سندرم تخمدان پلی کیستیک چیست و چه علائمی دارد؟
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS – Polycystic ovary syndrome ) یک اختلال هورمونی در زنان می باشد ، این بیماری از هر ۱۰ زن در سن باروری یک مورد را درگیر می کند. در این بیماری ، عدم تعادل در هورمون های تولید مثلی زن وجود دارد .
به طور معمول زنان مقدار کمی هورمون مردانه به نام آندروژن و سطح بالایی از هورمون های زنانه را در خود دارند ، زنان مبتلا به بیماری سندرم تخمدان پلی کیستیک بیش از حد هورمون آندروژن (androgens) در بدن خود دارند . این عدم تعادل هورمونی بر تخمدان ها تأثیر می گذارد و باعث ایجاد کیست و اختلال در تخمک گذاری می شود و دوره های قاعدگی نامنظم و طولانی می شوند و ناباروری اغلب نتیجه ابتلا به این بیماری می باشد. در حقیقت ، بیماری سندرم تخمدان پلی کیستیک شایع ترین علت ناباروری در صورت سلامت تخمک گذاری است.
در صورت مشاهده مشکل در قاعدگی یا سایر علائم بیماری PCOS به پزشک مراجعه کنید ، زیرا تشخیص سریع این بیماری می تواند به پزشک شما کمک کند تا عوارض احتمالی این اختلال را شناسایی و از آن جلوگیری کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این رابطه در ادامه مقاله با ما در نشریه جهان شیمی فیزیک همراه باشید.
سندرم تخمدان پلی کیستیک چیست؟
علت دقیق بوجود آمدن بیماری سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) هنوز هم مشخص نشده است و عوامل مختلفی در ایجاد این بیماری احتمالاً نقش دارند ، این عوامل شامل سطح بالای انسولین ، مشکلات ژنتیکی ، عوامل مخرب سلامتی و سبک زندگی زیان آور می باشد .
سطح بالای هورمون آندروژن همچنین منجر به سایر علائم این بیماری می شود و این علائم می تواند شامل رشد موهای زائد صورت و بدن ، طاسی الگوی مردانه و آکنه شدید می باشد. علائم این بیماری می توانند هر زمان بعد از بلوغ شروع شوند ، اما اکثر خانم ها وقتی در باردار شدن با مشکل روبرو می شوند از این مسئله مطلع می شوند.
از آنجا که علائم این بیماری در زنان چاق شدیدتر است ، درمان بیماری اغلب با تغییر سبک زندگی برای کاهش وزن شروع می شود. حتی زنانی که فقط اضافه وزن دارند و چاق نیستند ، می توانند از کاهش وزن سود ببرند . اگر کاهش وزن کافی نباشد ، درمان های هورمونی و داروهای دیگر ممکن است برای درمان لازم باشد. برای زنانی که قصد باردار شدن دارند ، داروهایی برای تحریک تخمک گذاری می توانند بسیار مفید و کمک کننده باشد .
در زنانی که هنوز قادر به تخمک گذاری هستند ، داشتن این بیماری خطر ابتلا به عوارض بارداری و سایر خطرات سلامتی را افزایش می دهد. زنان مبتلا به بیماری PCOS احتمال سقط و اختلالات مربوط به بارداری مانند دیابت حاملگی در آنها وجود خواهد داشت و همچنین در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری های مانند سرطان آندومتر ( endometrial cancer ) ، بیماری قلبی ، مشکلات کبدی و اختلالات خلقی ، مانند افسردگی خواهند بود . زنان چاق بیشتر دچار عوارض شدید ناشی از این بیماری می شوند.
علائم بیماری سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) چیست؟
گاهی اوقات ، هنگامی که دخترها شروع به پریود شدن می کنند ، این بیماری علائمی ایجاد می کند. در حالی که علائم این بیماری ممکن است هر زمان بعد از بلوغ شروع شود و اغلب در سن ۲۰ یا ۳۰ سالگی این بیماری علائم خود را نشان می دهد که این امر اغلب با میل به تشکیل خانواده همزمان می شود. زنان چاق ممکن است علائم این بیماری را زودتر مشاهده کنند ، زیرا علائم شدیدتری به دلیل اضافه وزن خواهند داشت .
