چای برگاموت چیست؟ خواص درمانی و طرز تهیه آن چگونه است؟

چای برگاموت یا ترنج اغلب از دم کردن برگ های تازه و یا خشک شده گیاه برگاموت تهیه می شود. در روشی دیگر می توان از ترکیب برگ های چای سیاه و میوه درخت مرکبات برگامیا این چای را تهیه کرد.

مصرف این چای فواید و خواص درمانی فراوانی دارد. این چای خاصیت ضد عفونی کنندگی داشته و برای درمان سرفه، سرما خوردگی، سینوزیت و … بسیار مفید است.

جالب است بدانیم که

از آن جا که این چای نام مستعار خود را از نخست وزیر انگلیس ارل گری دریافت کرده است، چای ترنج اغلب انگلیسی محسوب می شود. گیاه برگاموت بومی جنوب شرقی آسیا بوده و امروزه به طور گسترده در جنوب ایتالیا کشت می شود.

نکته

چای برگاموت را می توان در اکثر فروشگاه های مواد غذایی و سوپر مارکت ها و به صورت همراه یا بدون کافئین، مواد اضافی و سایر طعم دهنده ها خریداری نمود.

تاکنون در نشریه علمی جهان شیمی به بررسی چای ماسالا، چای سبز سنچا ژاپنی، چای سبز، چای به، چای بابونه و … پرداخته شده است. در این مقاله به معرفی چای برگاموت، طرز تهیه، خواص درمانی و عوارض احتمالی آن می پردازیم.

چای برگاموت چیست؟

این چای از برگ، میوه، عصاره و یا دانه های گیاه برگاموت که با نام ترنج نیز شناخته می شود به دست می آید. این چای اغلب از ترکیب چای سیاه و عصاره برگاموت تهیه می شود. چای برگاموت ارگانیک خواص و فواید بسیاری دارد. بومیان آمریکا از آن برای درمان سرما خوردگی استفاده می کنند.

مشخصات ظاهری گیاه برگاموت

برگاموت با نام علمی Citrus bergamia Risso et Poit، درخت کوچکی از تیره نارنج و به ارتفاع حداکثر ۴ متر است. دارای برگ هایی به شکل بیضی، کشیده، نوک تیز و دارای دم برگ بال دار است. روی این برگ ها براق، سبز تیره و پوست آن تیره است.

این گیاه در فصل بهار شکوفه می دهد. شکوفه های آن مانند درخت نارنج بزرگ با رنگی سفید و عطری مطبوع است. میوه گلابی شکل برگاموت در اواخر پاییز می رسد. پوست این میوه مانند نارنگی به راحتی از میوه جدا می شود.

میوه آن نیز برگاموت (Bergamote) نامیده شده و پس از رسیدن کامل، به رنگ زرد مشخص در می آید. این میوه طعم شیرین مایل به کمی ترش یا ملس دارد.

دلیل نامگذاری گیاه به این نام به خاطر شهر ایتالیایی برگامو است. زیرا، روغن آن برای اولین بار در این شهر تولید شده و سمبل كل منطقه و شهر است.

پراکندگی جغرافیایی برگاموت

برگاموت (Citrus bergamia) یک میوه گلابی شکل از نوع مرکبات است که اغلب در کالابریا، ایتالیا، آرژانتین، برزیل، الجزایر، مراکش، تونس، ترکیه و بخش هایی از آسیا رشد می کند.

دیگر نام های گیاه برگاموت

این گیاه در فارسی به نام برگاموت و یا ترنج (پرتقال آفریقایی)، فرانسه Bergamotier، انگلیسی Bergamote orange، آلمانی Bergamottenzitron، ایتالیایی Bergamotta و عربی به نام ليمون اضاليابرنطی (Layman adalya bernati) معروف است.

کاربرد های گیاه برگاموت

• روغن یا اسانس برگاموت از پوست میوه رسیده آن به دست می آید. این روغن به طور گسترده ای در عطر سازی کاربرد دارد. علاوه بر این، روغن برگاموت به عنوان چاشنی در تولید چای ارل گری، قطره های آلتيه و آبنبات سازی مورد استفاده قرار می گیرد.
• روغن برگاموت در رایحه درمانی برای درمان افسردگی و همچنین به عنوان ماده کمک کننده هضم کاربرد دارد. رایحه ی آن، میوه ای و شیرین با کمی تندی است.
• این گیاه در ترکیبات ادکلن اولیه ای که در قرن هفدهم در آلمان تولید شده بود هم قرار داشت. امروزه نیز به نسبت های مختلف تقریبا در اکثر عطرهای مدرن استفاده می شود. ساخت عطر هایی که با اصطلاح Chypre و Fougere نامگذاری می شوند بدون استفاده از روغن برگاموت امکان پذیر نیست.

مهم ترین ترکیبات شیمیایی چای برگاموت

از مهم ترین ترکیبات شیمیایی این گیاه می توان به آب، پروتئین، چربی، سدیم، پتاسیم، کلسیم، فسفر، ویتامین های A، B و C، لیمونن، ترپی نیئول استات لینالیل، لینالول، برگاپتن، دیپانتن و الكل دی هیدروکومینیک اشاره کرد.

