خواص درمانی ثعلب پنجه ای و نحوه مصرف

گیاه ثعلب پنجه ای با نام علمی Orchis mascula، به تیره ی ثعلبیان تعلق داشته و از طبیعتی گرم و مرطوب برخوردار است. این گیاه کمی لزج است و طعمی تند و شیرین دارد.

در طب سنتی از گیاه ثعلب پنجه ای برای درمان مشکلاتی نظیر جوش و آکنه، چین و چروک، سرفه، سرماخوردگی، گلو درد، اسهال، تقویت قوای جنسی مردان، رفع نازایی زنان، تقویت سیستم ایمنی بدن، تقویت ریشه مو و … استفاده می شود. ثعلب طبیعی که در صنایع غذایی به ویژه تهیه ی بستنی کاربرد دارد پودری است که از آسیاب کردن غده های ریشه ی این گیاه به دست می آید. کلمه ثعلب، نام عربی گیاه ارگیده است. این گیاه علاوه بر کاربرد های دارویی و غذایی، کاربرد زینتی نیز دارد.

در این مقاله از نشریه علمی جهان شیمی به معرفی و بررسی گیاه ثعلب پنجه ای، خواص درمانی و کاربرد های آن می پردازیم.

مشخصات ظاهری گیاه ثعلب پنجه ای

گیاه ثعلب پنجه ای‌ گیاهی‌ پایا و چند ساله‌ است. برگ های این گیاه اغلب‌ پهن هستند.‌برگ های‌ تحتانی‌ به‌ نوک‌ باریک‌ و تیزی‌ ختم می شوند. برگ های‌ فوقانی‌ معمولا دارای‌ لکه هایی‌ به‌ رنگ‌ قهوه ای‌ است‌.

گل های ثعلب پنجه ای به رنگ های‌ صورتی‌ یا سفید با خطوط‌ و نقاط‌ بنفش‌ و یا ارغوانی‌ است‌. پوسته‌ غدد زیرزمینی‌ آن به رنگ صورتی‌ و داخل‌ آن‌ به رنگ سفید دیده می شود. طعم‌ این گیاه کمی‌ شیرین‌، لزج‌ و کمی‌ تند است‌.
 

 

محل رویش این گیاه اغلب داخل باغ ها و بیشه ها است. زمان گل دهی ثعب پنجه ای از اواخر فروردین تا اواخر خرداد است. این گیاه دارای پیازی است که مورد استفاده قرار می گیرد.

پیاز این گیاه بعد از خشک و پودر کردن در بستنی سازی بیشترین کاربرد را دارد. این پیاز که معمولا در اوایل تابستان می رسد، منبعی غنی از ترکیبات نشاسته محسوب می شود.

پراکندگی جغرافیایی گیاه ثعلب پنجه ای

این گیاه بومی مرکز، جنوب اروپا و ترکیه است. دانه این گیاه از کوچک‌ ترین دانه‌ های گیاهی در جهان است. تاکنون ۲۵ نوع از این گیاه شناخته شده که ده نوع آن در ایران و در مناطقی مانند آذربایجان، لرستان ، خوزستان، کردستان و سواحل دریای خزر به صورت خودرو دیده می شود.

نام‌‌‌‌‌های دیگر گیاه ثعلب پنجه ای

این گیاه را به نام های خصیة الثعلب، سعلب، شاطریون، سحلب، ثعلب مصری، ارکیده، ارکید، سه برگ، سالپ، ونیله، تولکی، کوکره، لومیری، اورکیس ماسکولا، سورقطون، کوکهری و گل دختر ملکه آفتاب نیز می شناسند.

قیمت خرید و فروش گیاه ثعلب پنجه ای

ویژگی های درمانی بسیار مفید این گیاه سبب شده شرکت های دارویی مختلفی در داخل، این محصول را بسته بندی و به بازار عرضه کنند. این محصول در بسته بندی های مختلف ۱۰ گرمی و … در بازار وجود دارد. این گیاه نسبت به سایر گیاهان دارویی از قیمت خرید و فروش متوسطی برخوردار است.

این گیاه را می توان به راحتی از عطاری ها و فروشگاه های اینترنتی معتبر خریداری کرد. هنگام خرید آن باید توجه شود دارای استاندارد ها و مجوز های لازم باشد.

