دستگاه اتوکلاو چیست؟ کاربرد و قیمت خرید و فروش انواع آن

دستگاه اتوکلاو وسیله ای است که با استفاده از حرارت بخار آب تحت فشار و یا مواد غیر متحرک ، روش های شیمیایی و غیر شیمیایی ، باعث از بین رفتن ویروس ها و باکتری های وسایل شده و آن ها را ضد عفونی می کند .

از دستگاه اتوکلاو در پزشکی ، دندان پزشکی ، صنایع شیمیایی ، صنایع غذایی ، آزمایشگاه های بالینی ، تحقیقاتی ، میکروبیولوژی و مراکز عمومی بهداشت استفاده می شود . به دلیل اهمیت فوق العاده ی بهداشت در این محیط ها ، دستگاه اتوکلاو می تواند گند زدایی را به بهترین نحو انجام داده و موجب سترون سازی ( نابودی همه اشکال حیات میکروب ها ) شود .

نکته :

بیشترین کاربرد دستگاه اتوکلاو در پزشکی ، استریلزاسیون و در صنایع شیمیایی ، سنتز هیدروترمال است .

نکته :

دستگاه اتوکلاو اولین بار در سال ۱۸۷۹میلادی توسط چارلز چمبرلند اختراع شد . ابتدا این دستگاه بسیار ساده بود اما با گذشت زمان ، متناسب با نیاز ها و برطرف کردن ایرادات قبلی ، تبدیل به دستگاهی بسیار مدرن و پیشرفته شد .

دستگاه اتوکلاو به صورت یک استوانه در دار است که در ابعاد صنعتی طول آن به ۱۵ متر می رسد . دمای دستگاه به بالاتر از ۱۰۰ درجه سانتیگراد می رسد که این امر موجب می شود آب به بخار تبدیل شده و برای ضد عفونی کردن وسایل و ابزار ها مورد استفاده قرار گیرد .

اتوکلاو یکی از دستگاه های آزمایشگاهی مهم و ضروری است که متناسب با کاربرد آن ، انواع متفاوتی دارد . در نشریه علمی جهان شیمی فیزیک مقالاتی راجع به انواع تجهیزات آزمایشگاهی مانند آون ، هود ، انکوباتور ، سانتریفیوژ ، شیکر و بن ماری وجود دارد .

در این مقاله به بررسی دستگاه اتوکلاو ، انواع ، کاربرد و قیمت خرید و فروش آن می پردازیم :

• انواع دستگاه‌ اتوکلاو آزمایشگاهی را بشناسیم
• انواع دستگاه اتوکلاو بر اساس ضد عفونی تجهیزات
• انواع دستگاه اتوکلاو بر اساس محیط کار
• انواع دستگاه اتوکلاو بر اساس درجه حرارت
• قیمت خرید و فروش انواع اتوکلاو در بازار
• اجزای تشکیل دهنده دستگاه اتوکلاو چه وظایفی دارند ؟
• دستگاه اتوکلاو چه کاربرد هایی دارد ؟
• طرز کار دستگاه اتوکلاو چگونه است ؟
• هنگام کار با دستگاه اتوکلاو چه نکاتی را باید رعایت کرد ؟

انواع دستگاه‌ اتوکلاو آزمایشگاهی را بشناسیم

دستگاه اتوکلاو متناسب با کاربردی که برای ضد عفونی کردن تجهیزات ، محیط مورد استفاده و محدوده دمایی دارد به گروه های متفاوت تقسیم شده و در انواع مختلفی تولید می شود . در این قسمت به بررسی انواع دستگاه اتوکلاو می پردازیم :

انواع دستگاه اتوکلاو بر اساس ضد عفونی تجهیزات

دستگاه اتوکلاو را بر اساس تجهیزاتی که مورد ضدعفونی قرار می دهد به سه گروه ( کلاس ) N ، S ، B و سریع تقسیم می کنند .

اتوکلاو گروه N چیست ؟

برای ضد عفونی کردن ابزارآلات جامد و بدون پوشش مورد استفاده قرار می گیرد . این دستگاه برای ضد عفونی کردن وسایل پوشش دار (مانند پارچه) و حفره دار مناسب نیست .

