اسانس بیدمشک چیست؟ از کاربرد ها و خواص درمانی آن چه می دانیم؟

اسانس بیدمشک که از گیاهی به همین نام استخراج می شود رایحه ای قوی و دلپذیر داشته و کاربرد فراوانی در صنایع غذایی، دارویی، آرایشی و بهداشتی دارد.

از مهم ترین خواص دارویی این اسانس می توان به تقویت قلب، آرامش اعصاب، رفع مشکلات پوست و مو، کاهش التهاب، کاهش درد های مفصلی و … اشاره کرد. در این مقاله از نشریه علمی جهان شیمی به معرفی و بررسی اسانس بیدمشک، خواص، کاربرد ها و عوارض جانبی آن می پردازیم.

مشخصات ظاهری گیاه بیدمشک

گیاه بیدمشک ، گروهی از درخت یا درختچه های زینتی است که به راسته مالپیگی سانان، تیره بیدیان و سرده بید تعلق دارد. ارتفاع این درخ به ۹ متر هم می رسد. سنبله های پرمانند آن با نام علمی salix aegyptiaca که در آغاز فصل بهار ظاهر می شود دارای اسانس معطری است.

ترکیبات شیمیایی گیاه بیدمشک

پوست تازه این درخت به طور متوسط حاوی حدود ۰.۵٪ سالیسیلات است. علاوه بر این، حاوی مقدار زیادی تانین است. برگ های درخت حاوی فلاونوئیدهایی مانند روتین، سیناروزید، کورستین و لووتولین است.

از ترکیباتی نظیر فنول گلیکوزید، سالیسیلات، سالیکورتین و سالیسیان برای اهداف دارویی استفاده می شود. سالیکورتین موجود در این گیاه به سالیسیل هیدرولیز شده یا پس از مصرف آن و سالیکین به الکل سالیسیلیک تبدیل می شود.

ترکیب سالیگنین جذب جریان خون شده و در کبد به اسید سالیسیلیک اکسید می شود. فرم اسید سالیسیلیک اسید یا استیل سالیسیلیک اسید(ASA)  داروهای شناخته شده ضد درد یا آسپیرین است.

اسانس بیدمشک چیست

اسانس بیدمشک مایعی است که از گیاه بیدمشک، به خصوص سنبله های آن استخراج می شود. این اسانس در آب و روغن حلال بوده و در صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی کاربرد دارد.

از این اسانس می توان به عنوان یک طعم دهنده لذیذ در آشپزی استفاده کرد. در هنگام پخت انواع کیک و شیرینی، آدامس، کلوچه، بیسکویت، آب نبات، دمنوش ها و نوشیدنی های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد.​

در طب سنتی گیاه بیدمشک طبیعت سرد و تر دارد. این اسانس شادی آور و ملین بوده و به عنوان مسکن درد، آرامش دهنده اعصاب، بهبود زخم و اگزما کاربرد دارد. خاصیت ضد میگرنی داشته و برای تسکین سر درد های افراد گرم مزاج مناسب است.

مشتقات گلوکوزید سالیسین موجود در این اسانس دارای خاصیت التیام دهندگی درد روماتیسم و اثرات ضد تب است. به طور کلی از این اسانس برای درمان بی خوابی، کم اشتهایی، درد های عصبی، تب، سنگ کیسه صفرا و درد های رماتیسم استفاده می شود.

ترکیبات شیمیایی اسانس بیدمشک

از مهم ترین ترکیبات شیمیایی این اسانس می توان به انواع تانن ها، فلاونوئیدها و فیتواسترول های مختلف اشاره کرد. اسانس بیدمشک دارای مقدار متوسطی از ویتامین A ، ویتامین B، ویتامین E، آهن، روی، منیزیم، پتاسیم و چربی های مفید است.

این اسانس خوراکی دارای ترکیبات معطری مانند ۳ تری متیل پنتا دکان، ۴ هگزا دکان و ۵ تری کوزان است. علاوه بر این حاوی ترپن هایی مانند لینالول، ژرانیول و سیترونلول است.

از دیگر مواد موجود در این اسانس می توان به مشتقات سالیسین نظیر سالیسیل آلدهید، سالیسیلیک اسید و مواد آروماتیکی مانند دی متوکسی بنزن، بنزن اتانول و اوژنول اشاره کرد.

قیمت خرید و فروش اسانس بیدمشک

اسانس بیدمشک خوراکی حلال درآب و روغن به صورت مایع به فروش می رسد. این اسانس اغلب در حجم های ۱۰۰ و ۲۰۰ گرمی و یا ۱، ۵، ۱۰ و ۲۵ کیلوگرمی به فروش می رسد. اسانس بیدمشک نسبت به سایر اسانس ها از قیمت خرید و فروش متوسطی برخوردار است.

شرکت نیکوشیمی بزرگترین وارد کننده این اسانس در ایران بوده و واردات و فروش اسانس بیدمشک را برعهده دارد. اسانس بیدمشک این شرکت محصول کشور آلمان-فرانسه بوده و دارای مجوز از سازمان غذا و دارو است.

