روغن کلزا چیست؟ خواص و ارزش غذایی، عوارض احتمالی آن

روغن کلزا عاری از کلسترول می باشد و حاوی دو نوع اسید چرب مفید است که برای بدن انسان حکم کیمیا را دارد . یکی از آن ها اسید آلفا لینولنیک است که باعث کاهش کلسترول بد بدن می شود و از قلب محافظت می کند و دیگری اسید لینولئیک است که برای عملکرد مغز مفید است . یکی دیگر از ویژگی های منحصر به فرد این روغن نسبت به روغن های گیاهی ، تحمل دمای بالا است و می توان از آن به عنوان روغن سرخ کردنی استفاده کرد. خرید روغن کلزا در بازار های جهانی تقاضای زیادی دارد و در مجموع این روغن از سومین روغن نباتی معروف جهان است .در طب سنتی از این روغن برای برای جلوگیری از ریزش مو و درمان شوره سر ، تسکین درد مفاصل و پیشگیری از بیماری‌های قلبی و سرطان استفاده می کنند . در این مطلب از نشریه علمی شیمی فیزیک  به معرفی خواص روغن کُلزا و مزایای استفاده از آن می‌پردازیم.

گیاه شناسی کلزا :

 

 

کلزا گیاهی یکساله با نام علمی Brassica napus است که مخصوص مناطق معتدل می باشد. گیاه کلزا به تیره چلیپائیان یا شب بو تعلق دارد. کلزا یک ساقه اصلی است که از آن شاخه های فرعی زیادی منشعب می شود ،  شاخه اصلی سبزرنگ ، عمودی و تقریبا مدور است و ارتفاع آن بین ۵۰ تا ۲۰۰ سانتی متر متغییر است.ریشه این گیاه  عمودی است و تاعمق ۸۰ سانتی متری خاک نفوذ می کند . کلزا برگه های متنوعی در طول فصل رشد تولید می کند . این گیاه درمرحله استراحت زمستانه ، بیضوی شکل ، چند قسمتی بدون دمبرگ و به صورت مجتمع هستند . اما در مراحل بعدی برگ ها نوک تیز و بدون پایه است. گل آذین کلزا از نوع خوشه ای و در انتهای ساقه اصلی می باشد و گلبرگ های آن به رنگ پرتقالی تا زرد كم رنگ متغییر است.

جدول مشخصات

 

طبع روغن کلزا :

روغن کلزا در طب سنتی دارای طبع سرد و خشک است.

خاستگاه گیاه کلزا :

خاستگاه کلزا در ناحیه اوراسیا است . زیرا برخی از گونه های آن از اروپای غربی تا چین پراکنده است.

می توان گفت این گیاه بومی نواحی مدیترانه و افغانستان،پاکستان است.

بنابراین میتوان پذیرفت که دارای دو وطن یکی در ناحیه افغانستان،پاکستان ودیگری در ناحیه مدیترانه باشد.

ارزش غذایی روغن کلزا یا کانولا :

روغن کلزا یک روغن خالص است و از ترکیبات دیگر مانند پروتئین ها و کربوهیدرات ها در آن وجود ندارد . این روغن سرشار از مقادیر زیادی اسید های چرب غیر اشباع و حدود ۲ درصد یا کمتر اسید اروسیک دارد. این روغن درمقایسه با سایر روغن های خوراکی کمترین چربی اشباع رادارد.

یک قاشق غذا خوری (۱۵ میلی لیتر) روغن کلزا دارای ارزش های تغذیه ای زیر است:
کالری: ۱۲۴ کیلوکالری
چربی کل: ۱۴ گرم
چربی اشباع: ۱ گرم
چربی های غیر اشباع: ۱۳ گرم
ویتامین ای: ۱۶% نیاز روزانه
ویتامین کا: ۸% نیاز روزانه

اولی «اسید آلفا لینولنیک» است که از بدن در مقابل حملات قلبی حفاظت کرده و موجب کاهش کلسترول بد بدن می‌شود. اسید چرب بعدی «اسید لینولئیک» یک اسید چرب امگا ۶ است. این اسید برای مغز بسیار مفید است و در رشد نوزادان نقش بسزایی دارد. هر دو این‌ها برای بدن ضروری هستند و هر دو در گروه چربی‌های سالم غیراشباع قرار دارند و نسبت به همه روغن‌های خوراکی در جهان کم‌ترین چربی اشباع را دارد. چربی اشباع شده روغن کلزا در مقایسه با روغن زیتون(۳.۱۴درصد) ۶ درصد است، هم‌چنین اسیدهای چرب امگا ۳ در آن ۱۰ برابر بیش‌تر و ویتامین E هم در آن ۵۰ درصد بیش‌تر است.

