مهمترین خواص نارنج و کاربردهای این میوه پرخاصیت

نارنج (Citrus aurantium) یکی از مرکباتی است که در فصول سرد موجود است و با عطر و طعم فوق العاده کاربرد گسترده ای دارد. نارنج به عنوان یکی از ترش ترین میوه ها بین مرکبات شناخته می شود. میوه و پوست آن را می توان برای کنسرو و دسر استفاده کرد، پوست و گل آن اغلب برای تهیه روغن نارنج استفاده می شود زیرا اعتقاد بر این است که خواص دارویی نیز دارد.

نارنج یک میوه بسیار شناخته شده است و همچنین به عنوان یک گیاه درمانی ارزشمند نیز شناخته می شود. نارنج احتمالا از چین سرچشمه گرفته است. با این حال، در قرون وسطی، میوه نارنج در بسیاری از کشورها مورد کشت قرار گرفت و خواص دارویی آن مورد احترام پزشکان عرب خاورمیانه بود.

روغنی که از گل ‌های نارنج استخراج می‌شود ظاهرا توسط یک شاهزاده ایتالیایی مانند یک عطر در قرن شانزدهم کشف و تهیه می‌ شود. او از روغن برای خوشبو کردن دستکش هایش استفاده کرد. به همین دلیل، روغن گل های نارنج اکنون کاملا شناخته شده و بسیار گران قیمت است. در ادامه مقاله در نشریه جهان شیمی فیزیک توضیحات بیشتری در رابطه خواص نارنج ارائه می گردد لطفا تا انتها همراه ما باشید.

خواص نارنج

خواص نارنج و مشتقات آن از جمله عرق بهارنارنج در طب سنتی سراسر جهان کاملا شناخته شده است. استفاده از نارنج مانند یک غذا و همچنین برای تهیه داروهای گیاهی هزاران سال است که ادامه دارد. از گل ‌های نارنج روغن ارزشمند و عرق بهار نارنج را تولید می ‌کنند. ترکیبات حاصل از نارنج به طور گسترده در صنعت عطرسازی استفاده می شود.

یکی دیگر از محصولات نارنج، اسانسی است که در عطرسازی و همچنین به عنوان طعم دهنده در ساخت آب نبات و سایر محصولات پخته شده استفاده می شود. این اسانس خاص همچنین اهداف درمانی و کاربردهای دیگری در درمان های گیاهی ارائه می دهد. اعتقاد بر این است که وقتی برای رایحه درمانی استفاده می شود، اسانس نارنج باعث افزایش تمرکز و بهبود خلق و خو و خستگی می شود.

نارنج در واقع گیاه بومی مناطقی از قاره آسیا است. امروزه نارنج به طور گسترده ای مانند یک درخت مزرعه در سراسر مناطق گرمسیری و همچنین مناطق نیمه گرمسیری جهان رشد می کند. مناطق واقع در امتداد سواحل مدیترانه پر از باغ های نارنج است. اسپانیا به ویژه دارای تعداد زیادی از این باغ ها است. در ایران نیز درخت نارنج در سواحل دریای خزر و برخی از شهرهای مرکزی مانند شیراز پرورش داده می شود.

کاربردها و خواص نارنج

میوه نارنج را می توان در مارمالادها استفاده کرد، آب آن را نیز می توان در سالاد و دسرهای مختلف استفاده کرد. اسانس نارنج که از گل های خوشبو این درخت تولید می شوند مدتهاست برای خوشبو کردن هوا و همچنین در غذاهایی مانند  دسرهای مدیترانه ای سنتی استفاده می شود.

امروزه از عرق بهارنارنج در نوشیدنی ها و مواد اولیه کیک و شیرینی استفاده می شود. روغن نارنج را نیز می توان برای طعم دادن به آب نبات ها، بستنی ها، ژلاتین ها و پودینگ ها، آدامس ها و همچنین کالاهای دارویی استفاده کرد.

عصاره نارنج به عنوان یک کمک کننده برای کاهش وزن و همچنین سرکوب کننده اشتها به بازار عرضه می شود اما از آنجایی که ممکن است فشار خون و همچنین ضربان قلب را افزایش دهد، متخصصان پزشکی توصیه می کنند در مصرف آن احتیاط کنید.

افراد که تحت رژیم های غذایی هستند قبل از مصرف ان باید ابتدا از پزشک خود مشاوره بگیرند. نارنج، هنگامی که به صورت خوراکی استفاده می شود مانند گریپ فروت ممکن است با داروهایی مانند استاتین ها،کاهش دهنده کلسترول، تداخل ایجاد کند.

