معرفی انواع عدس و خواص آنها

عدس دانه ای از خانواده حبوبات است که خواص فوق العاده ای دارد. عدس سرشار از آهن، پروتئین، اسیدهای آمینه و مواد مغذی است و همچنین هضم آن بسیار آسان است. مصرف روزانه عدس، علاوه بر افزایش طول عمر، مقاومت بدن را در برابر بیماری های افزایش می دهد. زیبایی به پوست می بخشد. عدس یکی از پرمصرف ترین انواع حبوبات است و برای پختن  انواع غذاها استفاده می شود. عدس می تواند از بیماری هایی مانند کم خونی، دیابت، بیماری های پوستی ،کمبود وزن پیشگیری می کند. با این حال، خواص عدس به همین جا ختم نمی شود .

روایت شده است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: عدس بخورید زیرا عدس دانه مبارک و مقدسی است که دل را نرم می کند و اشک را زیاد می کند و هفتاد پیامبر که آخرین آنها حضرت عیسی بن مریم است. ، آن را مبارک دانسته اند».

همچنین روایت شده است که حضرت علی (علیه السلام) فرمود: خوردن عدس قلب را نازک می کند و اشک را در می آورد.

در این مقاله از نشریه علمی جهان شیمی فیزیک درباره انواع عدس و خواص و مضرات آن صحبت می شود، خواهشمندیم ما را تا انتهای مقاله همراهی کنید.

عدس چیست؟

عدس، مَرجُمَک، مَرجو یا نسک(به فارسی تاجیکستان) یک دانه خوراکی است . عدس در انواع و رنگ های مختلفی وجود دارد که شامل عدس قهوه‌ای، سبز، نارنجی می شود. در ایران از عدس برای تهیه عدس پلو استفاده می شود. از عدس قرمز هم برای تهیه شوربای رنگی استفاده می کنند.

ارزش غذایی عدس

 

ارزش غذایی به ازای هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس)
انرژی	۱٬۴۷۷ کیلوژول (۳۵۳ کیلوکالری)
کربوهیدرات	۶۳ گرم
قند	۲ گرم
فیبر خوراکی	۱۰٫۷ گرم
چربی	۱ گرم
پروتئین	۲۵ گرم
ویتامین‌ها	درصد ارزش روزانه
ویتامین (B۱)	۷۶٪ ۰.۸۷ میلی‌گرم
(B۲)	۱۸٪ ۰.۲۱۱ میلی‌گرم
نیاسین (B۳)	۱۷٪ ۲٫۶۰۵ میلی‌گرم
پانتوتنیک اسید (B۵)	۴۳٪ ۲٫۱۴ میلی‌گرم
ویتامین ب۶	۴۲٪ ۰٫۵۴ میلی‌گرم
فولیک (B۹)	۱۲۰٪ ۴۷۹ میکروگرم
ویتامین ث	۵٪ ۴.۵ میلی‌گرم
مواد معدنی	مقدار درصد ارزش روزانه
کلسیم	۶٪ ۵۶ میلی‌گرم
آهن	۵۰٪ ۶٫۵ میلی‌گرم
منیزیم	۱۳٪ ۴۷ میلی‌گرم
فسفر	۴۰٪ ۲۸۱ میلی‌گرم
پتاسیم	۱۴٪ ۶۷۷ میلی‌گرم
سدیم	۰٪ ۶ میلی‌گرم
روی	۳۵٪ ۳٫۳ میلی‌گرم
دیگر اجزاء	مقدار
آب	۸٫۳ گرم

 

معرفی انواع عدس

 عدس زرد

هنگامی که پوست  خارجی عدس سبز  کنده می شود، رنگ داخلی آن زرد است که بعد از جدا کردن پوست به آن عدس زرد می گویند. مانند عدس قرمز در انواع سوپ ها و غذاها استفاده می شود و طعم شیرینی دارد. در مواردی که نیاز به سوپ روشن تری دارند به جای عدس قرمز از این عدس استفاده می کنند.

 عدس قهوه ای

این نوع عدس قطعاً همان عدس قرمز است که هنوز پوست آن جداسازی نشده است. این نوع عدس در ایران بسیار کم کشت می شود. عدس قهوه ای دارای دانه های قرمز رنگ در درون خود است. در تجارت جهانی به عنوان Crimso & Robin شناخته شد. زمان پخت آن نسبت به عدس‌های مختلف کوتاه‌تر است و عموماً به صورت پوست کنده (عدس قرمز) استفاده می‌شود و هر هزار دانه آن حدود سی و چهار تا چهل و دو گرم وزن دارد.

عدس قرمز

همانطور که گفته شد، عدس قرمز  بعد از پوست کندن عدس قهوه ای حاصل می شود. رنگ آن از نارنجی پر رنگ تا نارنجی کم رنگ تغییر می کند. بعد از پختن، ممکن است دیگر شکل خود را حفظ نکند. علاوه بر این، پس از پخت، نسبت به نوع خام خود روشن تر می شود. تلخی آن بسیار کمتر از نوع با پوست آن است و یا حتی طعم شیرینی دارد و برای تهیه سوپ و … از آن استفاده می شود. عدس قرمز  به دلیل کنده شدن پوست آن نمی تواند جوانه بزند.  در بازار  در دونوع کامل و لپه شده وجود دارد. که تجارت جهانی به آن‌ها Football و Masoor Dal گفته می شود ، بنابراین در ایران به دال عدس قرمز نیز معروف است.

