تفاوت بنزین و گازوئیل در چیست؟
امروزه سوخت و انواع آن در زندگی روزمره بشر تاثیرات فراوانی دارند. بدون کاربرد سوخت فسیلی بسیاری از فعالیت های روزمره مختل خواهند شد. بنزین و گازوئیل از سوخت های هیدروکربنی پرمصرف هستند. کاربرد بنزین و گازوئیل در حمل و نقل جایگاه ویژه ای دارد. تفاوت های بنزین و گازوئیل موجب تفاوت در کاربرد آن ها شده است. یک تفاوت بنزین و گازوئیل در ایجاد انرژی است. معمولا سوخت گازوئیل انرژی بیشتری تولید می کند. تفاوت بنزین و گازوئیل در مقدار دی اکسید کربن تولیدی نیز شناخته شده است. گازوئیل مقدار دی اکسید کربن بیشتری تولید می کند. از دیگر تفاوت بنزین و گازوئیل که اهمیت بالایی نیز دارد مصرف سوخت است. بنزین سوختی کم مصرف تر نسبت به گازوئیل است.
نشریه علمی شیمی فیزیک پیش تر هم به بررسی انواع سوخت ها مانند نفت خام و نفت سفید و بنزین و گازوئیل پرداخته است. در ادامه این مقاله با بررسی تفاوت بنزین و گازوئیل با ما همراه باشید.
نفت خام
نفت خام که به نام پترولیوم شناخته می شود، به‌طور طبیعی در زیر زمین یافت می گردد. این ماده پس از استخراج از دل زمین، تبدیل به سوخت هایی مانند بنزین و گازوئیل و فرآورده های دیگر نفتی می شود. این ترکیب درواقع نوعی سوخت فسیلی بوده و توسط تجزیه مواد آلی طی میلیون ها سال تولید گردیده است.
آشنایی با بنزین (Petrol)
بنزین از تقطیر نفت خام به دست آمده و مخلوطی از آلکان ها و سیکلو آلکان هاست. زنجیره کربنی در هر مولکول بنزین می تواند از ۵ تا ۱۲ کربن متفاوت باشد. سوخت بنزین را می توان جهت افزایش سرعت در موتور های احتراق داخلی به کار برد. تفاوت بنزین و گازوئیل این است که بنزین از گازوئیل سبک تر بوده و بنابراین آلودگی کمتری نسبت به آن ایجاد می کند. بنزین سوختی ثانویه و متراکم از انرژی است. وقتی که نفت خام از طریق فرایند تقطیر به فرآورده های مختلف نفتی تجزیه شود، بنزین به دست می آید.
آشنایی با گازوئیل (Diesel)
گازوئیل از آلکان‌ها و به صورت کلی زنجیره‌های کربنی تشکیل یافته است. این سوخت در هر مولکول خود، زنجیره ای کربنی به طول ۱۲ اتم کربن دارد. تفاوت بنزین با گازوئیل این است که گازوئیل سوختی به نسبت سنگین تر، با فراریت کمتر و گرانروی بیشتر است. سوخت های گازوئیلی معمولا در موتورهای احتراق فشاری کاربرد دارند. کاربرد گازوئیل برای سوخت دیزل شناخته می شود. یک مایع قابل احتراق بوده و به عنوان سوخت موتورهای دیزلی کاربرد دارد. گازوئیل را می توان از تقطیر جز به جز نفت خام به دست آورد.
انواع گازوئیل
گازوئیل سنتی از تصفیه نفت خام تولید می گردد. انواع دیگر گازوئیل را نیز می توان از گاز طبیعی، گاز سنتتیک مشتق شده از زغال سنگ تولید نمود. از بیوگاز حاصل از زیست توده نیز می توان دیزل مصنوعی یا دیزل فیشر تروپش تولید نمود.
بیودیزل سوختی زیستی بوده که در درجه اول از گیاهان روغنی مانند سویا یا نخل می تواند تهیه گردد. سوخت های دیزلی جایگزین را با سوخت دیزل سنتی می توان مخلوط کرده و یا بدون تغییر در موتورهای دیزلی و به تنهایی استفاده نمود. این سوخت ها گوگرد خیلی کمی تولید می کنند.
اغلب برای کاهش وابستگی به نفت و کاهش میزان انتشار گازهای گلخانه ای، سوخت های دیزلی جایگزین پیشنهاد می شوند. هم اکنون هفت گرید از گازوئیل مورد تائید ایالات متحده تولید می گردد.
