گیاه گزنه چیست؟ خواص و عوارض دارویی آن
استفاده و نوشیدن چای و دمنوش های گیاهی به هزاران سال پیش برمی گردد. تصور می شود منشاء آن چین است، جایی که از چای و دمنوش، به عنوان دارو استفاده می شد. امروزه مردم به دلایل زیادی از جمله طعم، خواص محرک یا آرامش بخش و مزایای سلامتی چای می نوشند. یکی از چای های گیاهی محبوب چای گیاه گزنه است.
گزنه از زمان های قدیم جزء اصلی داروهای گیاهی بوده است. این گیاه دارویی دارای فواید درمانی شگفت انگیزی است. در حالی که مردم قرن ها از آن به عنوان داروی گیاهی استفاده می کردند، تحقیقات مدرن نیز بسیاری از مزایای بالقوه گزنه برای سلامتی را تایید کرده است. در ادامه با نشریه علمی جهان شیمی فیزیک همراه ما باشید تا با این فواید و مزایا آشنا شوید.
گیاه گزنه چیست؟
گزنه درختچه ای است که بیشتر در شمال اروپا و آسیا کشت می شود و در دسته ی گیاهانی با طبع گرم است. نام علمی آن Urtica dioica بوده و این گیاه دارای برگهای زیبا و قلبی شکل با گلهای زرد یا صورتی است.
ساقه آن پوشیده از موهای ریز و سفت است که هنگام لمس، مواد شیمیایی سوزاننده آزاد می کنند، به همین دلیل نام علمی گیاه گزنه از کلمه لاتین uro به معنی “سوختن” گرفته شده است، لمس این مواد شیمیایی باعث سوزش و خارش ، قرمزی و تورم در آن ناحیه از پوست بدن می شود.
برگها، ساقه و ریشه گیاه گزنه هر سه به عنوان دارو به صورت پودر، کرم و روغن قابل استفاده هستند.
ترکیبات شیمیایی گیاه گزنه
برگها و ریشه گیاه گزنه انواع مختلفی از مواد مغذی را فراهم می کند، از جمله:
ویتامین ها: ویتامین های A ، C و K و همچنین چندین ویتامین B
مواد معدنی: کلسیم، آهن، منیزیم، فسفر، پتاسیم و سدیم
چربی ها: لینولئیک اسید، لینولنیک اسید، پالمیتیک اسید، استئاریک اسید و اولئیک اسید
اسیدهای آمینه: همه اسیدهای آمینه ضروری
پلی فنول ها: کامفرول، کوئرستین، کافئیک اسید، کومارین ها و سایر فلاونوئیدها
رنگدانه ها: بتاکاروتن، لوتئین، لوتوکسانتین و سایر کاروتنوئیدها
گزنه سرشار از مواد شیمیایی گیاهی به نام پلی فنول است. بررسی تحقیقات روی پلی فنول ها نشان می دهد که این ترکیبات قدرتمند ممکن است در پیشگیری و مدیریت بیماری های مزمن مرتبط با التهاب مانند دیابت، چاقی، سرطان و بیماری های قلبی نقش داشته باشند.
علاوه بر این، بسیاری از این مواد مغذی در بدن شما به عنوان آنتی اکسیدان عمل می کنند. مطالعات نشان می دهد که عصاره گزنه می تواند سطح آنتی اکسیدان خون را افزایش دهد .
(آنتی اکسیدان ها مولکول هایی هستند که به محافظت از سلول های شما در برابر آسیب رادیکال های آزاد کمک می کنند. )
فواید دارویی گیاه گزنه
گزنه نیروگاهی از پروتئین ها و مواد مغذی قابل دسترس برای بدن است که عملکرد کلی بدن را بهبود می بخشد. مصریان باستان از گزنه برای درمان ورم مفاصل و کمردرد استفاده می کردند، در حالی که افراد رومی آن را برای گرم نگه داشتن خود، روی بدن خود می مالیدند. در ادامه به معرفی این فواید پرداخته ایم.
گزنه اغلب در ترکیبات دارویی برای درمان آلرژی، کم خونی، ضعف تیروئید، ترمیم کننده غدد آدرنال، آرتریت، روماتیسم، دردهای رشد در کودکان و تغذیه زنان باردار و شیرده استفاده شده و به آن ها اضافه می شود.
