با خواص و فواید عالی روغن گل سرخ وکاربرد های آن آشنا شویم
روغن گل سرخ از گلبرگ های گل سرخ به دست می آید و طبیعت گرم و معتدل دارد . در ایران به روغن رقیق گل سرخ که به روش تقطیر به دست می آید گلاب نامیده می شود . گلاب از جمله روغن های رقیقی است که سابقه ی استفاده از آن به هزاران سال پیش باز می گردد . به دلیل خواص درمانی بیشماری که دارد در طب سنتی به استفاده از آن توصیه ی فراوان شده است .
به خاطر داشتن خاصیت ضد عفونی کنندگی ، عطر و رایحه ی بسیار ملایم و مطبوع گلاب ، از گذشته برای شستشوی اماکن مذهبی و زیارتگاه ها مورد استفاده قرار می گرفت . علاوه بر این بوی خوش این روغن حس امنیت روانی و فضای عرفانی ایجاد کرده و به انتقال آرامش به زیارت کننده ها کمک می کند .
این روغن از گذشته های دور در آشپزی مورد استفاده قرار می گرفت . امروزه در صنایع غذایی ، آرایشی و عطر سازی کاربرد فراوانی دارد . در چین و تایلند به عنوان روغن ماساژ استفاده می شود و در رایحه درمانی ( آروماتراپی ) نیز کاربرد دارد .
بهتر است بدانیم که :
گل سرخ به خانواده رز تعلق داشته و بیشتر در کشور های ایران و شیلی می روید . روغن گل سرخ سالی یک بار تهیه می شود و این محدودیت در تولید موجب می شود از قیمت بالایی برخوردار باشد .
این روغن به دلیل داشتن انواع ویتامین ها ، اسید های چرب و فنل ها خاصیت ضد التهابی ، ضد ویروسی ، ضد قارچی و ضد باکتریایی دارد . این ویژگی ها موجب می شود روغن گل سرخ یک روغن نشاط آور بوده و خاصیت ضد عفونی کنندگی و ضد اسپاسم داشته باشد .
استفاده از این روغن به درمان گرفتگی سیستم تنفسی ، روده ها ، کشیدگی عضلانی و درد شکم کمک می کند . به عنوان یک اشتها آور عملکرد بالایی داشته و با ایجاد حس نشاط و خود دوستی با افسردگی مقابله می کند .
در این مقاله از نشریه ی علمی جهان شیمی فیزیک به معرفی کامل روغن گل سرخ ، خواص و فواید درمانی و کاربرد های آن می پردازیم :
- پراکندگی جغرافیایی گل سرخ
- مهم ترین ترکیبات شیمیایی موجود در روغن گل سرخ
- طرز تهیه روغن گل سرخ چگونه است ؟
- از چه خواص درمانی برخوردار است ؟
- نحوه ی مصرف روغن گل سرخ چگونه است ؟
- از چه مضرات و عوارضی برخوردار است ؟
پراکندگی جغرافیایی گل سرخ
خواستگاه گل سرخ رشته کوه های ایران مرکزی و البرز است . سابقه کشت و پرورش آن به دوران هخامنشی و استان فارس باز می گردد . این گیاه در دوران صفویه به کاشان برده شد . امروزه کاشان به عنوان پایتخت گل سرخ ایران شناخته می شود . محققان معتقدند این گل از دمشق به کشور های اروپایی راه یافته است .
مهم ترین ترکیبات شیمیایی موجود در روغن گل سرخ
روغن گل سرخ منبعی غنی از انواع ویتامین ها ، اسید های چرب ، سیترونلول ، سیترال ، کارون ، استات سیترونلیل ، اتانول ، فارنسول ، متیل اُژنول ، نرول و نوتانول است .
طرز تهیه روغن گل سرخ چگونه است ؟
تهیه ی این روغن به راحتی در منزل امکان پذیر است . در اینجا به چگونگی تهیه ی این روغن می پردازیم :
- در مرحله اول چهار لیوان آب را در ظرفی ریخته و به آن حرارت می دهیم . پس از به جوش آمدن آب ، ظرف را از روی حرارت بر می داریم .
