مولتی متر چیست و چگونه کار می کند؟

مولتی متر (Multimeter) دستگاهی است که برای اندازه گیری کمیت های الکتریکی مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. این دستگاه یکی از مهمترین ابزارهای کار برای مهندسان و تعمیرکاران برق و الکترونیک  در کارگاه ها، تعمیرگاه ها و یا آزمایشگاه های برق است. روش استفاده از این دستگاه در درس آموزش کار و فناوری پایه هشتم شرح داده شده است و دانش آموزان تا حدودی با نحوه کار این وسیله آشنا هستند.

با این دستگاه می توان کمیت هایی مانند ولت، آمپر ، میلی آمپر، میکرو آمپر، تست دیود، تست اتصال و اهم را اندازه گیری کرد. علاوه بر این در حال حاضر تست خازن با مولتی متر دیجیتال قابل انجام است و با دستگاه های پیشرفته تر حتی می توان  مقدار فرکانس و میزان حرارت را نیز اندازه گیری کرد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این رابطه در ادامه مقاله با ما در نشریه جهان شیمی فیزیک همراه باشید.

نحوه استفاده و کار مولتی متر

اندازه گیری ولتاژ

از کاربردهای مهم این دستگاه اندازه گیری ولتاژ متناوب و مستقیم است . روش کار با این دستگاه  جهت اندازه گیری ولتاژ متناوب و مستقیم بسیار راحت است و ابتدا لازم است مولتی متر را به صورت موازی در مدار نصب کنید. سپس کلید چرخشی دستگاه دیجیتال را در وضعیت ولتاژ قرار داده و سیم مشکی را به ترمینال منفی و سیم قرمز را به ترمینال مثبت وصل می کنیم.

توجه داشته باشید که جهت اندازه گیری ولتاژ،  سلکتور مولتی متر برای اندازه گیری ولتاژ مستقیم روی نماد Vdc  و برای ولتاژ متناوب روی نماد Vac باشد. سپس دکمه power دستگاه را روشن کرده و شروع به اندازه گیری می کنیم.

اندازه گیری جریان

یکی دیگر کاربردهای مولتی متر و در واقع رایج ترین کاربرد این دستگاه اندازه گیری جریان الکتریکی است. برای این منظور دستگاه را به صورت سری در مدار قرار داده و کلید چرخشی را در وضعیت ولتاژ قرار می دهیم. سپس سیم مشکی را به ترمینال منفی و سیم قرمز را به ترمینال mA یا A وصل می کنیم. با روشن کردن دکمه power دستگاه می توانید به راحتی جریان الکتریکی را اندازه گیری کنید.

دقت اندازه گیری مولتی متر چقدر است ؟

تمام دستگاه های اندازه گیری دارای حد مجازی از خطا هستند که در مقایسه با مقدار استاندارد آنرا به صورت درصد بیان می کنند. برای مولتی مترها دقت دستگاه آنالوگ ۳% و برای دیجیتال  ۰٫۵%  است که البته در مولتی مترهای پیشرفته این مقدار کمتر می باشد.

برخی انواع مولتی مترها از نظر خطا با دقت ۰٫۰۱% و حتی در میلیون نیز وجود دارند که برای کاربردهای خاص آزمایشگاهی طراحی و تولید می شوند. شایان ذکر است که کالیبره کردن دوره ای پایداری دقت دستگاه را برای مدت بیشتری حفظ می کند.

انواع مولتی متر

مولتی‌ متر در دو نوع آنالوگ (عقربه ای) و دیجیتال (رقمی) در بازار موجود است. نوع آنالوگ یا عقربه ای اولین نسل از این دستگاه است که در حال حاضر دیگر کاربردی ندارد زیرا نوع دیجیتال با دقت بالاتر و کاربرد راحت تر در دسترس است.

این دستگاه بر اساس کاربرد نیز در مدل های مختلف تولید شده است که شامل مولتی متر رومیزی و پرتابل است و برحسب نیاز و نوع کار می توان از هر یک از آنها استفاده کرد زیرا اساس عملکرد آنها یکی است. همچنین برای اندازه گیری آمپرهای بالا نوع دیگری از این دستگاه ها به نام  مولتی متر کلمپی وجود دارد که برای کاربردهای خاص مورد استفاده قرار می گیرد.

این دستگاه کمیت های الکتریسیته از قبیل اختلاف پتانسیل یا ولتاژ، مقاومت و جریان را اندازه گیری کرده و آنرا به صورت ارقام نمایش می دهد.

تفاوت مولتی متر دیجیتال با آنالوگ چیست؟

دستگاه های دیجیتال از مدارهای الکترونیکی و پردازنده‌ های ساده ای تشکیل شده اند که می توانند انواع پارامترهای الکتریکی را اندازه گیری کرده و بر روی نمایشگر خود با عدد نشان ‌دهند. اما دستگاه های آنالوگ که قدیمی تر هستند پارامترهای الکتریکی را توسط عقربه نمایش می دهند. تفاوت دیگر این دو دستگاه که مهم ترین تفاوت نیز می باشد دقت اندازه گیری است که در مولتی متر دیجیتال نسبت به آنالوگ بالاتر است.

از نظر قیمت نیز دستگاه های دیجیتال از انواع آنالوگ گرانتر هستند ولی با توجه به کارایی ، کاربردهای گسترده و خصوصا سادگی کار با قیمت معقول در بازار موجود هستند و اتفاقا مورد استقبال نیز قرار گرفته اند.

نکات ایمنی مهم هنگام استفاده از مولتی متر

• حین جابجایی مراقب دستگاه باشید و از وارد آمدن ضربه و یا سقوط آن جلوگیری کنید.
• برای اندازه گیری اختلاف پتانسیل یا ولتاژ دستگاه را به صورت موازی بین دو نقطه از مدار قرار دهید.
• برای اندازه گیری جریان الکتریکی مولتی متر را به صورت سری در مدار قرار دهید.
• اگر قصد اندازه گیری مقاومت الکتریکی را دارید ابتدا جریان برق را قطع کنید تا دستگاه آسیب نبیند.
• پیچ تنظیم صفر مولتی متر آنالوگ را دستکاری نکنید زیرا بسیار حساس است و منجر به خرابی دستگاه می شود.