تاثیر گزنه در تقویت مو
گزنه به عنوان یک عنصر در ترکیب بسیاری از لوسیون های مو ظاهر می شود، زیرا باعث رشد مو می شود. گزنه به علت داشتن خاصیت مرطوب کنندگی و ضد التهاب، پوست سر را تقویت می کند، آن را تمیز می کند و شوره سر را کاهش می دهد.
می توانید از این گیاه به عنوان براق کننده برای جلا دادن به موهای خود استفاده کنید. برای این منظور می توانید کف سر را با روغن گزنه ماساژ دهید یا جوشانده گزنه را بر روی ساقه موهای خود اسپری کنید.
گیاه گزنه به آرامش کمک می کند
گزنه به عنوان عصاره گل ممکن است در تصمیم گیری کمک کند. این گیاه دارای اثر آرامش بخش است و مه مغز را برطرف می کند و همچنین وقتی در فکر غرق می شویم یک احساس پایه ای را ایجاد می کند و به تصمیم گیری های واضح و مختصر کمک می کند. عصاره گل گزنه نیز ممکن است در درمان تنش های حل نشده کمک کند. گزنه با آرامش ذهن باعث بهبود خواب می شود.
گزنه التهاب را کاهش می دهد
گیاه گزنه به عنوان یک متعادل کننده هورمون و آنتی هیستامین طبیعی (ضد حساسیت) در نظر گرفته می شود و با خاصیت ضد التهابی با کمک به رشد و ترمیم سلول ها، به بهبود زخم ها کمک می کند. استفاده موضعی از گزنه باعث بهبود زخم می شود زیرا قابض است.
در مطالعات انسانی، به نظر می رسد که استفاده از کرم گزنه یا مصرف محصولات گزنه باعث تسکین شرایط التهابی مانند آرتروز می شود. به عنوان مثال، در یک مطالعه ۲۷ نفره، استفاده از کرم گزنه در مناطق مبتلا به آرتروز در مقایسه با درمان با دارو ها، درد را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد.
تاثیر گزنه در سلامت مثانه
گزنه ممکن است به دفع باکتری های مضر از مجاری ادراری کمک کند. این گیاه می تواند برای افرادی که بیماری های ادراری مانند هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) مفید باشد. BPH باعث بزرگ شدن غده پروستات در مردان می شود. بیش از ۵۰ درصد مردان ۵۱ ساله و بالاتر دارای بزرگ شدن غده پروستات هستند. این می تواند باعث درد یا مشکلات دیگر در دفع ادرار شود.
مطالعات نشان می دهد که گزنه می تواند به درمان BPH کمک کند.
بر اساس یکی از مطالعات انجام شده در سال ۲۰۱۳، مردان مبتلا به BPH که عصاره گزنه مصرف کرده بودند علائم بالینی کمتری نسبت به افرادی که مصرف نکرده بودند داشتند.
گزنه همچنین ممکن است به حمایت از هرگونه دارویی که برای عفونت ها یا شرایط مربوط به دستگاه ادراری مصرف می کنید، کمک کند.
تاثیر گزنه در درمان تب یونجه
تب یونجه یک حساسیت است که شامل التهاب در مخاط بینی شما می شود. گزنه به عنوان یک درمان طبیعی امیدوار کننده برای تب یونجه در نظر گرفته می شود. عصاره گزنه می تواند التهابی که باعث ایجاد حساسیت فصلی شود را مهار کند.
این ویژگی گزنه به دلیل مسدود کردن گیرنده های هیستامین و متوقف کردن سلول های ایمنی از ترشح مواد شیمیایی است که باعث ایجاد علائم آلرژی می شوند.
گزنه موثر در کاهش فشار خون
فشار خون بالا یک نگرانی جدی برای سلامتی است زیرا شما را در معرض بیماری های قلبی و سکته مغزی قرار می دهد، که یکی از علل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان است. گزنه به طور سنتی برای درمان فشار خون بالا استفاده می شد
برای اولین بار ، ممکن است تولید نیتریک اکسید را تحریک کند، که به عنوان یک گشاد کننده عروق عمل می کند. گشاد کننده عروق، ماهیچه های رگ های خونی شما را شل کرده و به آنها کمک می کند تا باز شوند.