علائم رایج این بیماری عبارتند از :
- پوست تیره ، ضخیم و مخملی در برخی نقاط
- هیرسوتیسم (Hirsutism) – رشد موهای زائد صورت و بدن
- ناباروری
- دوره های قاعدگی نامنظم ، سنگین یا طولانی مدت
- آکنه شدید یا پوست چرب
- کم پشتی موهای سر یا طاسی با الگوی مردانه
در صورت داشتن هر یک از علائم مداوم این بیماری به پزشک مراجعه کنید. پزشک شما برای بررسی کیست و سایر ناهنجاری ها احتمالاً به معاینات تصویربرداری از تخمدان و رحم شما احتیاج خواهد داشت. از آنجا که این بیماری خطر ابتلا به دیابت و بیماری های قلبی را افزایش می دهد ، انجام آزمایش خون برای بررسی سطح آندروژن ها ، گلوکز ، کلسترول و تری گلیسیرید ضروری خواهد بود . علاوه بر این ، آزمایش خون می تواند سایر دلایل علائم شما مانند اختلال تیروئید را از بین ببرد . اگر دو یا بیشتر از علائم زیر را دارید ، پزشک ممکن است بیماری سندرم تخمدان پلی کیستیک را برای شما تشخیص دهد :
- مشکلات پریودی در شما
- علائم آندروژن اضافی ، مانند هیرسوتیسم
- مقادیر بالای آندروژن در آزمایش خون
- کیست های متعدد در یک یا هر دو تخمدان
علت ایجاد بیماری سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) چیست؟
کارشناسان علت دقیق ایجاد این بیماری را هنوز تشخیص نداده اند. این بیماری احتمالاً شامل چندین فاکتور متقابل برای تأثیرگذاری بر تخمدان است و شامل سطوح بالای آندروژن ، مقاومت به انسولین و التهاب با درجه پایین می باشد . اکثر زنان مبتلا به بیماری PCOS بیش از حد هورمون آندروژن در بدن خود تولید می کنند و علائمی مطابق با سطح آندروژن بالا دارند ، این مسئله احتمالاً مشکل اصلی ایجاد این بیماری می باشد. اما تحقیقات نشان داده است ناهنجاری در سایر فرایندها و مسیرهای بدن نیز نقش دارد که شامل تولید انرژی و چربی ، التهاب و تولید و تنظیم انسولین است.
ریسک فکتورهای سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) چیست؟
این بیماری زنان از هر نژادی را تحت تأثیر قرار می دهد. با این حال ، محققان عوامل مختلفی را شناسایی کرده اند که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد ، اما باید به خاطر داشته باشید ، داشتن این عوامل خطر لزوماً به معنای ابتلا به این بیماری نخواهد بود. عوامل خطر برای این بیماری عبارتند از:
- فاکتورهای مرتبط با رشد ، از جمله وزن کم هنگام تولد ، افزایش سریع وزن در دوران نوزادی ، بلوغ زودرس و چاقی در کودکان
- ژنتیک : به نظر می رسد بیماری PCOS یک اختلال ژنتیکی است و در صورت داشتن مادر ، خواهر یا خاله با این بیماری خطر ابتلا به این بیماری در شما نیز بیشتر می باشد .
- چاقی : حدود ۸۰٪ از زنان مبتلا به بیماری PCOS چاق هستند.
- شیوه زندگی کم تحرک
- دیابت نوع ۲
چگونه می توان خطر ابتلا به بیماری سندرم تخمدان پلی کیستیک را کاهش داد؟
- داشتن یک رژیم غذایی سالم
- انجام ورزش بدنی منظم
- حفظ وزن سالم
اگر در معرض ابتلا به بیماری سندرم تخمدان پلی کیستیک هستید ، با پزشک خود در مورد راه های محافظت از سلامتی و باروری صحبت کنید. مراقبت های پزشکی منظم می تواند به شناسایی مشکلات احتمالی در مراحل اولیه ، زمانی که قابل درمان هستند ، بسیار کمک کند.
سندرم تخمدان پلی کیستیک چگونه درمان می شود؟
این بیماری را نمی توان درمان کرد در عوض ، اهداف درمان این بیماری شامل تسکین علائم ، تنظیم دوره ها و کاهش خطر مشکلات سلامتی طولانی مدت در اثر ابتلا به این بیماری است. برای زنانی که می خواهند بچه دار شوند ، باروری نیز مورد توجه قرار خواهد گرفت.