اگر صاحب موهای خشک و آسیب دیده هستید می توانید با ماساژ این روغن یک پوشش قوی برای موهای خود ایجاد کنید.  روغن کلزا منبع غنی از آنتی‌اکسیدان و ویتامین E و نرم کننده طبیعی موی خشک است . این روغن قسمت بیرونی مو را با لایه ای از رطوبت می پوشاند و از آن محافظت می کند .

اگر دچار ریزش مو شده اید ، یکی از علت های آن می تواند خون رسانی کم به پوست سر باشد . برای حل این مشکل می توان ، پوست سر را با ترکیبی از روغن کلزا و روغن زیتون ماساژ داد .با ماساژ این روغن روی کف سر ، باعث افزایش گردش خون و در نتیجه تغذیه بهتر ریشه مو می شوید . دو نوع مساک برای رفع این مشکل وجود دارد .

1. ترکیب روغن کانولا با روغن اسطوخودوس
2. روغن کلزا و روغن‌زیتون

قبل از رفتن به حمام ، یکی از ماسک ها را روی موهای خود قرار می دهید و بعد از بیست دقیقه ، آن را می شویید.

 

 شوره سر نوعی اختلال است که اگر درمان نشود باعث ریزش شدید مو می شود و ظاهر ناخوشایندی را به دنبال دارد . در حقیقت شوره سر ، سلول های مرده پوست هستند که می ریزند. برای رفع این مشکل می توانید کمی روغن کلزا را حرارت داده و پوست خود را با آن ، به آرامی ماساژ دهید. اجازه دهید یک شب بماند و صبح روز بعد ، آن را بشویید.

تأثیر روغن کلزا روی سلامتی و شادابی پوست :

روغن گیاهی کلزا یکی از بهترین مواد برای شادابی و لطافت پوست است .این ماده حاوی آنتی اکسیدان و ویتامین E  بوده و دارای خاصیت مرطوب کنندگی برای انواع پوست است. از این روغن برای رفع چین و چروک  و آکنه ، درمان جوش صورت، درمان خشکی پوست استفاده می کنند.

 

 خواص روغن کلزا بر روی سلامت قلب :

 

 

روغن کلزا از چربی‌های غیراشباع تک زنجیره ای و چند زنجیره ای مانند اسیدهای چرب امگا ۳ (اسید لینولنیک) تشکیل شده است که باعث می شود کلسترول خوب (HDL) افزایش یابد و کلسترول بد (LDL) کاهش یابد.این روغن علاوه بر کاهش کلسترول بد ، دارای آنتی اکسیدان است که با خاصیت ضد التهابی از تشکیل پلاک های عروقی جلوگیری می کنند.چربی های امگا ۳ فقط از طریق خوراکی به بدن ما می رسد پس باید آن را در برنامه ریزی غذایی روزانه خود بگنجانید. این نکته را بدانید که روغن کلزا نسبت به سایر روغن های گیاهی بیشترین میزان اسید آلفا لینولنیک (امگا ۳ ) را دارد.

پیشگیری از ابتلا به سرطان:

ویتامین E به عنوان آنتی اکسیدان قوی عمل می کند و اسید های چرب تک غیر اشباع – مخصوصأ امگا ۳ و امگا ۶ دارای خواص ضد التهابی قوی است . این عوامل در کنار هم باعث خنثی سازی رادیکال های آزاد و کند شدن رشد سلول های سرطانی می شود.

اسیدهای چرب امگا ۳ (اسید لینولنیک) اثرات شیمیایی در بدن به دنبال دارد . این ماده با جلوگیری از فعالیت آنزیم سیکلو اکسیژناز و کاهش سنتز اسید آراشیدونیک از سرطان کولون یا روده بزرگ جلو گیری می کند . بنابراین این روغن از سرطان روده محافظت می کند.