رشته دانشگاهی علوم تغذیه چیست ؟ بازار کار و آینده شغلی آن
بی‌شک یکی از پرطرف‌دار ترین رشته های تحصیلی دانشگاهی در بین فارغ‌التحصیلان علوم تجربی، رشته دانشگاهی علوم تغذیه است. بازار کار رشته دانشگاهی علوم تغذیه با توجه به اهمیت تغذیه و تأثیر آن بر روح و جسم انسان‌ها مناسب بوده و این رشته از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می باشد. علوم تغذیه به انسان می آموزد که چه چیزهایی برای بدن مناسب است و از خوردن چه غذاهایی باید پرهیز شود. گرایش های رشته دانشگاهی علوم تغذیه در کارشناسی ارشد متفاوت بوده و امکان ادامه تحصیل رشته دانشگاهی علوم تغذیه در کشور ما ایران فراهم شده است. به دلیل علاقه‌مندی بسیاری از افراد به تحصیل در این رشته، در ادامه به معرفی بازار کار، گرایش ها و ادامه تحصیل و شرایط و درآمد رشته دانشگاهی علوم تغذیه می پردازیم.
پیش تر در نشریه علمی جهان شیمی فیزیک به رشته های دانشگاهی دیگری همچون : علوم آزمایشگاهی، پرستاری، مامایی، شیمی محض، شیمی کاربردی و .. پرداخته شده است.
معرفی رشته دانشگاهی علوم تغذیه
اوایل قرن هیجدهم، با گسترش شهرنشینی، تغذیه و اهمیتش به عنوان یک علم معرفی شد. علوم تغذیه از گذشته های دور همواره مطرح و لزوم توجه به آن در زندگی و سلامتی مطرح بوده است. یونانیان باستان براین اعتقاد بودند که تغذیه و ورزش در سلامتی اهمیت بالایی داشته و برای تقویت روح نباید آن را به فراموشی سپرد. در ایران باستان در حدود ۶ هزار سال قبل از میلاد، کشاورزی وجود داشته و ایرانیان به غذای مصرفی خود اهمیت می داده اند. در سال ۱۹۰۰ قبل از میلاد مسیح اولین رژیم غذایی در سومر یافت شد. لاوازیه، پدر علم تغذیه، اولین کسی بود که توانست پروتئین، کربوهیدرات و چربی غذاها را کشف نموده و تحولی عظیم در این صنعت ایجاد نماید. در اواسط قرن بیستم، رشته دانشگاهی علوم تغذیه به دانشگاه وارد و دروس علمی طراحی شده برای آن، به دانشجویان تدریس شد.
در کشور ما ایران نیز آموزشگاه عالی علوم تغذیه در سال ۱۳۴۰ تأسیس و اقدام به پذیرش دانشجو نمود و تا به امروز نیز تحصیل در رشته دانشگاهی علوم تغذیه ادامه دارد. این رشته پس از مدتی در دیگر دانشگاه های کشور نیز گسترش یافته و مقاطع تحصیلی کارشناسی ارشد و دکتری نیز برای آن ایجاد شدند.
گرایش‌های رشته دانشگاهی علوم تغذیه چیست ؟ چه فوایدی دارد ؟
رشته دانشگاهی علوم تغذیه از رشته های امتحانی کنکور سراسری علوم تجربی در زیرگروه یک می باشد. پذیرش در این رشته کشوری بوده و بومی بودن در آن تأثیری نخواهد داشت. در چندین دهه اخیر به دلیل اهمیت بیشتر تغذیه در سلامتی و جوانی و شادابی انسان، این رشته از محبوبیت خاصی در بین افراد برخوردار شده است.
مباحثی نظیر ارزیابی ارزش غذایی، تغذیه‌ی مناسب برای بهبود بیماران، حفظ سلامت افراد با تغذیه مناسب، رژیم‌درمانی، ارزش مواد غذایی در سلامت ، پیشگیری و کنترل بیماری ها از مواردی است که دانشجویان این رشته در دانشگاه آن‌ها را می آموزند. درواقع متخصصان علم تغذیه زیر مجموعه رشته های علوم پزشکی قرار داشته و هدف رشته علوم تغذیه تغییر سبک زندگی انسان ها در جهت حفظ سلامتی آن‌هاست. رشته دانشگاهی علوم تغذیه در مقطع کارشناسی دارای ۲ گرایش اصلی است:
گرایش های رشته دانشگاهی علوم تغذیه :
- تغذیه انسانی : این گرایش به تغذیه گروه های مختلف مانند: سالمندان و معلولین و… می پردازد.
- تغذیه بالینی : این گرایش به تغذیه بالینی بیماران بستری شده و سرپایی پرداخته و همچنین به کسانی که خواهان کاهش و یا افزایش وزن هستند رژیم های غذایی مناسب پیشنهاد می دهد.