تغییر در شیوه زندگی اغلب یک گام اساسی در درمان این بیماری و تسکین علائم آن است . این اقدام در درجه اول شامل کاهش وزن از طریق رژیم کم کالری ، کربوهیدرات کم و ورزش متوسط است. از دست دادن ۵-۱۰٪ از وزن بدن می تواند به تنظیم دوره های قاعدگی و بهبود علائم این بیماری بسیار کمک کند .هنگامی که کاهش وزن برای بهبود این بیماری کافی نیست ، پزشکان به استفاده از داروها روی می آورند.
برخی از داروهای مورد استفاده عبارتند از :
داروهای ضد آندروژن ( Anti-androgen medicines ) برای جلوگیری از اثرات هورمون آندروژن : این دارو می تواند علائمی مانند آکنه ، نازک شدن موی سر و رشد موهای زائد بدن و صورت را بهبود بخشد .
افلورنیتین (Eflornithine) : این دارو به صورت کرم می باشد که می تواند رشد مو را در صورت و سایر مناطق ناخواسته را کاهش دهد .
کنترل هورمونی تولد به صورت قرص ، حلقه های واژن یا آی یو دی (دستگاه های داخل رحمی) : استفاده از وسایل کنترل بارداری هورمونی باعث تعادل مجدد سطح هورمون های مردانه و زنانه می شود. این روش به تنظیم دوره ها و تسکین علائم هورمون آندروژن اضافی کمک می کند.
متفورمین ( Metformin ) : دارویی برای بهبود دیابت نوع ۲ است . متفورمین می تواند مقاومت به انسولین را درمان کند که باعث کاهش سطح انسولین می شود و با ادامه استفاده منظم از این دارو ، زنان مبتلا به بیماری PCOS می توانند تخمک گذاری و قاعدگی منظم را مشاهده کنند. متفورمین همچنین ممکن است به زنان در کاهش وزن و کاهش سطح کلسترول خون کمک کند.
اگر خانمی مبتلا به بیماری سندرم تخمدان پلی کیستیک بخواهد باردار شود ، پزشکان می توانند از داروهای مختلف برای تحریک تخمک گذاری استفاده کنند. گاهی اوقات ، جراحی یا روش هایی مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF) ممکن است بسیار مفید باشد .
عوارض بالقوه بیماری سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) چیست؟
یکی از اصلی ترین عوارض این بیماری ناباروری است . هنگامی که زنان قادر به بارداری باشند ، این بیماری خطر عوارض بارداری را بسیار افزایش می دهد از جمله :
- دیابت بارداری ( Gestational diabetes )
- سقط جنین ( Miscarriage )
- پره اکلامپسی ( Preeclampsia )
این بیماری همچنین می تواند خطرات سلامتی متعددی را به دنبال داشته باشد که برخی از آنها می تواند بسیار جدی باشد . عوارض این بیماری ممکن است در زنان چاق مبتلا بسیار شدیدتر باشد. عوارض بالقوه این بیماری عبارتند از :
- هیپرپلازی آندومتر – Endometrial hyperplasia (پوشش رحم ضخیم شده) و سرطان آندومتر
- بیماری کبد چرب ، از جمله استئاتوهپاتیت غیر الکلی ( nonalcoholic steatohepatitis ) ، یک بیماری التهابی شدید کبدی به دلیل تجمع چربی
- بیماری های قلبی و فشار خون بالا
- سندرم متابولیک ( Metabolic syndrome ) ، گروهی از شرایط شامل فشار خون بالا ، قند خون بالا و مقادیر بالای چربی خون از جمله کلسترول و تری گلیسیرید ، سندرم متابولیک خطر ابتلا به بیماری های قلبی را بسیار افزایش می دهد.
- اختلالات خلقی ( Mood disorders ) ، از جمله اضطراب ، افسردگی و اختلالات در تغذیه
- آپنه انسدادی خواب ( Obstructive sleep apnea ) که حدود ۲۰٪ از زنان مبتلا به این بیماری را تحت تأثیر قرار می دهد
دیابت نوع ۲ ، که در حدود ۱۰٪ از زنان مبتلا به بیماری PCOS ایجاد می شود و تا ۳۵٪ به پیش دیابت مبتلا می شوند. با تشخیص زودهنگام و شروع تغییر شیوه زندگی و درمان این بیماری ، بهترین فرصت برای کاهش خطر ابتلا به این عوارض وجود خواهد داشت .