اسانس بیدمشک چه کاربرد هایی دارد

همان طور که پیش از این نیز به آن اشاره شد، این اسانس در صنایع غذایی، دارویی و آرایشی – بهداشتی مورد استفاده قرار می گیرد. اسانس بیدمشک در تولید نوشیدنی ها، آدامس، دمنوش، تهیه ی  محصولات شست و شوی مو، لایه بردار، ضماد و … کاربرد دارد.

خواص درمانی اسانس بیدمشک

همان طور که گفته شد این اسانس در صنایع دارویی کاربرد فراوانی دارد. از مهم ترین خواص دارویی این اسانس می توان به موارد زیر اشاره کرد.

برای مراقبت از پوست مفید است

کمک به رفع مشکلات پوستی یکی از مهم ترین کاربردهای اسانس بیدمشک است. این اسانس مملو از مواد مغذی سالم، ویتامین E  و انواع آنتی اکسیدان ها است. از این رو، می توان آن را به صورت موضعی روی پوست برای لایه برداری، رفع علائم چین و چروک و جلوگیری از پیری زودرس مورد استفاده قرار داد.

اسانس بیدمشک در مراقبت از مو نقش دارد

شستشوی مو با اسانس بیدمشک به بهبود درخشندگی وشادابی موها کمک می کند. علاوه بر این، به دلیل داشتن خاصیت ضد التهابی، التهاب پوست سر را از بین برده و سلامت فولیکول ها را تضمین می کند.

مشکلات ناشی از التهاب را کاهش می دهد

این اسانس خاصیت ضدالتهابی قوی داشته و مصرف آن به صورت موضعی برای درمان آسیب های حاد، مفاصل ملتهب و درد عضلات مفید است. علاوه بر این، می تواند به سرعت تورم را کاهش داده و درد را تسکین دهد.

در جلوگیری از بروز سرطان موثر است

در طب سنتی از ریشه بیدمشک و مشتقات مختلف آن برای درمان بیماری های مختلف از جمله سرطان استفاده می شود. این اسانس پتانسیل ضد سرطانی دارد. تحقیقات و بررسی های انجام شده نشان داده اثرات مثبتی بر سرطان پانکراس، روده بزرگ و سینه دارد.

روند بهبود زخم ها را سرعت می بخشد

اسانس بیدمشک به دلیل داشتن مواد معدنی غلیظ و آنتی اکسیدان های فراوان روند بهبود در محل زخم را تسریع می کند. علاوه بر این، می تواند از ایجاد عفونت در طول دوره بهبود نیز جلوگیری کند. برای این منظور، می توان مقداری از این اسانس را به صورت موضعی بر روی زخم استفاده کرد. بهتر است این کار به مدت یک هفته مدام تمدید شود.

در درمان مشکلات تنفسی نقش دارد

برای درمان مشکلات تنفسی می توان مقداری از این اسانس را به دستگاه بخور یا دیگر دستگاه های رایحه درمانی اضافه کرد. این امر کمک می کند از خاصیت ضد التهابی و تسکین دهندگی این اسانس قوی بهره مند شویم. این اسانس می تواند احتقان را برطرف، گلودرد را کاهش و فشار سینوسی را نیز درمان کند.

اسانس بیدمشک برای درمان آرتروز مفید است

ترکیبات فعالی که در اسانس بیدمشک وجود دارند، سیکلواکسیژناز را مهار می کند. آنزیم سیکلواکسیژناز مسئول واسطه های التهابی مانند پروستاگلاندین ها است. علاوه بر این، تولید پروستاگلاندین ها را کاهش می دهد. سالیسین موجود نیز در کاهش ناراحتی های التهابی موثر است. به دلیل خاصیت ضد التهابی این اسانس از التهاب دردناک مفاصل کاسته می شود. از این رو، تصور می شود مصرف منظم این اسانس از ایجاد دردهای آرتریت جلوگیری می کند.

برای سلامت قلب مفید است

از دوزهای مختلف آسپرین به عنوان یک عامل پیشگیری و همچنین کمک اولیه برای حمله قلبی استفاده می شود. زیرا این دارو به کاهش خطر لخته شدن داخلی کمک می کند. از آن جایی که اسانس بیدمشک حاوی سالیسیلات‌ است، مانند آسپرین روی قلب تاثیرگذار است. این امر بدان معناست که مصرف این اسانس می تواند به کاهش خطر حملات قلبی و سکته کمک کند.

به آرامش اعصاب کمک می کند

رایحه ی دلپذیر این اسانس برای درمان ناراحتی های عصبی بسیار مفید است. به همین دلیل، این اسانس کاربرد فراوانی در آروماتراپی یا رایحه درمانی دارد.

عوارض جانبی مصرف اسانس بیدمشک

این اسانس با وجود فواید و کاربرد های فراوانی که دارد، در برخی موارد می تواند با عوارض و مشکلاتی همراه باشد. در این قسمت به مهم ترین عوارض جانبی اسانس بیدمشک اشاره می کنیم.

• مصرف نامناسب یا بیش از حد این اسانس سبب بروز مشکلاتی نظیر نوسان قند خون و آلرژی های پوستی می شود. افرادی که به این اسانس حساسیت دارند در اولین مواجهه با آن دچار قرمزی، سوزش و یا تورم می شوند.
• بروز نوسانات قند خون برای بیماران مبتلا به دیابت بسیار خطرناک است.
• به زنان باردار و مادران شیرده توصیه می شود از مصرف آن خودداری کنند.