برگ بو گیاهی دارویی با خواص و فواید بی نظیر درمانی

برگ بو با نام علمی Laurus nobilis از گیاهان دارویی پرکاربرد است که طبعی گرم و خشک دارد. این گیاه منبعی غنی از انواع ویتامین ها، مواد معدنی و ترکیبات آنتی اکسیدان است. از این رو، به عنوان یک داروی ضد باکتری، ضد قارچ، ضد اسپاسم، ضد التهاب، ضد عفونی کننده و مسکن کاربرد دارد.

در طب سنتی از این گیاه برای درمان مشکلات گوارشی، قلبی، سیستم تنفسی، قاعدگی، تقویت سیستم ایمنی، آروماتراپی، دیابت، سرطان، سنگ کلیه، کاهش اضطراب، کاهش تب و … استفاده می شود.

برگ بو گیاهی خوشبو و همیشه سبز است که برگ و میوه ی آن در صنایع غذایی و صنایع دارویی کاربرد فراوانی دارد. این گیاه به راسته برگ بو سانان و سرده برگ بو تعلق داشته و بومی مناطق مدیترانه است.

توجه

این گیاه با نام های لاورل، غار، حب‌الغار، شجرالغار، دهم، دهمست، دهمشت‎، رند، عمار و ذاقی نیز شناخته می شود.

نکته

به افرادی که طبیعت گرمی دارند توصیه می شود از گیاه کتیرا به عنوان مصلح برگ بو استفاده کنند.

تاکنون در نشریه علمی جهان شیمی فیزیک به خواص دارویی گیاهانی مانند گل ساعتی، عروسک پشت پرده، سیم اوتی، تاتوره، انیسون شیرین، برگ سنا، گارسینیا کامبوجیا، جاشیر، گل ماهور، مورد، درمنه، گالگا، جو دوسر، اروانه، بادرشیبو، آویشن شیرازی و … پرداخته شده است.

در این مقاله به معرفی و بررسی گیاه برگ بو، فواید و خواص دارویی، کاربرد و عوارض احتمالی آن می پردازیم.

مشخصات ظاهری گیاه برگ بو چگونه است؟

گیاه برگ بو با نام علمی Laurus nobilis به راسته برگ بو سانان، تیره برگ بویان، سرده برگ بو و گونه L.nobilis تعلق دارد. این گیاه همیشه سبز به صورت درخت یا درختچه هایی با ارتفاع ۱۰ متر دیده می شود. درخت تنه ای صاف به رنگ سبز تیره تا سیاه دارد.

برگ گیاه

برگ ها به صورت منفرد روی شاخه ها می رویند. این برگ ها که به رنگ سبز تیره دیده می شوند به شکل بیضی بوده و طول آن به ۱۴ سانتی متر و عرض آن به ۵/۴ سانتی متر می رسد. لبه برگ ها موج دار و دندانه دار است. سطح برگ به رنگ سبز تیره وبراق و سطح زیرین آن کم رنگ تر است. این برگ ها معطر بوده و با له شدن بوی بیشتری از آن پراکنده می شود.

گل گیاه

گل­ ها به صورت چترهای انبوه یا خوشه های مرکب کوتاه و به رنگ زرد دیده می شوند. گل­های نر اغلب دارای ۱۰ تا ۱۲ پرچم و گل­های ماده دارای ۴ پرچم نازا هستند. تخمدان یک میله کوچک با یک اتاقک، همراه با تخمدان آویزان، یک خامه کوتاه و کلاله سه گوش است.

میوه گیاه

میوه برگ بو به شکل سته و تقریبا کروی به قطر حدود یک سانتی متر است که به رنگ بنفش مایل به آبی (ارغوانی) و به صورت یک دانه دیده می شود. قسمت گوشتی میوه دارای روغنی معطر و به رنگ سبز، معروف به روغن لوریه است.

این میوه ها طی ماه‌های فروردین و اردیبهشت به بار می‌نشینند. در این ماه ها رنگ میوه سبز مایل به زرد است که طی ماه‌های تابستان به سیاهی می‌گراید.

درخت برگ بو از مقاومت خوبی در برابر شرایط آب وهوایی مختلف برخوردار است. از این رو، در مزارع و زمین های زیادی رشد می کند. درخت برگ بو در برابر سرمای زیاد حساس است.

تاریخچه حضور و استفاده گیاه برگ بو در ایران

ناصرالدین شاه نخستین کسی بود که نهال‌های برگ بو را از اروپا به ایران آورد و از آن جا که بیشتر جنبه تزیینی داشت در باغ کاخ گلستان کاشت. پس از آن مظفرالدین شاه نیز کشت این درخت را در دیگر باغ‌های سلطنتی توسعه داد.