علاوه بر این ، گزنه دارای ترکیباتی است که ممکن است به عنوان مسدود کننده کانال کلسیم عمل کنند، که با کاهش نیروی انقباضات، قلب شما را آرام می کند. گزنه در حالی که دفاع آنتی اکسیدانی قلب را افزایش می دهد سطح فشار خون را پایین می آورد.
خواص گزنه برای دیابت
گزنه اثرات امیدوار کننده ای بر سطح گلوکز خون نشان داده است. این گیاه می تواند به پانکراس کمک کند انسولین بیشتری تولید یا ترشح کند. همچنین گیاه گزنه حاوی ترکیباتی است که ممکن است اثرات انسولین را تقلید کند. در یک مطالعه سه ماهه بر روی ۴۶ نفر، مصرف ۵۰۰ میلی گرم عصاره گزنه سه بار در روز سطح قند خون را در مقایسه با داروها به میزان قابل توجهی کاهش داد.
خواص گزنه برای آرتروز و درد
گزنه به طور تاریخی برای درمان درد و درد عضلات ، به ویژه در ارتباط با آرتروز استفاده می شده است. بنیاد آرتروز پیشنهاد می کند که چای گزنه نیز ممکن است التهاب و درد ناشی از آرتروز را کاهش دهد.
سایر مزایای احتمالی گزنه
گزنه ممکن است مزایای سلامتی بالقوه دیگری را ارائه دهد ، از جمله:
کاهش خونریزی: داروهای حاوی عصاره گزنه باعث کاهش خونریزی بیش از حد، به ویژه پس از جراحی می شوند.
سلامت کبد: خواص آنتی اکسیدانی گزنه ممکن است از کبد شما در برابر آسیب سموم، فلزات سنگین و التهاب محافظت کند.
ادرارآور طبیعی: این گیاه ممکن است به بدن شما در دفع نمک و آب اضافی کمک کند، که به نوبه خود می تواند فشار خون را به طور موقت کاهش دهد.
التیام زخم و سوختگی: استفاده از کرم های گزنه ممکن است از ترمیم زخم، از جمله زخم های سوختگی پشتیبانی کند.
درمان عفونت: چای گزنه برای غرغره برای درمان عفونت های دهان و گلو استفاده می شود.
درمان انگل: شناخته شده است که گزنه کرم های روده ای و انگل ها را از بین می برد.
نحوه مصرف گیاه گزنه
گزنه به طرز باورنکردنی آسان می تواند به برنامه روزانه شما اضافه شود.
می توانید آن را در بسیاری از فروشگاه های مواد غذایی سالم خریداری کنید، اما خودتان نیز می توانید آن را پرورش دهید.
می توانید برگ، کپسول، تنتور و کرم یا روغن آن را خریداری کنید. پماد گزنه اغلب برای تسکین علائم آرتروز استفاده می شود.
برگها و گلهای خشک شده را می توان برای تهیه یک چای گیاهی خوشمزه استفاده کرد، در حالی که برگها، ساقه و ریشه آن را می توان پخت و به سوپ، خورشت، اسموتی و سرخ کردنی اضافه کرد. با این حال، از خوردن برگهای تازه خودداری کنید، زیرا خارهای آنها می توانند باعث تحریک شوند.
مطالعات نشان می دهد که دوزهای زیر موثرتر است:
بزرگ شدن غده پروستات: ۳۶۰ میلی گرم عصاره ریشه در روز
آلرژی: ۶۰۰ میلی گرم برگ خشک شده در یخ در روز
می توانید به همراه گزنه از سایر طعم دهنده ها مانند هل، آویشن، عسل و شکر نیز استفاده کنید.
اگر مکمل گزنه خریداری می کنید، بهتر است قبل از استفاده از آن با پزشک خود مشورت کرده و از دستورالعمل های همراه آن پیروی کنید.
عوارض گیاه گزنه تازه
هنگام استفاده از برگ های تازه گزنه مراقب باشید، زیرا خارهای مو مانند آنها می تواند به پوست شما آسیب برساند.
این خار های موجود روی برگ های تازه این گیاه می توانند مجموعه ای از مواد شیمیایی زیر را تزریق کنند:
استیل کولین
هیستامین
سروتونین
لوکوترین ها
اسید فرمیک
این ترکیبات می توانند باعث بثورات، برآمدگی، کهیر و خارش شوند.