اتوکلاو گروه S چگونه است ؟

برای ضد عفونی کردن ابزار آلات جامد استفاده می شود . این ابزار می توانند دارای پوشش یا بدون پوشش باشند . علاوه بر این ، وسایل سوراخ دار را نیز ضد عفونی می کند . این دستگاه دارای پمپ خلاء و سیکل خشک کن است .

اتوکلاو گروه B چه ویژگی دارد ؟

این دستگاه کامل تر از دو گروه قبل بوده و علاوه بر ابزار آلات جامد پوشش دار و بدون پوشش ، مواد نساجی را هم ضد عفونی می کند . پمپ خلاء این دستگاه بسیار قوی بوده و تا حدود ۰.۹-  بار خلاء ایجاد می کند .

اتوکلاو سریع چیست ؟

از این دستگاه در جاهایی که به حجم استریلیزاسیون کمتری نیاز دارد مانند مراکز پزشکی و دندانپزشکی استفاده می شود .

انواع دستگاه اتوکلاو بر اساس محیط کار

دستگاه اتوکلاو را بر اساس محیط مورد استفاده به چهار نوع اتوکلاو آزمایشگاهی ، بیمارستانی ، کلینیکال و دندانپزشکی تقسیم می کنند .

اتوکلاو آزمایشگاهی چیست ؟

این دستگاه دارای محفظه های ۱۰، ۲۵، ۵۰ ، ۷۵ و ۱۰۰ لیتری است . بدنه ، درب ، مخزن ، کاور و طوقه آن از جنس استیل است . به برد دیجیتال با تکنولوژی  PWM مجهز است . سیستم مصرف بهینه انرژی با راندمان بالا ، سیستم کنترل پسماند دمای المنت و سیستم کنترل سطح آب الکترونیکی دارد .

اتوکلاو بیمارستانی چیست ؟

اتوکلاو بیمارستانی به صورت تک درب ، دو درب و گراویتی تولید می شود . این دستگاه دارای برد الکترونیکی دیجیتال ، پرشر مکانیکی ، ورودی هوای اطاقک مجهز به فیلتر هپا ( فیلتر بیولوژی ) ، ابعاد ۲۰۰ و ۳۰۰ لیتری است . در دمای ۱۲۱ و ۱۳۴ درجه سانتیگراد کار می کند . برق مصرفی این دستگاه ۱۲ کیلو وات و سه فاز است .

اتوکلاو کلینیکال چیست ؟

دارای درب تمام اتوماتیک است که قابلیت باز شدن دستی را نیز دارد . جنس بدنه از استیل ضد زنگ است . دارای برد الکترونیکی هوشمند ، ورودی هوای اتاقک مجهز به فیلتر هپا ، خشک کن هیتری ، سیکل سریع ، سنسور تشخیص کیفیت آب ، قابلیت گزارش دهی از طریق کابل پرینتر و خروجی پورت  USB، تست نفوذ پذیری بخار B&D )  ) و تست نشتی بخار  ( Vacuum Test )، مولد بخار سریع (  Fast Steam Generator) و پمپ خلاء قوی است .

اتوکلاو دندانپزشکی چیست ؟

این دستگاه دارای درب تمام اتوماتیک با قابلیت باز شدن به صورت دستی ، بدنه فولادی ، مخزن تمام استیل۲۳ و۳۰ لیتری ، برد الکترونیکی هوشمند ، تست نفوذ پذیری بخار ( B&D ) و تست نشتی بخار  ( Vacuum Test )، مولد بخار سریع (  Fast Steam Generator) ، ورودی هوای اطاقک مجهز به فیلتر هپا ، خشک کن هیتری مجزا و پمپ خلاء است .

انواع دستگاه اتوکلاو بر اساس درجه حرارت

این دستگاه از نظر درجه بندی حرارت ، به ۲ گروه تقسیم می شود که عبارتند از :

اتوکلاو درجه بالا چگونه است ؟

در محدوده دمایی  ۱۳۲ تا ۱۳۴ درجه سانتیگراد  یا۲۵۰ تا ۲۷۴ درجه فارنهایت فعال است .

