خواص و فواید پرکاربرد روغن سیر در طب سنتی
روغن سیر از ریشه های زیرزمینی گیاه سیر به دست می آید و طبیعت گرم و خشک دارد . طبع گیاه سیر از لحاظ گرمی در درجه ی سوم قرار دارد و به عنوان ماده غذایی خیلی گرم شناخته می شود . از لحاظ خشکی ، طبع این گیاه متوسط است و سیر تازه نسبت به سیر خشک رطوبت بیشتری دارد .
سابقه ی استفاده از گیاه سیر به هزاران سال پیش باز می گردد . مطالعات محققان نشان می دهد این گیاه از محبوب ترین و پرکاربرد ترین گیاهان دارویی به حساب می آمد . به همین دلیل در طب سنتی و تمدن های پیشرفته ی گذشته از جایگاه ویژه ای برخوردار بود .
گیاه سیر از عطر و طعم تند و دلپذیری برخوردار است . از این جهت ، این گیاه و فراورده های آن مانند روغن ، به عنوان یک چاشنی اصلی در آشپزی و صنایع غذایی مورد استفاده قرار می گیرند .
جالب است بدانیم که :
در تاریخ آمده است مصریان باستان هر روز صبح به کارگرانی که در ساخت اهرام نقش داشتند یک حبه سیر می خوراندند تا از شر بیماری ها در امان بمانند . با وجود اینکه ، یونانیان باستان از ورود افرادی که بوی سیر می دانند به درون معابدشان جلوگیری می کردند اما ، برای مصرف دارویی آن ارزش بسیاری قائل بودند .
روغن سیر سرشار از انواع آنتی اکسیدان ، ویتامین ، مواد معدنی ، ریز مغذی ، کربوهیدرات ، چربی های اشباع و غیر اشباع است . وجود این ترکیبات موجب شده این روغن دارای خاصیت ضد باکتریایی ، ضد قارچی ، ضد ویروسی و ضد التهاب باشد . به همین دلیل در درمان بیماری هایی مانند بیماری های عفونی ، مشکلات قلبی و عروقی ، پوست و مو بسیار موثر است .
در این مقاله از نشریه علمی جهان شیمی فیزیک به معرفی کامل روغن سیر ، خواص و کاربرد های آن می پردازیم .
مهم ترین ترکیبات شیمیایی موجود در روغن سیر
روغن سیر به عنوان منبعی غنی از چربی های اشباع و غیر اشباع ، کربوهیدرات ، فیبر ، پروتئین ، ویتامین های A ، E ، C ، B۱ و B۶ ، سدیم ، پتاسیم ، آهن ، مس ، زینک ، کلسیم ، سولفور ، سلنیوم و آلیسین شاخته می شود .
طرز تهیه این روغن چگونه است ؟
با وجود اینکه روغن سیر را می توان به راحتی از بازار خریداری کرد اما تهیه ی آن در منزل کار سختی نیست و به روش ها و ابزار های پیچیده نیاز ندارد . در این قسمت به دو روش تهیه ی روغن سیر خانگی اشاره می کنیم :
روش اول
در این روش ۴ حبه سیر را له کرده درون ماهیتابه می ریزیم . سپس به اندازه ی نصف پیمانه ( ۱۲۰ میلی لیتر ) روغن زیتون به آن اضافه کرده و روی حرارت کم قرار می دهیم . به مدت ۳ تا ۵ دقیقه به ظرف حرارت می دهیم و در این مدت گهگاهی هم می زنیم تا سیر به خوبی بپزد و روغن یکدستی حاصل شود .
هنگامی که رنگ مخلوط به قهوه ای روشن تغییر کرد و سیر ترد شد نشان می دهد طعم روغن سیر به روغن حامل منتقل شده است . هنگام حرارت باید مراقب بود میزان گرما به حدی نباشد که رنگ مخلوط خیلی تیره شود . زیرا موجب تلخ شدن طعم روغن می شود .
پس از این مرحله ماهیتابه را از روی حرارت بر می داریم تا خنک شود . اگر بخواهیم روغن صافی داشته باشیم محتویات درون ظرف را از صافی عبور می دهیم تا روغن صاف و یکدست حاصل شود .
نکته :
وجود سیر در روغن موجب می شود طعم سیر مدام به روغن تزریق شود و عطر قوی تری داشته باشد .
نکته :
روغن به دست آمده به مدت ۵ روز در یخچال قابل نگهداری است . در این مدت ، هر چند وقت یک بار ظرف را تکان می دهیم تا روغن یکدست باقی بماند .
روش دوم
در این روش ۸ حبه سیر را به خوبی له کرده و با ۲ پیمانه ( ۴۷۰ میلی لیتر ) روغن زیتون مخلوط کرده و به ظرف شیشه ای در دار انتقال می دهیم . ظرف را در یخچال نگهداری می کنیم . پس از دو روز روغن سیر به وسیله ی روغن زیتون جذب شده و آماده ی مصرف است . این روغن را می توان تا ۵ روز در یخچال نگهداری و مصرف کرد .
