گیاخاک یا هوموس چیست؟ فواید و عوارض استفاده از آن

اگر با گل و گیاه سرو کار داشته باشید ممکن است بارها، نام گیاخاک یا خاک هوموس را شنیده باشید همچنین در ابتدایی و در علوم پنجم نیز تا حدودی با آن آشنا شدیم. این خاک یک عنصر کلیدی برای شکوفایی باغ و باغچه است. هوموس می تواند مقدار زیادی از مواد مغذی و مواد معدنی مورد نیاز برای تغذیه گیاهان را فراهم کند. این خاک، یک کمپوست بالغ سیاه تیره است که با مواد مغذی و مواد معدنی برای تغذیه گیاهان شما بسته بندی شده است.

با نشریه علمی جهان شیمی فیزیک همراه باشید تا با ویژگی ها و فواید این خاک آشنا شوید و در کیفیت محصولات خود معجزه کنید. اگرچه خاک هوموس می تواند به رشد سالم گیاهان و سبزیجات شما کمک کند، به یاد داشته باشید که این یک افزودنی است و باید در ترکیب با کمپوست و خاک با کیفیت خوب استفاده شود.

گیاخاک یا کمپوست چیست

هنگامی که گیاهان برگ ها، شاخه ها و سایر مواد را روی زمین می ریزند، این برگ ها انباشته می شوند. به این ماده، بستر برگ می گویند. هنگامی که حیوانات می میرند، بقایای آنها به این بستر اضافه می شود.

با گذشت زمان، همه این زباله ها تجزیه می شوند. این فرآیند تجزیه بدان معنی است که به اساسی ترین عناصر شیمیایی خود تبدیل می شوند. بسیاری از این مواد شیمیایی، مواد مغذی مهمی برای خاک و موجوداتی هستند که برای زندگی به خاک وابسته هستند، مانند گیاهان. گیاخاک ماده ای غلیظ به رنگ قهوه ای تیره و آلی است که بر اثر تجزیه این مواد در بستر خاک به وجود می آید.

گیاخاک همچنین به عنوان کمپوست نیز شناخته می شود. این ماده آلی بین ۱ تا ۵ درصد وزن خشک خاک را تشکیل می دهد. کرم های خاکی اغلب به ترکیب این ماده با مواد معدنی در خاک کمک می کنند.

هوموس چیست

مواد گیاهی و جانوری مرده، از مواد آلی تشکیل شده است. (ماده آلی عبارتی است که برای توصیف طیف وسیعی از مولکول‌ها از جمله نشاسته، پروتئین، قند، کربوهیدرات، اسیدهای آمینه و غیره استفاده می‌شود). هنگامی که مواد آلی شروع به تجزیه می‌کنند، این مولکول‌ها توسط میکروارگانیسم‌ها به مولکول‌های کوچک‌تر و کوچک‌تر شکسته می‌شوند. در نهایت، بیشتر مواد شیمیایی قابل استفاده در مواد آلی توسط میکروارگانیسم ها استخراج می شود و در دسترس گیاهان قرار می گیرد.

در برخی موارد، همه مواد خوب موجود در مواد آلی مصرف می‌شوند و برخی مولکول‌ها باقی می‌مانند که نمی‌توانند توسط میکروارگانیسم‌ها یا گیاهان استفاده شوند. همانطور که در علوم پنجم خواندیم این ماده باقی مانده، هوموس (Humus) نامیده می شود.

چرا وجود گیاخاک مهم است

همانطور که قبلاً اشاره کردم، هوموس ماهیتی اسفنجی دارد. این ویژگی و ماهیت آن مهم است زیرا به هوموس اجازه می‌دهد تا ۹۰ درصد وزن خود را در آب نگه دارد، به این معنی که خاک مملو از هوموس می‌تواند رطوبت را بهتر حفظ کند و در برابر خشکی مقاوم‌تر باشد.

اسفنج هوموس همچنین به مواد مغذی مورد نیاز گیاهان مانند کلسیم، منیزیم و فسفر محافظت می کند. گیاهان می توانند این مواد مغذی مورد نیاز خود را از گیاخاک از طریق ریشه های خود جذب کنند. هوموس به خاک بافت شکننده‌ای بسیار دلخواه می‌دهد و با سست‌تر کردن خاک، ساختار خاک را بهبود می‌بخشد و به جریان آسان‌تر هوا و آب اجازه می‌دهد. این موارد، تنها چند دلیل مهم برای بیان اهمیت هوموس، برای باغ یا باغچه شما هستند.

مواد تشکیل دهنده گیاخاک

هوموس حاوی بسیاری از مواد مغذی مفید برای خاک سالم است. یکی از مهمترین آنها نیتروژن است. نیتروژن یک ماده مغذی کلیدی برای اکثر گیاهان است. کشاورزی به نیتروژن و سایر مواد مغذی موجود در هوموس بستگی دارد. کرم های خاکی هنگام مصرف هوموس نیتروژن دفع می کنند

هوموس متشکل از مولکول های بسیار بزرگی بر پایه کربن است که از رنگ قهوه ای تا سیاه متغیر است، از حدود ۶۰ درصد کربن، ۶ درصد نیتروژن و مقادیر کمتری فسفر و گوگرد تشکیل شده است. با تجزیه هوموس، اجزای آن به اشکال قابل استفاده توسط گیاهان تبدیل می شوند.