وظایف فارغ‌التحصیلان در این رشته چیست ؟
- بتواند مشکلات تغذیه‌ای را به درستی تشخیص دهد.
- دستورالعمل‌هایی برای افزایش ارزش غذایی مواد غذایی داشته باشد و به مراجعین پیشنهاد کند.
- ارزش های مواد غذای را ارزیابی نموده و اطلاعات درستی را به مراجعین معرفی نماید.
- یک متخصص تغذیه همواره باید اطلاعات علمی خود را به‌روز نگه داشته و از آخرین تحقیقات مربوط به علم تغذیه با خبر باشد.
- در خصوص مسائل تغذیه ای و رژیم درمانی توضیحات کافی و مناسب به مراجعه‌کنندگان دهد.
- برنامه غذایی مناسبی که به نفع سلامتی انسان باشد را به مراجعین معرفی نماید.
- برنامه غذایی داده شده را ارزیابی نموده و در صورت لزوم آن را تغییر دهد.
دروس لازم برای قبولی در رشته علوم تغذیه چیست ؟
برای قبولی در رشته علوم تغذیه در کنکور تجربی مانند رشته های پزشکی و دندانپزشکی، مطالعه و تسلط بر دروس زیست و شیمی اهمیت ویژه ای دارد. ضریب زیست برای قبولی در این رشته ۴ و ضریب شیمی ۳ می باد. فیزیک و ریاضی هم از ضریب کمتری برخوردار بوده و ضریب آن‌ها ۲ است. بسیاری از دروس رشته دانشگاهی علوم تغذیه نیز بر پایه زیست و شیمی است. ضریب درس زمین شناسی برای این رشته صفر می‌باشد.
مزایا و معایب رشته دانشگاهی علوم تغذیه چیست ؟
- افرادی که رتبه خوبی برای پذیرش پزشکی دانشگاه ها کسب نکرده اند، اما به اشتغال در فضاهای درمانی علاقه دارند می توانند در رشته علوم تغذیه مشغول به تحصیل و در آینده مشغول به کار شوند.
- با افزایش توجه افراد به وضعیت جسمانی خود مانند : چاقی و لاغری و سلامتی و تناسب اندام، بازار کار رشته دانشگاهی علوم تغذیه خوب و دریافت برنامه غذایی از متخصصان تغذیه مراجعین زیادی دارد.
- متخصصان تغذیه با وجود اشتغال در مراکز درمانی، شاهد صحنه های ناخوشایند و خون نیستند مگر در شرایط خاص.
- مزایا رشته دانشگاهی علوم تغذیه در درمان های تغذیه‌ای نقش زیادی داشته و موجب پیشگیری و درمان بیماری در دراز مدت می گردد.
باید توجه نمود که برای دریافت رژیم های درمانی حتما باید به متخصصین این رشته مراجعه نمود زیرا در صورت گرفتن رژیم های نامناسب آسیب های جدی به بدن وارد می شود آسیب هایی مانند: بیماری های دستگاه گوارش، ضعف در سیستم ایمنی بدن، مشکلات کبد و مشکلات کلیه و ریزش مو و بسیاری موارد دیگر.
معایب رشته دانشگاهی تغذیه چیست ؟
- بازار کار این رشته خوب بوده اما تا حدودی اشباع شده است و پذیرش دانشگاه ها در این رشته نسبت به فرصت شغلی زیاد است.
- بسیاری از پزشکان عمومی که در علوم تغذیه سررشته‌ای هم ندارند اقدام به ارائه خدمات تغذیه ای و رژیم های درمانی پرداخته و مانع کسب درآمد رشته دانشگاهی علوم تجربی می شوند.
- از طرفی درمان های تغذیه ای تحت پوشش بیمه درمانی نبوده و هزینه های بالای درمان از مراجعه بسیاری از مردم به متخصصان تغذیه جلوگیری می کند.
بازار کار رشته دانشگاهی علوم تغذیه چگونه است ؟
بعد از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه و درنهایت اشتغال، در صورت کسب مهارت و آوازه خوب بازار کار رشته دانشگاهی علوم تغذیه می تواند بسیار خوب نیز باشد. مراکز درمانی مانند : بیمارستان های دولتی و خصوصی، درمانگاه ها، کلینیک های رژیم درمانی از مکان هایی هستند که یک متخصص تغذیه می تواند در آنجا مشغول به کار شود. به دلیل ارتباط این رشته با سلامتی و پزشکی، متخصصان تغذیه می توانند با پزشکان نیز همکاری داشته باشند، مانند پزشکان متخصص زنان و زایمان. چاقی بارداری یکی از مشکلات این دوران بوده که معمولا برای رفع مشکل پزشک متخصص زنان، بیمار را به یک متخصص تغذیه برای کنترل وزن و بهبود وضعیت معرفی می کند.