نکته :
برای طعم دار کردن روغن سیر می توان از گیاهانی مانند ریحان ، جعفری ، آویشن و اسطوخودوس استفاده کرد .
نکته :
به جای روغن زیتون به عنوان روغن حامل می توان از روغن هسته انگور یا روغن معمولی استفاده کرد .
نکته :
توصیه می شود پس از ۵ روز ، روغن سیر باقیمانده دور ریخته شود تا از مصرف احتمالی میکروب های خطرناک جذب شده جلوگیری شود .
نکته :
روغن سیر را در صورت فریز کردن می توان به مدت یک سال نگهداری کرد .
از چه خواص درمانی برخوردار است ؟
عفونت های پوستی را درمان می کند
روغن سیر به دلیل داشتن خاصیت ضد باکتریایی ، ضد قارچی و ضد التهابی ، فعالیت باکتری های بیماری زا را مهار کرده و از ایجاد عفونت جلوگیری می کند . از این رو ، در درمان مشکلات پوستی مانند پسوریازیس ، پای ورزشکار ، عفونت قارچی ، زگیل و میخچه موثر است .
در درمان جوش و آکنه موثر است
این روغن منبعی غنی از آنتی اکسیدان ، ویتامین ها و مواد معدنی است . این ترکیبات باعث می شود به عنوان یک ضد التهاب و ضد باکتری قوی عمل کند . علاوه بر این ، زینک موجود در این روغن میزان چربی پوست را کنترل کرده و مانع از فعالیت بکتری های سطح پوست می شود . به این ترتیب از ایجاد جوش و آکنه جلوگیری می کند .
به تقویت مو کمک می کند
ریزش مو ، شوره سر و موخوره از جمله مشکلاتی هستند که اغلب افراد از آن رنج می برند . ضعیف شدن ریشه و ساقه ی مو دلیل اصی ایجاد این مشکلات است . یکی از روش های تقویت موی سر استفاده از ماسک روغن سیر است .
روغن سیر به دلیل داشتن سولفور ، مواد مغذی و ویتامین های گوناگون گردش خون در پوست سر را افزایش می دهد . از این رو موجب تقویت فولیکول های مو شده و از ریزش ، خشکی و موخوره جلوگیری می کند .
نکته :
این روغن خاصیت ضد قارچی و ضد التهابی دارد و با آب رسانی به پوست سر و افزایش گردش خون ، مانع از خشکی و پوسته پوسته شدن پوست سر می شود . به این ترتیب استفاده از این روغن شوره سر و خارش ناشی از آن را برطرف می کند .
تسکین دهنده درد دندان است
یکی از روش هایی که برای کاهش درد دندان توصیه می شود استفاده از روغن سیر است . آلیسین موجود در این روغن یک ترکیب فعال است که خاصیت ضد باکتریایی و ضد التهابی دارد . باکتری های مضر دهان با قرار گرفتن در فرو رفتگی های دندان موجب پوسیدگی مینای دندان می شوند . بوی بد دهان اغلب ناشی از فعالیت این باکتری های بیماری زا است .
روغن سیر با از بین بردن باکتری های مضر ، از پوسیدگی دندان و بوی بد دهان جلوگیری می کند . علاوه بر این ، موجب تسکین درد دندان می شود .
از بیماری های قلب و عروق جلوگیری می کند
پلی سولفیدهای ارگانیک موجود در سیر به وسیله ی اریتروسیت ها به سولفید هیدروژن تبدیل می‌شوند . سولفید هیدروژن موجب آرام شدن ماهیچه های عروق شده و فشار خون را کاهش می دهد . مصرف همزمان روغن سیر و روغن ماهی در کاهش کلسترول بد خون بسیار موثر است .
مانع از ابتلا به آلزایمر می شود
آنتی اکسیدان های موجود در روغن سیر میزان آسیب سلول های عصبی را کاهش داده و از بروز اختلالات شناختی ماند آلزایمر جلوگیری می کند .
در جلوگیری از سرطان موثر است
بیماری سرطان از جمله بیماری های رایج است که درمان پیچیده و پر هزینه ای دارد و اگر بیمار به موقع متوجه نشود روش های درمانی بی نتیجه خواهد ماند . روغن سیر به دلیل داشتن ترکیب دیالیل دی سولفید ، مقدار اسید ایکوساپنتائنوئیک را افزایش داده و سلول های سرطان خصوصا سرطان سینه را مهار می کند .
تقویت کننده سیستم ایمنی بدن است
وجود ویتامین های C ، B۱ ، B۶ ، آلیسین ، آهن و فسفر در روغن سیر موجب تقویت سیستم ایمنی بدن شده و از ایجاد تب ، عفونت و سرماخوردگی جلوگیری می کند .
در جلوگیری از پوکی استخوان نقش دارد
پوکی استخوان یکی از مشکلات رایج در زنان مسن است که معمولا بعد از یائسگی یا برداشتن تخمدان و بر هم خوردن سطح همورمون های بدن ایجاد می شود . ترکیبات فعال موجود در روغن سیر موجب تقویت بافت استخوان ها شده و از تحلیل آن جلوگیری می کند .
