روش های تمیز کردن طلا چیست؟

روش های تمیز کردن طلا یکی از چالش های پیش روی کسانی است که علاقمند به نگهداری از آن هستند. طلا از جمله فلزاتی است که با قرار گرفتن در معرض آلودگی ها، درخشندگی خود را از دست می دهد. روش های تمیز کردن طلا بسیار ساده و در منزل قابل انجام است. این کار باعث افزایش طول عمر، درخشندگی و تمیز شدن آن از هرگونه آلودگی می شود. البته این عمل به معنای این نیست که به طور دائم آن را شستشو دهیم، بلکه به انجام دو بار در سال به این کار اکتفا کنید، زیرا ممکن است نتیجه عکس بدهد.

در این مقاله نشریه جهان شیمی فیزیک به معرفی روش های تمیز کردن طلا می پردازیم.

طلا چیست؟

طلا یا زر با نشان Au  فلزی ارزشمند و به رنگ زرد و براق است. طلای خالص را می توان در طبیعت یافت. این فلز به دلیل کاربرد فراوان، رنگ زیبا، عدم زنگ زدگی و خوردگی در زمره فلزات گران بها قرار گرفته است.

ویژگی های طلا

طلا در برابر هوا، رطوبت و اسیدها مقاوم است. درجه ی ذوب آن ۱۰۶۴ درجه سانتی گراد و نقطه ی جوش آن ۲۸۵۶ درجه سانتی گراد است. این فلز شکل پذیری بالایی دارد، به طوری که از یگ گرم طلای خالص یک ورقه ی یک متر در یک متر می توان بدست آورد. فقط تیزآب سلطانی (نیترو- هیدروکلریک اسید) می تواند طلا را در خود حل کند.

کاربرد طلا در صنعت جواهرات

جایگاه ویژه ی این فلز زیبا به دلیل درخشندگی و ظاهر خیره کننده اش در صنعت جواهرسازی، انکارناپذیر است. استفاده از طلا به منظور سکه زنی، تهیه ی شمش و پشتوانه ی ارزی رواج دارد، این کاربرد در برخی کشورها به حدود ۴۰۰۰۰ تن نیز می رسد. در موارد باقی مانده، جواهرات زینتی با ۵۰ درصد کاربرد جزء برترینها هستند. در صنعت جواهرسازی از طلاهای سبز، سفید و زرد استفاده می شود.

کاربرد طلا در پزشکی

استفاده از ترکیبات فلزی و طلا در صنایع دارویی از دیرباز رواج داشته است. در قرن وسطی از طلا به عنوان فلزی برای سلامتی یاد می شد. در قرن نوزدهم نیزطلا به عنوان داروی ضد افسردگی و اختلالات عصبی استفاده می شد.

نمک ها و ایزوتوپ های رادیویی طلا ارزش دارویی دارند. خواص ضد التهابی نمک های طلا به اثبات رسیده است.

در دندانپزشکی نیز آلیاژهای طلا در ترمیم دندان مانند روکش و بریج دائمی کاربرد دارد. طلا به دلیل سختی زیاد و دوام در برابر عوامل شیمیایی در دندانپزشکی به کار گرفته می شود.

سایر کاربردهای طلا در علم پزشکی مربوط به درمان آلزایمر، بیماری دوگانگی، حواس پرتی، سرطان، کلسترول بالا، پوکی استخوان، کشیدگی ماهیچه ها، آرتروز رماتیسمی، زخم معده و روده، غلظت خون و ورم زانو و آرنج است.

کاربرد طلا در صنعت الکترونیک

یکی از اصلی ترین کاربردهای صنعتی طلا مربوط به بخش الکترونیک است. ساخت کانکتورهای الکتریکی بدون خوردگی در کامپیوترها و دیگر دستگاه های الکتریکی، یکی از این کاربردهاست. همچنین داشتن ویژگی رسانایی خوب و دوام بالای آن در مقابل اکسیداسیون و خوردگی از دلایل کاربرد این فلز در این صنعت است.

ساخت دیودها، ترانزیستورها، لحیم کاری، سیم های ارتباطی، اتصالات و پست های تقویت کننده و برخی از قطعات الکترونیکی نیز با استفاده از طلا صورت می پذیرد.

کاربرد طلا در صنایع غذایی لاکچری

از عجیب ترین کاربردهای طلا مربوط به استفاده از آن ها در صنایع غذایی است. برخی از تولیدکنندگان مواد غذایی از پودر یا ورقه های طلا برای محصولاتشان استفاده می کنند. این فلز برای سلامتی بدن مضر نیست و بیشتر به جهت لاکچری بودن از آن استفاده می شود.

کاربرد در ساختمان سازی و تولید شیشه

طلا به سبب چکش خور بودن و قابلیت فرم گیری به صورت ورقه های بسیار نازک در صنعت ساختمان سازی مورد استفاده قرار می گیرد.