به طور سنتی، گل نارنج و همچنین روغن نارنج برای کمک به تسکین ناراحتی های گوارشی، کاهش قند خون در افراد دیابتی و همچنین برای تقویت گردش خون مورد استفاده قرار می گرفت. همچنین عرق بهار نارنج در طب سنتی برای افراد مبتلا به بی خوابی تجویز می شود تا بهتر بخوابند و همچنین کم خونی را بهبود می بخشد. در رایحه درمانی، نارنج یک اثر هوشیار کننده و احیا کننده دارد.

نارنج علاوه بر ارزش دارویی، حاوی ۷۲ میلی گرم ویتامین C درصد ( یعنی ۱۲۰% مقدار توصیه شده روزانه)، ۸ گرم کربوهیدرات خالص و ۴۰ میلی گرم کلسیم است.

خواص نارنج در طب سنتی

روغن ‌ها، عصاره‌ ها و مکمل‌ های حاوی نارنج توسط پزشکان برای کاربردهای مختلف سلامتی تجویز می شود که شامل موارد زیر است:

• کاهش وزن
• سوء هاضمه
• عفونت های قارچی پوست
• عملکرد ورزشی
• دیابت
• فشار خون بالا

علاوه بر این، برخی معتقدند نارنج آنژین، آلرژی، بی خوابی، احتقان بینی، درد عصبی، کم اشتهایی و مشکلات کبد و کیسه صفرا را درمان می کند. بسیاری از این فواید به ترکیبی در نارنج به نام سینفرین نسبت داده می شود. سینفرین دارای ترکیب شیمیایی مشابه با داروی افدرا است و همچنین خواص محرک و گرمازایی (تولید کننده گرما) دارد.

با وجود مزایای احتمالی، شواهد کمی وجود دارد که نشان می دهد نارنج می تواند به طور موثر بسیاری از این اختلالات متابولیک یا عفونت ها را درمان کند.

مصرف نارنج چه مزایایی برای سلامتی دارد

کاهش وزن

نارنج به دلیل نقش آن در کاهش وزن بسیار مورد مطالعه قرار گرفته است. عصاره آن معمولا به عنوان یک مکمل خوراکی به بازار عرضه می شود یا با سایر چربی سوزها یا افزایش دهنده متابولیسم (مانند کافئین یا ال-کارنیتین) ترکیب می شود.

یک بررسی در سال ۲۰۱۲ از مطالعات دانشگاه جورج تاون به این نتیجه رسید که مکمل‌ های نارنج، چه به تنهایی یا در محصولات ترکیبی استفاده شوند، به طور قابل ‌توجهی سرعت متابولیسم در حالت استراحت (RMR) را در مصرف ‌کنندگان در مقایسه با افرادی که دارونما دریافت کردند، افزایش می ‌دهند.

از نظر کاهش وزن مکمل های نارنج به تنهایی نتایج متوسطی به دست آوردند. با این حال، آنها بدون تاثیر منفی بر فشار خون یا ضربان قلب، ایمن در نظر گرفته می شوند.

سوء هاضمه

بیش از ۲۰۰۰ سال است که در طب سنتی چینی از نارنج برای درمان طیف وسیعی از اختلالات گوارشی استفاده می شود. بومیان آمازون نیز معمولا از آن برای تسکین حالت تهوع و سوء هاضمه استفاده می کنند.

علیرغم استفاده طولانی مدت آن در درمان های جایگزین، تحقیقات بسیار بیشتری در مورد ایمنی نارنج نسبت به تحقیقات در مورد اثرات واقعی آن وجود دارد. بنابراین می توانید با خیال راحت از آن استفاده کنید.

یک مطالعه در سال ۱۹۹۸ در چین گزارش داد که نارنج تقریبا به اندازه داروی سیزاپراید در درمان ریفلاکس اسید مؤثر است و به ترتیب در ۸۱.۴۹٪ و ۸۷.۵٪ از بیماران نتایج مثبتی را هنگام مصرف آن مشاهده کردند.

عفونت های قارچی پوست

نارنج سرشار از ویتامین C است که یک آنتی اکسیدان شناخته شده و قابض موضعی است. بطورکلی اسانس مرکبات به دلیل فعالیت ضد قارچی که دارند در صنایع غذایی و دارویی کاربرد فراوانی دارند. اعتقاد بر این است که این خواص برای جلوگیری از عفونت های قارچی سطحی در انسان مفید است.

