چهار تخمه چیست؟ چه تاثیری در درمان سرماخوردگی دارد؟

چهار تخمه ، ترکیبی از دانه های چهار گیاه قدومه، بارهنگ، سپستان و به دانه است. این ترکیب از داروهای سنتی مهم به شمار می آید که بیشترین کاربرد آن در درمان سرماخوردگی، رفع گلو درد، سرفه، گرفتگی صدا و … است.

سابقه استفاده از چهارتخمه به گذشته های دور می رسد. دانه های موجود در این ترکیب موسیلاژ فراوانی تولید می کنند. به همین دلیل در بهبود عملکرد دستگاه گوارش و روده ها و رفع یبوست نقش دارد.

علاوه بر موارد گفته شده، این ترکیب در درمان کبد چرب، مشکلات پوستی، مجاری ادراری، کاهش وزن، سلامت دهان و دندان و … موثر است.

مزایای شگفت انگیز چهار تخمه

جالب است بدانیم که دانه های قدومه طبیعت گرم و تر دارد. این دانه ها پس از خیس کردن، لعاب فراوانی تولید می کند. از این رو، برای نرم کردن سینه، رفع گلودرد و صاف کردن صدا مفید است. دمنوش گیاه قدومه کمک فراوانی به درمان سرماخوردگی، رفع خشونت حلق و حنجره، گرفتگی صدا و سرفه های خونی و خشک می کند.

بارهنگ دارای طبیعت سرد و خشک است. مصرف عصاره بارهنگ در درمان سل، خونریزی ریه و تنگی نفس مفید است. علاوه بر این، ریشه ، برگ و تخم بارهنگ قابض بوده و اثر نرم کنندگی دارد.

طبیعت میوه سپستان، معتدل و متمایل به تر است. این میوه به عنوان قابض، ضد انگل معده و نرم کننده سینه کاربرد دارد. به دانه نیز با طبیعت سرد و تر در رفع التهاب مخاط داخلی و درمان سرفه موثر بوده و اثر نرم کنندگی دارد.

در این مقاله از نشریه علمی جهان شیمی فیزیک به بررسی خواص و فواید چهار تخمه، ترکیبات، کاربرد و قیمت خرید و فروش آن می پردازیم:

• چهار تخمه از چه اجزایی تشکیل شده است؟
• قیمت خرید و فروش چهار تخمه چگونه است؟
• نحوه مصرف چهار تخمه چگونه است؟
• خواص درمانی چهار تخمه کدام است؟
• مصرف چهار تخمه چه عوارضی به دنبال دارد؟

چهار تخمه از چه اجزایی تشکیل شده است؟

 

همان طور که پیش از این نیز به آن اشاره شد، چهار تخمه ترکیبی از قدومه شیرازی، بارهنگ، سپستان و دانه به یا همان به دانه است. در این قسمت به ویژگی های هر یک از اجزای تشکیل دهنده این ترکیب اشاره می کنیم:

قدومه

قدومه دانه گیاهی با نام علمی Sisymbrium officinale Scop است که به خانواده شب بو تعلق دارد. در مناطق مختلف این گیاه با نام های تودری، توذریج، بذر الخمخم، بذر الهوه و قصیصه شناخته می شود.

دانه‌های قدومه از عدس کوچکتر بوده، پهن و گرد است. این دانه ها به رنگ‌های سرخ، زرد و سفید دیده می‌شود. این گیاه طبیعت گرم و تر دارد.

نکته

از آنجا که دمنوش قدومه برای سرماخوردگی و رفع خشونت حلق و حنجره، صدا و آواز مفید است به آن گیاه آوازخوان‌ها نیز می‌گویند.

بارهنگ

دانه بارهنگ از گیاهی با نام علمی Plantago major به دست می آید که به خانواده بارهنگ تعلق دارد. نام دیگر این گیاه در زبان فارسی بارتنگ و در عربی لسان الحمل کبیر است. این گیاه طبیعت سرد و خشک داشته و نه تنها دانه بلکه برگ و ریشه ی آن نیز مصارف دارویی دارد.

تخم بارهنگ در اثر خیسانده مقدار زیادی لعاب تولید می‌کند. از این لعاب برای نرم کردن سینه، تب ‌بر، معرّق، مدّر، ضد اسهال خونی ، ضد روماتیسم و رفع اختلالات کلیه استفاده می شود.

علاوه بر موارد گفته شده، گیاه بارهنگ در درمان کولیک، مالاریا، سرفه و آسم برونشیتی، بیماری‌های مثانه و سوزاک بسیار مفید است. ریشه، برگ و تخم بارهنگ به عنوان قابض کاربرد داشته و علاوه بر اثر نرم‌ کنندگی، خون را تصفیه می‌کند.