به تدریج عطر خوش این گیاه موجب شد از آن به صورت ادویه در آشپزی استفاده کنند. پس از آن که افراد به خواص درمانی برگ بو برای سلامتی پی بردند، استفاده از دمنوش و یا روغن آن رواج یافت.

مهم ترین ترکیبات شیمیایی برگ بو کدام است؟

این گیاه دارای ترکیبات شیمیایی فراوانی است. از مهم ترین این ترکیبات می توان به انواع ویتامین ها مانند ویتامین  A، ویتامین C ، فولات، نیاسین، ترکیبات معدنی مانند پتاسیم، کلسیم، مس، آهن، منگنز، منیزیم، فسفر و روی، ۱ و ۸- سینئول، آلکالوئیدهای ایزوکوئیلین نظیر رتیکولین، لاکتون­های سزکوئی ترپن مانند دهیدروکاستوس لاکتون، کاستونولید، ارماتین و لورنبیولید است.

برگ بو از چه خواص درمانی برخوردار است؟

این گیاه از خواص دارویی و درمانی فراوانی برخوردار است. در این قسمت به مهم ترین خواص درمانی این گیاه اشاره می کنیم.

در کاهش اضطراب موثر است

با خوردن و جویدن برگ های این گیاه موادی در دهان ترشح می شود که مانند یک مسکن بی ضرر در بدن عمل کرده و استرس را به طور چشمگیری کاهش می دهد.

علاوه بر این، ترکیب لینانول موجود در برگ بو نیز به کاهش سطح هورمون استرس در بدن کمک می کند. به همین دلیل، استشمام عطر آن کاربرد فراوانی در آروماتراپی دارد.

به کاهش التهاب کمک می کند

وجود ترکیب اژنول در برگ بو به عنوان یک ضد التهاب قوی عمل می کند. بنابراین، با استفاده از برگ های این گیاه می توان التهاب بدن خصوصا التهاب مفاصل را کاهش داد.

برگ بو در تقویت سیستم ایمنی بدن نقش دارد

ترکیب اژنول موجود در این گیاه از اثرات آنتی اکسیدانی برخوردار است. از این رو، مصرف آن سیستم ایمنی را در برابر عوامل بیماری زا مانند باکتری، میکروب و قارچ تقویت می کند.

در رفع مشکلات دستگاه گوارش نقش دارد

آنزیم های موجود در برگ بو به هضم بهتر پروتئین های پیچیده ی موجود در رژیم غذایی کمک کرده و در جذب بهتر مواد غذایی موثر است. این گیاه برای جلوگیری از تخمیر غذا در معده مفید بوده، به خروج گاز و نفخ معده کمک می کند. برای هضم بهتر غذا توصیه می شود این گیاه را به غذاهای سنگین اضافه و یا دم کرده آن را مصرف کرد.

به این ترتیب، برگ بو نه تنها به عملکرد دستگاه گوارش کمک می کند بلکه برای تسکین ناراحتی های معده، تسکین سندرم روده تحریک پذیر (IBS) و حتی کاهش علائم بیماری سلیاک نیز بسیار مؤثر است.

به کاهش سموم بدن کمک می کند

این گیاه به عنوان یک مدر مقدار ادرار را افزایش داده و موجب کاهش سموم و پاکسازی بدن می شود. علاوه بر این، می توان از آن به عنوان یک داروی تهوع آور، هنگام مصرف ماده ی مسموم استفاده کرد.

برگ بو در درمان دیابت موثر است

مطالعات انجام شده در ایالات متحده نشان می دهد مصرف ۱ تا ۳ گرم برگ بو در هر روز برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ مفید است. ترکیبات موجود در این گیاه عملکرد گیرنده های انسولین را بهبود بخشیده و سطح قند خون بدن را تنظیم می کند. به افراد دیابتی توصیه می شود برگ بو خشک و یا پودر برگ بو را به مدت ۳۰ روز به غذا ها اضافه کنند تا قند خون کاهش یابد.

در بهبود عملکرد قلب نقش دارد

وجود ترکیبات آلی کافئیک اسید و روتین، نقش مهمی در حفظ سلامت قلب دارند. روتین، در تقویت دیواره های مویرگی قلب نقش داشته و کافئیک اسید سبب حذف LDL یا کلسترول بد از سیستم قلبی عروقی می شود.

در پیشگیری از سرطان موثر است

برگ بو سرشار از ترکیبات آنتی اکسیدان نظیر فیتوکمیکال ها، فلاوانول، لینانول و پارتنولید است. این ترکیبات فعالیت رادیکال های آزاد را مهار کرده و از تبدیل سلول های سالم به سلول های سرطانی بر اثر جهش جلوگیری می کند.