بر اساس مطالعات صورت گرفته در این رابطه مصرف امولسیون ۲۵ درصد اسانس نارنج سه بار در روز به مدت یک تا سه هفته، کچلی و سندرم پای ورزشکاران را از بین می ‌برد.

عملکرد ورزشی

این فرض که نارنج می تواند عملکرد ورزشی را افزایش دهد عمدتا بر اساس ارتباط نزدیک آن به سینفرین و افدرا است. افدرا در دهه ۱۹۹۰ به دلیل خاصیت چربی سوزی و تقویت کننده انرژی مورد استفاده قرار گرفت، اما در سال ۲۰۰۴ پس از دریافت بیش از ۱۵۰۰۰ شکایت، از گزارش های بی خوابی تا مرگ واقعی، توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده ممنوع شد.

از زمان ممنوعیت افدرا، بسیاری از تولید کننده سینفرین را به عنوان «افدرا ایمن» به بازار عرضه کرده اند. تا به امروز، شواهد برای حمایت از این ادعاها متفاوت است. علاوه بر این، ارزیابی اثرات سینفرین که اغلب با مواد دیگر از جمله کافئین، تیروزین و کراتین مخلوط می شود، اغلب دشوار است.

مطالعه ‌ای در سال ۲۰۱۷ از دانشگاه تگزاس تصمیم گرفت مکمل‌های حاوی سینفرین را با مکمل‌هایی که فاقد سینفرین هستند مقایسه کند و دریافت که افزودن سینفرین هیچ تغییری در عملکرد ۲۵ ورزشکار مرد و زن ندارد. علاوه بر این، هیچ یک از مکمل ها نتایج عملکرد قوی تری را در مقایسه با دارونما ارائه نکردند بنابراین نمی توان آنها را با خواص نارنج مقایسه کرد.

خواص نارنج برای دیابت

شواهد حاکی از استفاده از نارنج در کاهش گلوکز خون محدود است. یک مطالعه در سال ۲۰۱۷ در نیجریه نشان داد که اسانس مرکبات می تواند به طور موثری آنزیم های α-آمیلاز و α-گلوکوزیداز را که هر دو با دیابت و فشار خون بالا مرتبط هستند، مهار کند.

اینکه آیا نتایج یک مطالعه در لوله آزمایش می تواند به متابولیسم انسان نسبت داده شود هنوز مشخص نیست. برخی از تحقیقات وجود دارد که مزایایی را نشان می دهد ولی تحقیقات بیشتری در این رابطه مورد نیاز است.

یک مطالعه در سال ۲۰۰۶ در ایران گزارش داد که نوشیدن ۸ اونس آب نارنج روزانه به مدت چهار هفته باعث کاهش ۹ درصدی گلوکز خون ناشتا در ۳۵ فرد مبتلا به دیابت نوع ۲ شد. با اینحال جالب است بدانید این همان اثری است که در گریپ فروت و آب لیمو دیده می شود و صرفا مخصوص نارنج نیست.

عوارض جانبی احتمالی مصرف بیش از حد نارنج

نارنج اگر به میزان متعادل در وعده های غذایی مصرف شود احتمالا برای کودکان و همچنین بزرگسالان بی خطر است. اسانس نارنج هر زمان که روی پوست استفاده شود یا حتی به عنوان رایحه درمانی استنشاق شودنیز کاملا  بی خطر است.

آب نارنج نیز به اندازه آب مرکبات برای نوشیدن بی خطر است تا زمانی که بیش از حد مصرف نشود. اطلاعات کمتری در مورد ایمنی طولانی مدت عصاره ها و مکمل های نارنج وجود دارد.

از آنجایی که سینفرین موجود در نارنج به عنوان یک محرک ملایم عمل می کند، ترکیب آن با محرک دیگری مانند کافئین ممکن است عوارض جانبی ایجاد کند، از جمله:

• بی قراری
• سردرد
• افزایش ضربان قلب
• افزایش فشار خون
• حساسیت به خورشید (از جمله افزایش خطر آفتاب سوختگی)

نارنج زمانی که مانند مکمل برای اهداف پزشکی مانند کاهش وزن استفاده شود به خصوص اگر همراه با محرک هایی مانند کافئین یا گیاهان حاوی کافئین مصرف شود، ممکن است عوارضی در پی داشته باشد.