سپستان

سپستان میوه درختی است که به خانواده گاوزبان و جنس Cordia تعلق دارد. این درخت را به نام های سبستان، سجبستان، دبق، مخیط، مخیطا و اطباء الکلبه نیز شناخته می شود.

میوه سپستان که در چهارتخمه از آن استفاده می‌شود، تخم‌مرغی شکل و در ابعاد یک آلو است. رنگ میوه پس از رسیدن سیاه شده و دارای میان ‌بر چسبنده زرد رنگی است.

طعم میوه سپستان کمی شیرین و خوراکی است. پوست درخت، ریشه، برگ و میوه آن به عنوان دارو کاربرد فراوانی در طب سنتی دارد.

این میوه دارای طبیعت معتدل و یا کمی سرد و تر است. به عنوان قابض، ضد کرم معده، ادرار آور، برطرف کننده التهاب پوست، مشکلات مجاری ادرار، بیماری‌های ریه و طحال، نرم‌کننده سینه، تسکین دهنده دردهای قولنج یا کولیک روده‌ مورد استفاده قرار می گیرد.

به دانه

به دانه همان دانه به است که از میوه گیاهی به همین نام به دست می آید. به این گیاه  Cydonia oblonga Mill نیز گفته می‌شود. گیاه به، از خانواده گل رز است. در مغز دانه به، ترکیب شیمیایی گلوکوزید آمیگدالین وجود دارد که ترکیبی سمی است. قشر خارجی این دانه حدود ۲۰ درصد لعاب تولید می کند.

در به دانه علاوه بر چند گلوکوزید، مواد لعابی و پکتین، لیپید، رزین و ویتامین‌ ث نیز وجود دارد. این دانه ها ضد تب بوده و برای بند آوردن اسهال ساده، اسهال خونی و جراحات گلو مورد استفاده قرار می گیرد.

از لعاب به‌ دانه در استعمال خارجی، برای درمان زخم‌ها و سوختگی پوست در اثر آتش، خشونت حلق، سرفه گرم و خشک، تسکین حرارت معده، انواع تب، سوزش زبان و دهان و خشکی زبان و دهان استفاده می شود. این دانه ها بیشتر طبیعت سرد و تر دارند.

نکته

ترکیب این چهار گیاه که هر کدام از آن ها به تنهایی نیز تاثیرات شگفت انگیزی بر سلامتی انسان دارند، سبب شده است تا چهارتخمه از قدیم الایام تا کنون بعنوان یکی از مهم‌ترین ترکیبات مورد استفاده در فصل سرما مورد استفاده قرار گیرد. علاوه بر این، توانسته است نظر فعالان صنعت داروسازی را نیز به خود جلب کند. امروزه داروی گیاهی روتارین که در واقع همان چهارتخم طب سنتی است، در تمامی داروخانه‌های کشور به فروش می ‌رسد.

قیمت خرید و فروش چهار تخمه چگونه است؟

این ترکیب گیاهی، از داروهای محبوب و پرطرفدار سنتی است که خواص و فواید بی نظیری دارد. به همین دلیل، شرکت های بسیاری در داخل کشور آن را در بسته بندی های مختلف تهیه و به بازار عرضه می کنند.

قیمت خرید و فروش این داروی گیاهی مانند سایر دارو های گیاهی است و قیمت متوسطی دارد. به همین دلیل، برای تهیه ی آن نیازی به پرداخت هزینه های گزاف نیست.

چهار تخم را می توان به راحتی از عطاری ها و فروشگاه های اینترنتی معتبر خریداری کرد. هنگام خرید باید به این نکته توجه داشت که محصول خریداری شده مورد تایید وزارت بهداشت و درمان بوده و از استانداردهای لازم برخوردار باشد .

نحوه مصرف چهار تخمه چگونه است؟

این ترکیب گیاهی را می توان به شکل جوشانده، دمنوش و معجون، به صورت خالص و یا ترکیب با گیاهی دیگر مورد استفاده قرار داد. در این قسمت به طرز تهیه جوشانده، دمنوش و معجون آن اشاره می کنیم:

طرز تهیه جوشانده ی چهار تخمه

برای تهیه این جوشانده، مقدار۲ تا ۴ گرم از مخلوط را در یک فنجان آب جوش ریخته و به مدت نیم ساعت اجازه می دهیم تا دم بکشد. سپس آن را از صافی عبور داده و روزی ۳ فنجان به صورت گرم میل می کنیم.