عدس سیاه

دانه های عدس سیاه از نظر اندازه بسیار کوچک هستند و آن ها را می توان  هم اندازه عدس های کوچک (   eston  ) در نظر گرفت . اندازه هر دانه عدس حدود ۵ میلیمتر است. داخل آن کرمی روشن است و عدس  سیاه نام خود را از خاویار  Beluga caviar گرفته است،  چون ظاهر عدس مشابه این خاویار است بنابراین نام این نوع عدس در انگلیسی beluga lentil است.

عدس سیاه در آب و هوای خنک و خشک می روید و محل رویش آن در ایران بهاباد و آسفیچ یزد است. با این حال، کشت برای تهیه این نوع از عدس کافی نیست که به راحتی در دسترس باشد. عدس سیاه ظاهر خود را کاملاً پس از پخت حفظ می کند و طعم ملایمی دارد و تقریباً ۱۵ تا بیست دقیقه برای پخت زمان لازم است. قبل از پخت ، رنگی براق و تیره دارد و بعد از پخت، رنگ آن کمی به سبز پر رنگ  مایل می شود.

مزایا و خواص انواع عدس

افزایش سوخت و ساز

ویتامین ها و کربوهیدرات ها ی پیچیده در عدس،  سوخت و ساز بدن را افزایش داده و به چربی سوزی کمک می کند. از دیابت جلوگیری می کند و کلسترول را کاهش می دهد

خواص عدس برای دیابت

عدس گلوکز پایینی دارد و هم چنین حاوی مقادیر ی از فیبر است که  می تواند  قند خون و سطح کلسترول را کنترل می کند. فیبر از طریق کنترل میزان جذب غذا توسط خون، محدوده قند خون را ثابت نگه می دارد. افراد مبتلا به دیابت باید مواد غذایی  که گلوکز  کمتری  دارند ،را مصرف کنند. به همین دلیل به افراد دیابتی توصیه می شود که عدس مصرف کنند، زیرا سطح گلوکز عدس پایین است.

 هضم سریع و تمیز و جلوگیری از یبوست

عدس به دلیل داشتن مقدار مناسب فیبر، سطح کارایی دستگاه گوارش را بهبود می بخشد. با فیبر موجود در عدس دفع کننده  مواد زائد در بدن است و همچنین با استفاده از  نرم کردن غذاها ،حرکت غذا را در روده ها تسهیل می کند. این خاصیت عدس از یبوست جلوگیری می کند.

خواص عدس برای ناراحتی قلبی

عدس حاوی فیبر ، پروتئین  و کمی چربی است. به همین دلیل خوردن عدس به سلامت قلب کمک می کند و خطر ابتلا به اختلالات قلبی را کاهش می دهد. منیزیم و فولات موجود در عدس باعث تقویت عضلات قلبی عروقی می شود و فشار خون را کنترل می کند.

درمان کم خونی

عدس از نظر آهن غنی است. بدن نیاز به آهن دارد تا گلبول های قرمز خون تامین شود، بنابراین خوردن عدس از کم خونی جلوگیری می کند. عدس به ویژه برای زنان باردار بسیار توصیه شده است، زیرا زنان باردار مستعد کمبود آهن هستند.

پیشگیری از بیماری های پوستی

آنتی اکسیدان های موجود در عدس برای جلوگیری از رادیکال های آزاد که می توانند به سلول های پوست آسیب برسانند، مناسب هستند. مصرف روزانه عدس از ایجاد مشکلات و چین و چروک پوست جلوگیری می کند .

تقویت  عملکرد مغز

منیزیم موجود در عدس سلول های عصبی را در مغز بازسازی می کند. علاوه بر این عدس از بیماری هایی مانند سکته مغزی و آلزایمر جلوگیری می کند.

 جلوگیری از سرطان

عدس حاوی پروتئینی به نام لکتین است که از رشد بیشتر سلول های سرطانی جلوگیری می کند. لکتین سمی تولید می کند که سلول های سرطانی را از بین می برد. همچنین، فیتواستروژن ها و آنتی اکسیدان های موجود در عدس از برخی سرطان ها، مانند سرطان پستان و پروستات جلوگیری می کند.

تامین انرژی بدن و ساخت عضلات

عدس سرشار از پروتئین و کربوهیدرات است که نقش مهمی در تامین انرژی روزانه بدن دارد. علاوه بر این، بدن برای ساخت عضلات به پروتئین نیاز دارد. عدس می تواند پروتئین لازم را برای ساخت و تقویت عضلات بدن تامین کند.

پیشگیری از بیماری سلیاک

پروتئین گلوتن باعث بیماری سلیاک می شود، این پروتئین در عدس یافت نمی شود. عدس برای افراد مبتلا به بیماری سلیاک عالی است.

