سولفور سدیم چیست و چه کاربردهایی دارد؟

سولفور سدیم  یا سولفید سدیم ترکیبی با فرمول شیمیایی Na2s  و یک ماده کاهنده بسیار قوی در واکنش های مختلف است.  چگالی سولفور سدیم ۸۵/۱ گرم بر سانتی متر مکعب می باشد و  به عنوان  یک نمک معدنی کاربردهای مختلفی دارد. این ترکیب شیمیایی از جمله ترکیباتی است که برای محیط زیست خطرناک است مثلا  اگر این ماده در آب رها شود می تواند برای موجودات آبزی  بسیار آسیب رسان و مضر باشد. هنگام کار کردن با این ماده شیمیایی نیز حتما باید از تجهیزات محافظ استفاده کنید.

سولفور سدیم در آب و الکل محلول است و  با اکسیژن  واکنش نشان می دهد. این ترکیب شیمیایی به شکل هیدراته است و زمانی که در آب حل می شود ، بی رنگ است و محلول قلیایی بسیار قوی تولید می کند. سولفور سدیم به سه صورت مایع ، پرک و کلوخه در صنایع شیمیایی تولید می شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در این رابطه در ادامه مقاله با ما در نشریه جهان شیمی فیزیک همراه باشید.

خواص فیزیکی و شیمیایی سولفور سدیم

این ترکیب شیمیایی در دمای ۴/۳۳ درجه سانتی گراد به صورت جامد است و در دمای ۵۰۰ درجه سانتی گراد ذوب می گردد.  سدیم سولفور به دلیل قابلیت اشتعال زایی نباید در معرض آب ، رطوبت ، مواد شیمیایی و فلزی قرار گیرد و حتما باید در جای خشک و خنک ، به دور از تابش نور خورشید و در مکان های سرپوشیده نگهداری شود. از این ترکیب در صنایع چرم سازی ، نساجی ، جداسازی فلزات از سنگ های معدنی ، تولید ابریشم مصنوعی و تولید کاغذ بسیار استفاده می شود.

روش های تولید سولفور سدیم در صنایع شیمیایی :

این ترکیب شیمیایی به سه روش در صنایع شیمیایی تولید می شود که عبارتند از:

• احیا سولفات سدیم با زغال سنگ یا گاز
• واکنش سولفید هیدروژن و سود سوزآور.
• الکترولیز نمک طعام  و ترکیب ملغمه سدیم حاصل با گوگرد

اگر سدیم سولفور در معرض رطوبت قرار گیرد ، هیدروژن سولفید از خود ساطع می کند و زمانی که این اتفاق می افتد بویی شبیه تخم مرغ فاسد تولید می شود.  وجود پلی سولفید ها در سولفور سدیم باعث می شود که رنگ آن زرد باشد ، ولی زمانی که به محلول تبدیل می گردد بی رنگ می شود. این ترکیب شیمیایی به رنگ نارنجی آجری نیز یافت می شود.

خاصیت اشتعال پذیری سولفور سدیم :

سولفید هیدروژن تنها ترکیب موجود در این ماده  شیمیایی است که خاصیت اشتعال زایی دارد. ترکیبات دیگر سولفور سدیم اگر در معرض دمای بالا قرار گیرد ؛ بطور خودکار گرم می شوند و اگر رطوبت به اندازه و به مقدار کافی در محیط باشد ، این ترکیبات خود به خود سرد می شوند. به این عمل ترمودینامیک – سینتیک گفته می شود.

واکنش های شیمیایی سولفور سدیم

این ترکیب شیمیایی خاصیت قلیایی بسیار زیادی دارد و با برخی از اسیدها ناسازگار می باشد. عموما از این ترکیبات به عنوان واکنشگر کاهنده استفاده می شود . همچنین این ترکیب با ترکیبات اکسید شونده سازگار نیست و واکنش شدید نشان می دهد.