مزایا گیاخاک

• برخی از کارشناسان معتقدند خاک را حاصلخیزتر می کند.
• به جلوگیری از بیماری در گیاهان و محصولات غذایی کمک می کند.
• وقتی هوموس در خاک باشد، خاک خرد می شود. هوا و آب به راحتی در خاک سست حرکت می کنند و اکسیژن می تواند به ریشه گیاهان برسد.
• مواد مغذی بالایی دارد.
• می توان از آن هم برای تصفیه خاک و هم برای پرورش سبزیجات و گیاهان ایده آل استفاده کرد.
• می تواند تا ۹۰ درصد وزن خود را در رطوبت نگه دارد. این بدان معنی است که می تواند به باغ شما کمک کند تا در برابر خشکسالی مقاومت کند.

معایب گیاخاک

• از طرف دیگر، اگر هوموس بیش از حد در خاک وجود داشته باشد، خاک ممکن است آب زیادی را حفظ کند و شرایط ناسالم ایجاد کند.
• برخی از هوموس هرگز تجزیه نمی‌شوند، زیرا در داخل خاک‌دانه‌ها و یا محکم به ذرات رس باردار متصل شده‌اند. هوموس باقی مانده در نهایت تجزیه می شود.
• با اینکه کمپوست دارای مواد معدنی و مغذی فراوانی است اما در مقایسه با کود های مورد استفاده در کشاورزی مانند کودهای حیوانی، این مواد مغذی کمتر است.

تفاوت گیا‌خاک با هوموس

گیاخاک (کمپوست) و هوموس بسیار شبیه هم بوده و فقط تفاوت جزئی دارند. در کشاورزی و باغبانی، اصطلاح هوموس گاهی اوقات برای توصیف گیاخاک استفاده می شود. کمپوست ماده گیاهی است که کمی تجزیه می شود و حتی کهنه و به خوبی پوسیده شده آن هنوز بطور کامل تجزیه نشده است.

تجزیه گیاخاک حتی اگر سال ها طول بکشد به پایان نمی رسد و همچنان اقدامات میکروسکوپی زیادی در خاک انجام خواهد شد. زیرا حشرات، باکتری‌ها، قارچ‌ها و میکروب‌هایی زیادی درون خاک وجود داشته و مشغول فعالیت و تجزیه هستند.

در واقع هوموس ترکیبی است که تجزیه آن بطور کامل به اتمام رسیده است. کمپوست به معنای واقعی کلمه سال ها طول می کشد تا به طور کامل به حالت هوموسی تجزیه شود. هنگامی که کمپوست به طور کامل تجزیه شد، ۱۰۰٪ هوموس خواهد بود.

چگونه گیا‌خاک یا هوموس درست کنیم

ساختن خاک هوموسی یا گیاخاک در خانه، با استفاده از انواع مختلف مواد آلی آسان است و می تواند برای باغچه شما معجزه کند. در اینجا می توانید روش گام به گام ساخت خاک هوموس را پیدا کنید.

جای خود را انتخاب کنید: شما باید فضای مناسبی در باغ خود داشته باشید تا مواد قابل کمپوست خود را اضافه کنید. یا در عوض، از یک ظرف یا سطل برای ساخت کمپوست استفاده کنید.

مواد لازم: سبزیجات، برگ‌ها، پوست میوه، چمن‌چین، روزنامه‌های قدیمی و پوسته تخم‌مرغ (نه تخم‌مرغ کامل!)

موادی که هرگز نباید برای خاک هوموس استفاده کنید: فلز، پلاستیک، مواد شیمیایی، غذای حیوانی، گوشت یا باغچه که با آفت‌کش‌ها درمان شده‌اند.

به عنوان یک قاعده کلی، اگر آن ماده را نمی‌خورید، به هوموس خود اضافه نکنید: در حقیقت آن را نیز نباید به گیاهان خود بدهید!

اضافه کردن کود اسب را به مخلوط خود در نظر بگیرید. هیچ مدفوع حیوان (یا انسان) دیگری نباید اضافه شود.

کمپوست خود را مرتباً بچرخانید. اطمینان حاصل کنید که نه خیلی مرطوب یا خیلی خشک شود. فقط باید مرطوب باشد

مراقب ظاهر کمپوست باشید. به مرور زمان تبدیل به هوموس می شود که ماده ای تیره، اسفنجی و ژله مانند است.

از گیا‌خاک استفاده کنیم

گیاخاک دارای ترکیبات مهمی است که هنوز به طور کامل شناخته نشده اند اما با استفاده از آن ها در کشاورزی می توانید تغییرات زیادی در ویژگی خاک و کیفیت محصولات برداشتی و فرآورده خود ایجاد کنید. همچنین این ماده می تواند کمبود های خاک شما را رفع کرده و مانند یک نگهبان سیار گیاهان شما را تقویت کند.

از اینکه تا انتهای مقاله همراه ما بودید سپاس گذاریم.