مهم ترین ترکیبات شیمیایی گیاه ثعلب پنجه ای

این گیاه حاوی ترکیبات کربوهیدرات، مواد قندی، املاح معدنی، مقداری‌ موسیلاژ شبیه‌ باسورین‌، آمیدون‌ تغییرشکل‌ یافته‌، مواد پروتئیدی‌، مواد رنگی، ماده ای شبیه صمغ عربی، گلوکوزیدی به نام لورو گلوسین، نشاسته، اسانس و کومارین‌ است.

خواص درمانی گیاه ثعلب پنجه ای

این گیاه دارای خواص درمانی فراوانی است که در این قسمت به مهم ترین آن ها اشاره می کنیم.

در درمان نازایی موثر است

با استفاده از شیاف برگ ثعلب پنجه ای به همراه کمی زعفران و کمی مشک قبل از آمیزش جنسی می توان نازایی را درمان کرد. چنانچه از این گیاه برای درمان نازایی استفاده می شود، رعایت بهداشت فردی در این زمینه بسیار حائز اهمیت است.

زیرا، ثعلب پنجه ای قادر است در مدت زمان اندکی حجم باکتری های مضر در دهانه رحم را به شدت افزایش دهد و در صورت عدم توجه به بهداشت فردی می تواند فرد را با بیماری های جنسی بسیاری مواجه کند.

ثعلب پنجه ای برای کودکان بسیار مفید است

این گیاه  به دلیل دشتن ماده ای موکوس مانند، به درمان مشکلات گوارشی نظیر سوزش سر دل، نفخ شکم و سو هاضمه کمک کرده و برای درمان اسهال، به ویژه در کودکان بسیار مفید است.

علاوه بر این، مصرف این گیاه همراه شیر باعث افزایش قوای کودکان می شود. در گذشته برای تقویت رشد کودکان از این روش استفاده می کردند.

سبب تقویت نیروی جنسی مردان می شود

مصرف این گیاه سبب افزایش تعداد اسپرم می شود و قدرت جنسی مردان را افزایش می دهد. علاوه بر این، از انزال زودرس مردان جلوگیری می کند. به این ترتیب، در تقویت نیروی جنسی مردان و زنان نقش پررنگی دارد.

در درمان دیابت نقش دارد

بر اساس تحقیقات انجام شده مصرف گیاه ثعلب پنجه ای و فراورده های آن سبب کاهش قند خون شده و به درمان این بیماری کمک می کند.

به درمان سرماخوردگی کمک می کند

سرماخوردگی به یک بیماری واگیردار گفته می شود که با خستگی، سردرد، عطسه و خلط در گلو همراه است. مصرف گیاه ثعلب پنجه ای در درمان خلط گلو در سرماخوردگی مفید بوده و به بهبود زود تر شخص بیمار کمک می کند.

در درمان حصبه نقش دارد

برای رفع ورم حاد روده که در اثر ابتلا فرد به بیماری حصبه ایجاد می شود بهتر است ۲ گرم از ثعلب پنجه ای را در ۱۵۰ سی‌سی آب جوشانده و میل کرد.

در تقویت مو و پوست سر موثر است

مقداری از پودر ثعلب پنجه ای را با روغن زیتون و گل سرخ ترکیب کرده و به مدت ۱۵ دقیقه روی مو ها و پوست سر قرار دهید سپس با آب و شامپو مو و پوست سر را به خوبی شستشو دهید.

تهیه ژل تقویت مو ثعلب پنجه ای و گل پنیرک

می توان از پودر ثعلب پنجه ای و گل پنیرک ژل موی سر تهیه کرد. برای این منظور، ۵۰ گرم از این گیاه را با کمی روغن نارگیل و ۲۰ گرم گل پنیرک در یک لیتر آب جوشانده و سپس از صافی عبور دهید. پس از سرد شدن می توان از این ژل استفاده کرد.

تهیه ژل تقویت مو ثعلب پنجه ای و سبوس برنج و گزنه

برای تهیه این ژل ابتدا ۵۰ گرم سبوس برنج را در یک لیتر عرق گزنه جوشانده و از صافی عبور می دهیم. پس از آن، ۵۰ گرم پودر ثعلب پنجه ای به محلول اضافه کرده و جوشانده و صاف می کنیم. پس از سرد شدن می توان از این ژل جهت آرایش و تقویت مو استفاده کرد.