فواید چای برگاموت

• گیاه برگاموت نوعی گیاه دارویی محسوب می شود. این چای می تواند جایگزینی مناسب برای داروهای آلوپاتی که به درمان اختلالاتی مانند حالت تهوع، سر درد، مشکلات سینوس، سرفه، آنفولانزا و … کمک می کند، باشد.
• گیاه برگاموت علاوه بر این که به صورت چای مورد استفاده قرار می گیرد، به صورت بخور نیز کاربرد دارد. برای این منظور، برگ‌ های گیاه را داخل آب جوشانده و سپس از بخور آن استفاده می‌ کنند. استفاده از این بخور برای درمان سرماخوردگی و تمیز کردن سینوس بسیار مفید است.
• از دیگر خواص ین چای می توان به مواردی همچون درمان مشکلات گوارشی مانند نفخ و ناراحتی معده اشاره کرد.
• مصرف این چای دفع ادرار را افزایش داده، در نتیجه برای مبارزه با تب و لرز بسیار عالی است.
• از آن جایی که این چای گیاهی حاوی تیمول ضد عفونی کننده آروماتیک است، دندان پزشکان و متخصصان علم پزشکی نوین از آن استفاده می کنند.
• از گیاه برگاموت به عنوان مواد نگهدارنده‌ ی گوشت و برای تولید عطر نیز استفاده می‌ شود.

روش تهیه چای برگاموت

روش تهیه این چای کاملا ساده است. چند قاشق چای خوری گیاه برگاموت را به یک فنجان آب جوش اضافه کنید. می‌ توان از برگاموت تازه، خشک و یا دانه‌ ی آن برای تهیه‌ چای استفاده کرد.

اگر از گیاه برگاموت تازه استفاده می کنید، باید به اندازه یک چهارم فنجان از این گیاه را اضافه کرده و اجازه دهید قبل از مصرف ۵ دقیقه دم بکشد. چنانچه از برگاموت خشک استفاده می کنید، باید دو قاشق چای خوری برگاموت اضافه کنید. برای بهتر کردن طعم چای می‌ توان به آن عسل یا آب لیمو تازه اضافه کرد. مدت زمان دم کشیدن هر چه بیشتر باشد چای غلیظ‌ تر خواهد بود.

مارک های شناخته شده بسیاری نظیر Twinings،Bigelow و Stash چای برگاموت را تولید می کنند. این چای اغلب به صورت کیسه ای یا تی بگ در بازار به فروش می رسد. کیسه های چای باید به مدت ۳ تا ۵ دقیقه در آب گرم با درجه حرارت حدود ۱۹۰ تا ۲۰۹ درجه فارنهایت قرار گیرند.

نکته

از این گیاه علاوه بر چای می‌ توان برای تهیه‌ غذاهای مختلف خصوصا غذاهایی که با گوشت تهیه می‌شوند نیز بهره برد.

روش کاشت و تکثیر برگاموت

تکثیر اکثر درختان تیره مرکبات از جمله برگاموت به یکی از روش‌های بذر، قلمه، خوابیدن و پیوند صورت می گیرد. استفاده از بذر گیاه برای تکثیر، به دلیل طولانی بودن دوره ی نهال و داشتن ناخالصی، چندان مورد استفاده قرار نمی گیرد. رایج ترین نوع تکثیر این گیاه روش پیوند است. در این روش باید سعی شود پیوند در قسمت بالا نسبت به پایه ایجاد شود.

عوارض مصرف چای برگاموت

با وجود این که مصرف این چای خواص و فواید بسیاری دارد، می تواند با عوارضی نیز همراه باشد. در این قسمت به مهم ترین عوارض جانبی مصرف آن می پردازیم.

• مصرف بیش از حد این چای ممکن است باعث تحریک قاعدگی و حتی انقباضات رحمی شود. به همین دلیل افرادی که از مشکلات قاعدگی رنج می‌ برند باید از مصرف آن خودداری کنند.
• به زنان باردار و شیرده توصیه می شود از مصرف این چای اجتناب کنند.
• از مصرف مکرر چای برگاموت خودداری کنید. به این صورت که چای برگاموت را ۸ تا۱۰ روز استفاده کرده سپس یک هفته استراحت کنید. پس از یک هفته استراحت می توانید دوباره از آن استفاده کنید.
• اگر از این چای برای درمان سرماخوردگی، آنفولانزا، سینوزیت یا … استفاده می شود، می توان ۳ بار در روز از آن استفاده کرد. توصیه می شود بیشتر از ۴ روز این کار ادامه نیابد.
• افرادی که از بیماری‌ های خاصی رنج می‌ برند باید این چای را با مشورت پزشک مصرف کنند. به خاطر داشته باشید صرف نظر از نوع گیاهی که مصرف می‌ کنید، اگر با هر گونه عوارض جانبی مواجه شدید بلافاصله مصرف آن را قطع کنید.