معرفی پالایشگاه تبریز و واحدهای عملیاتی آن

پالایشگاه تبریز یا شرکت پالایش نفت تبریز در سال ۱۳۵۳ طراحی و در سال ۱۳۵۶ با ظرفیت اسمی ۸۰۰۰۰ بشکه در روز شروع به فعالیت کرد. پالایشگاه تبریز با داشتن ۱۴ واحد پالایش و ۱۰ واحد سرویس‌ های جانبی یکی از پالایشگاه های بزرگ کشور به حساب می آید.

طراحی و راه اندازی شرکت پالایش نفت تبریز قبل از انقلاب توسط شرکت اسنام پروجتی ایتالیا در جنوب غربی شهر تبریز انجام شد و پس از آن طی سالهای بعد از انقلاب توسعه بیشتری یافت و ظرفیت تولیدی آن افزایش پیدا کرد. با تلاش كارشناسان و متخصصان داخلی توليـدات این پالایشگاه در سال ۱۳۷۱ به ۱۱۰۰۰۰ بشكه در روز رسید.

نفت خام مورد نیاز پالایشگاه تبریز از مناطق جنوبی کشور و توسط شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب و از میدان نفتی اهواز و میدان نفتی مارون تأمین می‌ شود. در ادامه در نشریه جهان شیمی فیزیک در این رابطه توضیحات بیشتری ارائه می شود.

برخی از واحد های عملیاتی پالایشگاه تبریز

واحد تقطیر

این واحد از دو بخش تقطیر در فشار جو و تقطیر در خلاء تشکیل شده که نخستین مراحل پالایش را انجام می دهند. در برج تقطیر در فشار جو نفت خام به نفت سفید و حلال AW402 ، نفتای سنگین ، نفتای سبک و بنزین تبدیل می شود.

در برج تقطیر در خلاء محصولاتی همچون نفت گاز سنگین ، خوراک واحد آیزوماکس (Isofeed) ، برش روغنی۱ (LD1) ، برش روغنی۲  (LD2) ، سلاپس واکسی (Slopwax) و ته مانده برج تقطیر در خلاء تولید می شود که برای تبدیل به سایر محصولات مثل گازوئیل به واحدهای دیگر منتقل می شوند.

واحد کاهش گرانروی (ویسبریکر)

در این واحد مولکولهای سنگین با استفاده از حرارت شکسته شده و به مواد سبک تر و گاز تبدیل می شوند. ویسکوزیته بالای برخی از ترکیبات نفتی مانند ته مانده برج تقطیر در این واحد به نفت کوره با گرانروی کمتر و محصولات فرعی نفت گاز سنگین ، بنزین نامرغوب (گوگرددار) و مقادیری گازهای سبک تبدیل می شود.

واحد گوگرد زدائی از نفت گاز

در این واحد برای جلوگیری از آلودگی محیط زیست با گازهای گوگردی تولید شده در موتورهای دیزلی با استفاده از کاتالیست این گازها به سولفید هیدروژن تبدیل شده و از فراورده جدا می شود. این واحد با ظرفیت ۱۳۵۰۰  بشکه در روز کار می کند.

واحد بنزین سازی قدیم

در این واحد نفتای تولید شده در واحد تقطیر که دارای مواد گوگردی بالا و درجه آرام سوزی پایین است ابتدا در دستگاه گوگرد زدائی مواد گوگردی آن به صورت گاز سولفید هیدروژن جدا شده و با تبدیل کاتالیستی به ترکیباتی با درجه آرام سوزی بالا تبدیل می شود. در این واحد نفتای سبک به بنزین تبدیل شده و مقداری گاز هیدروژن ، گاز سبک و گاز مایع نیز تولید می شود.

واحد اختلاط و تولید روغن های روانساز

واحد اختلاط و تولید روغن های روانساز پالایشگاه نفت تبریز با ظرفیت ۴۰ هزار تن در سال انواع روغن های موتور بنزینی ، دیزلی، صنعتی، دریایی و ۱۰هزار تن در سال ضد یخ فعالیت می کند. در این واحد تولید روغن های مرغوب با استفاده از تکنولوژی روز دنیا  جهت بهبود خواص روانکاری، محصولات مختلف تولید می شود .

واحد گوگردسازی

کلیه گازهای خروجی از واحد تصفیه گاز با آمین و واحد آب ترش در این واحد به گوگرد جامد تبدیل می شوند. این واحد جهت تولید روزانه ۸۱ تن گوگرد طراحی شده است و این محصول را به بازار عرضه می کند.

واحد تولید قیرهای ویژه

در این واحد قیرهای گوگردی ، پلیمری ، انواع قیرهای امولسیونی و قیرهای  MCو RC از ته مانده برج تقطیر با ظرفیت ۵۰۰۰ بشکه در روز تولید می شود.

واحد بنزین سازی جدید

در این واحد با افزایش درجه آرام سوزی،  بنزین با درجه اکتان بالا تولید می شود. این واحد نفتای سنگین دریافتی از واحد تقطیر در جو و یا خط لوله را پس از تصفیه هیدروژنی وارد بخش اکتان افزا کرده و به هیدروژن با خلوص بالا ، گاز مایع و محصول Reformate با عدد اکتان حدود ۱۰۰ تبدیل می کند. ظرفیت طراحی این واحد ۲۰۰۰۰ بشکه در روز می باشد.

آزمایشگاه کنترل کیفیت پالایشگاه تبریز

آزمایشگاه کنترل کیفیت پالایشگاه تبریز به منظور حصول اطمینان از کیفیت نفت خام و فرآورده های میانی و نهایی تولیدی پالایشگاه و ارزیابی عملکرد و کنترل واحدهای پالایشی و تولید محصولات طبق مشخصات استاندارد فعالیت می کند.

محصولات این پالایشگاه توسط دستگاههای پیشرفته روز و کارشناسان متخصص مورد آزمایش و کنترل قرار می گیرد و پس از اخذ مجوز گواهی کنترل کیفیت به بازار عرضه می شود.

آزمایشگاه شرکت پالایش نفت تبریز در خصوص انجام آزمایش و ارائه گواهینامه برای نمونه های ارسالی از گمرکات کشور ، موسسه تحقیقات و استاندارد صنعتی ، قوه قضائیه و مراکز علمی پژوهشی در منطقه به عنوان آزمایشگاه مرجع نیز فعالیت دارد.

طرح های آتی پالایشگاه تبریز

پالايـشگاه نفـت تبريـز هـم اكنـون حـدود ۷ درصـد از تصـفيه نفـت خـام كـل كشـور را به خود اختصاص داده و بخـشی از سوخـت مايـع مورد نيـاز استان های شـمال غـرب از جمله آذربايجان شرقی، آذربايجان غربی، زنجان و كردستان را تامین می کند.

در حال حاضر ۴۰ درصد بنزین مطابق با یورو ۴ تولید شده در این پالایشگاه در داخل استان توزیع می ‌شود. با اجرای طرح ارتقاء پالایشگاه های کشور پالایشگاه تبریز با اخذ استانداردهای یورو ۵ و یورو ۴ برای بنزین و گاز مایع،  تلاش می کند تا شانس بیشتری برای صادرات محصولات خود بدست بیاورد.