کاربرد ثعلب پنجه ای در صنایع غذایی

شیر موز و ثعلب

در تهیه شیر موز برای سفت شدن آن می توان کمی پودر ثعلب به آن اضافه کرد.

ماست و ثعلب

در تهیه ماست از ثعلب نیز می توان استفاده کرد. ین کار باعث سفت شدن ماست می شود. ماست هایی به سبک ماست سون از این نوع هستند.

شیر و ثعلب

برای تهیه این نوشیدنی خوشمزه به مواد زیر نیاز است.

• ثعلب، یک قاشق غذاخوری پودر
• شکر، یک و نیم قاشق غذاخوری
• شیر کامل، یک لیتر
• دارچین برای تزئین

روش استفاده ثعلب در شیر

• شیر را در یک شیرجوش بریزید و آن را روی حرارت متوسط گاز قرار دهید تا به جوش بیاید.
• پس از به جوش آمدن شیر، شعله گاز را کم کنید و اجازه دهید تا شیر کمی بجوشد.
• در یک کاسه کوچک، پودر ثعلب و شکر را مخلوط کنید. سپس ۲ تا ۳ قاشق غذاخوری شیر داغ را از شیرجوش به آن‌ها بیفزایید تا مخلوط کمی رقیق شود.
• در ادامه، مخلوط ثعلب را در چند نوبت به شیر در حال جوش اضافه کنید و شیر را هم بزنید تا غلیظ شود. این فرآیند حدود ۱۵ دقیقه به طول می‌انجامد.

  

• نوشیدنی خود را مزه کنید و شیرینی آن را اندازه کنید. اگر دوست دارید نوشیدنی شما شیرین تر باشد، کمی شکر بیشتر به آن اضافه کنید.
• نوشیدنی ثعلب را در فنجان های قهوه یا ماگ بریزید و روی آن را با پودر دارچین تزئین کنید.
• می‌توان باقیمانده نوشیدنی را در یک بطری یا شیشه ریخته و به مدت ۲ تا ۳ روز در یخچال نگهداری کرد. برای استفاده دوباره نیز، آن را دوباره گرم کرده و نوش جان کنید.

نکته

برخی افراد در ابتدا شکر و ثعلب را به شیر سرد اضافه کرده و هم می زنند تا ثعلب حل شود. سپس شیر را روی حرارت ملایم قرار می دهند تا به جوش بیاید.

نکته

در مرحله پایانی می توان کمی گلاب نیز به نوشیدنی اضافه کرد. به جای شکر، می‌توان از نبات و یا عسل هم استفاده کرد. به جای دارچین، می توان از زنجبیل آسیاب شده نیز برای تزئین استفاده کرد.

نحوه مصرف ثعلب پنجه ای

این گیاه را می توان به شیوه های مختلف مورد استفاده قرار داد. رایج ترین روش مصرف آن تهیه دمنوش و یا معجون و به صورت مخلوط با گیاهان دیگر است. مقدار مجاز مصرف این گیاه نیز تا روزی ۲ گرم است.

عوارض جانبی مصرف ثعلب پنجه ای

مصرف این گیاه و فراورده های آن، در کنار خواص و فواید بی نظیری که دارد می تواند با عوارضی نیز همراه باشد. به همین دلیل توصیه می شود مصرف آن با مشورت افراد متخصص در زمینه طب سنتی همراه باشد. در این قسمت به عوارض جانبی مصرف این گیاه اشاره می کنیم.

• زنان در دوران بارداری و شیردهی از خوردن ثعلب پرهیز کنند.
• مصرف زیاد ثعلب پنجه ای به علت خاصیت قاعدگی آور باعث سقط جنین می شود.
• به افرادی كه از بیماری وریكوسل رنج می برند توصیه می شود كمتر مصرف كنند.
• مصرف زیاد این گیاه و فراورده های آن تارهای صوتی را از كار می اندازد.

سخن پایانی

گیاه ثعلب پنجه ای با نام علمی Orchis mascula، طبعی گرم و مرطوب دارد. این گیاه کمی لزج است و از طعمی تند و شیرین برخوردار است. در طب سنتی، این گیاه برای درمان مشکلاتی نظیر جوش و آکنه، چین و چروک، سرفه، سرما خوردگی، گلو درد، اسهال، تقویت قوای جنسی مردان، رفع نازایی زنان، تقویت سیستم ایمنی بدن، تقویت ریشه مو و … کاربرد دارد.