روغن نخود – خواص دارویی و کاربرد های فراوان آن

روغن نخود که از دانه نخود به دست می آید به دلیل داشتن مواد مغذی از دیرباز مورد توجه بوده و در طب سنتی به استفاده از آن توصیه ی فراوان شده است . این روغن مانند دانه نخود سرشار از انواع ویتامین ها و مواد معدنی است . به همین دلیل برای درمان بسیاری از بیماری ها مورد استفاده قرار می گیرد .

دانه های نخود به دلیل داشتن مقدار بالایی از سلولز ، فیبر ، انواع ویتامین ها و مواد مغذی در تقویت بدن بسیار موثر است و ارزش غذایی آن را برابر با گوشت قرمز می دانند . به همین دلیل مصرف آن توسط افرادی که رژیم غذایی گیاهی دارند بسیار حائز اهمیت است .

روغن استخراج شده از نخود برای تقویت مفاصل بسیار مفید است . همچنین ، برای درمان افرادی که دچار سکته شده اند با این روغن قسمت درگیر را ماساژ می دهند . این کار کمک فراوانی به بهبود قسمت آسیب دیده می کند .

نکته :

روغن نخود را می توان هم به صورت موضعی و هم به صورت خوراکی استفاده کرد . مصرف خوراکی این روغن در درمان ریزش موی سر و ابرو بسیار موثر است . همانطور که گفته شد روغن نخود سرشار از مواد معدنی است . از این رو ، عضلاتی که دچار بی حسی و یا فلجی شده اند با مصرف این روغن بهبود می یابند . برای درمان عضلات بی حس یا فلج توصیه می شود به مدت ۱۰ الی ۱۵ روز هر شب قبل از خواب عضله مورد نظر به خوبی با روغن ماساژ داده شود .

علاوه بر این ، از روغن نخود برای تقویت بیمارانی که دچار ضایعه ی نخاعی شده اند استفاده می شود . خون مردگی قسمت هایی از بدن که با کبودی مشخص می شود به دلیل پاره شدن مویرگ ها به وجود می آید . این مشکل می تواند به دلایل مختلف ایجاد شود . ماساژ قسمت خون مرده بدن با روغن نخود کمک فراوانی به بهبود قسمت آسیب دیده می کند .

مهم ترین ترکیبات شیمیایی

از جمله مهم ترین ترکیبات شیمیایی موجود در روغن نخود که در تامین سلامتی بسیار موثر هستند عبارتند از : ترکیبات  هیدروکربن ، ازت ، اسید های چرب ، کالری ، فسفر ، کلسیم ، آهن ، ویتامین های B , C , D , E  ، کاروتن ، مس ، بور ، لیتیوم ، پتاسیم ، اسیداگزالیک ، اسیدمالیک و اسیداستیک .

روش تهیه روغن نخود

 

این روغن را می توان به راحتی در منزل تهیه کرد زیرا نیازی به روش ها و ابزار های پیچیده ندارد . برای این منظور مقدار ۱۰۰ گرم نخود خام را به خوبی کوبیده و همراه با ۴ لیوان آب روی حرارت قرار می دهیم . مقدار حرارت داده شده باید به قدری باشد که مقدار زیادی از آب جوشیده و تبخیر شود و تنها یک لیوان از آب در ظرف باقی بماند . در این مرحله ۲ لیوان روغن کنجد به عنوان روغن حامل به آن اضافه می کنیم .

سپس به اندازه ای حرارت می دهیم تا تمام آب موجود تبخیر شود . محتویات درون ظرف را از صافی عبور می دهیم . مواد اضافی و شناور از مخلوط جدا شده و روغن خالص استخراج می شود . روغن استخراج شده روان و به رنگ قهوه ای تیره است .

مدت زمان ماندگاری روغن روغن نخود

این روغن نیز مانند سایر روغن های گیاهی به دلیل داشتن پیوند های دو گانه غیر اشباع به شدت نسبت به نور و حرارت حساس است . زیرا این عوامل موجب اکید شدن پیوند های دو گانه غیر اشباع می شوند . از این رو توصیه می شود روغن نخود را در ظرف شیشه تیره رنگ ریخته تا از عبور نور به درون ظرف جلوگیری شود . همچنین نگهداری روغن در مکان های سرد و خشک کیفیت آن را حفظ کرده و مانع از فاسد شدن روغن می شود .