کاهش وزن

عدس حاوی مقادیر ی از کربوهیدرات دیر هضم است. دیر هضم بودن احساس سیری در فرد ایجاد می کند. به همین دلیل، عدس یک گزینه عالی برای کاهش وزن است.

مضرات مصرف عدس

عدس با همه فوایدی که دارد، نباید  در مصرف آن زیاده روی کرد و در خوردن آن زیاده روی کرد، زیرا هضم آن کند است و باعث نفخ می شود و ثانیاً بسیار قابض است و حرکت خون در داخل رگ ها  کند می کند. البته برای جلوگیری از این عارضه می توان  عدس را  با روغن کنجد یا روغن بادام و سرکه میل کرد. عدس دارای ریز پروتئین  است که مصرف آن برای افرادی که بیماری های کلیوی دارند مضر است.

روش های انتخاب و ذخیره عدس

درحال حاضر عدس در بسته بندی های مختلف  وجود دارد. مانند سایر محصولات غذایی. اگر آنها را به  صورت عمده خریداری می‌کنید، مطمئن شوید که ظرف های عدس کاملاً بسته باشند و آن‌ها را از یک عمده‌فروشی  تهیه کنید که مطمئن شوید سالم باشند. هنگام خرید عدس به صورت عمده یا جزئی، اطمینان حاصل کنید که حبوبات دارای رطوبت یا حشرات نباشد و سالم باشد.

ما توصیه می کنیم که عدس را در ظرفی با که درب آن کاملا بسته باشد و  در مکانی خشک، خنک و تاریک  نگهداری شود. در به مدت ۱۲ ماه قابل استفاده می باشد. اگر عدس را در زمان های مختلف  خریداری می کنید، آنها را جدا  از هم نگه دارید زیرا ممکن است رطوبت متفاوتی داشته باشند و در نتیجه مدت زمان پخت آنها با یکدیگر متفاوت است. عدس پخته شده در ظرفی دربسته داخل فریزر به مدت ۳ روز تازه می ماند.

سوالات متداول در مورد انواع متمایز عدس:

عدس کربوهیدرات است یا پروتئین؟

حبوبات که شامل عدس، لوبیا ونخود است سرشاز از پروتئین، پتاسیم و کربوهیدرات های پیچیده هستند. معمولا حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد از وزن  آن ها از پروتئین تشکیل شده است که نسبت به گندم و برنج ۲ الی ۳ برابر پروتئین دارد.

آیا عدس سالم تر از برنج است؟

در تحقیقات جدید انجام شده در دانشگاه گلف  نشان می دهد که نیمی از کربوهیدرات سیب زمینی یا برنج را  می توان با  عدس پخته جایگزین کرد، که در این صورت سطح گلوکز خون حدود ۲۰ درصد  کاهش می دهد.

آیا خوردن عدس در هر روز مشکل ساز است؟

یک وعده عدس حدود  ۳۲ درصد از نیاز روزانه شما به فیبر را تامین می کند. عدس کاهنده کلسترول است و از  ابتلا به دیابت و سرطان های روده بزرگ جلوگیری می کند. استفاده از فیبر  باعث دفع مواد زائد از بدن می شود و از یبوست جلوگیری می کند.

آیا کینوا بالاتر از عدس است؟

کینوا یک غله کامل است که علاوه بر پروتئین کامل، سرشار از فیبر است، به این معنی که شامل تمام نه اسید آمینه ضروری است. عدسیک منبع عالی از فیبر و پروتین است.این حبوبات سرشار از فولات و منیزیم هستند که برای سلامتی قلب بسیار مفید هستند.

کدام رنگ عدس سالم تر است؟

عدس سیاه تقریباً ۲۵ دقیقه طول می کشد تا پخته شود و قوی ترین عدس است. نصف فنجان عدس سیاه نپخته ۲۶ گرم پروتئین، ۱۸۸ میلی گرم آهن و ۹۶۰ میلی گرم پتاسیم،   ۱۸گرم فیبر، صد میلی گرم کلسیم دارد.

آیا عدس غذای فوق العاده ای است؟

آنها یک وعده غذایی فوق العاده مفید برای  سلامتی هستند و رژیم غذایی حاوی عدس و سایر حبوبات می تواند خطر بیشتر سرطان ها، دیابت و بیماری عروق قلبی و عروقی را کاهش می دهد.

کدام عدس بیشترین پروتئین را دارد؟

عدس سیاه که به آن عدس گرم سیاه نیز گفته می شود، یک عدس کوچک و جویدنی است که غنی از فولات و روی است. مهمتر از همه، عدس سیاه به ازای نصف فنجان،دارای ۱۲  گرم پروتئین است.

آیا عدس سالم تر از لوبیا است؟

عدس فواید مشابهی با لوبیا دارد، اما مزایای کمی دارد. آنها فیتات بسیار کمتری نسبت به لوبیا دارند. فیت ها توانایی بدن برای جذب ریزمغذی ها را کاهش می دهند.