استفاده بیش از حد از این مکمل ها، چه برای کاهش وزن و چه برای عملکرد ورزشی، ممکن است باعث احتمال فشار خون بالا، ریتم غیر طبیعی قلب (آریتمی)، حمله قلبی، سکته مغزی، سبکی سر، غش و سایر اثرات منفی جدی و علائم بالقوه شدید شود. در واقع بررسی هایی وجود دارد که نارنج می تواند منجر به سردرد شود. دردهایی که شامل میگرن و سردردهای خوشه ای در افراد خاص می شود.

در موارد نادر، استفاده بیش از حد از نارنج ممکن است باعث فشار خون بدخیم و مرگ شده است. این یکی از دلایلی است که سینفرین توسط انجمن ملی ورزشی دانشگاهی در لیست داروهای ممنوعه قرار گرفته است.

هنگام استفاده از نارنج برای پوست خود یک احتیاط وجود دارد این باعث می شود بیشتر به اشعه ماوراء بنفش واکنش نشان دهید، بنابراین اگر پوست روشن دارید. از لباس های مناسب و محافظ برای محافظت از پوست و از ضد آفتاب در بیرون استفاده کنید.

تداخلات دارویی احتمالی نارنج

نارنج ممکن است با مهارکننده های مونوآمین اکسیداز (MAOIs)  نوعی داروی ضد افسردگی که شامل امسام (سلژیلین)، مارپلان (ایزوکاربوکسازید)، ناردیل (فنلزین) و پارنات (ترانیل سیپرومین) است، تداخل داشته باشد. نارنج ممکن است غلظت MAOI را در خون افزایش دهد و به همراه آن خطر عوارض جانبی را افزایش دهد.

همچنین به نظر می رسد که نارنج آرام بخش های بنزودیازپین مانند  Versed (میدازولام) و هالسیون (تریازولام) را تجزیه می کند و اثرات آنها را کاهش می دهد.

در حالی که برخی از کارشناسان پیشنهاد کرده اند که نارنج ممکن است به اندازه گریپ فروت تداخل دارویی داشته باشد ولی به نظر نمی رسد اثرات از گریپ فروت قوی تر باشد. برای اطمینان در این رابطه با پزشک خود مشورت کنید.

دوز درمانی نارنج

برای اهداف دارویی، نارنج معمولا به عنوان قرص، ژل کپ یا عصاره فروخته می شود. متخصصان گیاهان دارویی اغلب پودر پوست نارنج را برای مخلوط کردن با کرم ها و پمادهای موضعی می فروشند و به صورت پودر نیز موجود است.

هیچ توصیه استاندارد و تحقیق رسمی در مورد دوز نارنج وجود ندارد ولی ادعا می شود که کاهش وزن معقول را می توان با مصرف ۳۲ میلی گرم در روز سینفرین تجربه کرد. به عنوان یک قانون کلی، اگر تصمیم به استفاده از مکمل نارنج دارید توصیه می شود از برچسب سازنده پیروی کنید و از دوز پیشنهادی تجاوز نکنید.

برای اطمینان از ایمنی و خلوص، فقط مکمل ‌هایی را خریداری کنید که توسط یک مرجع معتبر گواهی‌ دهنده مانند U.S Pharmacopeia (USP)، NSF International یا ConsumerLab آزمایش و تایید شده‌ اند.

دیابت

برخی شواهد نشان می دهد که نارنج ممکن است در کنترل سطح قند خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ اختلال ایجاد کند. همراه با احتیاط مصرف کنید و سطح گلوکز خون را به دقت کنترل کنید.

فشار خون بالا

تحقیقات متعددی ادعا می کنند که نارنج ، به ویژه در ترکیب با کافئین، می تواند سطح فشار خون را در افراد سالم افزایش دهد. تحقیقات دیگر افزایش فشار خون را نشان نداده اند. تا به امروز، هیچ مطالعه ای در مورد تاثیر نارنج بر فشار خون در افرادی که در حال حاضر سطح فشار خون بالایی دارند، انجام نشده است. در صورتی که فشار خون بالایی دارید ریسک نکنید و از نارنج و به خصوص در رابطه با محرک هایی مانند کافئین، دوری کنید.

گلوکوم

نارنج ممکن است گلوکوم را تشدید کند. در صورت ابتلا به این مشکل از مصرف بیش از حد نارنج خودداری کنید.

بیماری قلبی

استفاده از نارنج، به ‌ویژه همراه با کافئین یا هر محرک دیگر، ممکن است احتمال اثرات منفی شدید را در افراد مبتلا به یک مشکل قلبی خاص به نام «سندرم فاصله QT طولانی» الگوی موجی که توسط الکتروکاردیوگرام ایجاد می‌ شود را افزایش دهد.

