شاپان چیست و چه کاربرد هایی در صنعت چوب دارد؟

شاپان یا شاپون، رنگ آستری است که برای تغییر رنگ زمینه چوب مورد استفاده قرار می شود. این آستری برای قهوه ای کردن چوب، پتینه کاری و … کاربرد فراوانی دارد. شاپان نمی تواند به تنهایی به عنوان لایه استفاده شود. به همین دلیل، باید در لایه های بعد توسط انواع وارنیش تثبیت و مورد محافظت قرار گیرد.

رنگ های آستری انواع مختلفی دارند که از آن جمله می توان رنگ های آستری پایه آب، فوری و روغنی را نام برد. بیشترین کاربرد شاپان، رنگ کردن چوب های روسی است. رنگ این نوع چوب کرم است و برای تغییر آن رنگ شاپان مورد استفاده قرار می گیرد.

 

روش استفاده از آستری شاپان

برای استفاده از شاپان باید ابتدا آن را رقیق کرد. این آستری در مشتقات نفتی مانند نفت، تینر روغنی، گازوئیل و بنزین به خوبی حل می شود. اما، بهترین حلال آن برای استفاده در رنگ کاری بنزین است.

از آن جایی که این رنگ جذب چوب می شود و لایه ایجاد نمی کند باید از حلالی استفاده کرد که فرار بوده و به راحتی تبخیر می شود. بنزین حلالی است که این ویژگی ها را داشته و به سرعت تبخیر می شود.

موادی نظیر نفت و گازوئیل مدت زیادی روی سطح چوب باقی مانده و سطح چوب را چرب می کنند. در این حالت وقتی رنگ های فوری روی سطح چوب اجرا شوند، بین رنگ و چوب چسبندگی اتفاق نمی افتد. به همین دلیل، پس از مدتی رنگ پوسته می شود.

علاوه بر این، قابلیت حل کردن شاپان توسط نفت و گازوئیل کم است و نمی توان توسط این حلال ها شاپان تیره تهیه کرد. از این رو، برای ساخت آن ابتدا به مقدار لازم بنزین را در ظرفی ریخته و شاپان را کم کم به آن اضافه می کنیم.

پس از هر بار اضافه کردن شاپان، ترکیب را به خوبی هم می زنیم تا به طور کامل در بنزین حل شود. هر چه نسبت بنزین به شاپان بیشتر باشد رنگ آن روشن تر خواهد شد. شاپان مشکی پس از رقیق شدن به رنگ گردویی و شاپان قهوه ای نیز پس از رقیق شدن به رنگ فندقی تبدیل می شود.

شاپان چیست

شاپان به بیان ساده نوعی رنگ ژله مانند یا به عبارت دیگر قیر تصفیه شده است. همانطور که می دانید ژله یک ماده غلیظ است که به اندازه مایع معمولی شل نیست. این به دلیل غلظت بالای بایندرهای موجود در آن است.

این آستری معمولا استفاده نمی شود زیرا فرمول آن به خوبی رنگ معمولی ماندگاری ندارد. با این حال، هنگامی که استفاده می شود، یک لایه نازک از رنگ بر روی سطح چوب باقی می گذارد که بسیار طبیعی به نظر می رسد.

استفاده از این آستری ها بسیار آسان است زیرا یک برس فوم ساده می تواند بدون نیاز به چندین لایه آن را روی سطوح مختلف اعمال کند. با این حال، به دلیل ضخامت و چگالی داخل چوب نفوذ کرده و روی سطح خشک می شود.

انواع شاپان

شاپان به دو رنگ مشکی و قهوه ای در بازار موجود است. انواع شاپان بر اساس رنگ بندی شامل طیف رنگی مختلفی است که بر اساس رقت آن ساخته می شود. شما می توانید این آستری را از سیاه تا رنگ های بسیار روشن قهوه ای مشاهده کنید. بر اساس یک قانون هرچه حلال بیشتری به کار ببرید رنگ روشن تری به دست می آورید.

شما می توانید این رنگ را مستقیم روی سطح یا بر روی رنگ معمولی اعمال کنید. این به این دلیل است که شاپان را می توان بر روی سطوحی که قبلا پرداخت شده یا رنگ شده اند استفاده کرد بدون اینکه در نحوه نگه داری یا نفوذ آن بر روی سطح تداخل ایجاد کند. همچنین، قبل از استفاده از این آستری نیازی به سمباده زدن کامل نیست.

