قرص برنج (آلومینیوم فسفید) چیست و چه کاربردی دارد؟
قرص برنج یا آلومینیوم فسفید یکی از آفت کش های قوی و پرکاربرد در سراسر دنیاست که به صورت تدخینی در انبارها و سوله های ذخیره سازی غلات مورد استفاده قرار می گیرد. این قرص با آزاد کردن تدریجی گاز فسفین که بسیار خطرناک و کشنده است حشرات و جوندگان را از بین می برد. برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با قرص برنج و کاربردها و خطرات آن در ادامه مقاله با ما در نشریه جهان شیمی فیزیک همراه باشید.
در اکثر کشورها بعلت خودکشی با قرص برنج دسترسی عمومی به این آفت کش آزاد نیست و ولی در کشور ما به راحتی حتی در عطاری ها قرص برنج خرید و فروش می شود و به همین دلیل آمار مسمومیت و مرگ و میر با آن نیز بسیار بالا است. این قرص به ویژه در شمال کشور برای نگهداری برنج در انبارها و در فصل خرماچینی در جنوب مورد استفاده قرار می گیرد و بوی سیر یا ماهی گندیده ناشی از گاز فسفین از مشخصه های بارز آن است.
این گاز با بلوکه کردن سیتوکروم اکسیداز و مهار فسفوریلاسیون اکسیداتیو سلولی باعث افزایش تولید رادیکال های آزاد شده و در نتیجه باعث مرگ سلولی می شود. مسمومیت با قرص برنج یکی از مرگ بارترین مسمومیت ها است که حتما منجر به مرگ می شود و تاکنون هیچ پادزهری برای آن پیدا نشده است و درمان ها فقط حمایتی هستند.
کاربردهای قرص برنج (آلومینیوم فسفید)
استفاده صحیح و منطقی از سموم دفع آفات در کشاورزی باعث افزایش کمی و کیفی محصولات زراعی شده و یک روش مهم برای تأمین و حفظ مواد غذایی مورد نیاز انسان است.
قرص برنج که با نام تجاری فستوکسین ، کویک فوس و سلفوس در بازار خرید و فروش می شود به دلیل اثربخشی بالایی که دارد به وفور در انبارهای غلات ، منازل ، هتل ها و همچنین خوابگاه های آلوده به ساس مورد استفاده قرار می گیرد.
فسفیدهای فلزی مانند فسفید آلومینیوم، فسفید روی، فسفید کلسیم و فسفید منیزیوم به عنوان سموم آفت کش در اشکال مختلف از جمله قرص، پودر، بلانکت و طعمه تولید و به بازار عرضه می شوند.
مکانیسم اثر این قرص بدین شکل است که در اثر تماس با رطوبت هوا یا محصولات کشاورزی گاز فسفین آزاد می کند که حتی در غلظت های پایین بسیار سمی است و به کنترل و از بین بردن حشرات و آفات انباری محصولاتی مانند برنج و غلات در انبارها سوله ها کمک می کند.
قیمت پایین این سم آفت کش باعث استفاده گسترده از آن می شود و از آنجاییکه گاز حاصل از آن باعث از بین بردن آفات می شود استنشاق سهوی آن باعث مسمومیت و مرگ بسیاری از افراد می شود.
علائم مسمومیت با قرص برنج (آلومینیوم فسفید)
شایع ترین علائم بالینی مسمومیت با این آفت کش شامل بی اشتهایی، بی قراری، تحریک پذیری، گیجی، سرگیجه، لرزش، دوبینی، عدم تعادل، تنگی نفس، دردهای شکمی، تهوع، استفراغ ، تعریق، ضعف و بی‌‌حالی، افت شدید فشار خون، اختلال در ضربان قلب ، سیانوز، اختلالات و آسیب‌‌های کلیوی، تشنج و کاهش رفلکس‌‌ها، سندرم زجر تنفسی حاد، آسیب کبدی، اختلالات خونی، اختلالات الکترولیتی، اختلال در تعادل اسید – باز و شوک است.
بیشتر مرگ و میرهای ناشی از مصرف عمدی این قرص به منظور خودکشی ۱۲ تا ۲۴ ساعت اولیه مسمومیت اتفاق افتاده و معمولا به دلیل ایست قلبی رخ می دهد. مرگ و میر ۲۴ ساعت بعد از مصرف این قرص اغلب ناشی از نارسایی کبدی و کلیوی می باشد.
راههای پیشگیری از مسمومیت با قرص برنج
برای پیشگیری از مواجه با این سم آفت کش خطرناک بهتر است برای مصارف خانگی جهت نگهداری برنج، سایر غلات و حبوبات در منزل به جای قرص برنج از سیر و نمک استفاده کنید.
همچنین توصیه می شود قرص برنج با منشا گیاهی را از داروخانه ها و مراکز معتبر تهیه کرده و آن را جایگزین این سم مهلک کنید. این قرص ها حاوی عصاره سیر یا زیره هستند که کاملا برای انسان ایمن بوده و به خوبی آفات برنج و غلات را کنترل می کنند. لازم به ذکر است که هیچگاه نباید از این سم برای از بین بردن ساس در خانه استفاده کنید زیرا بسیار خطرناک است.
قرص برنج به انگلیسی
آلومینیوم فسفید نام دیگر قرص برنج و یک ترکیب شیمیایی است که معمولاً به عنوان یک ماده بخور برای کنترل آفات در مکان‌های مختلف مانند انبارها، سیلوهای غلات، کشتی ها و هواپیماها استفاده می شود. ناحیه ای که قرار است بخور بخورد ابتدا در یک غشای ضد گاز محصور می شود و یک گاز سمی به نام فسفین بلافاصله پس از تماس فسفید آلومینیوم با آب یا رطوبت موجود در هوا آزاد می شود. این دودهای غلیظ فسفین به طور موثری طیف گسترده ای از آفات مانند حشرات و جوندگان را از بین می برد.
آلومینیوم فسفید معمولاً به عنوان یک ماده بخور استفاده می شود که سایر روش های کنترل آفات عملی نیستند. در حالی که این یک ابزار مفید است، مهم است که با احتیاط از آلومینیوم فسفید استفاده کنید و به دلیل سمیت بالای آن از تمام دستورالعمل های ایمنی پیروی کنید. توجه داشته باشید که این قرص بسیار خطرناک است و تنفس بخور آن در انباری ها نیز می تواند منجر به مرگ شود. بنابراین هر جایی که از آن استفاده می کنید باید تهویه مناسبی داشته باشد و حتما باید برای استفاده از آن آموزش ببینید. این قرص به دلیل خطرات استفاده به راحتی در دسترس عموم قرار نمی گیرد.