سولفور سدیم و چند سولفید دیگر با اسید ها  سازگار نیستند و واکنش های شدیدی نشان می دهند و گازی به نام سولفید هیدروژن از خود ساطع می کنند. این گاز بسیار خطرناک و سمی می باشد و قابل اشتعال است. نمک معدنی این ماده نیز اشتعال پذیر می باشد. اگر این ماده را تحت گرما و حرارت بالا قرار دهید ، تجزیه می شود و در پایان دچار حریق می گردد. نکته مهم این است که اگر این ماده در محیط خشک و بدون رطوبت نگهداری شود ، شدت آتش سوزی آن نیز بیشتر خواهد شد.

نکته قابل توجه در مورد این ترکیب شیمیایی  این است که بهتر است در معرض حرارت و دمای بالا قرار نگیرد در غیر این صورت به اکسید سدیم و کف اکسید سولفور تبدیل می گردد ، که هر دو  این مواد به شدت سمی می باشند و به محیط زیست آسیب می رسانند. سولفور سدیم با کربن ، نمک های دی آزونیوم ، کربن اکتیو و چند ماده اکسید کننده دیگر ، به شدت واکنش نشان می دهد و افرادی که در تولید محصولاتشان از این مواد استفاده می کنند ، باید خیلی مراقب باشند و موارد ایمنی را برای کارکنان خود فراهم کنند.

خطرات و سمیت سولفور سدیم :

این ترکیب شیمیایی ، یک باز قوی می باشد و ممکن است باعث سوختگی شدید پوست در افراد شود. پارامتری به نام “ضریب پراکندگی” یکی دیگر از خواص فیزیکی این ترکیب شیمیایی می باشد. این پارامتر شاخص غلظت زیستی چربی و انحلال پذیری این ترکیب در بافت حیوانات را اندازه گیری می کند.

یکی دیگر از خطرات سولفور سدیم این است که اگر به صورت محلول وارد بافت سلولی حیوانات شود ، چربی های  را نابود و از بین می برد و باعث خوردگی غشای سلولی در موجودات می شود.  اگر انسان  اشتباهی این ترکیب شیمیایی را ببلعد مسمومیت شدید  و درد در ناحیه شکم رخ خواهد داد و همچنین این ماده ممکن است ، مخاط معده و دستگاه گوارش را نیز از بین ببرد. سولفور سدیم قادر است از طریق تنفس نیز جذب بدن شود و خطراتی همچون تنگی نفس و گلو درد را برای فرد بوجود بیاورد.

موارد کاربرد سولفور سدیم در صنایع :

سولفور سدیم از ترکیب دو ماده شیمیایی دی اکسید گوگرد و کربنات سدیم حاصل می شود. این ترکیب شیمیایی کاربردهای بسیاری دارد و در صنایع مختلفی مانند تولید و ساخت محصولات آرایشی و بهداشتی ، کیسه های هوای خودرو ها ،  مواد شوینده  خانگی مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین در تولید سیمان  و ابریشم مصنوعی نیز از این ترکیب شیمیایی بسیار استفاده می شود. سایر کاربردهای این ماده شیمیایی عبارتند از:

• از این ترکیب شیمیایی در تولید محصولات صنعتی به عنوان نگهدارنده و در صنایع غذایی به عنوان  ماده افزودنی استفاده می شود.
• از سولفور سدیم در تصفیه آب و فاضلاب برای حذف اکسیژن ، کلر و رسوب فلزات استفاده می شود.
•  این ترکیب شیمیایی در عکاسی برای چاپ عکس های سیاه و سفید بکار می رود.
• این ماده در صنعت نفت نیز برای استخراج نفت کاربرد دارد. این ترکیب شیمیایی مانع خوردگی تجهیزات و ماشین آلات استخراج نفت می شود.

از این ترکیب شیمیایی برای تولید پودرها و مایعات شوینده و پاک کننده لباس ها ، بسیار استفاده می شود. این ماده نقش بسزایی در سالم ماندن ماشین لباسشویی دارد. زمانی که آهن در معرض رطوبت و اکسیژن قرار می گیرد ، دچار زنگ زدگی و خوردگی می شود. سولفور سدیم موجود در مواد شوینده بویژه پودرها و مایع لباسشویی ، باعث کاهش اکسیژن موجود در آب لباسشویی می شود و از همه مهمتر از زنگ زدگی دیگ لباسشویی جلوگیری می کند.