- در مرحله ی دوم یک فنجان روغن حامل که می تواند روغن جوجوبا یا روغن زیتون باشد را در ظرفی شیشه ای می ریزیم . روغن جوجوبا در جذب عطر و رایحه ی گل سرخ نسبت به روغن زیتون موثرتر بوده و ماندگاری بیشتری دارد .
طرز تهیه روغن گل سرخ چگونه است ؟ - در مرحله ی سوم ظرف حاوی روغن را در ظرفی که آب جوش دارد قرار می دهیم . این کار در جذب رایحه و اسانس گل سرخ توسط روغن بسیار موثر است .
- در مرحله ی چهارم یک فنجان گلبرگ گل سرخ را کمی له کرده و به روغن حامل اضافه کرده ، در ظرف شیشه ای را محکم می بندیم . پس از خنک شدن آب جوش ظرف شیشه ای را به مکانی آفتاب گیر نتقال می دهیم .
- در مرحله ی پنجم ظرف شیشه ای حاوی روغن حامل و گلبرگ ها را به مدت ۲۴ ساعت تا یک هفته به حال خود رها می کنیم تا رایحه و اسانس گل سرخ به وسیله ی روغن جذب شود .
- در مرحله ی ششم محتویات درون ظرف شیشه ای را از صافی عبور داده تا روغن صاف و یکدستی حاصل شود . روغن به دست آمده را به ظرف شیشه ای در دار و تیره رنگ انتقال می دهیم و در جای خنک و تاریک نگهداری می کنیم .
نکته :
روغن گل سرخ که به این صورت تهیه می شود تنها مصرف موضعی داشته و نباید به صورت خوراکی مورد استفاده قرار گیرد.
از چه خواص درمانی برخوردار است ؟
به آب‌رسانی پوست کمک می کند
با افزایش سن میزان آب بدن کاهش می یابد . کاهش آب در بافت های پوستی موجب شل شدن پوست و ایجاد چین و چروک می شود . این روغن اسید های چرب مفیدی مانند اسید لینولئیک و اسید لینولنیک دارد . این ترکیبات موجب استحکام دیواره سلولی شده و مانع از کاهش آب بافت ها می شود .
علاوه بر این آنتی اکسیدان های موجود در روغن به لایه های زیرین پوست نفوذ کرده و موجب آب رسانی و جوان سازی می شود . آب رسانی به لطافت پوست کمک کرده و از ایجاد خشکی و خارش جلوگیری می کند .
لک های صورت را از بین می برد
این روغن منبعی غنی از ویتامین های A و B است . ویتامین A گردش خون را در بافت ها افزایش داده و ویتامین B موجب ترمیم سلول های آسیب دیده می شود . به این ترتیب روغن گل سرخ به عنوان یک لایه بردار طبیعی عمل کرده ، لک های تیره صورت را از بین می برد و موجب تقویت و درخشندگی پوست می شود .
در رفع چین و چروک صورت موثر است
کلاژن ماده ای است که نقشی حیاتی در جوانی و زیبایی سلول های پوستی دارد . با افزایش سن بدن قادر به تولید کلاژن نیست به همین دلیل باید به شیوه های بیرونی کمبود این ماده را جبران کرد . ویتامین های موجود در روغن در تولید کلاژن بسیار موثر هستند . این ماده به پوست حالت ارتجاعی داده و موجب جوان سازی و رفع چین و چروک می شود .
یک ضد التهاب قوی است
وجود ترکیباتی مانند پلی فنول ، آنتوسیانین و ویتامین Eدر این روغن موجب می شوند به عنوان یک ضد التهاب قوی عمل کند . از این رو برای کاهش التهابات پوستی ناشی از بیماری هایی مانند روزاسه ، پسوریازیس ، اگزما و درماتیت بسیار مفید است .