تفاوت شاپان و رنگ معمولی

شاپان از نظر اجزای تشکیل دهنده با رنگ معمولی متفاوت است و همین بر ظاهر نافذ آنها تاثیر می گذارد. رنگ معمولی مایع تر است در نتیجه باعث می شود بهتر به سطوحی که استفاده می شود نفوذ کند، در حالی که شاپان روی سطح می نشیند زیرا یک رنگ روغنی با قوام غلیظ و رنگدانه بیشتر است که جذب آن را سخت تر می کند.

می توانید رنگ معمولی را روی آن بزنید. تا زمانی که رنگ خیلی قدیمی نباشد یا از قبل پوست کنده نشده باشد، سطح می تواند یک لایه اضافی به شکل رنگ به خود بگیرد.

ترکیب روغن جلا با شاپان

این ترکیب را می توان با حلال های مختلف ترکیب کرد تا رقیق شود. روغن جلا یکی از موادی است که بر روی سطح چوب جهت براق سازی و محافظت مورد استفاده قرار می گیرد.

به دلیل غلیظ بودن فرمول شاپان عمدتا مبتنی بر روغن است. چسبناک بودن آن به همین دلیل است که مانند سایر رنگ های معمولی چکه نمی کند و نمی ریزد. شاپان مبتنی بر آب نیز وجود دارد، اما آنها به اندازه نوع روغنی رایج نیستند.

استفاده از شاپان بستگی به نوع سطحی دارد که از آن استفاده می کنید. هنگامی که با یک پروژه چوبی با گوشه ها و شکاف های زیاد سر و کار دارید این ترکیب بهتر رنگ معمولی نیست زیرا ممکن است در آن قسمت ها جمع شود. رنگ معمولی گزینه بهتری برای رنگ آمیزی کف، کابینت و سایر مبلمان خانه است.

استفاده از این آستری بسیار آسان است زیرا یک برس فوم ساده می تواند بدون نیاز به چندین لایه آن را روی سطح اعمال کند. با این حال، به دلیل ضخامت و چگالی این ترکیب مبتنی بر روغن به داخل دانه چوب نفوذ کرده و روی سطح خشک می شود. برای دست یابی به ظاهری بهتر می توانید روی آن کیلر، وارنیش یا روغن جلا استفاده کنید تا بهتر تثبیت و مقاوم شود.

قیمت شاپان

شاپان یک رنگ نافذ چوب بر پایه روغن است که شکل طبیعی چوب را افزایش می دهد. این رنگ به راحتی اعمال می شود، عمیقا در منافذ چوب جذب می شود و برای رنگ آمیزی مبلمان چوبی ناتمام، کابینت ها، درها، تزئینات، قالب گیری و چوب های سخت کف ایده آل است. این ترکیب طی ۲ ساعت خشک می شود و امکان لکه گیری در یک روز را فراهم می کند. قیمت شاپان بسته به برند و اندازه قوطی متفاوت است و به راحتی از فروشگاه های رنگ قابل خریداری است.

شاپان فندقی

شاپان فندقی یک رنگ بدون چکه است که رنگ های طبیعی را به سطح مورد نظر اضافه می کند و طیف گسترده ای از سطوح چوبی و غیر چوبی از جمله چوب، تخته سه لا، روکش، فایبرگلاس، فلز و تخته فیبر قالبی را برجسته می کند. فرمول بدون چکه آن را برای کاربردهای عمودی مانند درب و قالب گیری ایده آل می کند. قوام بدنه ضخیم آن را برای درهای فایبرگلاس یا فلزی ایده آل می کند. برای تهیه شاپان فندقی می توانید نوع قهوه ای آن خریداری کرده و آن را با بنزین به مقدار مناسب مخلوط کنید تا رنگ فندقی زیبایی برای اهداف کاربردی خود به دست بیاورید.

شاپان قهوه ای

این رنگ در قوطی هایی با وزن مختلف توسط برندهای مختلف به بازار عرضه شده و برای اهداف مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. شاپان قهوه ای یک فرمول غنی، ضخیم و بر پایه نفت است که پوششی زیبا و ماندگار را ارائه می دهد. این ترکیب به راحتی اعمال می شود و به عمق منافذ چوب نفوذ می کند.