اتوکلاو درجه پایین چگونه است ؟

در محدوده دمایی ۱۲۱ تا ۱۲۳ درجه سانتیگراد یا ۲۵۰ تا ۲۵۴  درجه فارنهایت فعال است .

قیمت خرید و فروش انواع اتوکلاو در بازار

 

انواع دستگاه های اتوکلاو به دلیل کاربرد های فراوانی که دارند ، از لوازم مهم و ضروری آزمایشگاه ها هستند . به همین دلیل بسیاری از کارخانه های ایرانی و خارجی این دستگاه را تولید کرده و روانه بازار می کنند .

قیمت این دستگاه ها متناسب با تجهیزات و حجم محفظه ای که دارند متفاوت است . هر چقدر تجهیزات اتوکلاو و حجم محفظه ی آن بیشتر باشد از قیمت بالاتری برخوردار است . به عنوان مثال اتوکلاو گروه B نسبت به دیگر گروه ها از قیمت بیشتری برخوردار است .

قیمت نمونه های اتوکلاو تولید شده در داخل کشور به مقدار قابل توجهی کمتر از نمونه های مشابه تولید شده در خارج از کشور است . به همین دلیل ، تهیه ی دستگاه های تولید شده در داخل کشور علاوه بر حمایت از تولیدات داخلی ، صرفه جویی ارزی را نیز به دنبال دارد .

اجزای تشکیل دهنده دستگاه اتوکلاو چه وظایفی دارند ؟

هر یک از بخش های تشکیل دهنده این دستگاه وظایف خاص خود را دارند . در این بخش به توضیح درباره مهم ترین اجزای دستگاه که عبارتند از دریچه ایمنی ، درب ، محفظه استریلیزاسیون ، فشار سنج محفظه و فشار سنج بیرونی می پردازیم .

کار دریچه ایمنی چیست ؟

این دریچه از ایجاد فشار بالاتر از حد مجاز در داخل محفظه جلوگیری می کند .

درب اتوکلاو چه وظیفه ای دارد ؟

علاوه بر جدا کردن محفظه استریلیزاسیون از محیط خارجی ، مجهز به ابزاری است که از باز شدن محفظه هنگام بالا رفتن فشار داخل ، جلوگیری می کند .

محفظه استریلیزاسیون چگونه است ؟

وسایلی که نیازمند استریلیزاسیون هستند در این فضا قرار می گیرند . در زمان استریلیزاسیون ، این اتاقک با بخار پر می شود .

وظیفه فشارسنج محفظه استریلیزاسیون چیست ؟

این ابزار مکانیکی ، میزان فشار بخار در محفظه استریلیزاسیون را نشان می دهد .

فشارسنج بیرونی چه وظیفه ای دارد ؟

یک ابزار مکانیکی است که به کمک آن میزان فشار بخار در محفظه بیرونی سنجیده می شود .

دستگاه اتوکلاو چه کاربرد هایی دارد ؟

بیشترین کاربرد دستگاه اتوکلاو در صنایع دارویی و غذایی است . از این دستگاه برای از بین بردن میکروارگانیسم ها استفاده می شود . به همین دلیل در تمامی عملکردهای تشخیصی، درمانی و مراقبتی مورد استفاده قرار می گیرد . دستگاه اتوکلاو در موارد زیر کاربرد گسترده ای دارد :

• برای کشت باکتری ها امکاناتی مانند محیط کشت ، لوله های آزمایش ، ظروف و پیپت مورد نیاز است که باید کاملا استریل باشند . از دستگاه اتوکلاو برای استریلیزاسیون این ابزار ها استفاده می شود .
• در آزمایشگاه هایی که نمونه گیری های مختلف را انجام می دهند ، تجهیزات به کار رفته از جمله سوزن ها، لوله ها و ظروف باید کاملا استریل شوند . دستگاه اتوکلاو در این آزمایشگاه ها بسیار پرکاربرد است .
• به طور کلی دستگاه اتوکلاو برای استریلیزاسیون لوازم و ابزار هایی که آلوده هستند کاربرد فراوانی دارد .

