منافع و مضرات مصرف ماهی در دوران بارداری
مصرف ماهی در دوران بارداری به عنوان یک منبع پروتئینی که سرشار از مواد مغذی است، برای رشد جنین بسیار مفید خواهد بود. مصرف ماهی در دوران بارداری می تواند خطرناک باشد اگر شما از آبزیان حاوی سطح بالایی از جیوه استفاده کنید.
ماهی و سایر آبزیان به دلیل سطح بالای آلودگی جیوه نقره ای در محیط زیست به شدت در معرض این فلز سمی هستند. به همین جهت به خانم ها توصیه می شود که در مصرف ماهی در دوران بارداری احتیاط کنند.
غذاهایی که مادر در دوران بارداری می خورد بر سلامتی کودک تأثیر می گذارد. به دلیل اهمیت رژیم غذایی مادر در دوران بارداری، توصیه هایی بر اساس تحقیقات و دستورالعمل های تغذیه ای ارائه شده است. مثلا خوردن غذاهای غنی از آهن مانند گوشت یا جایگزین های گوشتی، نان و غلات، مصرف روزانه اسید فولیک و غیره. در عین حال باید از مصرف برخی خوراکی ها خودداری کرد. برای آگاهی بیشتر در این رابطه با ما در نشریه جهان شیمی فیزیک همراه باشید.
منافع مصرف ماهی در دوران بارداری
ماهی جزء مواد غذایی بسیار مهم برای تغذیه مادر و جنین در دوران بارداری است. تحقیقات نشان داده است که خوردن ماهی یک بار در هفته می تواند به تکامل مغز کودک کمک کند و حتی ممکن است خطر ابتلا به برخی از علائم اولیه اوتیسم را کاهش دهد.
در این مطالعه، محققان در اسپانیا حدود ۲۰۰۰ مادر و فرزندانشان را از سه ماهه اول بارداری مادران تا زمانی که کودکان ۵ ساله شدند را بررسی کردند. نتایج این مطالعه نشان داد مادرانی که در طول یک هفته ۳ تا ۴ بار ماهی مصرف می کردند، نمرات ضریب هوشی کودکان آن ها ۲.۸ درصد بالاتر از مادرانی بود که ماهی کمتری می خوردند.
این مطالعه همچنین نشان داد کودکانی که مادران آن ها هر هفته به طور متوسط ۲۱ اونس ماهی (در حدود سه تا چهار وعده) ماهی مصرف می کردند هیچ نشانه ای از اینکه جیوه موجود در ماهی بر سلامتی و رشد آن ها تأثیر منفی می گذارد، در مقایسه با کودکانی که مادرانشان کمتر ماهی می خورند، نشان ندادند.
تحقیقات در رابطه با فواید ماهی در دوران بارداری
جالب است بدانید آنچه که این یافته ها را به ویژه تعجب آور می کند این است که برخی از ماهی ها، مانند ماهی تن یا شمشیر ماهی که زنان باردار به دلیل سطح بالای جیوه از خوردن آن ها خودداری کردند بیشترین منفعت را بر روی رشد جنین داشتند.
البته این مطالعه از نوع مشاهده ای است و در واقعیت رابطه علی و معلولی بین مقدار ماهی و ضریب هوشی بالاتر کودکان وجود ندارد. با این حال، این یافته ها حاکی از آن است که مقادیر بالای ترکیبی به نام اسید داکوزهگزانوئیک (DHA) در ماهی ها ممکن است از هرگونه اثرات منفی جیوه پیشگیری کند.
در این مطالعه مشخص شد ماهی هایی مانند ماهی تن و شمشیر ماهی که سطح جیوه بالاتری دارند سطح DHA آن ها نیز بالاتر است که اثرات سمی جیوه را خنثی می کند. DHA یک اسید چرب امگا ۳ است که در رشد و نمو مغز نقش اساسی دارد.
توصیه های فعلی سازمان غذا و داروی ایالات متحده این است که زنان باردار در هفته دو تا سه وعده ماهی میل کنند و انواع ماهی هایی که از نظر جیوه پایین تر هستند مانند ماهی سالمون را انتخاب کنند.
مضرات مصرف ماهی در دوران بارداری
یکی از توصیه های رژیم غذایی در دوران بارداری جلوگیری از غذاهای حاوی جیوه است. جیوه فلزی مایع و یک عنصر طبیعی است که توسط آتشفشان ها و سنگ ها وارد محیط می شود. تحقیقات نشان داده است که بخش اعظم جیوه موجود در آب و آبزیان ناشی از آلودگی هوا است.
قرار گرفتن در معرض جیوه، بیشتر در محل کار اتفاق می افتد که اغلب مواجهه شغلی نامیده می شود. خوردن ماهی راه اصلی قرار گرفتن در معرض جیوه در خارج از محل کار است. جیوه اثرات منفی زیادی بر روی بدن، به ویژه بر مغز دارد. آژانس حفاظت از محیط زیست و سازمان غذا و داروی ایالات متحده توصیه می کند که زنان باردار مصرف ماهی خود را به دو یا سه بار در هفته محدود کنند.