تفاوت گازوئیل و بنزین
این سوخت های فسیلی و پرمصرف از جنبه‌های گوناگونی با هم تفاوت هایی دارند. در ادامه این مقاله به بررسی تفاوت بنزین و گازوئیل پرداخته ایم.
تفاوت در ترکیبات شیمیایی
سوخت فسیلی بنزین هیدروکربن هایی با طول ۷ (هپتان) یا ۸ (تری متیل پنتان) کربن را شامل می شود. این در حالی است که سوخت فسیلی گازوئیل از هیدروکربن هایی با طول ۸ (اکتان) تا ۲۱ (اوندو دکان) کربن تشکیل یافته است. تفاوت بنزین و گازوئیل از فرمول شیمیایی آن ها نیز مشخص است. فرمول شیمایی بنزین C۸H۱۸ و فرمول شیمیایی گازوئیل یا دیزل با C۱۲H۲۳ شناخته می شود.
تفاوت بنزین و گازوئیل در مقدار انتشار CO۲
همان‌طور که اشاره شد، گازوئیل مقدار بیشتری اتم کربن در هر مولکول خود دارد. مقدار دی اکسید کربن تولید شده توسط گازوئیل، ۱۳ درصد بیشتر از بنزین است.
تفاوت بنزین و گازوئیل در تولید انرژی
از لحاظ محتوای انرژی جایگاه گازوئیل نسبت به بنزین بالاتر است. محتوای انرژی بنزین ۳۳.۷ ماژول در هر کیلوگرم محاسبه شده است. گازوئیل نیز محتوای انرژی برابر با ۳۶.۷ مگا ژول در هر کیلوگرم داراست. با توجه به توضیحات فوق سوخت فسیلی گازوئیل ۱۶ درصد از بنزین تولید انرژی بیشتری دارد. بنابراین از لحاظ تولید انرژی بنزین جایگاه بالاتری داد.
تفاوت در مقدار گرانروی
گازوئیل گرانروی بیشتری نسبت به بنزین دارد. با کاهش دما می توان گرانرویی گازوئیل را افزایش هم داد. اما این رفتار در تغییرات دمایی محدود در بنزین رخ نمی دهد.
تفاوت بنزین و گازوئیل در میزان فراریت
سبک تر بودن مولکول های بنزین و برخی ترکیبات دیگر در آن موجب شده است تا این سوخت نسبت به گازوئیل فرارتر باشد. فراریت بیشتر بنزین بدین معناست که در دمای ثابت، تعداد مولکول‌های بیشتری از بنزین نسبت به گازوئیل تبخیر می‌گردد. بنابراین سرعت آتش گیری بنزین بیشتر است.
تفاوت در نقطه جوش
به دلیل ماهیت و ترکیبات موجود در این مواد نمی توان از عبارت نقطه جوش برای آن ها استفاده نمود. درواقع این سوخت ها در یک بازه‌ی دمایی به جوش می آیند. بازه جوش بنزین ۲۰ تا ۱۵۰ درجه سانتی گراد و بازه جوش گازوئیل ۳۷ تا ۴۵۰ درجه‌ی سانتی گراد اندازه گیری شده است.
تفاوت بنزین و گازوئیل در مقدار مصرف سوخت
در هر ۱۰۰ کیلومتر، بنزین کمتری نسبت به گازوئیل مورد نیاز خواهد بود. بنابراین کاربرد بنزین از لحاظ مقدار مصرف سوخت بهتر از گازوئیل خواهد بود.
تفاوت در توان تولید انرژی
توان تولید انرژی برای گازوئیل ۳۸.۶ مگا ژول در هر لیتر محاسبه شده است. موتورهای بنزینی دور موتور بالاتری تولید کرده و اما موتورهای دیزلی به گشتاور بیشتری نیاز دارند.
تفاوت در مقدار آتش گیری
ذخیره سازی در مقادیر بالا در هر سوختی خطرناک است. بنزین سوختی بسیار آتش‌گیر و خطرناک بوده و فشار بخار بالایی هم دارد. اما گازوئیل فشار بخار کمتری نسبت به بنزین داراست. این سوخت دیرتر آتش گرفته و بنابراین کم خطرتر است.
