باید ها و نباید های پاکسازی پوست

پاکسازی پوست (Facial cleansing) به مجموعه ای از روش های درمانی پوستی گفته می شود که در بهبود بافت، رنگ و سلامت پوست نقش مثبتی دارد.

افزایش سن، تغییرات هورمونی، کم آبی و … از جمله عواملی هستند که سبب بروز مشکلات پوستی مانند جوش و آکنه، چین و چروک، لک، چربی پوست و … می شود. مراقبت های پوستی مانند لایه برداری و مرطوب سازی پوست در رفع این مشکلات نقش موثری دارند.

پاکسازی پوست را می توان به روش های خانگی، آرایشگاهی و کلینیکی انجام داد. این روش شامل حذف سلول های مرده یا اگزفولیشن، پاکسازی آلودگی ها، چربی ها و مواد اضافی روی پوست، کمک به آبرسانی پوست همراه با تغذیه و بهبود خونرسانی است.

اعمال روش های پاکسازی، پوست را حساس می کند. به همین دلیل، پس از آن به مراقبت زیادی نیاز دارد. از این رو، توصیه می شود پس از پاکسازی از قرار گرفتن در معرض آفتاب، استفاده از اسکراب، لیزر و وکس، ماساژ، آرایش سنگین و … پرهیز شود.

در این مقاله از نشریه علمی جهان شیمی فیزیک به باید ها و نباید های پاکسازی پوست و معرفی کرم ها و ماسک های پاکسازی می پردازیم.

پاکسازی پوست چیست؟

پاکسازی یک واژه‌ی عمومی است که از آن برای توصیف ترکیبی از روش‌های مراقبت از پوست استفاده می شود. این روش ها سه هدف کلی را دنبال می کنند که عبارتند از:

• برداشت سلول های مرده یا اگزفولیشن  (exfoliation)
• پاکسازی آلودگی ها، چربی ها و مواد اضافی روی پوست
• کمک به پوست با آبرسانی، تغذیه یا بهبود خونرسانی

فرایند برداشت سلول های مرده

سطح پوست از سلول های مرده یا لایه ی شاخی تشکیل شده است که در سطحی ترین بخش اپی درم پوست قرار می گیرند. وظیفه ی اصلی سلول های شاخی به عنوان اولین خط دفاعی، محافظت از بدن در برابر عوامل بیماری زا است.

به طور طبیعی بدن انسان هر ۳۰ روز یک بار، تمام سلول های لایه شاخی را حذف کرده و سلول های جدید را جایگزین آن می کند. گاهی در این فرایند سلول‌های مرده روی پوست تجمع می یابد. برداشت سلول‌های مرده یا اگزفولیشن کمک فراوانی به داشتن پوستی شاداب‌ و درخشان‌ می کند.

اگر فرایند اگزفولیشن به درستی صورت نگیرد، سبب بروز التهاب پوستی می شود. برخی افراد پوست خود را با کیسه های ضخیم آبی رنگ و سفید آب شستشو می دهند و احساس می کنند پوست خود را پاکسازی کرده‌اند.

گل انداختن و قرمزی پوست، در واقع نشانه ی التهاب است. التهاب در تسریع پیری پوست و ظهور علایم پیری مثل چروک های عمیق پوست نقش موثری دارد. از این رو، هدف اگزفولیشن این است که هم زمان با برداشت سلول های مرده ی اضافی، موجب التهاب پوست نشود.

پاکسازی آلودگی‌ و چربی‌ پوست

روی پوست به طور طبیعی از چربی هایی پوشیده شده است که در حفظ رطوبت پوست موثر بوده و خواص ضد میکروبی دارند. در برخی افراد، چربی ها روی پوست تجمع یافته و منافذ پوستی را می‌ بندند. این امر سبب بروز آکنه و جوش می‌شود.

پاکسازی چربی های اضافی صورت را برطرف می کند. علاوه بر این، آلودگی ها و آلاینده هایی که فرد به طور روزمره با آن ها در تماس است، روی پوست قرار گرفته و موجب بروز التهاب، بسته شدن منافذ و مشکلات دیگر می شوند.

آبرسانی، تغذیه و بهبود خونرسانی

روش های پاکسازی پوست اغلب شامل مواردی مانند بخور دادن و یا ماساژ صورت هستند که در بهبود خونرسانی به پوست نقش دارند. ماساژ صورت علاوه بر بهبود خونرسانی می‌تواند موجب آزاد سازی عوامل ضد التهابی و ضد پیری از سلول های پوستی شود.

در روش‌های پاکسازی پوست معمولا از لوسیون ها و کرم های مخصوص استفاده می شود. این محصولات با آبرسانی، ویتامین رسانی و تغذیه پوست سبب بهبود بافت، رنگ و حتی قوام پوست می شوند.

انواع روش های پاکسازی پوست

اساس تمام روش های پاکسازی پوست یکسان است و تفاوت بین روش ها به نوع ابزار و مواد به کار رفته بستگی دارد. به طور کلی انواع روش های پاکسازی پوست را می توان به سه دسته روش های خانگی، آرایشگاهی و کلینیکی تقسیم کرد.