از آن جایی که جیوه می تواند از جفت عبور کند به راحتی وارد بدن جنین شده و سلامت او را تحت تاثیر قرار می دهد. بیشترین تاثیر جیوه بر سیستم عصبی مرکزی است زیرا این فلز یک نوروتوکسین به حساب می آید. جیوه می تواند با تخریب سلول های عصبی باعث اختلالات مغزی شده و رشد جنین را تحت تاثیر قرار بدهد.
عوارض مصرف ماهی
بهتر است بدانید مطالعات صورت گرفته نشان می دهد که قرار گرفتن در معرض میزان کم جیوه در دوران بارداری با اختلال کمبود توجه / بیش فعالی همراه است. اما مادرانی که در دوران بارداری ماهی می خورند از اختلال کمبود توجه / بیش فعالی محافظت می شوند. این مطالعه دشوار بودن تعادل فواید ماهی با خطرات جیوه را نشان می دهد.
بنابراین معقول ترین راه این است که مادران باردار از غذاهای دریایی و ماهی های کم جیوه استفاده کنند که شامل میگو، ماهی تن کنسرو، ماهی آزاد و گربه ماهی است. ماهی هایی که بیشترین میزان جیوه را دارند شامل کوسه ماهی، شمشیر ماهی، شاه ماهی هستند که بهتر است در دوران بارداری از مصرف آنها خودداری کرد.
توصیه دیگر این است که اگر در یک هفته مقدار زیادی ماهی خوردید و از میزان جیوه آن مطمئن نیستید، مصرف یک هفته ای سطح جیوه را در بدن شما آنچنان تغییر نمی دهد ولی برای کاهش سطوح احتمالی این فلز در بدن یک یا دو هفته آینده سعی کنید ماهی کمتری بخورید.
ماهی های مجاز در بارداری
اگر در دوران بارداری به سر می برید و می خواهید بدانید کدام نوع ماهی ها برای شما مناسب است، به این بخش از مقاله توجه ویژه داشته باشید. بهترین ماهی هایی که در دوران بارداری مجاز به استفاده از آن ها هستید، ماهی قزل آلا یا سالمون است. همچنین آنچوی ها و ساردین ها نیز می توانند در این دوران برای شما مفید باشند.
ماهی های ممنوعه در بارداری
با توجه به توضیحاتی که در خطوط بالاتر ارائه شد، شما نمی توانید از همه ماهی ها در زمان بارداری استفاده کنید. در ادامه این متن لیستی از نام ماهی هایی که در دوران بارداری ممنوع هستند برای شما تهیه شده است:
- شمشیرماهی
- کوسه
- اره‌ماهی
- شاه‌‌‌ماهی خال‌مخالی
- کاشی‌ماهی
- نیزه‌‌ماهی
- تازه یا منجمد همهٔ انواع ماهی‌های تن یا تون‌ماهیان (Tuna)
- خارماهی نواری
- آبی‌ماهی
- خارماهی
- سرخو خط طلایی
- ماهی چشم‌مات یا دیواربین
ماهی شوریده در بارداری
به گفته یک عضو هیئت علمی دانشکده پزشکی اصفهان، با توجه به تجمیع جیوه در برخی ماهی ها از جمله شوریده، کوسه و اره ماهی به زنان باردار توصیه می شود که از مصرف این قبیل ماهی ها به‌ویژه در سه ماه نخست بارداری پرهیز کنند. از همین رو، بهتر است در دوران بارداری خود از ماهی هایی استفاده کنید که جیوه در بدن آن ها رسوب نمی کند.
ماهی کفال در بارداری
مصرف ماهی کفال در بارداری ممنوع نیست. شما می توانید به راحتی از این ماهی استفاده کنید. سطح جیوه در این ماهی بسیار کم و نزدیک به صفر است بنابراین نمی تواند مشکل ساز شود.
ماهی هوور در بارداری
این ماهی به دلیل سطوح بالای جیوه و همچنین طبع گرم، یکی از ماهی های ممنوعه در دوران بارداری به حساب می آید. به جای آن می توانید از ماهی قزل آلا به عنوان یک ماهی جایگزین استفاده کنید و از خواص آن بهره ببرید. ماهی هوور جزو ماهی های بزرگ و شکارچی محسوب می شود. خوردن ماهی های شکارچی در دوران بارداری منع شده است.
ماهی آزاد در بارداری
استفاده از ماهی آزاد در بارداری بلامانع است. به گفته یک پزشک عضو هیئت علمی دانشگاه، این نوعدماهی ها اسید چرب امگا ۳ بیشتری داشته و برای سلامت مادر و جنین مناسبند.
ماهی شیر در بارداری
اینکه شما می توانید از ماهی شیر در بارداری استفاده کنید یا خیر بستگی به محل صید آن دارد. با توجه به این موضوع، میزان جیوه ذخیره شده در بافت بدن ماهی متغیر است. از آن جایی که تعیین محل صید این ماهی کمی دشوار است بهتر است از این ماهی در دوران بارداری استفاده نکنید.
ماهی سفید در بارداری
این نوع ماهی از ماهی های دریای شمال است که میزان جیوه آن تقریبا نزدیک به صفر است. مصرف ماهی سفید در دوران بارداری برای مادر و یا جنین خطری به همراه ندارد.