موجب تقویت سیستم تنفسی می شود

 

استشمام رایحه ی این گیاه به باز کردن راه های تنفسی در بدن کمک می کند. این روش درمانی مشکلات تنفسی را برطرف کرده و موجب تقویت سیستم تنفسی می شود. برای تقویت سیستم تنفسی با کمک برگ بو می توان به روش زیر عمل کرد.

نحوه استفاده از برگ بو برای رفع مشکلات تنفسی

برای این کار ۱ قاشق چای خوری برگ بو خشک (معادل ۵ گرم)، ۱ فنجان روغن بادام (معادل ۲۰۰ گرم) و یک شیشه با گنجایش ۲۰۰ میلی لیتر مورد نیاز است.

ابتدا شیشه را به خوبی شسته، سپس برگ های شسته شده گیاه را به آن اضافه کنید. در این مرحله می توان روغن بادام را اضافه کرد. پس از آن درب بطری شیشه ای را بسته و اجازه دهید تا ۴۰ روز استراحت کند. بعد از گذشت این مدت می توان از آن استفاده کرد.

استشمام بخور برگ بو سبب شل شدن خلط و از بین بردن باکتری های خطرناک موجود در دستگاه تنفسی می شود. برای تسکین بسیاری از بیماری های تنفسی توصیه می شود پماد تهیه شده از برگ بو را روی قفسه سینه پخش کرده و اجاره دهید تا در طول شب باقی بماند.

به کاهش وزن و لاغری کمک می کند

مصرف این گیاه متابولیسم و سوخت و ساز بدن را افزایش داده و موجب افزایش چربی سوزی می شود. به این ترتیب، به لاغری و کاهش وزن کمک می کند.

نحوه استفاده از برگ بو برای کاهش وزن

برای کاهش وزن همواره مصرف دمنوش برگ بو توصیه می شود. در این روش ۱ قاشق چای خوری پودر دارچین (معادل ۵ گرم) و ۶ عدد برگ بو را به ۱ لیتر آب در حال جوشیدن اضافه کنید.

۵ دقیقه پس از جوشیدن، ظرف را از روی حرارت بردارید تا کمی خنک شود. یک لیوان از این دمنوش را با معده خالی میل کرده و باقی مانده را در طول روز مصرف کنید.

در پیشگیری و درمان سرماخوردگی موثر است

این گیاه به دلیل داشتن خاصیت ضد باکتریایی برای پیشگیری و درمان سرماخوردگی، آنفولانزا و عفونت موثر است. برای درمان سرماخوردگی بهتر است ۲ تا ۳ عدد برگ بو را در یک ظرف آب ریخته و بگذارید به جوش آید.

پس از ۲ تا ۳ دقیقه جوشیدن، یک پارچه نخی را به این آب آغشته کرده و روی سینه قرار دهید تا برونشیت و مشکلات تنفسی ناشی از سرماخوردگی کاهش یابد.

به کاهش تب کمک می کند

این گیاه در درمان تب بالا ناشی از سرماخوردگی نیز موثر است. برای کاهش تب می توان از روغن برگ بو استفاده کرد. در روشی دیگر می توان ۲ تا ۳ عدد برگ بو را به یک لیوان بزرگ آب جوش اضافه کرده و اجازه دهید ۱۰ دقیقه بماند. مصرف روزانه این دمنوش در کاهش تب بسیار موثر است.

سنگ کلیه را درمان می کند

برای درمان بیماری های کلیوی به خصوص عفونت و سنگ کلیه از این گیاه استفاده می شود. برای درمان سنگ کلیه و بیماری های کلیوی توصیه می شود ۵ گرم برگ بو را در ۲۰۰ میلی لیتر آب جوشانده تا فقط ۵۰ میلی لیتر از این آب باقی بماند. این جوشانده را می توان تا روزی دو بار مورد استفاده قرار داد.

در سفید کردن دندان ها موثر است

برای این کار بهتر است پودر برگ بو را ۳ روز مانند خمیر دندان روی دندان ها مسواک کرد تا دندان هایی سفید و درخشان حاصل شود.

به درمان قاعدگی های نامنظم کمک می کند

ترکیبات موجود در این گیاه سطح هورمون های بدن را متعادل کرده و به درمان بی نظمی قاعدگی و پریود خانم ها کمک می کند. به خانم ها توصیه می شود برای درمان بی نظمی قاعدگی و پریود، این گیاه را به صورت خوراکی مصرف نمایند.

گرفتگی عضلات را درمان می کند

در صورت ایجاد گرفتگی در عضلات می توان از روغن برگ بو استفاده کرد. استفاده از این روغن گردش خون بدن را تنظیم کرده و در رفع گرفتگی عضلات بدن بسیار موثر است. در صورت گرفتگی اعضای بدن، آن قسمت را با روغن برگ بو ماساژ دهید.