این ترکیب ضخیم تر از رنگ های معمولی است در نتیجه کنترل آن با کارایی بالا و پاشش و چکه کمتر آسان تر است. بنابراین پارچه‌ های کمتری استفاده می ‌کنید و در زمان صرفه‌ جویی می‌ کنید. این ماده قابل رنگ آمیزی در طیف گسترده ای از رنگ ها برای انعطاف در طراحی و تطابق رنگ است و بسیار بهتر از رنگ های های مبتنی بر آب است.

شاپان روی فلز

این رنگ بر روی فلز نیز قابل استفاده است مثلا می توانید آن را روی بخش های عمودی و افقی درب ها جداگانه کار کنید. همانطور که روی بخش های عمودی کار می کنید، بخش های افقی را بپوشانید. هنگام کار بر روی بخش های افقی، بخش های عمودی باید پوشانده شوند. برای کار بر روی فلز شاپانی را انتخاب کنید که با تیره ترین رنگ دانه چوبی که می خواهید ایجاد کنید مطابقت داشته باشد. ابتدا رنگ را روی ناحیه پنهان آزمایش کنید تا رنگ مورد نظر را به دست بیاورید.

جایگزین شاپان

شما می توانید انواع رنگ های روغنی را به جای شاپان مورد استفاده قرار دهید تا به همان طیف رنگی مورد نظر خود برسید. برای یافتن بهترین جایگزین برای شاپان می توانید با یک متخصص رنگ سازی یا فروشنده رنگ مشورت کنید.

حلال شاپان

برخی از تینر روغنی و برخی دیگر از نفت یا گازوئیل برای حل کردن شاپان استفاده می کنند. با وجود این که این حلال ها شاپان را حل کرده و از غلظت بالای آن می کاهند، اما مدت زمان خشک شدن آستری را به مراتب افزایش می دهند. از این رو، پس از اجرای آستری روی چوب و حتی خشک شدن آن یک لایه چرب روی رنگ آستری مشاهده خواهید کرد.

 

 

 

روش های اجرای شاپان روی سطوح چوبی

سه روش اصلی برای این کار وجود دارد که عبارتند از:

• استفاده از پارچه
• قلم مو
• پیستوله رنگ پاش

نحوه استفاده از پارچه

رایج ترین روش اجرای شاپان روی چوب، استفاده از پارچه است. می توان مقداری پارچه تنظیف را به شاپان آغشته و سطح مورد نظر را به صورت صاف و یکدست آستر کرد.

توصیه می شود برای این کار از پارچه لباس های مردانه (زیر پیراهنی) استفاده شود. در صورتی که رنگ آستر، پررنگ تر از رنگ مورد نظر شد، با پارچه تنظیف آغشته به بنزین می توان آن را کمرنگ تر کرد. پس از آن، حدودا به ۱ تا ۲ ساعت برای خشک شدن آستری نیاز دارید.

علاوه بر پارچه تنظیف می‌توان از انواع بدون پرز پارچه نیز استفاده کرد. هر قدر پرز پارچه کمتر باشد، آستری نهایی صاف تر و یکدست تری حاصل می شود.

نحوه استفاده از قلم مو

این روش از نظر بهداشتی توصیه می شود. زیرا، امکان برخورد دست با مواد و مصالح کار نظیر قیر و بنزین کاهش می یابد. ایرادی که در این روش مشاهده می شود، به جا ماندن رد قلم مو روی چوب است که به مرور موجب تیرگی و یا تفاوت رنگ قسمت های مختلف سطوح چوبی می شود.

مزیت استفاده از قلم مو در مقایسه با استفاده از پارچه این است که ماده آستری، با دست برخوردی نخواهد داشت و بهداشتی تر است. اما ایراد آن این است که، معمولا رد قلم مو روی کار باقی ‌مانده و کار نهایی دورنگ و یا روشن و تیره می شود. برای از بین بردن این دو رنگی آستری، می توان از یک پارچه تمیز استفاده کرد.

نحوه استفاده از رنگ پاش

پیستوله نوعی ابزار رنگ آمیزی سطوح مختلف است که از یک مخزن، یک لوله و در نهایت سری مخصوص تشکیل شده است. این روش نسبت به دو روش دیگر رواج کمتری دارد.

زیرا، پیستوله نسبت به قلم مو بزرگ تر بوده و کنترل آن هنگام کار سخت است. از این رو، ممکن است کار نهایی یکدست و تمیز از آب در نیاید. حرکت پیستوله حتما باید یکنواخت و یکدست باشد. درصورت تکرار، سطح پررنگ شده و احتمال سایه و روشن شدن کار وجود دارد.