طرز کار دستگاه اتوکلاو چگونه است ؟

دستگاه اتوکلاو با برق ۲۲۰ ولت و فرکانس ۵۰ هرتز کار می کند . چنانچه نوسانات ۱۸۰ تا ۲۲۰ ولت ایجاد شود مشکلی به دنبال نخواهد داشت . اگر میزان نوسان بیشتر از مقدار گفته شده باشد باید یک ترانسفورماتور مناسب نصب شود . برای سیم کشی هم باید از سیم الکتریکی به قطر ۲ میلی متر استفاده شود .

برای آبگیری اتوکلاو ابتدا درب دستگاه را باز کرده و سپس سینی را بیرون می کشیم . تا لبه پلیت ( max ) درون آن آب می ریزیم.  وسایل را درون محفظه اتوکلاو گذاشته و درب را می بندیم . اگر آب دستگاه به اندازه ی کافی نباشد روی صفحه ی نمایشگر اخطار نمایان می شود . به این صورت که  LED مربوط به میزان آب ( ( water روشن  نمی شود .

پس از آبگیری دستگاه می توان مدت زمان استریل را تنظیم کرد . سپس کلید on را می زنیم . بعد از آن دستگاه به صورت خودکار مراحل را انجام می دهد .

نکته :

اگر لازم باشد زمان استریل تغییر کند دستورالعمل زیر را انجام می دهیم . به این ترتیب که ابتدا کلید SET را می زنیم . صفحه نمایشگر ، ۱۵:۰۰  را نشان می دهد . با فشار مجدد دکمه  SET می توانیم با کلیدهای up و down تغییر ایجاد کنیم . سپس SET را ۳ بار فشار می دهیم تا روی حالت دما تنظیم شده و آماده ی START  شود . این مدت زمان در حافظه ی دستگاه ذخیره می شود .

در این حالت المنت دستگاه روشن شده و پس از رسیدن دمای دستگاه به ۵/ ۱۲۱ درجه سانتیگراد ، چراغهای  HEATER  و WATER  روشن می شود . هنگامی که چراغ گرم کن HEATER خاموش شود زمان استریل به صورت معکوس شروع به کار می کند . برای دیدن مدت زمان استریل باید کلید TIME/DOOR را فشار دهیم تا مدت زمان باقی مانده از استریل نشان داده شود . بعد از ۱۵ ثانیه به صورت خودکار به حالت اولیه برگشته و دمای اتوکلاو را نشان می دهد .

پس از اتمام زمان استریل ، چراغ LED گرمکن خاموش شده و جمله ی end of sterile روی صفحه ی نمایشگر نمایش داده می شود . در این حالت با فشار دادن دکمه ی power دستگاه خاموش می شود . پس از خاموش شدن دستگاه ، شیر تخلیه ی بخار که روی درب قرار دارد را باز می کنیم تا بخار به طور کامل تخلیه و درجه فشار روی درب به صفر برسد . در این هنگام می توان درب اتوکلاو را باز کرد .

هنگام کار با اتوکلاو چه نکاتی را باید رعایت کرد ؟

• قبل از خشک شدن مواد نباید آن ها را از دستگاه خارج کرد.
• مقدار آب در دستگاه اتوکلاو باید به اندازه کافی باشد . نباید بیشتر از سه چهارم دستگاه از آب پر شود .
• از قرار دادن مواد نوک تیز در داخل کیسه اتوکلاو جلوگیری شود . برای این کار باید از ظروف مخصوص زباله های نوک تیز استفاده شود .
• کیسه ها برای استریل شدن در اتوکلاو باید به صورت شل و آزاد بسته بندی شوند تا بخار آب آزادانه در آن جریان داشته باشد .
• ظروف شیشه ای باید به پهلو قرار داده شوند تا هوا بتواند به راحتی در آن ها رد و بدل شود.
• در صورت ایجاد رسوب در دستگاه حتما باید از آب مقطر استفاده شود .
• هنگام تنظیم این دستگاه از دما و زمانی که در دستورالعمل های هر کدام آمده ، استفاده کنید . حداقل زمان لازم ۳۰ تا ۴۵ دقیقه است .
• هنگام باز کردن دریچه ی خروجی ، صورت خود را از آن دور نگهدارید تا دچار سوختگی نشوید .