آشنایی با پالایشگاه اراک یا شرکت پالایش نفت شازند اراک

پالایشگاه اراک یا شرکت پالایش نفت شازند اراک در استان مرکزی واقع شده است و بزرگترین پالایشگاه تولید کننده بنزین در کشور است. پالایشگاه اراک در سال ۱۳۷۲ تاسیس شد و ظرفیت تولید نفت روزانه آن ۲۵۰ بشکه است.

از آنجاییکه شهر اراک نفت خیز نیست  نفت خام مورد نیاز این پالایشگاه توسط شرکت ملی مناطق نفت‌ خیز جنوب و از میدان نفتی اهواز تأمین می‌ شود. شرکت پالایش نفت شازند اراک در واقع یکی از شرکت‌های فرعی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران است.

پالایشگاه اراک به عنوان بزرگترین پالایشگاه تک واحدی ایران شناخته می شود و اولین پالایشگاهی است که پس از جنگ ساخته و شروع به کار کرد. در ادامه در نشریه جهان شیمی فیزیک توضیحات بیشتری در مورد این پالایشگاه ارائه می شود.

معرفی برخی از واحدهای عملیاتی پالایشگاه اراک

 

واحدهای تقطیر

شرکت پالایش نفت امام خمینی شازند دارای دو واحد تقطیر است که با ظرفیت ۱۷۵ و ۸۰ هزار بشکه در روز  فعالیت می کنند و محصولات اصلی نفت خام سنگین میادین نفتی دیگر را به گاز، گاز مایع، بنزین خام، نفتای مخلوط، نفت سفید و نفت گاز تبدیل می کنند.

واحدهای تصفیه نفتا و بنزین

این پالایشگاه دارای دو واحد تصفیه نفتا با ظرفیت تولید  ۲۲۰۰۰ و ۳۳۰۰۰ بشکه در روز است. به دلیل اینکه بنزین خام و نفتای حاصل از واحد تقطیر دارای گوگرد است این واحدها مواد گوگردی آن را به صورت گاز سولفید هیدروژن جدا کرده و نفتای سبک بدون افزایش عدد اکتان به واحد ایزومریزاسیون فرستاده می شود.

واحد تبدیل کاتالیستی

این شرکت دارای دو واحد تبدیل کاتالیستی است که بنزین خام تصفیه شده را به ترکیباتی با درجه آرام سوزی بالا با عدد اکتان ۱۰۰ تبدیل می کنند. این واحدها ظرفیت تولید ۷.۵ میلیون لیتر بنزین بدون سرب را دارند و علاوه بر تامین نیاز استان ، بنزین کلان شهرهای دیگر را تامین می کند.

واحد تصفیه هیدروژنی نفت سفید

در این واحد حدود ۳۱۵۰۰ بشکه در روز نفت سفید با درصد گوگرد کمتر از ppm  ۲۰ تولید می شود که امکان استفاده به عنوان سوخت جت را دارد.

واحد گاز مایع

در پالایشگاه اراک گازهای سبک که مخلوطی از متان، اتان، پروپان و بوتان تولید شده در واحدهای دیگر است جداسازی شده و از ترکیب گازهای پروپان و بوتان با نسبت های مناسب گاز مایع مورد نیاز صنایع مختلف با ظرفیت ۱۱۵۰۰ بشکه در روز تولید می شود.

واحدهای تولید کننده گاز هیدروژن

این شرکت دارای دو واحد تولید هیدروژن است که با استفاده از گاز طبیعی و بخار آب، هیدروژن  مورد نیاز سایر واحدهای پالایشی را  تولید می کنند. خلوص گاز هیدروژن تولیدی در این پالایشگاه ۹/ ۹۹ درصد است.

واحد تصفیه هیدروژنی گازوئیل

در این واحد گازوئیل با استاندارد یورو ۴ و با گوگرد کمتر از ppm  ۵۰ تولید می شود. ظرفیت تولید این بخش ۵۳۰۰۰ بشکه در روز است که در دمای ۳۵۰ درجه سانتی گراد و فشار bar  ۱۰۰انجام می شود.

واحد تصفیه آب ترش

در این واحد آمونیاک و سولفید هیدروژن موجود در آب های فرآیندی جدا شده و به واحد تقطیر ارسال می‌ شود. گازهای سولفید هیدروژن و آمونیاک حاصل نیز به واحد گوگرد سازی ارسال و باقیمانده ترکیبات سوزانده می‌شوند.

واحد تامین هوای فشرده

واحد تامین هوای فشرده در شرکت پالایش نفت شازند اراک قابلیت تولید هوای فشرده به میزان ۴۰۲۵۰ مترمکعب نرمال در ساعت را دارد. این واحد مجهز به یک کمپرسور دیزلی به ظرفیت ۷۹۵ نرمال مترمکعب در ساعت است که می توان در مواقع اضطراری از آن استفاده کرد.

واحد تصفیه و بازیافت آبهای آلوده

در این واحد پساب ناشی از فرآیندهای پالایش با ظرفیت ۴۰۰ مترمکعب در ساعت تصفیه شده و به واحد خنک کننده آب ارسال می شود.

واحد تولید ازت

این واحد با استفاده از فرآیند تراکم، سرما سازی و توربین انبساط اقدام به جداسازی نیتروژن  از مخلوط هوا کرده و درجه خلوص ازت تولیدی این پالایشگاه ۹۹.۹۹ درصد است.

واحد هیدروکراکر

این واحد به دلیل تولید محصولات نفتی مورد نیاز و کاهش حجم نفت کوره از اهمیت زیادی برخوردار است. در این پالایشگاه با استفاده از هیدروژن و خوراک سنگین دریافتی از واحد تقطیر محصولات ارزشمندی مانند گاز مایع ، بنزین خام سبک ، بنزین خام سنگین، نفت سفید ، نفت گاز و آیزوریسایکل تولید می شود.

وضعیت کنونی پالایشگاه اراک

با تغییر الگوی مصرف مطابق با الزامات زیست ‌محیطی و استانداردهای بین‌ المللی طرحی برای  افزایش ظرفیت و بهبود کیفیت فرآورده‌های پالایشگاه امام خمینی شازند تصویب شد. این طرح باعث بالا رفتن حدود ۱۰۰ درصدی ضریب پیچیدگی پالایشگاه و افزایش بهره وری و سوددهی بیشتر پالایشگاه شد.

در حال حاضر ظرفیت تولید پالایشگاه اراک  با اجرای طرح تغییر الگوی مصرف از ۱۷۰ هزار بشکه در روز به ۲۵۰ هزار بشکه در روز افزایش یافته است. علاوه بر این با کاهش تولید نفت کوره تولید بنزین در این پالایشگاه به روزانه ۱۲ میلیون لیتر افزایش ‌یافته ‌است.

یکی دیگر از تغییرات شرکت پالایش نفت شازند اراک این است که خوراک این پالایشگاه از صد درصد نفت خام شیرین و سبک به مخلوط ۵۵ درصد سبک و ۴۵ درصد نفت خام سنگین تغییر یافته و محصولات آن با کیفیت استانداردهای ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵ اروپا به بازار صادر می شوند.

رسالت های اصلی  پالایشگاه اراک تولید و عرضه فرآورده‌های نفتی باکیفیت، افزایش بهره‌ وری، ایمنی و سازگاری با محیط زیست است.