 روش های خانگی

این روش ها را می توان به راحتی در خانه اجرایی کرد. روتین ها و یا برنامه های بسیاری وجود دارد که سبب پاکسازی سطحی پوست می شوند.

روش های آرایشگاهی

از این روش ها در آرایشگاه ها، مراکز سلامت پوست یا اسپاها مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش ها معمولا از دستگاه بخور مخصوص، ماساژ و کرم های خاص استفاده می شود. در روش های آرایشگاهی پاکسازی اغلب قوی تر از پاکسازی به روش خانگی است اما، همچنان پاکسازی عمیق محسوب نمی شود.

روش های کلینیکی

این روش ها توسط متخصصین پوست و یا تکنسین های دارای مدرک بهداشت و درمان انجام می شود. انجام روش های کلینیکی پاکسازی عمیق پوست را به دنبال دارد.

اهمیت مراقبت پس از پاکسازی پوست

این مراقبت ها از این جهت اهمیت دارند که در مراحل مختلف پاکسازی، به پوست استرس وارد می شود. پس از حذف لایه های شاخی پوست، سلول‌های پوست باید لایه از بین رفته را جبران کنند.

تقسیم سلولی و ایجاد لایه جدید سبب ایجاد شفافیت و درخشندگی پوست می شود. علاوه بر این، با ماساژ پوست به لایه های عمیق تر پوست استرس وارد می شود تا کلاژن سازی تحریک شود. با افزایش کلاژن سازی، پوستی سفت و خوش حالت خواهیم داشت.

باید ها و نباید های مراقبتی بعد از پاکسازی پوست

همان طور که پیش از این نیز به آن اشاره شد، با اعمال روش های پاکسازی به پوست استرس وارد می شود. از این رو، شیوه ی برخورد و مراقبت پس از پاکسازی پوست از اهمیت بالایی برخوردار است. در ادامه به روش های مراقبتی پوست در روز های اول، دوم و سوم اشاره می کنیم.

روش های مراقبتی روز اول

پرهیز از دستکاری پوست و کندن جوش‌

پس از پاکسازی، پوست بسیار حساس است. یکی از کارهایی که طی پاکسازی پوست انجام می شود تخلیه جوش هایی است که قابلیت تخلیه شدن دارند. اگر جوش سرسیاه یا سرسفیدی روی صورت مانده، یعنی این جوش هنوز آماده ی تخلیه شدن نیست و یا به اصطلاح نرسیده است. از این رو، هر تلاشی برای تخلیه این جوش موجب زخم شدن پوست و در نهایت ماندن جای زخم روی صورت می شود.

پرهیز از آرایش سنگین و لوازم مراقبتی قوی

پاکسازی پوست در کلینیک یک پاکسازی عمیق است و تا حد ممکن به پوست فشار وارد می کند تا خودش را ترمیم کند. توصیه می شود حداقل به مدت یک روز از آرایش سنگین و لوازم مراقبت پوستی قوی استفاده نکرده و به پوست خود استراحت دهید.

علاوه بر این، باز بودن منافذ پوست ابتلا به عفونت های باکتریایی را افزایش می دهد. از این رو، بهتر است استفاده از محصولات بهداشتی و آرایشی را کنار گذاشته تا سرم ها، کرم ها و لایه بردار های استفاده شده در جریان پاکسازی اثرگذاری بهتر و بیشتری داشته باشند.

نکته

اولین آرایش پس از پاکسازی باید با براش‌ ها، اپلیکاتور ها و پد های آرایشی کاملا تمیز انجام شود. این کار برای پیشگیری از جوش زدن و یا زیاد شدن جوش ها موثر است.

شستشو صورت با لطافت و مهربانی

پوست پس از پاکسازی بسیار حساس است و نباید به آن سخت گرفت. اغلب استفاده از سرم ها و ابزار استفاده شده و همچنین ماساژ صورت موجب از بین رفتن سد های محافظتی طبیعی پوست می شوند. از این رو، بهتر است در برنامه مراقبتی پس از پاکسازی پوست از یک شوینده آبرسان ملایم برای شستشو استفاده کرد.

از تونر ها استفاده نشود

تونر ها به دسته ای از شوینده های پوستی گفته می شود که قوی تر از شوینده های صابونی عمل می کنند. این شوینده ها می توانند آلودگی موجود در منافذ پوستی را پاک کنند. اغلب تونر ها بر پایه ی آب بوده و دارای اسانس های روغنی و گیاهی هستند.

از این رو، استفاده از تونر ها یک تا دو روز پس از پاکسازی پوست توصیه نمی شود. به ویژه تونر های بر پایه‌ ی الکل که دارای خاصیت اگزفولیشن یا مواد سفت کننده پوست هستند. زیرا، این محصولات ممکن است سبب تحریک و خشکی پوست شوند.

