فرضیه و فرضیه سازی را به عنوان طرح راه حل های مختلفی که توسط قدرت تصور ذهنی یک محقق ایجاد می شود، تعریف می کنند.یک محقق می تواند با قدرت تفکر و اندیشه خود در مورد موضوعات مختلف حدس های مختلف، تصویرهای ذهنی و به دنبال آن راه حل های متفاوت را ارائه داده و به بیان یک یا چند فرضیه در مورد آن موضوعات بپردازد. پس فرضیه و فرضیه سازی به عنوان یک حدس علمی است که بعد از ارائه مورد آزمون قرار گرفته و می تواند رد یا پذیرفته شود. تعریف و بیان توضیحات مفصل تر درباره فرضیه و فرضیه سازی در این مقاله نشریه جهان شیمی فیزیک بیان می کنیم.
فرضیه و فرضیه سازی چیست
برای بیان ارتباط موجود بین دو یا چند مفهوم و موضوع، بر طبق تئوری های موجود می توان حدس و گمان هایی را مطرح کرد که تحت عنوان فرضیه نام گذاری می شوند. فرضیه در واقع حکمی است که مطرح کننده آن می خواهد به تایید و اثبات این فرضیه بپردازد، ولی در حقیقت فرضیه می تواند رد شده و یا تایید و اثبات شود. هر پژوهش و تحقیق علمی با بیان فرضیه و فرضیه سازی کلید می خورد و از این جهت این موضوع اهمیت ویژه ای دارد. تایید فرضیه که می توان آن را پاسخی غیرقطعی فرض کرد، با آزمایش انجام می شود. اگر با انجام آزمایشات، فرضیه به اثبات رسید به عنوان متن علمی تایید می شود، ولی در صورت رد شدن، فرضیه دیگری مطرح می شود.
در تعریفی دیگر فرضیه را ارتباط بین متغیرها می دانند که به طور مستقیم می تواند آزمایش شده و رد یا قبول شود. وقتی به دنبال یک پژوهش علمی هستیم، برای این که اطلاعات جمع آوری شده در جهت سازمان مشخصی پیش روند، فرضیه مطرح می شود. فرضیه با بیان ذهنی و تفکری محقق بوده و بر این اساس در جهت مسیر درستی، تحقیقات را هدایت می کند.
ویژگی های فرضیه
٭ اولین ویژگی فرضیه این است که آن را به صورت پرسش و پاسخ نمی دانیم بلکه به عنوان یک حکم است. مثالی از این ویژگی می توانیم بگوییم این است که، (قوی سیاه وجود ندارد)، یا (اگر پرنده ای قو باشد، آن گاه سیاه نیست).
٭ حداقل عناصر و تعداد واژه های تشکیل دهنده یک فرضیه یا حکم، دو واژه ی معنادار است. در نمونه ی گفته شده در ویژگی اول، (قو) و (سیاه نیست) واژه ها و عناصری هستند که این حکم را تشکیل دادند.
٭ در یک فرضیه یا حکم، عناصر تشکیل دهنده توسط رابط های منطقی مانند (اگر) و (آن گاه) به هم متصل می شوند. اگر پرنده ای قو باشد، آن گاه سیاه نیست.
٭ در نمونه ی گفته شده در ویژگی های بالا، عنصر (اگر) شرط لازم و کافی و یا شرط لازم یا شرط کافی برای واژه ی (آن گاه) است. (اگر باران ببارد زمین خیس می شود) مثالی برای شرط کافی است. (اگر آب با زمین تماس پیدا کند، زمین خیس می شود) مثالی برای شرط لازم و کافی و (اگر پرنده ای قو باشد، آن گاه سیاه نیست) مثالی برای شرط لازم است.
٭ عبارتی مانند «به نظر می رسد» و عبارت هایی که همین معنی را می رساند در ترکیب فرضیه معمولا به کار گرفته می شود. در فرضیه و فرضیه سازی داشتن صورت و ساختار استاندارد برای آن لازم و ضروری است.
٭ قانون دارای کلیت بیشتر ولی فرضیه دارای کلیت کمتر است. فرضیه دارای پراکندگی دید، نسبی بدون تمرکز در یک زمینه ای مخصوص و نگاه عمیق است.
٭ از خصوصیات دیگر حکم یا فرضیه این است که حرفی برای گفتن در مورد وضعیت هایی که ممکن است برای یک موضوع تحقق یافته پیش آید، ندارد. اگر در زمینه اموری که تحقق یافته، بر اساس حدس حرف هایی زده شود، روند تحقیق را با اشکال و قضاوت زودهنگام مواجه می کند.
٭ نوع مفاهیم کاربردی در فرضیه و تعریف آن ها به عواملی چون روند پژوهشی، هدف پژوهش، نظرات پذیرفته شده، انتظارات پژوهشی و … بستگی دارد.