طرز تهیه معجون آویشن با چهار تخمه

 

برای درمان سرما خوردگی توصیه می شود مقداری آویشن،  گل گاو زبان و نبات را داخل قوری آب سرد ریخته و روی شعله با حرارت کم قرار می دهیم تا به جوش آید. سپس محتوی قوری را از صافی عبور داده و مقداری چهار تخمه به آن اضافه می کنیم.

طرز تهیه دمنوش چهارتخم

برای تهیه این دمنوش بهتر است یک قاشق مربا خوری از چهار تخمه را در یک استکان آب جوش یا شیر داغ ریخته به مدت نیم ساعت در جای گرم نگه داریم. این دمنوش را می توان روزی ۳ تا ۴ بار مورد استفاده قرار داد.

خواص درمانی چهار تخمه کدام است؟

این ترکیب دارویی پرطرفدار از گذشته های دور برای درمان بیماری ها و مشکلات مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد. در این قسمت به مهم ترین و رایج ترین خواص درمانی چهار تخمهه می پردازیم:

کمک فراوانی به درمان سرفه می کند

ترکیب چهار تخمه دارای خواص ضد التهابی،  ضد باکتریایی و ضد ویروسی است. به همین دلیل التهاب گلو ناشی از سرفه را برطرف کرده، ورم گلو و عفونت دستگاه تنفسی را کاهش داده و به درمان سرفه کمک می کند.

در درمان گرفتگی صدا موثر است

همان طور که گفته شد به دانه موجود در این ترکیب، لعاب فراونی تولید می کند. این لعاب، به نرمی سینه و گرفتگی صدا کمک کرده، تورم و گرفتگی صدا را کاهش می دهد. برای تولید لعاب توصیه می شود چهار تخمه را در یک فنجان آب جوش ریخته، درب آن را محکم کرده و اجازه دهید تا دم بکشد. پس از مدتی لعاب تولید می شود.

یبوست را برطرف می کند

بارهنگ، بِه دانه و قدومه موجود در چهار تخمهه به عنوان یک ملین طبیعی شناخته می شوند. به افرادی که از یبوست مزمن رنج می برند توصیه می شود از این ترکیب استفده کنند. زیرا، با افزایش حرکات روده به درمان یبوست و مشکلات گوارشی و بهبود عملکرد روده ها کمک می کنند.

در حفظ سلامت دهان و دندان نقش دارد

خاصیت ضد باکتریایی چهار تخمه موجب می شود مصرف آن فعالیت باکتری های دهان و دندان را مهار کرده و برای از بین بردن بوی بد دهان، عفونت و ورم لثه بسیار موثر باشد. برای این کار توصیه می شود دم کرده چهار تخمه را غره غره کنید. به این ترتیب عفونت دهان و دندان کاهش پیدا کرده و دهانی خوشبو و معطر خواهید داشت.

در بهبود کبد چرب موثر است

از دیگر ویژگی های مهم این ترکیب خاصیت سم زدایی آن است. به این ترتیب، توصیه می شود برای درمان بیماری های کبدی به ویژه کبد چرب از ترکیب چهار تخمه استفاده شود. علاوه بر این، مصرف آن کمک فراوانی به بهبود عملکرد کبد می کند.

به کاهش وزن کمک می کند

این ترکیب به دلیل حجم موسیلاژ فراونی که تواید می کند، منبعی غنی از فیبر به حساب می آید. به این ترتیب، میزان انسولین خون را تنظیم کرده و به پایداری آن کمک می کند. از این رو، با کاهش اشتها و احساس سیری زودرس ، مانع از پرخوری شده و به کاهش وزن کمک می کند.

مشکلات دستگاه گوارش را برطرف می کند

یکی از مشکلات دستگاه گوارش بیماری رفلاکس معده است. در این بیماری اسید معده وارد مری شده و سبب بروز التهاب و در موارد شدید، زخم می شود. استفاده از دمنوش چهار تخمه به درمان سوزش سر دل و رفلاکس معده کمک فراوانی کرده و التهابات ناشی از آن را برطرف می کند.

در درمان سوزش ادرار نقش دارد

این ترکیب دارای خواص ضد میکروبی و ضد قارچی است. به این ترتیب، مصرف آن عفونت های مجاری ادرار را برطرف کرده و در درمان سوزش ادرار بسیار موثر است.

