روغن مریم گلی – خواص ، فواید و کاربردهای فراوان آن
روغن مریم گلی که از گیاه مریم گلی با نام علمی salvia sclarea به دست می آید سابقه طولانی در طب سنتی دارد و برای درمان بسیاری از بیماری ها مورد استفاده قرار می گیرد . برای تهیه این روغن از برگ ها و ساقه های تازه یا خشک شده گیاه استفاده می کنند . این گیاه چند ساله اغلب در شمال مدیترانه و برخی مناطق شمال آفریقا و آسیای مرکزی می روید .
روغن مریم گلی برای برطرف کردن مشکلات هورمونی به ویژه مشکلات هورمونی مرتبط با خانم ها کاربرد فراوانی دارد و به درمان گرفتگی عضلات ، تنظیم دوره قاعدگی ، گر گرفتگی و تعادل هورمونی کمک می کند . این روغن خاصیت ضد افسردگی ، ضد باکتریایی و ضد ویروسی دارد و به دلیل عطر تندش روغن فرار نامیده می شود .
با توجه به ترکیبات بسیار آرام بخشی که در روغن وجود دارد و همچین عطر خوشی که دارد در طب آروماتراپی یا رایحه درمانی مورد استفاده قرار می گیرد . علاوه بر این از روغن برای بهبود هضم غذا ، افزایش گردش خون ، استرس و اضطراب استفاده می شود .
در این مقاله از نشریه علمی جهان شیمی فیزیک برآنیم به معرفی بیشتر خواص و کاربرد های روغن مریم گلی بپردازیم .
مهم ترین ترکیبات شیمیایی
ترکیبات شیمیایی مهمی که در روغن گل مریم وجود دارد و برای سلامتی بسیار مفید هستند عبارتند از : کامپن ، کافور ، α- توژون ، b- توژون ، سینئول و آلفا پینن .
روش تهیه روغن مریم گلی
روغن مریم گلی از معروف ترین روغن های شناخته شده در آروماتراپی است که به عنوان ماده ضد عفونی کننده ، قابض ، کمک هضم ، ملین و همچنین چاشنی غذا کاربرد دارد .
این روغن در منزل به راحتی قابل تهیه است و نیازی به روش ها و ابزار های پیچیده ندارد . روش های مختلفی برای تهیه ی این روغن وجود دارد اما روشی که در این مقاله به آن می پردازیم علاوه بر ساده بودن ، روغنی با کیفیت و با غلظت بالا تولید می کند .
برای تهیه این روغن در مرحله اول به دو پیمانه برگ گیاه مریم گلی و دو پیمانه روغن حامل ( به دلخواه ) نیاز داریم .
نکته :
نکته قابل توجه این است که هر چه برگ ها تازه تر باشند روغن با کیفیت بالاتری تولید می شود . بهترین زمان چیدن برگ ها قبل از ظهر و هنگامی است که شبنم روی آن ها خشک شده باشد .
برگ های چیده شده را شسته و مقابل آفتاب پهن می کنیم تا کاملا خشک شوند . معمولا دو ساعت برای این کار کافی است . اگر بعد از این مدت زمان برگ ها همچنان مقداری رطوبت داشته باشند زمان بیشتری به این مرحله اختصاص می دهیم .
نکته :
در صورت در اختیار نداشتن مقدار کافی از برگ گیاه مریم گلی می توان از ساقه های آن نیز استفاده کرد . در این صورت روغن به دست آمده طعم قوی تری خواهد داشت .
برگ های خشک شده را خرد کرده و داخل یک ظرف شیشه ای درب دار می ریزیم . برگ های داخل ظرف را خوب فشار می دهیم تا رایحه ی آن پخش شود .
روغن حامل را گرم می کنیم . مقدار حرارتی که به روغن داده می شود باید در حدی باشد که مانع از به جوش آمدن آن شود زیرا روغن داغ موجب پخته شدن برگ ها می شود . این امر سبب آسیب رساندن به برگ ها می شود . روغن حامل باید در حدی گرم شود که سبب استخراج روغن موجود در برگ شود . معمولا دمای حدود ۴۰ درجه ی سانتیگراد برای این کار توصیه می شود .
نکته :
برای روغن حامل می توان از روغن های کنجد ، نارگیل ، بادام و یا زیتون استفاده کرد . انتخاب هر کدام از این روغن ها بستگی به ذائقه ی فرد دارد اما در این میان روغن های زیتون و بادام بهترین گزینه هستند .