رعایت نکات ایمنی هنگام شاپان کاری

• حلال آن بنزین است و این امر موجب پر خطر بودن کار با شاپان می شود. از این رو، هنگام استفاده از شاپان تمام جوانب احتیاط را بسنجید.
• از پوشیدن لباس هایی که موجب ایجاد الکتریسیته ساکن می شود خودداری کنید. ایجاد کوچک ترین جرقه می تواند باعث اتفاقات جبران ناپذیری شود.
• بیشتر از دستمال استفاده کرده و شاپان را به صورت مالشی روی چوب اجرا کنید.
• استفاده از پیستوله می تواند با خطراتی همراه باشد. به همین دلیل، هنگام استفاده از این آستری از ماسک برای تنفس سالم و از دستکش مناسب استفاده کنید تا از برخورد بنزین و شاپان با پوست دست جلوگیری شود.
• توصیه می شود کپسول آتش نشانی در دسترس بوده و تاریخ شارژ آن به صورت دوره ای کنترل شود.
• در صورت استفاده از یک ظرف فلزی برای رقیق کردن شاپان، از یک همزن چوبی یا پلاستیکی برای هم زدن استفاده کنید.
• هنگام استفاده از این آستری، از استعمال دخانیات جدا پرهیز کنید.
• در هوای سرد و در فضای بسته با وجود بخاری برای گرمایش، اقدام به شاپان کاری نکنید. بهتر است بخاری را خاموش کرده و از تهویه مناسب استفاده کنید.

در استفاده از شاپان چه مواردی را مورد توجه قرار دهیم

• شاپان یک آستری برای تغییر رنگ چوب به قهوه ای است و هیچ خاصیت محافظتی روی سطح چوب ندارد. بنابراین، نمی توان از آن به عنوان یک رنگ نهایی استفاده کرد.
• در صورتی که روی این آستری از رنگ هایی مانند سیلر و کیلر استفاده نشود، بعد از گذشت مدت کوتاهی رنگ شاپان کم رنگ شده و حتی با قرار گرفتن مقابل نور خورشید به طور کامل تبخیر و از بین می رود.
• حلال شاپان بنزین است. در صورت استفاده از حلال های دیگر مانند گازوئیل و یا تینر روغنی، سطح کار چرب شده و از کیفیت نهایی رنگ کاسته می شود. علاوه بر این، موجب پوسته شدن و تخریب رنگ می شود.
• شاپان باید به صورت مالشی روی کار اجرا شود. در صورت استفاده از قلم مو و پیستوله، باید با یک دستمال خشک سطح شاپان کاری شده را یکدست نمود.
• قلم مو باعث قرار گرفتن یکباره حجم زیادی از آن در یک نقطه شده و در نتیجه لکه ایجاد می شود. به همین دلیل، باید به سرعت با یک دستمال خشک اضافه شاپان را جمع و سطح کار را یکدست کرد.
• استفاده از پیستوله می تواند بسیار خطرناک باشد. زیرا، بنزین موجود در شاپان توسط پیستوله به صورت پودر در می آید. از این رو، با کوچک ترین جرقه نظیر وجود الکتریسیته ساکن در لباس یا حتی افتادن یک قطعه فلزی روی زمین، می تواند منجر به اتفاق جبران ناپذیری شود.
• علت محبوبیت شاپان، قیمت ارزان و در دسترس بودن آن است. حلال آن (بنزین) نیز به راحتی و با قیمت کم تهیه می شود. اما باید توجه شود که این دو ماده نفتی مانند تمامی مواد شیمیایی دارای آلودگی بوده و برای سلامتی انسان مضر است.

روش دست سمباده کاری

• پیش از شاپان کاری دقت شود سنباده کاری روی سطح چوب کاملا در جهت الیاف باشد. در صورت وجود کوچک ترین خط و خش در خلاف جهت الیاف چوب، به طور واضح مشخص خواهد شد.
• پرزها شاپان بیشتری جذب می کنند و تیره تر دیده می شوند. بنابراین، کشیده شدن سنباده در خلاف جهت الیاف چوب باعث شکست الیاف و به وجود آمدن پرز می شود. به همین دلیل، این قسمت ها پس از شاپان کاری تیره تر شده و نمایان می شوند.