٭ استخراج فرضیه اولا با بهره گیری از نظرها و فرض های نظری و استفاده از روش های مقایسه ای برای جواب دادن به پرسش های مخصوص، انجام می شود.
٭ فرضیه یا حکم را می توان به یک پیشنهاد و راه حلی که غیر دایم و موقتی است، دانست. این حکم، قضیه هایی است که بیان آن به شکل شفاهی، کتبی و یا ضمنی است.
٭ تعداد سوالاتی که در یک فرضیه مطرح می شود و هدف هایی که فرضیه دارد، می توان میزان حجم و کمیت آن را تعیین کند. بنابراین یک تحقیق ممکن است با چند فرضیه پیش رود.
٭ وقتی یک فرضیه ای مطرح می شود، تعدا سوالاتی که در آن ارائه می شود باید به حدی باشد که با آزمایش کردن آن ها بتوان به آن پدیده و رابطه ای که بین متغیرهای آن وجود دارد، پی برد. هماهنگی بین فرضیه ها مهم تر از تعدادی است که آن ها دارند.
آزمون فرضیه
فرضیه وقتی مطرح می شود باید با آزمون های تجربی چندین بار مورد آزمایش قرار بگیرد تا اعتبار لازم را به دست آورد. به عنوان مثال در خصوص طلاق محقق می تواند برای بررسی دقیق آن عوامل زیادی را مورد بررسی قرار دهد. در تحلیل و تفسیرهای علت طلاق، علت های احتمالی و قابل قبولی چون رفتارهای نادرست همسر، در تحلیل های کارکردی اثرات طلاق مانند افت تحصیلی فرزندان و یا ظاهر شدن خصوصیات گناه و خشونت در آن ها، بیان آماری ارتباط میان این دو تحلیل، دلایل جانبی و حاشیه ای موثر در احتمال وقوع و یا عدم وقوع این امر توسط یک محقق بیان و با این عوامل و اسناد می تواند به قضاوت وجود و یا عدم وجود رابطه و شدت و یا ضعف آن بپردازد. با این کارها پژوهشگر می تواند فرضیه ای را که مطرح کرده معتبرسازی کند.
نقش فرضیه و فرضیه سازی
اولین نقشی که فرضیه دارد این است که تمام مطالعات در خصوص یک موضوع تحقیق در یک جهت مشخص پیش می رود. یعنی از اتلاف وقت و پیشرفت در جهت های نامشخص، جلوگیری می شود. دومین نقش، حساس کردن و تمرکز محقق در جنبه های موقتی و مفهوم دار موضوع است. با فرضیه پژوهشگر با درک بهتر تحقیق می تواند بهترین راه های به دست آوردن داده ها و اطلاعات را پیش بگیرد. با بیان فرضیه چهارچوب مشخصی برای تفسیر اطلاعات و نتیجه گیری بهتری ارائه می شود.
انواع فرضیه و فرضیه سازی
فرضیه پیشینی
نوعی از فرضیه که در آن محقق قبل از این که به مطالعه و تحقیق بپردازد در افکار خود، آن را داشته و پرورش می دهد، به عنوان فرضیه پیشینی است. سپس وقتی مطالعه درباره آن شروع شد، آزمون انجام می شود. استنتاج این فرضیه در هنگام مطالعه و پژوهش و یا در پایان آن انجام می شود.
فرضیه توصیفی
نوعی از فرضیه که مختصات و خواص متغیرها را ارائه می دهد به عنوان فرضیه توصیفی است. به عنوان نمونه پنج سال، میانگین اختلاف سن میان مردان و زنان متاهل است.
فرضیه تبیینی
فرضیه تبیینی احتمال تغییر در یک متغیر را با تحت تاثیر قرار گرفتن از یک متغیر دیگر بیان می کند. همچنین شدت و ضعف این تغییر نیز به همین روش با تاثیرپذیری از متغیر دیگر بیان می شود. به عنوان نمونه مهارتی که کارمندان دارند در نتیجه دوره های آموزشی ضمن خدمت آن هاست.
فرضیه تجویزی
این فرضیه قضیه ای است که سفارش و راهنمایی را با بیان یک جمله ی خبری، اظهار می دارد. به این نوع از فرضیه، هنجاری هم گفته می شود. به عنوان نمونه یک مشاور با استفاده از تجربه های قبلی و مطالعات خود به مراجعه کننده خود می گوید که استفاده از این روش تضمین موفقیت شما در امتحان خواهد بود.