درآمد رشته دانشگاهی علوم تغذیه چگونه است ؟
با داشتن سابقه کار بالینی به مدت ۳ سال و اخذ مجوز و شرایط مالی مناسب، کارشناسان این رشته می توانند مطب خود را تأسیس و به طور خصوصی به فعالیت و درمان بپردازند.
درآمد رشته علوم تغذیه تا حد زیادی بستگی به مهارت و محل کار متخصص تغذیه دارد. درآمد کارشناسان علوم تغذیه که در مراکز دولتی کار می کنند طبق مصوب وزارت کار حقوق دریافت می کنند. درآمد متخصصینی که در مراکز خصوصی کار کرده و یا مطب تأسیس نموده اند به مراتب بیشتر خواهد بود.
جالب است بدانید امروزه با پیشرفت دنیای مجازی و گسترش شبکه های اجتماعی، فعالیت متخصصین تغذیه بیشتر شده و برای آن‌ها بستری فراهم شده تا بتوانند از تمام نقاط مراجعه کننده جذب نموده و به بهبود وضعیت جسمانی‌شان کمک نمایند. به این ترتیب و با افزایش تعداد مراجعین توسط شبکه های اجتماعی درآمد رشته دانشگاهی علوم تغذیه نیز به مراتب بیشتر شده است آن‌ها می توانند توصیه های رژیم درمانی خود را به صورت آنلاین در اختیار مراجعین قرار دهند.
برخی از دروس پایه و اختصاصی این رشته !
- دروس پایه :
بیوشیمی متابولیسم، بهداشت و مسمومیت های غذایی، میکروب و ویروس شناسی مواد غذایی، اصول و روش‌های نگهداری، تغذیه، زبان تخصصی، اصول تنظیم برنامه های غذایی، اصول ایمونولوژی، داروشناسی، مواد غذایی، شیمی و تجزیه مواد غذایی، اثر فرایند بر ارزش غذا، تغذیه اساسی ۱و۲، فیزیولوژی،مدیریت خدمات غذایی، کاربرد رایانه در علوم تغذیه، اکولوژی غذا و تغذیه، پاتوفیزیولوژی.
- دروس اختصاصی :
تغذیه در دوره های زندگی، تغذیه گروه‌ها و شرایط ویژه، خدمات تغذیه ای در نظام مراقبت‌های بهداشتی، اصول، برنامه ریزی و مدیریت برنامه های تغذیه ای، ارزیابی وضع تغذیه، اصطلاحات پزشکی و بیمارستانی، اصول، آموزش و مشاوره تغذیه، بیماری‌های ناشی از سوء تغذیه، رژیم درمانی ۱و۲، روش تحقیق در علوم بهداشتی، سمینار تغذیه، پروژه.
آیا رشته دانشگاهی علوم تغذیه طرح دو ساله دارد ؟
برخلاف رشته هایی مانند: پزشکی، دندانپزشکی، و … گذراندن طرح در این رشته اجباری نبوده و به صورت کاملاً اختیاری انجام می شود. از مزایا گذراندن طرح دو ساله علوم پزشکی این است که متخصص علوم تغذیه به عنوان کارشناس تغذیه می تواند در بیمارستان ها و مراکز درمانی شروع به کار نماید.
پذیرش در طرح اختیاری رشته دانشگاهی علوم تغذیه چیست ؟
- اولین مرحله برای گذراندن طرح، اعلام نیاز مراکز تحت پوشش است.
- دریافت نیرو های خروجی طرح از مراکز تحت پوشش
- کارشناسی و بررسی به وسیله واحد های مربوطه در معاونت درمان
- دستور به معاونت پشتیبانی جهت صدور مجوز نیاز به کارشناس تغذیه
- تاریخ کمیسیون طرح پذیرش کارشناس و تعیین آن در ۲ نوبت تابستان و زمستان
- فرم متقاضیان بررسی و امتیاز بندی شده و محل خدمت طرح تعیین می گردد.
- ارسال نتایج به مدیریت توسعه سازمان و منابع انسانی برای اجازه جذب کارشناس
- امضا فرم تعهد مرکزی و در نهایت تائید معاونت درمان
- و در آخر با پشت سر گذاشتن مراحل بالا اعزام متخصص به مراکز تحت پوشش انجام می شود.
سخن آخر
در مجموع برای متخصص شدن در رشته دانشگاهی علوم تغذیه نیاز به صرف وقت و آموختن کلیه دروس می‌باشد. با تلاش و کسب مهارت در این رشته می توان به سلامت جامعه کمک و عادات غذایی غلط را از سفره‌ی ایرانیان حذف نمود و جامعه را به داشتن فرهنگ درست غذا خوردن و سلامتی سوق داد. با داشتن جامعه ای سالم می توان به پیشرفت روز افزون آن نیز امید داشت. بی شک در آینده ای نه چندان دور نیاز ها به تغذیه سالم افزایش یافته و افراد متخصص تغذیه جایگاه بهتری در مشاغل پیدا خواهند نمود.
