از واکنش پذیری عناصر موجود در جدول تناوبی چه می دانید؟

واکنش پذیری عناصر در جدول تناوبی به موارد زیادی بستگی دارد که از بین آنها می توان به ویژگی ها و خواص عناصر اشاره کرد. در درس علوم پایه یازدهم به این مسئله پرداخته شده است و همه ما تا حدودی با آن آشنا هستیم.

واکنش پذیری بطور کلی به تمایل اتم ها برای ترکیب با یکدیگر بستگی دارد که این مسئله نیز به الکترون های لایه ظرفیت عناصر وابسته است. زیرا همه عناصر برای رسیدن به آرایش الکترونی گازهای نجیب با یکدیگر واکنش می دهند. به این قاعده هشتایی یا اوکتت می گویند که برای عناصر گروه های اصلی جدول تناوبی مطرح می شود و به کمک آن می توان تمایل عناصر به واکنش پذیری را مشخص کرد.

طبق این قاعده اتم ها با تبادل یا به اشتراک گذاشتن الکترون ها ، لایه آخر خود را تکمیل می کنند تا به آرایش الکترونی گاز نجیب پیش یا پس از خود برسند. در ادامه مقاله در نشریه جهان شیمی فیزیک توضیحات بیشتری در این رابطه ارائه می شود.

واکنش پذیری عناصر در جدول تناوبی چگونه است

 

واکنش پذیری گازهای نجیب

گازهای نجیب به علت کامل بودن تعداد الکترون های لایه ظرفیت خود از نظر شیمیایی پایدار بوده و تمایلی به انجام واکنش شیمیایی ندارند به همین دلیل به آنها گازهای بی اثر نیز می گویند.

واکنش پذیری فلزات

فلزات طبق قاعده هشتایی با از دست دادن الکترون لایه آخر خود به آرایش گاز نجیب دوره قبل از خود رسیده و به یون مثبت یا کاتد تبدیل می شوند. واکنش پذیرترین گروه فلزات در جدول تناوبی فلزات قلیایی هستند زیرا در لایه آخر خود تنها یک الکترون دارند و با از دست دادن آن به آرایش اتمی کامل می رسند.

فلزات قلیایی خاکی از نظر واکنش پذیری در رتبه دوم قرار دارند این عناصر در لایه آخر خود ۲ الکترون دارند که به راحتی با از دست دادن آن به آرایش گاز نجیب دوره قبل از خود می رسند. مثلا منیزیم به آرایش گاز نئون می رسد.

بر همین اساس باید گفت که واکنش پذیری فلزات قلیایی نسبت به فلزات قلیایی خاکی بیشتر است چون آنها با از دست دادن یک الکترون به آرایش گازهای نجیب می رسند.

لازم به ذکر است که هر چه شعاع فلزات بزرگتر باشد واکنش پذیری آنها بیشتر خواهد بود چون فاصله هسته از لایه آخر زیاد بوده و به علت جاذبه ضعیف این الکترون ها به راحتی از دست می روند. در گروه های جدول تناوبی از بالا به پایین شعاع اتم ها بیشتر می شود در نتیجه واکنش پذیری عناصر افزایش می یابد.

واکنش پذیری نافلزات

نافلزات برعکس با گرفتن الکترون لایه ظرفیت خودشان را کامل می کنند. لایه آخر این عناصر برای هشتایی شدن یک یا دو الکترون نیاز دارد که از طریق واکنش های مختلف دریافت می شود. نافلزات با دریافت الکترون به یون منفی یا آند تبدیل می شوند.

در این دسته از عناصرهرچه شعاع اتمی کوچکتر باشد واکنش پذیری افزایش می یابد چون فاصله هسته تا لایه آخر کمتر شده و جاذبه قوی بر الکترون ها اعمال می شود. مثلا واکنش پذیری فلوئور از کلر بیشتر است چون شعاع کوچکتری دارد.

واکنش پذیری عناصر به ترتیب

درک واکنش پذیری عناصر در جدول تناوبی در زمینه شیمی بسیار مهم است. واکنش پذیری عناصر به تمایل آنها برای انجام واکنش های شیمیایی اشاره دارد. این یک ویژگی ضروری است که نحوه تعامل عناصر با سایر مواد را تعیین می کند. واکنش پذیری می تواند به طور قابل توجهی در بین عناصر مختلف متفاوت باشد و تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند پیکربندی الکترونیکی، اندازه اتمی و الکترونگاتیوی است.

عناصر درون یک گروه در جدول تناوبی اغلب رفتار شیمیایی و واکنش پذیری مشابهی از خود نشان می دهند. گروه ها ستون های عمودی در جدول تناوبی هستند و تعداد الکترون های ظرفیت یک عنصر را نشان می دهند. عناصر با الکترون ظرفیت بیشتر، واکنش پذیرتر هستند.

الکترونگاتیوی جاذبه یک عنصر را برای الکترون ها در یک پیوند شیمیایی اندازه گیری می کند. الکترونگاتیوی بالاتر معمولاً به عنصر واکنش پذیرتر مربوط می شود زیرا توانایی قوی تری برای جذب الکترون از خود نشان می دهد. مقادیر الکترونگاتیوی معمولاً در جداول مرجع یا جداول تناوبی یافت می شوند.

ساختار جدول تناوبی به گونه ای است که به ما امکان می دهد روندهای واکنش پذیری را در دوره ها و گروه ها شناسایی کنیم. به عنوان مثال، در یک دوره، واکنش پذیری به طور کلی از چپ به راست کاهش می یابد. از طرف دیگر، در یک گروه، با پایین آمدن شما، واکنش پذیری افزایش می یابد.

آرایش الکترون ها در سطوح انرژی اتم نقش مهمی در تعیین واکنش پذیری دارد. هدف عناصر معمولاً دستیابی به پیکربندی الکترونی پایدار با به دست آوردن، از دست دادن یا به اشتراک گذاشتن الکترون ها برای رسیدن به یک لایه ظرفیت کامل است.

اتم های کوچکتر معمولا واکنش پذیری بالاتری دارند. این به این دلیل است که اتم‌های کوچک ‌تر چگالی الکترونی بیشتری دارند که منجر به جاذبه‌ های قوی ‌تر بین بیرونی ‌ترین الکترون‌ ها و سایر اتم‌ها می ‌شود.

درک واکنش پذیری عناصر در جدول تناوبی در پیش بینی و توضیح رفتارها و واکنش های شیمیایی ضروری است. با ارزیابی عواملی مانند تعداد گروه، الکترونگاتیوی و روندهای دوره ای، می توان واکنش پذیری عناصر را تعیین کرد و بینش ارزشمندی در مورد خواص شیمیایی و رفتار آنها ارائه داد.