بیماری های تنفسی را درمان می کند

برگ، ریشه و تخم بارهنگ اثر نرم کنندگی دارد. علاوه بر این، طبع سرد و خشک دانه های بارهنگ موجود در این ترکیب  کمک فراوانی به درمان خونریزی ریه، صاف کردن صدا و رفع سرماخوردگی ،درد حنجره و حلق، تنگی نفس و سل می کند.

در داشتن پوستی سالم و زیبا موثر است

خاصیت ضد باکتریایی این ترکیب موجب شده است استفاده از آن فعالیت باکتری های سطح پوست را مهار کند. به این ترتیب مصرف آن در درمان لک های پوستی، کک و مک، اگزما، جوش و حساسیت های پوستی بسیار موثر باشد.

در درمان بیماری های کودکان و نوزادان نقش دارد

از آن جا که سیستم دفاعی بدن کودکان و نوزادان نسبت به بزرگسالان بسیار ضعیف است. به همین دلیل، بیشتر دچار بیماری هایی نظیر سرما خوردگی و عفونت های گلو می شوند. علاوه بر این مصرف برخی از دارو ها برای کودکان و مخصوصا نوزادان ممکن است عوارضی داشته باشد. از این رو، مصرف چهار تخمه در کودکان و نوزادان کمک فراوانی به درمان سرفه های شبانه، یبوست و دل درد می کند.

بهترین زمان مصرف چهار تخمه

چهار تخمه یک دمنوش قدیمی برای رفع سرفه و گرفتگی صدا است. ترکیبات موجود در این دمنوش خواص سلامتی بی نظیری دارند و در مواقعی که سرماخوردگی ندارید نیز می توانید از این دمنوش مفید استفاده نمایید. مثلا چهارتخمه را می توان در صورت ابتلا به یبوست مزمن مورد استفاده قرار داد.

افراد در صورت ابتلا به بیماری هایی مانند سرماخوردگی و آنفلوانزا که دچار گرفتگی صدا و سرفه می شوند، برای درمان می توانند از چهار تخمه استفاده کنند. این دمنوش در همه عطاری ها موجود است و به راحتی قابل تهیه می باشد. شما می توانید آن را به صورت اینترنتی نیز سفارش داده و درب منزل تحویل بگیرید. چهار تخمه یک درمان سریع و مقرون به صرفه برای سرفه های خشک و گرفتگی صدا بوده و در طب سنتی کاملا شناخته شده است.

روش استفاده از این دمنوش بسیار ساده است و به راحتی با کمی آب جوش قابل تهیه است. طبع چهار تخمه در کل معتدل مایل به گرم و تر است و دارای خواص آنتی باکتریال و ضد ویروسی است. این دمنوش برای درمان عفونت دستگاه تنفس و ورم گلو بسیار مفید است و در صورت مصرف صحیح کمک می کند بیماری شما به سرعت درمان شود و نیاز به داروهای شیمیایی را کاهش می دهد.

برای تهیه دمنوش چهار تخمه، مواد را در یک فنجان آب جوش ریخته و بعد از نیم ساعت روزی ۳-۴ بار میل کنید. بهترین زمان مصرف این دمنوش بسته به شرایط شما متفاوت است ولی در زمان سرماخوردگی می توانید چند بار در روز از آن استفاده کنید. برای درمان سایر شرایط گفته شده بهتر است با یک متخصص طب سنتی مشورت کنید تا بهترین نتیجه را کسب کنید.

این دمنوش عوارض زیاد ندارد ولی بهتر است قبل از مصرف حتما با پزشک مشورت کنید. در رابطه با کودکان نیز باید مراقب باشید و خودسرانه از این دمنوش استفاده نکنید.

مصرف چهار تخمه چه عوارضی به دنبال دارد؟

مصرف ترکیب چهار تخمه علاوه بر فواید فراوانی که دارد می تواند با عوارض و مشکلاتی نیز همراه باشد. به همین دلیل، توصیه می شود مصرف آن حتما با نظر و مشورت افراد متخصص در زمینه طب سنتی همراه باشد. در این قسمت به مهم ترین عوارض استفاده از این ترکیب دارویی می پردازیم:

• از مصرف خود سرانه چهار تخمه در دوران بارداری و شیردهی به شدت پرهیز شود. هر چند این ترکیب خواص درمانی و ضد التهابی دارد اما ترکیبات موجود در آن می تواند باعث سقط جنین و یا ایجاد آلرژی شود.
• افراط در مصرف این ترکیب، خطر بروز مشکلات گوارشی را به همراه خواهد داشت.
• در صورت ابتلا به بیماری خاص و یا مصرف دارویی خاص بهتر است در مورد مصرف آن با پزشک متخصص مشورت شود.