در واقع پس از پاکسازی پوست نیازی به استفاده به تونر نیست. زیرا، روی پوست پاکسازی عمیقی صورت گرفته و پوست از نظر زیستی و شیمیایی به تعادل رسیده است.

پرهیز از سونا

یکی از مراقبت های پس از پاکسازی پوست قرار نگرفتن در محیط های گرم است. به همین دلیل، سونای خشک و بخار محل مناسبی برای گذراندن عصر پس از پاکسازی نیست.

سونای بخار برای پوست خوب است ولی کاری که انجام می دهد در مراحل پاکسازی پوست صورت گرفته است. بخور یا رفتن به سونای بخار پس از پاکسازی پوست، می تواند سبب حساس شدن و آسیب به مویرگ های پوست شده و ایجاد کبودی شود.

عدم ماساژ صورت پس از پاکسازی پوست

در جریان ماساژ، صورت در تماس مستقیم با تخت ماساژ قرار می گیرد. این امر هم احتمال عفونت پوستی را بالا می برد و هم موجب تحریک پوست حساس می شود.

دوری از ورزش پس از پاکسازی پوست

ممکن است ورزشکاران وسوسه شوند که پس از پاکسازی پوست، به باشگاه ورزشی بروند و یا از هوای خوب بیرون استفاده کرده و دویدن سبکی را در پارک تجربه کنند.

توصیه می شود از این کار پرهیز کرده و حداقل یک روز ورزش را به تاخیر بیاندازید. زیرا، در حین ورزش، دمای پوست افزایش یافته و عرق می کنید. این دو عامل می تواند پوست حساس پس از پاکسازی را تحریک کرده و مشکلاتی را ایجاد کند.

روش های مراقبتی روز دوم و سوم

پرهیز از اسکراب ها و لایه بردار ها

لایه برداری و اگزفولیشن بیش از حد سبب آسیب دیدن لایه ی محافظتی پوست شده و سبب ایجاد التهابات پوستی می شود.  پوست برای مدتی طولانی نیازی به لایه برداری ندارد. در صورت تمایل به استفاده از این محصولات حداقل ۳ تا ۴ روز به پوست استراحت داده و در این مدت به همان شوینده ی ملایم اکتفا کنید.

پرهیز از داروهای ضد آکنه و دیگر روش‌های درمانی خانگی

استفاده از داروهای مانند رتینوئید ها و رتینول ها، لایه بردار های خانگی، شوینده ها و پاک کننده های قوی و تونر های حاوی اسید سالیسیلیک  درخشش پس از پاکسازی را به قرمزی ناخوشایندی تبدیل می کند.

بهتر است تا چند روز پس از پاکسازی از ماسک های صورت استفاده نکنید. اغلب ماسک های خانگی به گونه ای هستند که سبب روشن شدن، لایه برداری و یا درمان آکنه های پوستی می شوند.

از این رو، مواد به کار رفته در این ماسک ها پوست حساس را ملتهب می کنند. بهترین انتخاب برای مراقبت های بعد از پاکسازی پوست استفاده از ماسک های آبرسان حاوی موادی مانند هیالورونیک اسید است.

قرار نگرفتن در معرض آفتاب

توصیه می شود تا چند روز پس از پاکسازی از رفتن به استخر های روباز یا لب ساحل پرهیز شود مگر این که، تمام مدت از یک کلاه حصیری بزرگ استفاده کرد تا یک اشعه ی آفتاب هم به صورت نخورد. پوست پس از پاکسازی، لایه های شاخی خود را از دست داده و نسبت به اشعه های مضر آفتاب حساس تر و آسیب پذیر تر است.

چند روز بعد از پاکسازی نگرانی از بروز این مشکل کمتر است ولی حتما هر روز از کرم ضد آفتاب با SPF بالای ۳۰ استفاده کنید. این موضوع ربطی به هوای آفتابی یا ابری و بارانی ندارد.

خودداری از لیزر و وکس صورت

بسته به نوع پاکسازی صورت گرفته روی پوست صورت باید تا مدتی از انجام لیزر و وکس صورت خودداری کرد. برای انجام این کار توصیه می شود حداقل یک هفته صبر کرد.

سخن پایانی

پاکسازی پوست (Facial cleansing) شامل مجموعه ای از روش های درمانی پوستی است که در بهبود بافت، رنگ و سلامت پوست نقش مثبتی دارد. این تکنیک برداشت سلول های مرده یا اگزفولیشن  (exfoliation)، پاکسازی آلودگی ها، چربی ها و مواد اضافی روی پوست و کمک به پوست با آبرسانی، تغذیه یا بهبود خونرسانی را در بر می گیرد.

افزایش سن، تغییرات هورمونی، کم آبی و … از جمله عواملی هستند که سبب بروز مشکلاتی مانند جوش و آکنه، چین و چروک، لک، چربی پوست و … می شوند. از این رو، مراقبت های پوستی مانند لایه برداری و مرطوب سازی پوست نقش موثری در رفع این مشکلات دارند. پاکسازی پوست به روش های خانگی، آرایشگاهی و کلینیکی قابل انجام است.