به درمان تبخال کمک می کند
این روغن خاصیت ضد ویروسی دارد و از ایجاد مشکلات ویروسی مانند تب خال جلوگیری می کند . آنزیم های موجود در این روغن موجب بهبود تب خال می شود .
دیابت نوع ۲ را درمان می کند
افزایش سن ، عدم تحرک ، رژیم غذایی نامناسب و فشار های عصبی از جمله عواملی هستند که سبب ابتلا افراد به بیماری دیابت نوع ۲ می شود . در این بیماری میزان هورمون های انسولین که مسئول تنظیم قند خون هستند به طور چشمگیری کاهش می یابد . آلیسین ، آلیل پروپیل دی سولفید ، -s آﻟﻴﻞ ﺳﻴﺴﺘﺌﻴﻦ و ﺳﻮﻟﻔﻮﻛﺴﻴﺪ موجود در سیر ، ترکیبات فعالی هستند که میزان انسولین و قند خون را تنظیم می کند .
نکته :
استفاده از روغن سیر به صورت خوراکی و موضعی در دفع حشرات موذی مانند پشه بسیار موثر است .
روش های استفاده از روغن سیر
روغن سیر را متناسب با نوع مشکلی که وجود دارد می توان به روش های خوراکی و موضعی استفاده کرد . در این بخش به چند روش رایج استفاده از این روغن اشاره می کنیم :
- برای درمان عفونت های پوستی توصیه می شود چند قطره روغن سیر گرم شده را روی مقداری پنبه ریخته و روی قسمت آسیب دیده و عفونی قرار داد . اگر این کار دو تا سه بار در روز تکرار شود اثر فوق العاده ای در کاهش عفونت دارد . باید مراقب بود گرمای روغن در حدی باشد که موجب سوزاندن پوست نشود .
- در درمان جوش و آکنه چند قطره از روغن سیر را با مقداری گل ( خاک ) ترکیب کرده به شکل خمیر در می آوریم . خمیر به دست آمده را به صورت ماسک و به مدت ده دقیقه روی پوست قرار می دهیم . سپس صورت را با آب سرد شستشو می دهیم . تکرار روزانه ی این کار در کاهش جوش و آکنه بسیار موثر است .
- برای تقویت مو و درمان شوره سر ، مقداری روغن سیر را گرم کرده ، ریشه و ساقه ی مو و پوست سر را به آن آغشته می کنیم .
نکته :
بهتر است این کار قبل از خواب انجام شده و تا صبح روی سر بماند . روز بعد موها را با شامپو به خوبی می شوییم . بهتر است گرمای روغن در حدی باشد که پوست سر را ملتهب نکند .
- برای تسکین درد دندان بهتر است چند قطره روغن سیر را روی گلوله ی پنبه ای ریخته و به مدت ده تا سی دقیقه روی دندان پوسیده قرار دهیم . اگر این کار را دو تا سه بار در روز تکرار کنیم تاثیر شگرفی در تسکین درد دندان دارد .
- برای درمان تب خال توصیه می شود چند قطره از این روغن را روی مقداری پنبه ریخته و روی تبخال قرار دهیم . تکرار این کار دو بار در روز در درمان تبخال بسیار موثر است .
عوارض جانبی روغن سیر چگونه است ؟
با وجود اینکه در طب سنتی سیر و روغن آن را سلطان گیاهان دارویی می دانند اما باید توجه کرد که مصرف آن می تواند در برخی افراد با مشکلاتی همراه باشد . از این رو بهتر است قبل از استفاده از روغن با افراد متخصص در این زمینه مشورت شود . در این بخش به برخی عوارض این روغن اشاره می کنیم :
- مصرف سیر در افرادی که از داروهای دیابت استفاده می کنند ممکن است موجب افزایش فعالیت این داروها شده و میزان قند خون را به مقدار زیادی کاهش دهند . علاوه بر این برخی روغن های سیر موجود در بازار دارای مقداری قند افزودنی هستند که مصرف آن برای بیماران دیابتی خطرناک است .
- با وجود اینکه تا کنون عوارض جدی از مصرف این روغن گزارش نشده است اما مصرف آن ممکن است در برخی افراد حساسیت های آلرژیک مانند التهاب ، کهیر و مشکلات تنفسی ایجاد کند . از این رو بهتر است مصرف آن به توصیه پزشک متخصص انجام گیرد .
- افرادی که از مشکلات سندرم التهاب روده ، خونریزی و یا انعقد خون رنج می برند از مصرف این روغن خودداری کنند .
- مصرف این روغن به زنان باردار یا شیرده توصیه نمی شود .
خرید و قیمت روغن سیر در بازار
در ایران چندین شرکت غذایی و دارویی ، روغن سیر را به صورت صنعتی تولید می کنند . این شرکت ها معمولا روغن سیر را در قالب ظرف های ۳۰ تا ۴۰ میلی لیتری به بازار عرضه می کنند که نسبت به روغن های آفتابگردان و معمولی از قیمت بالاتری برخوردار است .
هنگام خرید این روغن باید توجه شود از شرکت های معتبری که مجوز سازمان غذا و دارو دارند تهیه شود تا از اصل بودن آن مطمئن شویم .