روغن گرم شده را درون ظرف می ریزیم به طوری که روی برگ ها را کاملا بپوشاند . سپس با قاشق محتویات درون ظرف را زیر و رو می کنیم تا برگ ها کاملا درون روغن غوطه ور شوند .
پس از خنک شدن روغن درون ظرف ، درب آن را محکم بسته و به مدت دو تا چهار هفته در مکانی تاریک و به دور از نور خورشید قرار می دهیم تا مواد درون ظرف به خوبی با هم ترکیب شوند . در این مدت هر چند وقت یک بار مواد درون ظرف را با قاشق چوبی زیر و رو می کنیم .
پس از این مدت محتویات درون ظرف را از صافی عبور می دهیم . مواد اضافی جدا شده و روغن خالص استخراج می شود . روغن به دست آمده به رنگ زرد مایل به سبز است . آن را درون ظرف شیشه ای ترجیحا تیره رنگ ریخته و در جای سرد و خشک و به دور از نور آفتاب قرار می دهیم .
خواص درمانی
سندرم پیش از قاعدگی (PMS)
زنان بسیاری از علائم سندرم پیش از قاعدگی مانند افسردگی ، درد های شکمی ، درد های عضلانی ، سر درد و … رنج می برند . این سندرم به دلیل به هم خوردن تعادل هورمون های بدن ایجاد می شود . روغن مریم گلی با فعال کردن هورمون استروژن چرخه ی قاعدگی را تنظیم می کند . علاوه بر این به درمان علائم سندرم پیش از قاعدگی یا اختلال ناخوشی قبل از قاعدگی (PMDD)که می تواند شامل نفخ ، نوسانات خلقی و هوس های غذایی باشد کمک می کند . این روغن یک ضد اسپاسم قوی است و در درمان مشکلاتی مانند گرفتگی عضلات ، سردرد و دل درد بسیار موثر است .
تنظیم کردن هورمون ها
این روغن منبعی غنی از فیتواستروژن است . فیتواستروژن که اصطلاحا به آن استروژن رژیمی هم گفته می شود گروهی از ترکیبات شیمیایی گیاهی است که به وسیله ی غدد درون ریز تولید نمی شود . به همین دلیل استفاده از روغن مریم گلی استروژن بدن خانم ها را تنظیم کرده و از احتمال بروز بیماری هایی مانند سرطان رحم، تخمدان و حتی سرطان پستان جلوگیری می کند .
کمک به درمان بی خوابی
داشتن خواب کافی و با کیفیت در طول شبانه روز تاثیر فوق العاده ای بر انرژی ، سلامت جسمی و روحی و همچنین عملکرد شغلی دارد . به همین دلیل پزشکان معتقدند داشتن ۷ تا ۸ ساعت خواب مفید در طول شبانه روز را برای همه افراد ضروری می دانند . از جمله عواملی که بر کیفیت خواب تاثیر منفی می گذارد استرس و تغییرات هورمونی است .
روغن مریم گلی با تنظیم سطح هورمون های بدن به درمان بی خوابی کمک می کند . تحقیقات انجام شده در سال ۲۰۱۷ نشان می دهد استفاده از برخی روغن های گیاهی مانند جمله اسطوخودوس، گریپ فروت و مریم گلی در ماساژ های پوستی به بهبود کیفیت خواب کمک فراوانی می کنند .
قلب و عروق
از جمله عوامل موثر در ایجاد مشکلات قلبی و عروقی بالا بودن سطح کلسترول بد ( LDL ) است . روغن مریم گلی با داشتن خاصیت ضد التهابی و آنتی اکسیدانی موجب کاهش کلسترول بد و تنظیم گردش خون می شود . به این ترتیب استفاده از این روغن به سلامت قلب و عروق کمک می کند .
کاهش استرس
یکی از روش های کاهش استرس استفاده از آروماتراپی یا رایحه درمانی است . در این روش استنشاق عطر خوش روغن حس آرامش را القا کرده و موجب کاهش استرس می شود . زیرا سیستم بویایی به طور مستقیم بخشی از مغز که تنظیم کننده احساسات است را تحت تأثیر قرار می دهد .
جلوگیری از سرطان خون
این روغن حاوی ترکیب شیمیایی اسکلارول است . مطالعات محققان نشان می دهد این ترکیب شیمیایی خطوط سلولی را از طریق فرآیند آپتوزیس از بین می برد . فرایند آپتوزیس یک روند مرگ سلولی برنامه ریزی شده است .