سایر کاربردهای سولفور سدیم

سولفور سدیم در صنایع دیگر نیز به کار می رود ، برخی از این صنایع عبارتند از :

صنایع نساجی : در صنایع نساجی از این ترکیب شیمیایی برای سفید و جدا کردن گوگرد و کلر استفاده می شود.

صنایع چرم سازی : در این صنعت از سولفور سدیم برای دباغی کردن پوست حیوانات استفاده می شود . به گونه ای که فرایند جداکردن پشم از پوست حیوانات با این ماده صورت می گیرد.

صنایع رنگرزی : برای تثبیت و بهبود رنگ از این ترکیب شیمیایی استفاده می شود.

صنایع شیمیایی : در فرآیند سولفوناسیون و سولفومتیلاسیون ، تولید مواد شیمیایی لاستیک و رنگ های گوگردی از سولفور سدیم استفاده می شود.

صنایع کاغذ سازی : در صنعت کاغذ سازی برای فرایند کرافت از سولفور سدیم به صورت پرک استفاده می کنند.

صنایع معدنی و استخراج فلزات : این ترکیب شیمیایی در صنایع معدنی و استراج فلزات نقش بسزایی دارد و می تواند سنگ ها را از فلزات جداسازی کرده و موجب فلوتاسیون کانی ها می شود.

صنایع غذایی : این ترکیب به مقدار بسیار کم در صنایع غذایی به عنوان یک عامل نگهدارنده به مواد غذایی بسته بندی شده ، مانند آبمیوه ها ، میوه های خشک ، میگو و ماهی منجمد ، کنسرو  سبزیجات و سیب زمینی خشک شده ، ژلاتین ، ادویه جات، انواع سوپ های آماده ، سرکه ، غلات بسته بندی شده و مواد غذایی پخته و بسته بندی شده اضافه می شود.

قیمت خرید و فروش سولفور سدیم

این ترکیب شیمیایی را می توانید از شرکت های تولید و توزیع مواد شیمیایی به صورت آنلاین و حضوری تهیه نمایید. قیمت سولفور سدیم برحسب مارک و اندازه بسته بندی متفاوت می باشد.

شرایط نگهداری سولفور سدیم :

این ماده شیمیایی را باید در مکانی خشک و خنک و سرپوشیده نگهداری کنید و اصلا نباید در معرض هوا و رطوبت و تابش نور زیاد خورشید  قرار گیرد ، زیرا اگر در معرض رطوبت و هوا قرار گیرد عملکرد آن ضعیف می شود و حتی مولکول های آن تجزیه می شوند.  این ترکیب قابلیت آتش زایی نیز دارد و با آب ، رطوبت و مواد شیمیایی و فلزی واکنش نشان می دهد.

راهنمای ایمنی کار با سولفور سدیم :

اگر این ماده شیمیایی با چشم و پوست شما برخورد داشت ، باید سریعا و به مدت ۱۵ دقیقه ناحیه را با آب فراوان شست و شو دهید. در صورت استنشاق سولفور سدیم ، باید فرد را سریعا به محلی با هوای تازه انتقال دهید و درصورت لزوم فرد را به دستگاه اکسیژن متصل کنید. در نهایت در صورت بروز علائم شدیدتر  فرد را به مراکز درمانی منتقل کنید.

این نکته مهم را باید در مورد این ماده شیمیایی در نظر داشته باشید ، که در زمان کار کردن با این ماده حتما باید از تجهیزات محافظتی و ایمنی مناسب استفاده کنید .

سولفور سدیم جزو ترکیبات شیمیایی خطرناک دسته بندی نمی شود ، اما در هنگام کار کردن با این ماده شیمیایی باید از لباس کار، دستکش و عینک مناسب استفاده کرد. در حفظ و نگهداری این ماده شیمیایی باید بسیار دقیق باشید و این ماده را نباید در کنار ترکیبات اکسید کننده ، حلال های آلی و ترکیبات اشتعال پذیر نگهداری کنید.  همچنین این نکته را در نظر داشته باشید که هر زمان از این ماده شیمیایی استفاده کردید درب ظرف آن را محکم ببندید ، زیرا این ماده به رطوبت بسیار حساس است.