فرضیه تک متغیره
این نوع از فرضیه یک متغیر مستقل و یک متغیر وابسته را تضمین می کند. نمونه ای از این فرضیه این است که گفته شود ۵۰ درصد از مردم شهر از نحوه عمل شهرداری ناراضی هستند. رابطه ی فرضیه ی تک متغیره یا به شکل خطی است. رابطه یا خطی مستقیم است که با افزایش یکی، دیگری نیز افزایش و با کاهش یکی، دیگری نیز افزایش می یابد. یا رابطه خطی معکوس دارد که با افزایش یکی، دیگری کاهش و برعکس می شود. رابطه ی فرضیه تک متغیره یا به شکل غیرخطی است که با افزایش یکی، دیگری اول افزایش داشته و سپس ثابت می ماند.
فرضیه دو یا چند متغیره
در این نوع از فرضیه رابطه ی بین دو یا چند متغیر مستقل و وابسته تضمین می شود. مثال چند متغیرها، فرضیه هایی است که در مورد پدیده های پیچیده بیان می شود. مثالی از این مورد سازمانی را در نظر بگیرید. در هر سازمان میان عواملی چون نوع مدیریت، تجهیزات نرم افزاری و سخت افزاری، عملکرد نیروی انسانی ارتباط بامفهومی وجود دارد.
فرضیه عمومی
فرضیه ای که ارتباط با اطلاعات و دانسته های عام، غیرتخصصی و اساسی دارد به عنوان فرضیه ی عمومی نامیده می شود. یک نمونه از این فرضیه وجود رابطه ی علت و معمولی بنابر قانون علیت است.
فرضیه صفرپوچ
این نوع از فرضیه عدم وجود رابطه بین متغیرها را بیان می کند. در این فرضیه هیچ ارتباطی بین کمیت و موقعیت متغیرها با همدیگر وجود ندارد. نمونه ای از این فرضیه که ممکن است با حدس اولیه و آزمایش به دست آید این است که بین میزان تحصیلات و میزان درآمد یک جامعه ارتباطی وجود ندارد.
فرضیه جهت دار و فرضیه غیرجهت دار
در فرضیه جهت دار یا یک سویه، جهت رابطه ی بین متغیرها مشخص و در فرضیه ی غیر جهت دار یا دو سویه، رابطه ی بین متغیرها مشخص ثابت شده ولی جهت آن مشخص نشده است.
تعریف فرضیه در روش تحقیق
نوشتن یک فرضیه در تحقیق شامل چندین مرحله کلیدی است تا اطمینان حاصل شود که واضح، قابل آزمایش و مبتنی بر دانش موجود است. در اینجا یک راهنمای گام به گام در مورد نحوه نوشتن یک فرضیه تحقیق آمده است:
موضوع تحقیق را مشخص کنید: با تعریف واضح موضوع یا سوال تحقیقی که می خواهید بررسی کنید، شروع کنید. این می تواند بر اساس علایق شما، شکاف های موجود در مقالات موجود یا مشکلات عملی باشد که نیاز به رسیدگی دارند.
مروری بر مقالات موجود: برای درک وضعیت فعلی دانش در حوزه تحقیقاتی خود، یک بررسی کامل از مقالات مربوطه انجام دهید. تئوری ها، مفاهیم و یافته های تجربی کلیدی را که به فرضیه شما کمک می کند، شناسایی کنید.
متغیرها را شناسایی کنید: متغیرهایی را تعیین کنید که در سؤال تحقیق شما نقش اساسی دارند. اینها شامل متغیر مستقل (IV)، که شما آن را دستکاری یا کنترل می کنید، و متغیر وابسته (DV)، که اندازه گیری یا مشاهده می کنید، می شود.
یک رابطه آزمایشی را فرموله کنید: بر اساس بررسی مقالات و چارچوب نظری، رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته را فرض کنید. در نظر بگیرید که آیا انتظار دارید رابطه مثبت، منفی یا بدون رابطه بین آنها وجود داشته باشد.
تجدید نظر و اصلاح: فرضیه خود را مرور کنید تا مطمئن شوید که منطقی، منسجم و همسو با سؤال و اهداف تحقیق است. در صورت نیاز برای بهبود وضوح و ویژگی تجدید نظر کنید. به دنبال بازخورد از همسالان یا مربیان باشید تا فرضیه خود را بیشتر اصلاح کنید.
فرضیه های جایگزین را در نظر بگیرید: توضیحات جایگزین یا فرضیه های رقیب را پیش بینی کنید که می تواند رابطه مشاهده شده بین متغیرها را توضیح دهد. این فرضیه های جایگزین را بپذیرید و توضیح دهید که چرا فرضیه پیشنهادی شما قابل قبول ترین است.
بررسی و نهایی کردن: قبل از ادامه تحقیق، فرضیه خود را به دقت بررسی کنید تا مطمئن شوید که تمام معیارهای لازم را برآورده می کند و به طور دقیق اهداف تحقیق شما را منعکس می کند. در صورت نیاز هرگونه اصلاح یا شفاف سازی نهایی را انجام دهید.