ضد باکتری
روغن مریم گلی دارای خاصیت ضد باکتریایی است . این ویژگی موجب می شود مقاومت بدن در برابر انواع باکتری ها افزایش یابد . این روغن در کاهش رشد باکتری E. coliنیز بسیار موثر است .
پوست
خاصیت ضد باکتریایی ، آنتی اکسیدانی و رطوبت رسانی روغن مریم گلی برای رفع مشکلات پوستی مفید است . برای درمان ساییدگی جزئی پوست ، لکه های پوستی ، ترک پوست ، زخم ، خشکی و سوزش از این روغن استفاده می شود .
دستگاه گوارش
این روغن در کنترل ترشح اسید معده بسیار مفید است . خاصیت ضد باکتریایی آن موجب از بین رفتن میکروب های معده و روده شده و فرایند هضم غذا را آسان تر می کند . روغن مریم گلی سوء هاضمه ، نفخ ، یبوست و زخم معده را درمان می کند .
مو
فیتواستروژن موجود در این روغن علاوه بر تنظیم هورمون به رشد مو نیز بسیار کمک می کند . استفاده موضعی این روغن روی مو و پوست سر موجب درمان خشکی پوست سر ، زخم و خشکی مو های آسیب دیده می شود . توصیه می شود مقدار مساوی از روغن های مریم گلی و جوجوبا را با هم ترکیب کرده و پوست سر را به آرامی با آن ماساژ داد . بهتر است حدود نیم ساعت پس از آغشته کردن مو و پوست سر ، با استفاده از شامپو یا به تنهایی با آب شسته شود .
دندان
پلاک دندان به دلیل وجود میکروب های دهان به وجود می آید . مطالعات دانشمندان نشان می دهد شستشوی دهان و دندان با روغن مریم گلی ، باکتری های استرپتوکوک موتانس و کاندیدا آلبیکنس را تا حد زیادی از بین می برد . علاوه بر این محققان معتقدند این روغن برای درمان عفونت های گلو ، آبسه های دندانی ، لثه های آلوده و زخم های دهان بسیار موثر است .
دیابت
بدن افرادی که به دیابت نوع ۱ مبتلا هستند توانایی تولید انسولین را ندارد . انسولین هورمونی است که موجب می شود فند در سلول های بدن به انرژی تبدیل شود . هنگامی که مقدار انسولین بدن کاهش یابد قند خون به سطح خطرناکی می رسد . به همین دلیل این بیماران ناگزیر به تزریق روزانه انسولین هستند .
محققان معتقدند روغن مریم گلی یک گیرنده خاص را فعال کرده و قند خون را کاهش می دهد . اسید های چرب اضافی خون با فعال شدن این گیرنده از بین رفته و حساسیت به انسولین بهبود می یابد .
روش مصرف روغن مریم گلی
همانطور که گفته شد روغن مریم گلی به دلیل داشتن عطر بسیار مطبوعش معمولا به عنوان روغن آروماتراپی مورد استفاده قرار می گیرد . برای این منظور می توان چند قطره روغن را در آب ریخته و آن را در اتاق اسپری کرد . اسپری این ترکیب روی بالشتک یا کوسن های مبل نیز توصیه می شود .
همانطور که پیش از این اشاره شد این روغن یکی از شناخته شده ترین روغن های ماساژ است .
معمولا توصیه می شود سه تا پنج قطره از روغن مریم گلی را در ۲۸ گرم روغن حامل ریخته و به صورت موضعی روی نبض مچ دست ، گیجگاه ، پشت زانو و پشت گوش مالیده شود .
توجه :
از مصرف مستقیم این روغن در چشم ، سوراخ بینی و یا به صورت خوراکی ، بدون تجویز پزشک پرهیز شود .
عوارض جانبی
مصرف آن به زنان باردار خصوصا در سه ماهه نخست بارداری توصیه نمی شود . زیرا می تواند موجب انقباضات رحمی شود . انقباضات رحمی سبب کوتاه شدن ماهیچه های ادراری شده و نهایتا منجر به سقط جنین می شود . توصیه می شود زنان باردار با مشورت پزشک متخصص خود از این روغن استفاده کنند .
استفاده از روغن مریم گلی برای نوزادان و کودکان نوپا ممنوع است .
تا کنون از مصرف این روغن عوارض خطرناکی گزارش نشده است اما مصرف بی رویه ی آن می تواند موجب ایجاد حساسیت در بدن فرد شود . از این رو توصیه می شود از روغن های گیاهی به مقدار کم و با نظر پزشک تخصص استفاده شود .