تولید شیشه های زیبا با رنگ شگفت انگیز نیز یکی از کاربردهای دیگر طلا است. به دلیل دفع اشعه ی مادون قرمز و تهویه ی مناسب داخل ساختمان استفاده از طلا در تولید برخی شیشه ها انجام می گیرد.

روش های تمیز کردن طلا

آب و صابون

یکی از روش های تمیز کردن طلا که روشی ساده و در دسترس است، شست و شوی طلا با آب و صابون است که می تواند به رفع آلودگی ناشی از چربی ها کمک کند. برای این کار ظرفی را پر از آب کرده و مقداری صابون مایع و یا مایع ظرفشویی بدون فسفات (زیرا فسفات باعث خوردگی سطح طلا و از بین رفتن آن می شود) داخل آب می ریزیم. طلا را به داخل آب انداخته تا به مدت ۱۵ دقیقه داخل آب بماند. سپس با دست سطح آن را تمیز می کنیم. البته می توان از مسواک پرز نرم نیز برای این کار استفاده کرد. بعد از شست و شو، طلا را از آب بیرون آورده و در کناری قرار می دهیم تا به طور کامل خشک و قابل استفاده شود.

نوشابه گازدار

استفاده از کمی نوشابه گازدار به همراه مایع ظرفشویی نیز، از دیگر روش های تمیز کردن طلا است. طلا را در ظرفی با ترکیبات آب، مقداری نوشابه و کمی مایع ظرفشویی قرار می دهیم تا خیس خورده و سپس با مسواک پرز نرم با ظرافت سطح آن را پاکسازی می کنیم. برای خشک کردن آن نیز می توانیم از سشوار و یا پارچه نرم استفاده کنیم.

الکل

از روش های دیگر برق انداختن طلا استفاده از الکل است. این کار با الکل ۹۰ درجه انجام می گیرد. به صورتی که طلاها را در الکل می گذاریم. بعد از گذشت مدت زمان ۲ تا ۳ ساعت آن ها را بیرون آورده و با پارچه ای نرم خشک می کنیم.

استفاده از شیر ترش

در این روش ابتدا شیر ترش را داغ می کنیم. سپس طلای خود را به مدت نیم ساعت درون آن می گذاریم. بعد از نیم ساعت، طلا را برداشته و آن را با آب و صابون می شوییم و با کمک پارچه ای نرم خشک می کنیم.

خاک اره یا خاکستر

یکی دیگر از روش های تمیز کردن طلا، فرو بردن آن در خاک اره یا خاکستر است. این عمل را با مالش دادن طلا در خاک اره یا خاکستر انجام می دهیم. سپس طلا را برداشته و خرده های خاک اره را از آن جدا می کنیم و به کمک یک دستمال نرم عمل پاکسازی را انجام می دهیم.

خمیر دندان

یکی از موارد قابل دسترس برای پاکسازی طلا، خمیر دندان است. برای این کار خمیر دندان (به اندازه ی یک بند انگشت) را روی مسواکی می کشیم و سطح طلا را با آن تمیز می کنیم. سپس طلا را شست و شو داده و بعد از خشک شدن کامل دوباره از آن استفاده می کنیم.

جوش شیرین

در مرحله ی اول آب را می جوشانیم. فویل آلومینیومی را داخل یک ظرف پیرکس به گونه ای قرار می دهیم که فویل به سمت بیرون لبه های پیرکس تا شود. در مراحل بعدی، در حدود ۱ الی ۱.۵ قاشق غذاخوری جوش شیرین در داخل ظرف می ریزی. سپس آب جوشیده شده را نیز داخل آن ریخته ۵ دقیقه صبر می کنیم تا جوش شیرین حل شود. طلا را درون محلول آب و جوش شیرین می اندازیم تا عملیات پاکسازی انجام شود. سپس طلا را بیرون آورده و به مدت ۴۵ ثانیه تا ۱ دقیقه در آب سرد قرار می دهیم تا جوش شیرین به طور کامل از سطح آن پاک شود. با کمک دستمالی تمیز و نرم طلا را خشک می کنیم و به مدت ۵ الی ۱۰ دقیقه در هوای آزاد قرار می دهیم تا به طور کامل رطوبتش از بین برود.

ذکر این نکته حائز اهمیت است که استفاده از جوش شیرین ممکن است باعث ایجاد صدماتی در سنگ های قیمتی شود. پس بهتر است از شست و شوی طلاهایی که سنگ و نگین دارند با جوش شیرین خودداری شود.

آب لیمو

در درون ظرفی مقداری آب لیمو و کمی مایع ظرفشویی ریخته و هم می زنیم تا به خوبی مخلوط شوند. سپس طلا را درون ظرف می اندازیم تا به خوبی تمیز شود. در مرحله ی بعدی طلا را شست و شو داده و به طور کامل خشک می کنیم.