تفاوت در نوع احتراق
نقطه خود احتراقی بنزین بین ۲۴۷ تا ۲۸۰ درجه سانتی گراد می باشد. این بازه دمایی پایین ترین دمایی است که ماده ای بدون هیچ محرک خارجی در جو معمولی، به خودی خود آتش می گیرد. برای ایجاد فرآیند احتراق بین این سوخت و اکسیژن در خودرو به جرقه نیاز است.
خود احتراقی گازوئیل در دمای ۲۱۰ درجه سانتی گراد رخ می دهد. این خود احتراقی برای آتش گیری نیاز به جرقه ندارد. بلکه از افزایش فشار سوخت جهت القای انفجار استفاده می شود. بدین منظور مخلوط سوخت و اکسیژن را با یکدیگر فشرده کرده و دمای مخلوط را تا حدی بالا می برند که به نقطه انفجار می رسد.
تفاوت بنزین و گازوئیل در نقطه اشتعال
به کم ترین دمایی که سوخت در حالت بخار و آماده احتراق است، نقطه اشتعال می گویند. در این نقطه برای ایجاد اشتعال حتما به یک شعله نیاز است. نقطه اشتعال برای بنزین منفی ۴۳ درجه سانتی گراد و برای گازوئیل ۵۲ تا ۹۶ درجه سانتی گراد است.
کاربرد عدد اکتان و ستان
بنزین با عدد اکتان سنجیده می شود. این عدد هر چه بالا تر باشد بدین معناست که مقاومت سوخت در برابر احتراق خود به خودی بیشتر خواهد بود. عدد اکتان بالاتر باعث نرم کار کردن موتور خواهد شد.
تفاوت دیگر بنزین و گازوئیل این است که گازوئیل را با عدد ستان می سنجند. بزرگ تر بودن عدد ستان بدین معناست که سوخت سریع تر در فرایند افزایش فشار شعله ور می‌گردد. درواقع سرعت احتراق گازوئیل به عدد ستان بستگی خواهد داشت.
تفاوت بنزین و گازوئیل در قیمت
مراحل تصفیه و تولید سوخت دیزل نسبت به بنزین کمتراست. بنابراین قیمت خرده فروشی گازوئیل بسته به مکان، فصل، مالیات و… نسبت به بنزین کمتر خواهد بود. قیمت بنزین به طور چشم گیری در جهان در حال تغییر است. افزایش قیمت سوخت می تواند بر هزینه رانندگی وسیله نقلیه تأثیر بگذارد. حال این وسیله نقلیه می تواند عمومی و یا شخصی باشد. اقتصاد جهانی نیز با تولید نفت و قیمت های آن در هم آمیخته است. بنابراین تاثیر بنزین بر زندگی انسان امروزی بسیار فراتر از هزینه ای است که برای پر کردن یک باک ماشین پرداخت می شود. این بدان معناست که اقتصاد و صنعت در تمام حوزه ها ارتباط مستقیمی با قیمت انواع سوخت داراست.
تفاوت بنزین و گازوئیل در خرید و فروش
هر دو این ترکیبات سوخت هستند. اما کاربرد این دو سوخت به دلیل خواص مختلفشان، متفاوت است. بنابراین خرید و فروش این دو سوخت نیز می تواند به طرق مختلفی صورت پذیرد. خرید و فروش بنزین و گازوئیل در کشور ما ایران به دلیل کاربرد های گسترده آن ها بسیار صورت می پذیرد. در کشور ما ایران استفاده از بنزین به عنوان سوخت اصلی خودرو ها بوده و تغییری جزئی در قیمت بنزین می تواند بر قیمت تمام کالاهای بازار موثر باشد.
سخن آخر
کشور ما ایران از جمله کشور هایی با ذخایر نفتی فراوان است. نفت خام سرمایه ملی مردم ایران بوده و باعث پیشرفت در اقتصاد آن گردیده است. با ملی شدن صنعت نفت از این ماده باارزش بیشتر در جهت رشد رفاه عمومی استفاده شد. امروزه کاربرد سوخت های فسیلی یکی از مهم ترین مصارف سوختی کشور بشمار می آیند. هرگونه اختلال در توزیع این ماده سوختی با ارزش می تواند تمام فعالیت های کشور را مختل نماید. لازم به ذکر است که بنزین و گازوئیل به عنوان فرآورده ای از نفت خام بوده و از منابع تجدید ناپذیر تهیه می شوند. بنابراین در مصرف آن ها باید صرفه جویی نمود.
