آسپارتام در نوشابه به عنوان شیرین کننده ی مصنوعی دی پپتیدی است که متشکل از فنیل آلانین و اسپارتات است. چون مصرف نوشیدنی های شیرین با اضافه وزن و چاقی همراه بوده و منجر به بروز بیماری دیابت نوع ۲ می شود، استفاده از شیرین کننده های مصنوعی در این مواد غذایی افزایش یافته است. بیماری های قلبی عروقی و برخی از سرطان ها نیز در نتیجه ی مصرف بیش از حد نوشیدنی های شیرینی چون نوشابه به وجود می آید. با مطالعه این مقاله نشریه جهان شیمی فیزیک به قیمت آسپارتام و استفاده از آن در نوشابه ها می پردازیم.
علت استفاده از آسپارتام در نوشابه چیست؟
یکی از شیرین کننده های مصنوعی به نام آسپارتام است که در مقایسه با شکر، ۱۸۰ تا ۲۰۰ برابر شیرین تر است. کشف این شیرین کننده برای اولین بار در سال ۱۹۶۵ به طور تصادفی صورت گرفته است. آسپارتام با استفاده از دو روش آنزیمی و غیر آنزیمی تهیه می شود. علت استفاده از این شیرین کننده به جای شکر در ترکیب مواد غذایی مانند نوشیدنی ها و شیرینی ها، داشتن قدرت شیرین کنندگی بالا در عین کم بودن مقدار کالری آن است.
مطالعات زیادی درباره بی ضرر و یا خطرآفرین بودن این شیرین کننده شده است. برخی معتقد به مضرات آن و عامل ایجاد بیماری هایی چون تغییر دهنده میکروفلور دستگاه گوارش و اختلالات عصبی بوده ولی برخی نیز معتقد به بی ضرر بودن آن هستند. حتی آسپارتام را مانع ایجاد بیماری هایی چون دیابت و چاقی می دانند. قیمت آسپارتام با توجه به نوسانات قیمت ارز و همچنین نوع برند شرکت های عرضه کننده آن می تواند متغیر باشد.
یکی از خواص آسپارتام، تجزیه شدن آن به متانول، اسید آسپارتیک و فنیل آلانین است، در صورتی که در دمای بالاتر از دمای اتاق قرار گیرد.
کاربرد آسپارتام در نوشابه
همان طور که گفته شد مصرف نوشیدنی های قنددار می تواند فرد را به بیماری های مختلف دچار کند. اگر در ترکیب نوشیدنی ها به جای شکر از شیرین کننده های مصنوعی استفاده شود که دارای کالری کمتری هستند، تا حد زیادی می توان از مخاطرات این مواد در امان بود. با استفاده از شیرین کننده آسپارتام در ترکیب نوشابه ها، نوشیدنی هایی با عنوان بدون قند و کالری به مردم عرضه می شود. استفاده از این شیرین کننده، به شرطی که تا حد مجاز باشد، هیچ ضرری برای افراد ندارد. آسپارتام طعمی عالی و بی نظیری را به نوشابه ها می دهد.
ارتباط بین سرطان و مصرف آسپارتام نوشابه
با انجام مطالعات فراوان، کارشناسان انجمن سرطان آمریکا اعلام کرده است که کاربرد آسپارتام در ترکیب نوشابه ها، هیچ گونه ضرری نمی تواند برای افراد داشته باشد. همچنین تحقیقاتی که بر روی آسپارتام توسط اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۳ انجام گرفته است، نشان داده که با مصرف روزانه ۴۰ میلی گرم از این ماده، هیچ آسیبی به بدن وارد نمی شود.
نکته ای که باید توجه شود، عدم استفاده از آسپارتام در بیماران مبتلا به فنیل کتونوریا است. چون در این بیماران، فنیل آلانین به مقدار زیاد بوده و به دلیل وجود این اسید آمینه در ترکیب آسپارتام، مصرف آن مضر است.
بررسی موارد کاربرد آسپارتام در نوشابه و دیگر محصولات
آسپارتام به عنوان شیرین کننده ای که حاوی اسید آمینه است، می تواند روی سیستم عصبی تاثیرگذار باشد. این ماده به دلیل داشتن اسید آمینه، دارای نقطه ایزوالکتریک بوده و از مواد جدیدی است که پا به عرصه ی بازار گذاشته است. قیمت آسپارتام نیز تحت تاثیر کاربردهای آن و چگونگی عرضه شدن تغییر می کند. کاربرد آسپارتام علاوه بر نوشابه ها در ترکیب آدامس ها نیز است. در صنایع آبمیوه سازی و شربت سازی از آسپارتام استفاده می کنند. آب نبات های بدون قند، بستنی های فاقد شکر، ماست های کم کالری و … در ترکیب خود شیرین کننده آسپارتام را دارند.
در ترکیب داروهایی مانند ملین ها و مکمل های ویتامین جویدنی نیز از آسپارتام به کار گرفته می شود. به جای آسپارتام می تواند از جایگزین هایی چون عسل، شربت افرا، نکتار آگاو، برگ استویا و شیره ی چغندر استفاده کرد.
مضرات کاربرد آسپارتام در نوشابه ها
با این که استفاده از آسپارتام در نوشابه ها بلامانع و بی ضرر است، اما برخی مطالعات نشان داده که این شیرین کننده می تواند باعث از بین رفتن برخی از فرایندهای متابولیکی طبیعی بدن شود. به طوری که اختلال و ایجاد مشکل در این فرایندها، چربی ها را ذخیره کرده و مانع سوختن آن ها می شود. با این فرایند، بیماری های قلبی و دیابت در افراد ایجاد می شود. متانول موجود در آسپارتام در دمای ۴۰ درجه سانتی گراد به فرمالدهید تبدیل می شود. این ماده باعث به هم خوردن تعادل الکترولیت های بدن می شود.
از تاثیرات مصرف شیرین کننده ها، بالا بردن میزان جذابیت غذاهای شیرین است، چون میزان شیرینی آن ها صدها برابر بیشتر از قند است. این مواد باعث تحریک اشتها شده و ممکن است باعث اضافه وزن شود. در کل استفاده از نوشابه ها، چه رژیمی و چه معمولی، بهتر است به حداقل ممکن برسد.