سرکه سفید

درون ظرفی سرکه سفید می ریزیم. طلا را به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه درون آن قرار می دهیم. در این مدت طلا را زیر و رو کرده تا سرکه به تمامی قسمت های آن برسد. سپس آن را برداشته و با دستمالی نرم خشک می کنیم.

آب جوش

استفاده از آب جوش به دلیل امکان ترک خوردگی سنگ های قیمتی برای شست و شوی طلاهایی با این سنگ ها توصیه نمی شود. همچنین برای جواهراتی که ترکیب شان به طور کامل از طلا به دست آمده است، شست و شو با آب جوش امکانپذیر است.

در این روش ابتدا آب را در ظرفی ریخته و می جوشانیم. سپس آب جوشیده شده را بر روی طلاها ریخته و منتظر می مانیم تا آب کمی خنک تر شود. بعد از خنک شدن آب طلاها را از آن بیرون آورده و با حوله یا دستمال نرمی آن ها را خشک می کنیم.

آمونیاک

از دیگر روش های تمیز کردن طلا که باید نکات ایمنی در آن رعایت شود، شست و شو با آمونیاک است. به دلیل بوی تند و ایجاد حساسیت های پوستی بهتر است که از ماسک و دستکش استفاده نمایید و یا این کار را در فضای باز انجام دهید.

حال روش تمیز کردن به این شکل است که ابتدا داخل ظرفی پر از آب و یک قاشق چای خوری مایع ظرفشویی به اندازه ی نصف قاشق چای خوری آمونیاک می ریزیم و هم می زنیم. سپس طلا را داخل آب انداخته تا به مدت ۱۰ ثانیه بماند. بعد از بیرون آوردن طلا، به کمک یک مسواک نرم سطح طلا را تمیز می کنیم. طلا را با آب سرد شست و شو داده و با دستمالی نرم آن را خشک می کنیم.

چگونگی تمیز کردن طلای نگین دار

طلاهایی که دارای سنگ های قیمتی و نگین هستند به دلیل استفاده از چسب برای چسباندن آن ها، بهتر است در معرض شست و شو با آب قرار نگیرند. برای تمیز کردن آن ها می توان از محلول آب و مایع ظرفشویی استفاده کرد و با پارچه ای نرم آغشته به محلول آن ها را پاکسازی کرد. سپس به کمک دستمال دیگری که به آب ولرم آغشته شده سطح طلا را پاک کرده و اجازه دهید خشک شوند.

چگونگی تمیز کردن جواهرات آب طلا کاری شده

پوشش بسیار ظریف و نازک طلایی این جواهرات موجب مقاومت کم آن در مواجهه با مواد شیمیایی سنگین و یا تمیزکننده های جواهرات است. لوسیون های بدن، لوازم آرایشی و اسپری مو از جمله مواردی است که باعث کدر شدن این نوع جواهرات می شود. تمیز کردن این جواهرات به همان روش های تمیز کردن طلا صورت می گیرد.

تفاوت تمیز کردن طلا و جواهرات دیگر

به نظر می رسد تمیز کردن طلای زرد به سبب یک دست بودن فلزش خیلی راحت تر و کم خطرتر از دیگر جواهرات باشد. همچنین ممکن است از روش های تمیز کردن طلا نتوان برای تمیز کردن سایر جواهرات استفاده کرد.

دلیل تمیز کردن طلا

زیبایی طلا تا حدودی وابسته به درخشندگی آن است و این درخشندگی در گرو پاکسازی آن از آلودگی های ناشی از گرد و خاک و یا عرق بدن است. در طلاهای با عیار بالا امکان کدر شدن طلا کم تر است. در طلاهای عیار پایین تر به دلیل استفاده از سایر فلزات (به ویژه مس) و واکنش آن ها با اکسیژن و رطوبت، ممکن است طلا سریع تر کدر و سیاه شود.

روش های نگهداری از طلا

در صورت عدم استفاده از طلا با قرار دادن آن در جعبه ی خود یا کیسه ی نرم می توان از آن در برابر آلودگی ها محافظت کرد. بهتر است محفظه ی طلا در جای خشک و به دور از رطوبت نگهداری شود.

به هنگام دوش گرفتن یا استخر رفتن، طلاهای خود را در بیاورید. زیرا استخرها حاوی کلر بوده و برای طلای شما مضر است.

به هنگام آشپزی طلاهای خود را دربیاورید زیرا گرما و روغن باعث آلودگی و آسیب به طلا می شود.

از به کار بردن سفید کننده ها برای شست و شوی طلا خودداری کنید.

به هنگام ورزش بهتر است طلاهای خود را به دلیل آلودگی ناشی از عرق کردن در بیاورید.