پراکندگی جغرافیایی گیاه نخود

گیاه نخود توانایی تحمل دماهای بالا و پایین را دارد به دلیل مقاومت نسبت یه خشکی در مناطق سرد و خشک قابل کاشت است . این گیاه به طور کلی دو نوع تابستانه و زمستانه دارد . اندازه گیاه نوع زمستانی کوچک بوده و به صورت خوابیده روی زمین رشد می کند . گل های گیاه به رنگ صورتی است . دانه های این نوع نخود ریز بوده و به دلیل داشتن رنگدانه ی آنتوسیانین به رنگ های مختلف دیده می شود . این گیاه بیشتر در قسمت های آسیای شرقی و ایران کاشته می شود .

نوع تابستانه گیاه به خاطر نداشتن آنتوسیانین گل های سفید دارد . دانه های این نوع گیاه درشت و به رنگ کرم است . گیاه نخود تانستانه که به نوع مدیترانه ای هم معروف است در کشور های غرب آسیا و ایران کاشته می شود .

خواص درمانی روغن نخود

 

قلب

عوامل مختلفی سبب بروز حملات و بیماری های قلبی و عروقی می شود . یکی از این عوامل افزیش کلسترول بد ( LDL ) خون است . روغن نخود دارای فیبر حل شدنی است که موجب کاهش کلسترول بد خون شده و خطر ابتلا به بیماری های قلبی را کاهش می دهد . همچین این روغن سرشار از فولات است . فولات سطح اسید آمینه بدن را کاهش می دهد . افزایش اسید آمینه می تواند سلامت قلب را تهدید کند .

همانطور که پیش از این اشاره شد این روغن منبعی غنی از مواد معدنی به ویژه مولیبدن است . مولیبدن با پاکسازی کبد سموم بدن را دفع می کند . سم زدایی بدن به رفع مشکلاتی مانند تپش قلب ، سر درد و سر گیجه کمک فراوانی می کند . علاوه بر این فسفر و آهن موجود در روغن سبب خروج سدیم اضافی از بدن می شود . این عامل فشار خون را کاهش و هموگلوبین خون را افزایش می دهد . به همین دلیل مصرف این روغن به افرادی که در معرض بیماری های قلبی و عروقی هستند توصیه می شود . روغن نخود ماده غذایی بسیار مفیدی برای پیشگیری از سکته های قلبی است .

موهای زائد

رفع موهای زائد صورت یکی از دغدغه های بانوان است . برای این کار از روش های مختلفی استفاده می شود که گاهی سبب ایجاد آسیب های پوستی می شود . از این رو استفاده از ماسک های طبیعی از مناسب ترین روش ها است که عوارضی نیز به دنبال ندارد.

یکی از این روش ها تهیه ماسک از نخود و روغن آن است . در تهیه این نوع ماسک مقداری ادویه ی زردچوبه ، آرد نخود و کمی روغن نخود را با هم مخلوط می کنیم تا یک مایه ی خمیری حاصل شود . خمیر به دست آمده را به صورت اسکراپ و به مدت یک ربع روی صورت قرار می دهیم . استفاده از این ماسک به طور منظم و به مدت یک ماه تاثیر فوق العاده ای در کاهش موهای زائد صورت دارد . این ماسک به لایه برداری و رفع سلول های مرده پوست هم کمک فراوانی می کند .

 

پوست

روغن نخود دارای مقدار زیادی منگنز است . منگنز با از بین بردن رادیکال های آزاد پوست که نقش مخرب دارند ، به کاهش چین و چروک پوست کمک می کند . علاوه بر این با خاصیت لایه برداری و پاکسازی پوست از لایه های سلولی مرده به تقویت آن کمک می کند .

این روغن حاوی ویتامین B نیز می باشد . این ویتامین از پوست در برابر اشعه ماوراء بنفش آفتاب حفاظت می کند . بنابراین می توان به عنوان یک ضد آفتاب طبیعی از آن استفاده کرد . یکی دیگر از مشکلات پوستی ایجاد لکه های قهوه ای رنگ روی پوست است که معمولا با افزایش سن ظاهر می شوند .

این لکه ها اصطلاحا لکه های پیری نامیده می شوند . مصرف نخود در کاهش این لکه های پوستی موثر است . به این ترتیب که نخود خام را پخته وله کنیم . سپس مقداری آب به آن اضافه کنیم تا به صورت یک خمیر در آید . خمیر به دست آمده را به صورت ماسک روی دست و صورت قرار دهیم . استفاده منظم از این خمیر تاثیر قابل ملاحظه ای در کاهش این لکه ها دارد .