آسیب های ناشی از نور آفتاب را برطرف می کند
قرار گرفتن طولانی مدت در برابر نور آفتاب سبب ایجاد مشکلاتی در پوست می شود که می تواند پیری زود رس را به همراه داشته باشد . اشعه ی ماوراء بنفش نور خورشید در تولید کلاژن اختلال ایجاد می کند . ویتامین های موجود در روغن گل سرخ اثرات ناشی از آفتاب سوختگی را تا حد زیادی کاهش می دهد .
نکته :
از این روغن نمی توان به عنوان یک ضد آفتاب استفاده کرد .
هایپرپیگمانتاسیون را کاهش می دهد
هایپرپیگمانتاسیون لکه های تیره یا روشن پوستی هستند که در اثر قرار گرفتن در معرض آفتاب ، تغییرات هورمونی ناشی از بارداری یا یائسگی ، مصرف برخی داروهای خاص مانند قرص‌های ضدبارداری و داروهای شیمی‌درمانی ایجاد می شود . افزایش بیش از حد ملانین این لکه ها را ایجاد می کند .
این روغن به دلیل داشتن ویتامین A در کاهش این لک ها موثر است . ترکیباتی مانند لیکوپن و بتاکاروتن که در این روغن وجود دارد خاصیت روشن کنندگی پوست دارند . این ترکیبات در ساخت محصولات سبک کننده ی پوست نقش دارند .
جای جوش را ترمیم می کند
اسید های چرب و آنتی اکسیدان های موجود در این روغن در ترمیم بافت های آسیب دیده ی پوستی نقش مهمی دارند . به همین دلیل از روغن گل سرخ برای ترمیم جای جوش و زخم استفاده می شود .
در آروماتراپی ( رایحه درمانی ) مورد استفاده قرار می گیرد
محققان معتقدند استشمام رایحه ی خوش این روغن همراه با جذب پوستی دیگر روغن های اساسی ، سبب تحریک سیستم لیمبیک می شود . سیستم لیمبیک بخشی از مغز است که با کنترل احساسات روی سیستم عصبی تاثیر مثبت می گذارد . پیام های عصبی این سیستم بر بهبود عملکرد عوامل بیولوژیکی مانند ضربان قلب ، سطح استرس ، فشارخون ، تنفس و ایمنی بدن موثر است .
دردهای قاعدگی را تسکین می دهد
بسیاری از زنان از مشکل سندرم پیش از قاعدگی رنج می برند . از جمله شایع ترین علائم این سندرم درد های شکمی در دوره قاعدگی و پیش از آن است . استفاده از این روغن با تنظیم هورمون های بدن به کاهش درد های قاعدگی کمک می کند .
بر اساس تحقیقی که در سال ۲۰۱۳ انجام گرفت مشخص شد استفاده از ترکیب روغن گل سرخ با روغن‌های اسطوخودوس ، دارچین ، میخک و مقدار کمی روغن بادام به صورت ماساژ روزانه ، هفت روز پیش از قاعدگی در کاهش درد شکمی تاثیر قابل ملاحظه ای دارد .
اسپاسم را درمان می کند
ترکیبات موجود در روغن گل سرخ ، به آن خاصیت ضد اسپاسم می دهند . از این رو در درمان تشنج ، کشش عضلات ، گرفتگی و اسپاسماتیک بسیار موثر است .
بیماری های عفونی را درمان می کند
روغن گل سرخ خاصیت ضد ویروسی و ضد باکتریایی دارد . با وجود اینکه ویروس ها مدام دچار جهش و تغییر ساختاری می شوند اما مصرف یک ماده ی ضد ویروس از بدن در برابر ابتلا به بیماری های ویروسی محافظت می کند . خاصیت ضد باکتریایی این روغن ، از ایجاد بیماری های عفونی مانند عفونت‌های روده بزرگ ، معده ، دستگاه ادراری ، عفونت‌های خارجی روی پوست ، گوش‌ها ، چشم‌ها و زخم‌ها جلوگیری می کند .