در بهبود کیفیت خواب موثر است

مصرف این گیاه در بهبود کیفیت خواب موثر بوده و بی خوابی را درمان می کند. برای بهبود کیفیت خواب بهتر است چند قطره عصاره برگ بو را با مقداری آب مخلوط کرده و قبل از خواب میل کنید.

در کاهش کلسترول خون نقش دارد

این گیاه برای کاهش کلسترول خون بسیار مفید است. برای درمان خانگی کلسترول خون توصیه می شود۱۰ تا ۱۵ عدد برگ گیاه را به خوبی شسته و در ۳ لیوان آب بجوشانید.

جوشیدن آب تا زمانی ادامه داشته باشد که مقدار آن به یک سوم مقدار اولیه برسد. هر شب یک بار جوشانده را پس از سرد شدن و عبور از صافی میل کنید.

اسید اوریک را درمان می کند

از جوشانده این گیاه برای درمان اسید اوریک استفاده می شود. در این روش درمانی توصیه می شود ۱۰ عدد برگ گیاه را در ۱۰ لیوان آب جوشانده، هر روز دو بار و هر بار یک لیوان از آن را  بنوشید.

در درمان اسهال موثر است

ترکیبات موجود در این گیاه در رفع مشکلات گوارشی از جمله اسهال بسیار موثر است. از این رو، توصیه می شود ۱۵ عدد برگ گیاه را کاملا شسته و در ۲ لیوان آب بجوشانید. پس از آن به جوشانده مقداری نمک اضافه کرده و اجازه دهید کاملا خنک شود. نوشیدن این جوشانده را تا خوب شدن کامل ادامه دهید.

نحوه استفاده از گیاه برگ بو چگونه است؟

این گیاه را می توان به شیوه های مختلف مورد استفاده قرار داد. از برگ بو تازه و خشک شده و پودر آن می توان در تهیه انواع سوپ، خورش، سس پاستا ،ماکارونی و دلمه استفاده کرد. از برگ های تازه هم می توان استفاده کرد اما از آن جا کخ طعمی بسیار تلخ دارد بهتر است از دمنوش و یا جوشانده این گیاه استفاده کرد.

طرز تهیه دمنوش برگ بو چگونه است؟

برای تهیه ی این دمنوش ابتدا برگ های گیاه را جمع آوری کرده سپس به خوبی شستشو دهید. در مرحله بعد، ۳۰ گرم از این گیاه را به آب جوش اضافه کرده و اجازه دهید چند دقیقه بجوشد.

پس از به جوش آمدن شعله را خاموش کنید تا سرد شود. توصیه می شود برای رسیدن به نتیجه مطلوب هر روز صبح به صورت ناشتا دمنوش برگ بو را به همراه عسل یا سایر شیرین کننده های طبیعی میل کنید.

عوارض جانبی مصرف برگ بو کدام است؟

با وجود خواص فراوانی که مصرف این گیاه به همراه دارد اما افراط در مصرف آن می تواند با بروز عوارض و مشکلات فراوانی همراه باشد. به همین دلیل توصیه می شود مصرف این گیاه و فراورده های آن با نظر و مشورت افراد متخصص در زمینه طب سنتی همراه باشد. از مهم ترین عوارض جانبی مصرف این گیاه عبارتند از:

• با برخی داروها مانند داروهای فشار خون تداخل ایجاد می کند.
• زیاده روی در مصرف آن سبب ابتلا به یبوست می شود.
• سبب بروز واکنش های آلرژیک مانند مسمومیت، اگزما، التهاب و مشکل پوستی می شود.
• مصرف آن به خانم های باردار و شیرده توصیه نمی شود.

سخن پایانی

گیاه برگ بو با نام علمی Laurus nobilis گیاهی دارویی با طبعیت گرم و خشک است. این گیاه را می توان منبعی غنی از انواع ویتامین ها، مواد معدنی و ترکیبات آنتی اکسیدان دانست که به عنوان یک ضد باکتری، ضد قارچ، ضد اسپاسم، ضد التهاب، ضد عفونی کننده و مسکن عمل می کند.

در طب سنتی از این گیاه و فراورده های آن مانند دمنوش، جوشانده و پماد برای درمان مشکلات گوارشی، قلبی، سیستم تنفسی، قاعدگی، تقویت سیستم ایمنی، آروماتراپی، دیابت، سرطان، سنگ کلیه، دیابت، کاهش اضطراب، کاهش تب و … استفاده می شود.

برگ بو گیاهی خوشبو و همیشه سبز و بومی مدیترانه است. برگ و میوه ی این گیاه در صنایع غذایی و صنایع دارویی کاربرد فراوانی دارد. از گیاه کتیرا به عنوان مصلح این گیاه استفاده می شود.