در موارد نادر، افراد ممکن است واکنش آلرژیک شدید داشته باشند که می تواند سلامتی شما را تهدید کند.
با این حال، این مواد شیمیایی با خشک شدن برگ ها کاهش می یابد، به این معنی که هنگام خوردن گزنه خشک یا پخته نباید سوزش دهان یا معده را تجربه کنید.
عوارض گیاه گزنه خشک
معمولاً این گیاه در صورت استفاده صحیح عوارض جانبی ایجاد نمی کند. با این حال،
واکنشهای آلرژیک فقط در موارد نادر اتفاق می افتد.
گزنه در موارد نادر ممکن است باعث گرفتگی معده یا اسهال شود. اگر چنین شد، استفاده از آن را متوقف کنید یا از آن کمتر استفاده کنید.
زنان باردار یا شیرده ممکن است نیاز به استفاده از گیاهان دارویی داشته باشند. این به این دلیل است که می تواند به عنوان یک ادرار آور عمل کند. اما باید از مصرف زیاد آن خودداری کنند زیرا ممکن است باعث انقباضات رحمی شود که می تواند خطر سقط جنین را افزایش دهد.
گزنه می تواند تأثیر داروهایی را که بر فشار خون تأثیر می گذارد، تغییر دهد. اینها شامل دیورتیک ها و داروهای ضد فشار خون بالا است.
به دلیل تأثیر آن بر متابولیسم هورمون جنسی (آندروژن و استروژن)، آماده سازی گزنه در دوران بارداری و شیردهی منع مصرف دارد و نباید در کودکان زیر ۱۲ سال استفاده شود.
گیاه گزنه چه خاصیتی دارد
گزنه یک گیاه مغذی است که در طب گیاهی غربی محبوب است.
مطالعات نشان می دهد که ممکن است التهاب، علائم تب یونجه، فشار خون و سطح قند خون را کاهش دهد.
در حالی که گزنه تازه ممکن است باعث سوزش شود، مصرف گزنه پخته، خشک یا یخ زده به طور کلی بی خطر است.
اگر نسبت به خواص بی نظیر این گیاه کنجکاو هستید، سعی کنید همین امروز این برگ سبز را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
دمنوش گزنه برای چی خوبه
دمنوش گزنه خواص بسیاری برای سلامتی دارد و شما می توانید با تهیه آن از مزایای این دمنوش گیاهی بهره مند شوید. این دمنوش برای کیست تخمدان و مشکلات ناباروری بسیار مفید است و همچنین مانع بزرگ شدن پروستات شده و از سرطان جلوگیری می کند. ویتامین های موجود در این دمنوش می تواند به تقویت موها کمک کرده و از ریزش مو جلوگیری کند. می توانید از این دمنوش به عنوان دهانشویه استفاده کنید زیرا التهابات لثه را از بین می برد. همچنین از یبوست و نفخ جلوگیری کرده و با خواص آنتی اکسیدانی برای بدن بسیار مفید است.
برای تهیه این دمنوش کافی است مقداری گزنه خشک یا تازه را در آب جوش ریخته و پس از ۱۵ تا ۲۰ دقیقه صاف کرده و میل کنید. این دمنوش برای کاهش قند خون نیز بسیار مفید است. دمنوش گزنه را می توانید برای افزایش فواید با سایر گیاهان دارویی ترکیب کنید. مثلا ترکیب گزنه و بابونه، گزنه و لیمو، گزنه و پونه و گزنه و دارچین هم فواید بیشتری دارد و هم می تواند اثرات بیشتری برای سلامتی داشته باشد.
این دمنوش برای کاهش درد عضلات بسیار مفید بوده و درد دست و پا و مفاصل را تسکین می دهد. گزنه با دارا بودن کلسیم، ویتامین دی و کا می تواند برای استخوان ها نیز مفید باشد و از پوکی استخوان جلوگیری می کند. این دمنوش برای تقویت قلب، تسکین حساسیت های پوسیتی، پیشگیری از سنگ کلیه و تقویت سیستم ایمنی مفید است. با توجه به موارد ذکر شده می توانید با مشورت کارشناس طب سنتی استفاده از گزنه را به اشکال مختلف در رژیم غذایی خود بگنجانید.