افزایش دهنده ی میل جنسی است
گل سرخ در ادبیات نماد عشق است . بر اساس متون طب سنتی ، روغن گل سرخ بر کیفیت رابطه های عاشقانه موثر است . استفاده از این روغن علائم اختلال عملکرد جنسی مانند اختلال نعوظ ، فرسودگی و عدم علاقه به فعالیت جنسی را کاهش داده و میل جنسی را تقویت می کند .
تصفیه کننده ی خون است
خاصیت ضد عفونی کنندگی و سم زدایی روغن گل سرخ موجب دفع و خنثی سازی سموم و مواد اضافی از خون می شود . تصفیه خون از ابتلا به مشکلات و بیماری هایی مانند جوش ، بثورات ، زخم‌ها ، بیماری‌های پوستی ، سرطان و بیماری‌های قلبی جلوگیری می کند .
از خون ریزی جلوگیری می کند
مصرف روغن گل سرخ ، سرعت لخته شدن و انعقاد خون را افزایش داده و از خونریزی بیش از حد و غیر طبیعی جلوگیری می کند . به همین دلیل استفاده از آن به افرادی که از خونریزی داخلی یا خارجی ناشی از آسیب و یا جراحی رنج می برند کمک فراوانی می کند .
در درمان یبوست موثر است
عملکرد خوب روده ها در جذب و دفع مواد اضافی موجب تقویت سیستم گوارشی شده و سلامت فرد را تضمین می کند . روغن گل سرخ به عنوان یک ملین قوی با رایحه ی دلپذیر شناخته می شود . این روغن حرکات عضلات روده و مقعد را تقویت کرده موجب دفع راحت تر و سریع تر مدفوع شده و به پاکسازی روده کمک می کند . رفع مشکل یبوست و پاکسازی روده سبب دفع سموم بدن شده و وزن را کاهش می دهد .
نحوه ی مصرف روغن گل سرخ چگونه است ؟
روش های مختلفی برای استفاده از روغن گل سرخ وجود دارد . در این قسمت به روش های رایج مصرف این روغن اشاره می کنیم .
- روغن گل سرخ را نمی توان به صورت خوراکی مصرف کرد .
- برای تسکین درد های موضعی توصیه می شود پوست را با این روغن به خوبی ماساژ داد .
- جهت اثر گذاری این روغن روی پوست صورت بهتر است از آن در تهیه ماسک صورت استفاده نمود .
- از روغن گل سرخ برای تهیه ی کمپرس آب سرد و گرم استفاده می شود .
- امروزه کپسول های خوراکی روغن گل محمدی در داروخانه ها موجود است .
از چه مضرات و عوارضی برخوردار است ؟
استفاده از این روغن گیاهی مانند سایر روغن های گیاهی می تواند عوارضی به همراه داشته باشند . در نتیجه استفاده از آن باید طبق نظر پزشک یا فرد متخصص در زمینه ی طب سنتی صورت پذیرد . در این بخش به برخی از موارد احتیاطی در مصرف این روغن اشاره می کنیم .
- استفاده از غلظت های بالای روغن گل سرخ با عطر و بوی تند نه تنها موجب تسکین سردرد نمی شود بلکه این مشکل را شدیدتر می کند .
- مصرف آن توسط کودکان و زنان باردار توصیه نمی شود .
- از مصرف خوراکی روغن گل سرخ پرهیز شود .
- در صورت استفاده موضعی باید آن را با روغن های دیگر مانند روغن نارگیل یا زیتون رقیق کرد .
- از تماس این روغن به چشم ها یا غشای مخاطی پرهیز شود .
- روغن گل سرخ از طریق پوست جذب می شود . به همین دلیل استفاده ی بیش از حد آن موجب ایجاد مسمومیت می شود .
- استفاده موضعی این روغن می تواند حساسیت های پوستی به همراه داشته باشد . از این رو توصیه می شود قبل از استفاده مقداری از آن را روی پوست داخل آرنج مالیده تا در صورت عدم بروز حساسیت استفاده شود .
