و آسیب رگ های خونی
- قطع اندام
- مشکلات سیستم عصبی مانند نوروپاتی ، فلج ، تشنج و سکته مغزی
- آسیب و نارسایی اندام ، مانند نارسایی کبد یا نارسایی کلیه
- پانکراتیت