مو

روغن نخود به دلیل داشتن منگنز و انواع پروتئین در تقویت مو بسیار موثر است . به افرادی که از شوره سر رنج می برند توصیه می شود پوست سر و موهای خود را به این روغن آغشته کرده و تقریبا پس از نیم ساعت آن را با شامپو شستشو دهند . روغن نخود با از بین بردن عفونت های پوستی به درمان شوره سر کمک می کند .

خواب

داشتن خواب آرام و کافی در طول شبانه روز سبب بهبود عملکرد جسمی و روحی فرد می شود . روغن نخود به دلیل داشتن مقدار زیادی از اسید آمینه ، تریپتوفان و سرتونین به داشتن خواب آرام و به دور از استرس بسیار کمک می کند .

دیابت

یکی از عواملی که در تنظیم سطح قند خون موثر است شاخص گلیسمی می باشد . این شاخص در نخود کم است . به همین دلیل به افراد دارای دیابت توصیه می شود از نخود استفاده کنند تا ضمن تامین مواد مغذی مورد نیاز بدن سطح قند خون را نیز تنظیم کند .

کاهش وزن

داشتن تناسب و وزن نرمال در حفظ سلامتی انسان نقش بسزایی دارد . روغن نخود به دلیل داشتن فیبر و پروتئین فراوان در کاهش لاغری بسیار موثر است .

تقویت سیستم ایمنی بدن

منگنز موجود در روغن نخود انرژی مورد نیاز بدن را تامین و از آن در برابر بیماری های عفونی دفاع می کند . علاوه بر این آهن موجود در روغن به انتقال اکسیژن در بدن کمک می کند . این روغن دارای آنتی اکسیدان نیز می باشد . مجموع این عوامل در تقویت سیستم ایمنی بدن بسیار موثر است .

جلوگیری از سرطان

روغن نخود به دلیل داشتن مقدار زیادی ساپونین از ایجاد مشکلاتی مانند پوکی استخوان و سرطان سینه در خانم ها جلوگیری می کند . مصرف این روغن به خانم ها در دوران یائسگی نیز پیشنهاد می شود زیرا علائمی مانند گرگرفتگی را کاهش می دهد . علاوه بر موارد گفته شده مصرف این روغن به دلیل داشتن فیبر بالا در پیشگیری از سرطان گوارش بسیار مفید است .

نحوه ی مصرف روغن نخود

همانطور که گفته شد روغن نخود به شکل های خوراکی و موضعی قابل استفاده می باشد . به منظور استفاده ی موضعی توصیه می شود چند قطره از روغن را روی محل مورد نظر ریخته و به آرامی ماساژ داده شود . برای استفاده خورکی هم بهتر است روزی سه بار و هر بار یک قاشق از روغن مصرف شود .

عوارض جانبی روغن نخود

نفاخ است و می تواند باعث ایجاد گاز و نفخ در معده شود .

دیر هضم است و در افرادی که معده ی حساسی دارند سبب بروز ناراحتی هایی می شود .

مصرف آن به افرادی که مشکل زخم مثانه دارند توصیه نمی شود .

به همین دلیل توصیه می شود مصرف این روغن مانند سایر روغن های گیاهی بدون افراط و با نظر پزشک یا متخصص تغذیه صورت گیرد تا مشکلی برای فرد ایجاد نکند .

گیاه شناسی نخود

 

گیاهی علفی ، یکساله ، کوچک ، کرکدار و روز بلند است که ارتفاع ساقه هایش به ۲۵ تا ۵۰ سانتی متر می رسد . ریشه گیاه منشعب و تا حدود ۱ الی ۲ متر در خاک نفوذ می کند . ساقه ی گیاه نخود به صورت استوانه ای ، منشعب و پرز دار است .

برگ های گیاه به صورت مرکب و متناوب بوده که حدود ۵ سانتی متر طول دارد و از ۹ تا ۱۵ جفت برگچه با یک برگچه منفرد در انتهای ساقه تشکیل شده است . رنگ گل ها بسته به گونه ی گیاه می تواند سفید ، صورتی یا آبی بنفش باشد . میوه نخود به صورت غلافی متورم و پرزدار است که می تواند حاوی ۱ تا ۳ دانه باشد.

دانه های نخود به رنگ های سفید ، کرمی ، زرد ، قرمز قهوه ای و یا سیاه دیده می شود.  سطح بعضی از دانه ها صاف برخی دیگر چروکیده است . وزن هر صد دانه نخود به طور تقریبی بین ۹ تا ۴۰ گرم متغیر است .  گفته می شود هرچه رنگ بذر روشن تر باشد وزن آن نیز بیشتر است.