ضربان قلب نامنظم (آریتمی قلب)

تحقیقات متعددی ادعا می کنند که نارنج  به ویژه در ترکیب با کافئین، می تواند ضربان قلب را در افراد سالم افزایش دهد. تحقیقات دیگر چنین تأثیری را بر ضربان قلب کشف نکرده اند. تاکنون هیچ تحقیقی در مورد تاثیر نارنج بر افرادی که ضربان قلب نامنظم دارند انجام نشده است. در صورت داشتن ضربان قلب نامنظم، از نارنج و به خصوص در ترکیب با محرک هایی مانند کافئین، دوری کنید.

عمل جراحی

نارنج مانند یک محرک عمل می کند، بنابراین ممکن است با افزایش ضربان قلب و همچنین فشار خون، جراحی را مختل کند. مصرف نارنج را حداقل دو هفته قبل از درمان برنامه ریزی شده جراحی قطع کنید.

خواص نارنج در بارداری

وجود ویتامین‌ های گروه B از جمله نیاسین، فولات، پانتوتنیک اسید، فسفر، آهن، پتاسیم، مس و منگنز و بسیاری از ریزمغذی های دیگر برای سلامتی مادر و جنین در دوران بارداری بسیار مفید است.

نارنج در مقادیر موجود در غذاها احتمالا در دوران بارداری بی خطر است. ولی اثرات نارنج در دوران شیردهی مشخص نیست. بنابراین بهتر است از مصرف بیش از حد آن در دوران بارداری یا شیردهی خودداری کنید.

کاربرد اسانس نارنج

اسانس نارنج معمولا برای رایحه درمانی استفاده می شود. می توان آن را با استفاده از اسپری در هوا پخش کرد یا با ریختن چند قطره در حمام بخار آن را استنشاق کرد.

در صورت استفاده موضعی، رقیق کردن نارنج مهم است. قبل از استفاده بر روی پوست، یک یا دو قطره را با روغن حامل مانند روغن جوجوبا یا روغن بادام مخلوط کنید. حداکثر غلظت ۵ درصد (رقتی که می توان با افزودن تقریبا ۳۰ قطره روغن نارنج به یک اونس روغن حامل به دست آورد) برای بزرگسالان بی خطر در نظر گرفته می شود. اسانس نارنج هرگز نباید برای درمان های داخلی مصرف شود، حتی اگر به عنوان گرید درمانی طبقه بندی شود.

خواص نارنج برای کبد

آب نارنج به دلیل ترکیبات خاص برای تصفیه خون و پاکسازی کبد موثر است. مصرف نارنج ترشح صفرا را افزایش داده و مانع تجمع چربی و مواد زاید در کبد می شود بنابراین از بروز کبد چرب و اختلالات کبدی پیشگیری می کند. افرادی که مبتلا به کبد چرب هستند می توانند با مصرف متعادل آب نارنج این بیماری را کنترل کنند.

خواص آب نارنج

آب نارنج سرشار از ویتامین c است که برای تقویت سیستم ایمنی و درمان سرماخوردگی بسیار مفید است. آب نارنج را همچنین می توانید برای بهبود گلودرد می توانید آب نارنج را قرقره کنید.

آب نارنج به عنوان یک چاشنی در بسیاری از غذاها مورد استفاده قرار می گیرد و شما می توانید برای رفع ترشی معده از آن استفاده کنید. آب نارنج به دلیل وجود ویتامین ث برای درمان کم خونی نیز بسیار مفید است زیرا به جذب آهن مواد غذایی کمک می کند.

خواص برگ نارنج

برگ نارنج به صورت دمنوش و عرق برای درمان بی خوابی و آرام بخشی مورد استفاده قرار می گیرد. از آن همراه با عسل برای درمان سردردهای میگرنی استفاده می شود. دم کرده برگ نارنج خواص ضدعفونی کننده و صفرا بر نیز دارد.

خواص نارنج برای فشار خون

در طب  سنتی یکی از خواص نارنج کنترل فشارخون است به این منظور می توانید نصف لیوان آب نارنج را با یک قاشق عسل بعد از غذا مصرف کنید.

آب نارنج را کی بخوریم

آب نارنج را می توانید همراه غذا یا بعد از غذا مصرف کنید. از آب نارنج می توانید به عنوان چاشنی روی ماهی و سالاد استفاده کنید. آب نارنج به هضم سریع تر غذاهای گوشتی کمک می کند.